Ματιές στον Κόσμο

ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΥΓΕΙΑ

Το 20 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού—περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι—αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, σύμφωνα με την Έκθεση για την Παγκόσμια Υγεία που έδωσε η WHO (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας). Τα σοβαρότερα προβλήματα είναι οι παιδικές ασθένειες, οι αναπνευστικές λοιμώξεις, οι διαρροϊκές ασθένειες, οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες (περιλαμβανομένου και του AIDS), η φυματίωση, η σχιστοσωμίαση και η ελονοσία. Λέγεται ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας παρουσιάζονται στην περιοχή της Αφρικής που βρίσκεται νότια της Σαχάρας, όπου 160 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από AIDS, παρασιτικές ασθένειες, ελονοσία και άλλες αρρώστιες, καθώς και στη νότια και ανατολική Ασία, όπου το 40 τοις εκατό του πληθυσμού—περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι—υποφέρουν από ασθένειες και υποσιτισμό. Πολλοί παγιδεύονται σ’ έναν ατέλειωτο κύκλο εξαθλίωσης, όπου η φτώχεια προκαλεί τις ασθένειες, κι εκείνες, με τη σειρά τους, φέρνουν ακόμη περισσότερη φτώχεια και περισσότερες αρρώστιες. Οι ετήσιες δαπάνες για την υγεία στις φτωχότερες χώρες είναι κατά μέσο όρο λιγότερες από 5 δολάρια (περ. 840 δρχ.) για κάθε άτομο. Σύμφωνα με τον Δρ Χιρόσι Νακατζίμα, γενικό διευθυντή της WHO, αν αυξάνονταν αυτές οι δαπάνες μόνο κατά 2 δολάρια (περ. 340 δρχ.) για κάθε άτομο, θα μπορούσαν να γίνουν εμβολιασμοί και να παρασχεθεί επιτυχής φαρμακευτική περίθαλψη για τις περισσότερες από τις ασθένειες.

Ο ΠΑΠΑΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΓΑΛΙΛΑΙΟ

«Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ αναγνώρισε ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία φέρθηκε ‘ασύνετα’ όταν καταδίκασε τον Γαλιλαίο εξαιτίας του ισχυρισμού του ότι η γη δεν ήταν το κέντρο του σύμπαντος», αναφέρει το περιοδικό Ο Χριστιανικός Αιώνας (The Christian Century). Ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε από την εκκλησία το 1633 επειδή υποστήριξε την άποψη του Κοπέρνικου, ότι κέντρο του σύμπαντος δεν είναι η γη, αλλά ο ήλιος. Καθυστερημένα, το 1979, ο πάπας διόρισε μια επιτροπή για να ερευνήσει την υπόθεση. Η αρχική έκθεση αυτής της επιτροπής, που έγινε το 1984, δήλωσε ότι η καταδίκη του Γαλιλαίου ήταν εσφαλμένη. Ο πάπας, μιλώντας στην Πίζα, γενέτειρα του επιστήμονα και τόπο των φημισμένων πειραμάτων του για τη βαρύτητα, αναγνώρισε το έργο του Γαλιλαίου ως «ουσιώδες βήμα στη μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας . . . και στο δρόμο για την κατανόηση του φυσικού κόσμου».

ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Πότε παίρνετε τις καλύτερες αποφάσεις; Όταν είστε όρθιοι ή όταν κάθεστε; Σύμφωνα με μια έρευνα που έκανε το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, «οι άνθρωποι που βρίσκονται σε ένταση παίρνουν δύσκολες αποφάσεις περίπου 20% τοις εκατό γρηγορότερα όταν είναι όρθιοι απ’ ό,τι όταν είναι καθιστοί», αναφέρει το περιοδικό Αμέρικαν Χελθ (American Health). Η έρευνα περιλάμβανε μια σειρά ερωτήσεων που περνούσαν αστραπιαία από την οθόνη ενός κομπιούτερ, και στις οποίες οι συμμετέχοντες απαντούσαν πρώτα καθιστοί κι έπειτα όρθιοι. Όταν αυτοί ήταν όρθιοι, επιτυγχάνονταν τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι πιο ηλικιωμένοι, καθώς και τα άτομα που έκαναν καθιστική ζωή, παρουσίαζαν τη μεγαλύτερη βελτίωση στη λήψη αποφάσεων όταν ήταν όρθιοι. Αυτό δεν είναι παράξενο, γιατί οι χτύποι της καρδιάς αυξάνονται κατά δέκα περίπου το λεπτό όταν κάποιος στέκεται, πράγμα που διεγείρει τις «περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες ελέγχουν την αντίδραση στα ερεθίσματα». Για τους υπαλλήλους γραφείου που κάνουν καθιστική δουλειά, συνιστάται να σηκώνονται όρθιοι και να τεντώνουν το σώμα τους τακτικά στη διάρκεια της μέρας εργασίας.

AIDS ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Το 40 τοις εκατό των θυμάτων του AIDS στη Σοβιετική Ένωση προσβλήθηκαν από τον ιό μέσω μολυσμένου αίματος, αναφέρει η εφημερίδα Δε Τορόντο Σταρ (The Toronto Star). Χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «εξαιρετικά ανησυχητική», ο Βαλεντίν Ποκρόφσκι, επικεφαλής της Σοβιετικής Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών, παραδέχεται: «Έχουμε ένα απαράδεκτα υψηλό ποσοστό περιπτώσεων στις οποίες ο ιός του AIDS μεταδόθηκε μέσω αίματος στη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης». Στις νότιες πόλεις Ελίστα και Βόλγκογκραντ, διαπιστώθηκε σε διάφορα κρούσματα AIDS που σημειώθηκαν ότι ο ιός είχε μεταδοθεί με μολυσμένες βελόνες που χρησιμοποιούνταν σε νοσοκομεία. Τουλάχιστον 81 παιδιά έχουν προσβληθεί από τον ιό σ’ αυτό το μέρος.

ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

«Η Εθνική Ακαδημία Επιστημών έχει διαπιστώσει ότι οι αγρότες που χρησιμοποιούν λίγες ή καθόλου χημικές ουσίες στις σοδειές τους μπορούν να έχουν την ίδια παραγωγή μ’ εκείνους που χρησιμοποιούν εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα και συνθετικά λιπάσματα», αναφέρει η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times). «Η έρευνα, που έγινε από τους πιο εξέχοντες επιστήμονες του έθνους, ίσως να αποτελεί την πιο σπουδαία επιβεβαίωση της επιτυχίας των γεωργικών μεθόδων που χρησιμοποιούν βιολογικά μέσα και όχι χημικά». Μέχρι πρόσφατα, οι αγρότες διδάσκονταν να χρησιμοποιούν άφθονες ποσότητες χημικών λιπασμάτων, εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων για να παράγουν τις μεγαλύτερες δυνατές σοδειές, και οι φυσικές γεωργικές μέθοδοι θεωρούνταν κατώτερες. Αλλά, καθώς τα έντομα και τα ζιζάνια ανέπτυσσαν αντίσταση στις χημικές ουσίες, οι αγρότες χρησιμοποιούσαν περισσότερες απ’ αυτές τις ουσίες, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Η έρευνα έδειξε ότι οι αγρότες, αλλάζοντας το είδος που παρήγαν και χρησιμοποιώντας τη γη πότε για γεωργικούς και πότε για κτηνοτροφικούς σκοπούς, κατάφερναν συχνά να αυξήσουν την απόδοση και να μειώσουν το κόστος, καθώς και να συμβάλουν στη διατήρηση του περιβάλλοντος. Ωστόσο, οι φυσικές μέθοδοι απαιτούσαν περισσότερη εργασία.

Η ΑΠΕΙΛΗ ΤΟΥ «ΑΪΣ»

«Ενώ οι Η.Π.Α. παλεύουν με το πρόβλημα της κοκαΐνης-κρακ», λέει το περιοδικό Τάιμ (Time), «έχει εμφανιστεί ένα πιο τρομακτικό ναρκωτικό: το ‘άις’ [ice]». Όπως και το κρακ, έτσι και το άις δεν είναι καινούριο ναρκωτικό. Είναι μια ειδική παραλλαγή για κάπνισμα της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, που είναι γνωστή από τη δεκαετία του 1960 ως «σπιντ» (speed). Σαν το κρακ, το άις είναι εθιστικό και προκαλεί επίσης σοβαρή κατάθλιψη, παράνοια και σπασμούς. Αλλά, ενώ η διέγερση από το κρακ κρατάει λιγότερο από 30 λεπτά, η διέγερση από το άις κρατάει οχτώ ώρες ή και περισσότερο. Σύμφωνα με το Τάιμ, το άις αποτελεί ήδη το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα ναρκωτικών στη Χαβάη και «εισβάλλει με σοβαρές αξιώσεις στις Η.Π.Α.».

ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ ΜΕ ΦΟΥΡΝΟΥΣ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΩΝ

Οι τροφές που μπαίνουν σε φούρνους μικροκυμάτων βομβαρδίζονται με ακτίνες υψηλής ενέργειας, οι οποίες μετατρέπουν τα μόρια νερού της τροφής σε ατμό, θερμαίνοντάς την έτσι ταχύτατα. Οι βελτιωμένοι κανονισμοί ασφαλείας και η καλύτερη σχεδίαση έχουν μειώσει τον κίνδυνο διαρροής ακτινοβολίας. «Εντούτοις, οι φούρνοι μικροκυμάτων παρουσιάζουν προβλήματα ασφαλείας, που δεν παρουσιάζουν οι συμβατικοί φούρνοι», λέει ένα άρθρο στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times). Μια αμφιβολία έχει σχέση με το αν το μαγείρεμα είναι πάντα αρκετά πλήρες ώστε να σκοτώνει τους βλαβερούς οργανισμούς που μπορεί να υπάρχουν στις τροφές—για παράδειγμα, την τριχίνη στο χοιρινό και τη σαλμονέλλα στο κοτόπουλο. Το πρόβλημα έγκειται κατά μέρος στο ότι οι φούρνοι μικροκυμάτων ζεσταίνουν τις τροφές ανομοιόμορφα—μερικά σημεία δεν μαγειρεύονται όσο πρέπει, ενώ άλλα μαγειρεύονται—και στο ότι ο αέρας μέσα στο φούρνο ίσως είναι τόσο κρύος ώστε να μην μπορεί να σκοτώσει οργανισμούς που βρίσκονται στην επιφάνεια της τροφής. Μια άλλη αμφιβολία σχετίζεται με το αν είναι ασφαλές να χρησιμοποιούνται πλαστικά μέσα σ’ αυτούς τους φούρνους, αφού ο πλαστικοποιητής που χρησιμοποιείται σε μερικά περιτυλίγματα μπορεί να περάσει στην τροφή, κυρίως όταν το πλαστικό ακουμπάει στην τροφή. Προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι τα περισσότερα από τα προβλήματα μπορούν να λυθούν αν ακολουθούνται αυστηρά οι οδηγίες μαγειρέματος.

ΑΕΡΟΖΟΛ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΟ ΟΖΟΝ

Ένας εφευρέτης στην Τασμανία, τη νησιωτική πολιτεία της Αυστραλίας, κατασκεύασε μια συσκευή αεροζόλ που δεν χρησιμοποιεί ούτε χλωροφθοράνθρακες ούτε υδρογονάνθρακες—ενώσεις που βλάπτουν κι οι δυο την οζονόσφαιρα της γης. Αντί γι’ αυτές, το αεροζόλ αυτού του εφευρέτη χρησιμοποιεί άζωτο, στοιχείο από το οποίο αποτελούνται τα τέσσερα πέμπτα της ατμόσφαιρας. Εκτός από το ότι το άζωτο είναι άφθονο, το κόστος της χρήσης του είναι χαμηλό, και, μετά τη χρήση, αυτό το αέριο επιστρέφει στην ατμόσφαιρα χωρίς να προκαλεί ζημιά. Παλιότερα, το άζωτο το είχαν αποκλείσει ως προωθητικό, επειδή η εισαγωγή αρκετού τέτοιου αερίου μέσα στο αεροζόλ θα απαιτούσε την ενίσχυση του κουτιού, που είναι ακριβή. Η εφημερίδα Δι Οστράλιαν (The Australian) λέει ότι ο εφευρέτης το ξεπέρασε αυτό, χρησιμοποιώντας ένα μικρό κύλινδρο αερίου συνδεμένο με μια ειδικά σχεδιασμένη βαλβίδα μέσα στο κουτί. Αυτή η εφεύρεση έχει μόνο ένα κινητό μέρος, δεν καίγεται ούτε εκρηγνύεται, και λέγεται ότι πληρεί όλες τις απαιτήσεις που υπάρχουν στον κόσμο για τα αεροζόλ. Αναμένεται ότι θα έχει βγει στην αγορά στις αρχές της επόμενης χρονιάς.

ΤΟ «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ»

Οι σεισμοί προκαλούν άγχος και στους ανθρώπους και στα ζώα. Πέρυσι το καλοκαίρι, όταν χιλιάδες μεγάλες και μικρές δονήσεις έπληξαν το Ίτο της Ιαπωνίας, πολλοί άνθρωποι άρχισαν να παραπονιούνται για πεπτικές διαταραχές, διάρροια και, κυρίως, αϋπνία. Οι γιατροί «δίσταζαν να δώσουν συνταγές για πλήρεις δόσεις υπνωτικών, από φόβο μήπως δεν ξυπνήσουν οι ασθενείς τους σε περίπτωση επανάληψης των δονήσεων», εξήγησε η εφημερίδα Δε Ντέιλι Γιομιούρι (The Daily Yomiuri). Οι κτηνιατρικές κλινικές στο Ίτο ανέφεραν ότι τα κατοικίδια της περιοχής υπέφεραν κι αυτά από το σύνδρομο του σεισμού—παρουσίαζαν ξηρότητα του δέρματος, απώλεια του τριχώματος, φαγούρα, εμετό, ανορεξία, ατονία και πυρετό, που είναι όλα συμπτώματα άγχους.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΗΜΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

Πόση από την υφήλιο είναι ακόμη ερημική, σχετικά ανέπαφη από τον άνθρωπο; Μετά βίας το ένα τρίτο της ξηράς του πλανήτη—περίπου 48,07 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα—λέει ο αναλυτής περιβαλλοντολογικών μεθόδων Τζ. Μάικλ Μακ Κλόσκι και η γεωγράφος Χίδερ Σπόλντινγκ, οι οποίοι εξέτασαν αυτό το ζήτημα επί 18 μήνες. Αφού μελέτησαν προσεκτικά τους χάρτες αεροπλοΐας, «αγνόησαν τις περιοχές που είχαν δρόμους, οικισμούς, κτίρια, αεροδρόμια, σιδηροδρόμους, σωλήνες, γραμμές του ηλεκτρικού, φράγματα, καθώς και κοιτάσματα και φρέατα πετρελαίου», λέει το περιοδικό Επιστημονικά Νέα (Science News). Επίσης «περιόρισαν την καταμέτρησή τους σε εκτάσεις μεγέθους τουλάχιστον 4 εκατομμυρίων στρεμμάτων». Στην κορυφή του καταλόγου βρίσκεται η Ανταρκτική, που είναι ολόκληρη ερημική. Έπειτα έρχεται η Βόρεια Αμερική (37,5 τοις εκατό), η Σοβιετική Ένωση (33,6 τοις εκατό), η Αυστραλασία που περιλαμβάνει τα νησιά του νοτιοδυτικού Ειρηνικού (27,9 τοις εκατό), η Αφρική (27,5 τοις εκατό), η Νότια Αμερική (20,8 τοις εκατό), η Ασία (13,6 τοις εκατό) και η Ευρώπη (2,8 τοις εκατό). Λιγότερο από το 20 τοις εκατό των ερημικών περιοχών όλου του κόσμου είναι νομικά προστατευμένες από την εκμετάλλευση.