Εξωγήινοι—Το Πανάρχαιο Όνειρο
ΤΗΝ ΙΔΕΑ των εξωγήινων δεν τη συνέλαβαν οι σύγχρονοι συγγραφείς έργων επιστημονικής φαντασίας. Πριν από 23 περίπου αιώνες, ένας Έλληνας φιλόσοφος ονόματι Μητρόδωρος δίδασκε ότι το να υπάρχει μόνο ένας κατοικημένος κόσμος στο σύμπαν είναι τόσο απίθανο όσο και το να μεγαλώνει μόνο ένα καλαμπόκι σ’ ένα τεράστιο χωράφι. Ο Λουκρήτιος, Ρωμαίος ποιητής του πρώτου αιώνα Π.Κ.Χ., έγραψε ότι «σε άλλα μέρη του διαστήματος υπάρχουν άλλα ουράνια σώματα σαν τη γη και διάφορες φυλές ανθρώπων».
Αυτή τη διδασκαλία περί ύπαρξης πολλών κόσμων την αποδοκίμαζε ο Χριστιανικός κόσμος επί αιώνες. Αλλά περίπου από το 1700 μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, οι περισσότεροι μορφωμένοι άνθρωποι, περιλαμβανομένων και μερικών από τους μεγαλύτερους επιστήμονες στην ιστορία, πίστευαν ακράδαντα ότι υπάρχει ζωή σε άλλους κόσμους. Μάλιστα ένας εκπαιδευτικός που έζησε στα μέσα του 19ου αιώνα, ξεσήκωσε μεγάλη κατακραυγή όταν τόλμησε να γράψει μια διατριβή με την οποία αρνιόταν αυτό το δόγμα.
Φαινόταν ότι οι άνθρωποι ήταν πρόθυμοι να πιστέψουν στην ύπαρξη εξωγήινων, ακόμη και με την παραμικρότερη ένδειξη. Το 1835, ένας δημοσιογράφος έγραψε σε μια εφημερίδα ότι κάποιοι αστρονόμοι είχαν ανακαλύψει ζωή στη σελήνη. Έγραψε ότι, μ’ ένα τηλεσκόπιο, οι αστρονόμοι είδαν παράξενα ζώα, εξωτικά φυτά, ακόμη και φτερωτά ανθρωπάκια να χοροπηδούν εδώ κι εκεί και να κάνουν χειρονομίες! Η κυκλοφορία αυτής της εφημερίδας έφτασε στα ύψη. Πολλοί εξακολούθησαν να πιστεύουν αυτό το παραμύθι ακόμη κι όταν αποκαλύφτηκε ότι επρόκειτο για απάτη.
Οι επιστήμονες ήταν κι αυτοί αισιόδοξοι. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο αστρονόμος Πέρσιβαλ Λόουελ ήταν πεπεισμένος ότι μπορούσε να δει ένα περίπλοκο σύστημα καναλιών στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη. Χαρτογράφησε αυτά τα κανάλια με λεπτομέρεια κι έγραψε βιβλία σχετικά με τον πολιτισμό που τα είχε κατασκευάσει. Στη Γαλλία, η Ακαδημία Επιστημών ήταν τόσο σίγουρη ότι υπήρχε ζωή στον Άρη ώστε πρόσφερε αμοιβή σ’ όποιο άτομο θα επικοινωνούσε πρώτο με οποιουσδήποτε εξωγήινους εκτός από τους Αρειανούς.
Ορισμένοι πρότειναν αλλόκοτα σχέδια για να επικοινωνήσουν με όντα γειτονικών κόσμων—μερικοί διατύπωναν την άποψη ότι έπρεπε να ανάψουν τεράστιες φωτιές στην Έρημο Σαχάρα κι άλλοι μιλούσαν για το φύτεμα δασών με γεωμετρικά σχήματα στη Σιβηρία. Το 1899, ένας Αμερικανός εφευρέτης κατασκεύασε έναν ψηλό ιστό με μια χάλκινη σφαίρα στην κορυφή κι έστειλε μ’ αυτή ισχυρούς ηλεκτρικούς παλμούς για να δώσει σήμα στους Αρειανούς. Σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων, σηκώθηκαν οι τρίχες των ανθρώπων και έλαμψε ο τόπος, αλλά δεν ήρθε καμιά απάντηση από τον Άρη.
Γεμάτοι Ελπίδες
Μολονότι η τεχνολογία που χρησιμοποιείται σήμερα στην έρευνα για ζωή σε άλλους κόσμους μπορεί να είναι καινούρια, ένα πράγμα παραμένει αναλλοίωτο: Οι επιστήμονες εξακολουθούν να είναι σίγουροι ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνος στο διάστημα. Όπως έγραψε ο αστρονόμος Ότο Βόρμπαχ στη γερμανική εφημερίδα Νιρμπέργκερ Νάχριχτεν (Nürnberger Nachrichten): «Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας φυσικός επιστήμονας που να μην απαντήσει καταφατικά όταν τον ρωτήσεις αν υπάρχει εξωγήινη ζωή». Ο Τζιν Μπιλίνσκι, συγγραφέας του βιβλίου Ζωή στο Σύμπαν του Δαρβίνου (Life in Darwin’s Universe), το έθεσε ως εξής: «Αν έχουν δίκιο οι ραδιοαστρονόμοι, από στιγμή σε στιγμή θα έρθει ένα σήμα από τα άστρα, μέσα από την ασύλληπτη άβυσσο του διαστήματος, για να τερματίσει τη διαστημική μας μοναξιά».
Γιατί είναι τόσο σίγουροι οι επιστήμονες ότι υπάρχει ζωή σε άλλους κόσμους; Η αισιοδοξία τους αρχίζει με βάση τα άστρα. Υπάρχουν τόσο πολλά άστρα—δισεκατομμύρια στο γαλαξία μας. Κατόπιν αρχίζουν οι υποθέσεις. Σίγουρα, πολλά απ’ αυτά τα άστρα πρέπει να έχουν και πλανήτες που περιστρέφονται γύρω τους, και πρέπει να έχει αναπτυχθεί ζωή σε μερικούς απ’ αυτούς τους κόσμους. Ακολουθώντας αυτό το σκεπτικό, οι αστρονόμοι έχουν υποθέσει ότι μπορεί να υπάρχουν από χιλιάδες μέχρι εκατομμύρια πολιτισμοί στον ίδιο μας το γαλαξία!
Έχει Σημασία;
Τι σημασία έχει αν υπάρχει ζωή έξω από τη Γη ή όχι; Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οποιαδήποτε από τις δυο απαντήσεις θα ασκούσε τεράστια επίδραση στην ανθρώπινη οικογένεια. Λένε ότι, αν μάθουν οι άνθρωποι πως είναι μόνοι στο σύμπαν, θα διδαχτούν ότι πρέπει να θεωρούν πολύτιμη τη ζωή εδώ, λόγω της μοναδικότητάς της. Από την άλλη μεριά, ένας ευυπόληπτος επιστήμονας εκφράζει τη σκέψη ότι οι εξωγήινοι πολιτισμοί ίσως είναι εκατομμύρια χρόνια πιο προηγμένοι από το δικό μας και ίσως μας πρόσφεραν την τεράστια σοφία τους. Ίσως μας δίδασκαν πώς να θεραπεύουμε τις ασθένειές μας, πώς να βάλουμε τέλος στη μόλυνση, τους πολέμους και τη λιμοκτονία. Ίσως μας έδειχναν ακόμη και πώς να νικήσουμε τον ίδιο το θάνατο!
Όχι πια ασθένειες, πόλεμοι, θάνατος—μια τέτοια ελπίδα έχει μεγάλη σημασία για τους ανθρώπους σ’ αυτούς τους ταραγμένους καιρούς. Χωρίς αμφιβολία, έχει μεγάλη σημασία και για εσάς. Προφανώς, όμως, θα συμφωνήσετε ότι είναι καλύτερο να μην τρέφετε καμιά ελπίδα, παρά να βασίζεστε σε μια ψεύτικη. Είναι, λοιπόν, σπουδαίο να διαπιστώσουμε αν οι επιστήμονες έχουν γερή βάση όταν υποστηρίζουν πως το σύμπαν βρίθει από κατοικημένους κόσμους.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]
Έχουν οι επιστήμονες γερή βάση όταν υποστηρίζουν πως το σύμπαν βρίθει από κατοικημένους κόσμους;