Ανεύρεση Ειρήνης σε Καιρό Πολέμου

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στον Παναμά

Ο ΠΑΝΑΜΑΣ είναι μια αρκετά νέα χώρα, για τα παγκόσμια πρότυπα. Η ιστορία του ως κράτους ανάγεται μόλις στο 1903, όταν αποχωρίστηκε από την Κολομβία και έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία.

Από το ξεκίνημά του, ο Παναμάς είχε στενούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της κατασκευής και της λειτουργίας της Διώρυγας του Παναμά, την οποία έφτιαξαν μηχανικοί από τις Η.Π.Α. από το 1904 μέχρι το 1914. Όμως, καθώς περνούσαν τα χρόνια, αυτή η ειρηνική σχέση τελικά χάλασε και μετατράπηκε σε δυσπιστία και εχθρότητα.

Τελικά, γύρω στη μία το πρωί στις 20 Δεκεμβρίου 1989, η εχθρότητα μεταβλήθηκε σε πόλεμο, όταν αμερικανικά στρατεύματα εισέβαλαν στον Παναμά. Ας κάνουμε μια σύντομη εξέταση μερικών από τις περιστάσεις που οδήγησαν σ’ αυτή την εισβολή.

Τι Οδήγησε στην Εισβολή

Το 1968, η δημοκρατική κυβέρνηση του Παναμά ανατράπηκε από μια επανάσταση υπό τις διαταγές ενός αξιωματικού του στρατού, του Ομάρ Τορίχος Χερέρα. Η νέα στρατιωτική κυβέρνηση έδινε βαρύτητα στην εθνική κυριαρχία και η Ζώνη της Διώρυγας, η οποία ελεγχόταν άμεσα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτέλεσε το μήλο της έριδας.

Το 1977, υπογράφτηκε η παρούσα Συνθήκη για τη Διώρυγα του Παναμά, από το στρατηγό Τορίχος και τον Τζίμι Κάρτερ, τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Η συνθήκη αυτή εξασφάλιζε στον Παναμά την ανάληψη πλήρους ευθύνης για τη διαχείριση, τη λειτουργία και τη συντήρηση της διώρυγας το έτος 2000.

Το 1981, ο Τορίχος σκοτώθηκε σε δυστύχημα με ελικόπτερο, και αργότερα τον διαδέχτηκε ο στρατηγός Μανουέλ Αντόνιο Νοριέγκα. Το Φεβρουάριο του 1988 ο Νοριέγκα κατηγορήθηκε στη Φλόριντα για διακίνηση ναρκωτικών, και από τότε χάλασαν οι σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον επόμενο χρόνο έγιναν εκλογές στον Παναμά, αλλά η κυβέρνηση του Νοριέγκα ακύρωσε τα αποτελέσματα. Τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέτειναν τις προσπάθειές τους να εκδιώξουν τον Νοριέγκα, χρησιμοποιώντας διπλωματικές και οικονομικές κυρώσεις. Στις 15 Δεκεμβρίου 1989, η Εθνοσυνέλευση του Παναμά δήλωσε ότι ο Παναμάς βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Την επόμενη μέρα, κάποιοι πυροβόλησαν και σκότωσαν έναν πεζοναύτη των Η.Π.Α. Λίγο αργότερα, ο Πρόεδρος Μπους έδωσε εντολή να κινητοποιηθεί ο στρατός.

Το πρόσχημα για την εισβολή στον Παναμά ήταν η προστασία της ζωής των περίπου 35.000 Αμερικανών πολιτών στον Παναμά, η διατήρηση της ασφάλειας της διώρυγας, η αποκατάσταση της δημοκρατίας και η σύλληψη του Νοριέγκα προκειμένου να δικαστεί για τις κατηγορίες που τον βάρυναν σχετικά με τα ναρκωτικά. Η εισβολή αυτή ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση των Η.Π.Α. μετά τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Εξαπολύθηκαν περίπου 26.000 στρατιώτες εναντίον των Αμυντικών Δυνάμεων του Παναμά, που υπολογίζεται ότι αριθμούσαν 12.000 άντρες, και μερικών χιλιάδων μελών της πολιτοφυλακής που αποτελούνταν από εθελοντές πολίτες εκπαιδευμένους από το καθεστώς του Νοριέγκα.

Γύρω στη μία το πρωί της 20ής Δεκεμβρίου 1989, οι κάτοικοι της Πόλης του Παναμά και της Κολόν, καθώς και άλλοι που έμεναν κοντά σε στρατιωτικούς στόχους ξύπνησαν από τους ήχους του πολέμου: πυροβολισμοί από όπλα και πολυβόλα, εκρήξεις βλημάτων από όλμους και πυραυλοκίνητες βόμβες. Οι δυνάμεις των Η.Π.Α. χρησιμοποίησαν και όπλα τελευταίας τεχνολογίας, όπως έξι μαχητικά αεροσκάφη F-117A Στελθ—αξίας 50 εκατομμυρίων δολαρίων (περ. 8,4 δισ. δρχ.)—βλήματα κατευθυνόμενα από υπέρυθρες ακτίνες, ελικόπτερα Απάτσι, τανκς, και στρατιώτες εφοδιασμένους με γυαλιά ειδικά για να βλέπουν τη νύχτα. Μέσα σε λίγες ώρες μετά την εισβολή, το μεγαλύτερο μέρος της οργανωμένης αντίστασης είχε συντριφτεί, αλλά οι σποραδικοί πυροβολισμοί εναντίον των πολιτοφυλάκων συνεχίστηκαν επί μέρες.

Χριστιανική Ουδετερότητα Μέσα στην Αναρχία

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι παγκόσμια γνωστοί για την ουδέτερη στάση τους σε σχέση με τα πολιτικά ζητήματα. Πώς τα πήγαν στη διάρκεια αυτής της εθνικής συμφοράς; Υπάρχουν περίπου 6.000 Μάρτυρες στη χώρα αυτή, και αμέσως μόλις αποκαταστάθηκαν οι γραμμές επικοινωνίας, έκαναν μια έρευνα για να διαπιστώσουν τις απώλειες που είχαν. Αν και μερικές οικογένειες έχασαν τα σπίτια τους και τα υπάρχοντά τους, ευτυχώς κανένας δεν έχασε τη ζωή του ούτε τραυματίστηκε σοβαρά.

Μια Μάρτυρας που έμενε κοντά στο παναμέζικο αρχηγείο στρατού στο Χορίλο αφηγείται την ακόλουθη ιστορία: «Ήμουν στο σπίτι με τον άντρα μου, όταν ξαφνικά ακούστηκε η έκρηξη μιας βόμβας κοντά στην περιοχή της διώρυγας. Του είπα: ‘Να φύγουμε από δω, γιατί το σπίτι είναι ξύλινο και μπορεί εύκολα να αρπάξει φωτιά’. Φύγαμε τρέχοντας από το σπίτι και σύντομα βρεθήκαμε σε μια πολύ επικίνδυνη περιοχή όπου είχε κλιμακωθεί η μάχη μεταξύ Αμερικανών και Παναμέζων στρατιωτών. Καταφύγαμε σ’ ένα κτίριο, ενώ ο βομβαρδισμός συνεχιζόταν.

»Την επομένη φύγαμε από την επικίνδυνη ζώνη. Σταματήσαμε κάποιο αυτοκίνητο και παρακαλέσαμε τον οδηγό να μας πάει στο σπίτι ενός φίλου του άντρα μου. Καθώς μπαίναμε στο αυτοκίνητο, συνειδητοποίησα ότι βρίσκονταν μέσα σ’ αυτό πολιτοφύλακες και ήταν όλοι τους οπλισμένοι. Σε λίγο αυτοί μας είπαν: ‘Βγείτε έξω’. Αυτό ήταν προς όφελός μας, επειδή αν είχαμε συναντήσει Αμερικανούς στρατιώτες, αυτοί πιθανώς θα πυροβολούσαν τους πολιτοφύλακες και ίσως να είχαμε σκοτωθεί.

»Πήγαμε στο σπίτι ενός από τους φίλους του άντρα μου. Η οικογένεια αυτή είναι αφοσιωμένοι Καθολικοί και ο γιος τους σπουδάζει να γίνει ιερέας. Παρ’ όλα αυτά, έπαιρναν μέρος στις λεηλασίες που γίνονταν και έτρωγαν κλεμμένο φαγητό. Έτσι είπα στον άντρα μου: ‘Εγώ δεν το θεωρώ σωστό αυτό επειδή είμαι Μάρτυρας του Ιεχωβά, και η συνείδησή μου δεν μου επιτρέπει να μείνω εδώ’. Πήγαμε λοιπόν και μείναμε με κάποιους Μάρτυρες, που μας φρόντισαν πολύ καλά.

»Ο άντρας μου ήταν πολύ στενοχωρημένος που χάσαμε το σπίτι μας και όλα όσα είχαμε μαζέψει με μεγάλες θυσίες. Είχαμε όμως τη ζωή μας κι αυτό ήταν το σημαντικό. Η στάση του άντρα μου έχει αλλάξει, και τώρα δεν φέρνει αντίρρηση όταν είναι να πάω στις συναθροίσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά, όπως έκανε πριν. Μάλιστα, με συνόδευσε σε μια ομιλία και εντυπωσιάστηκε από την τάξη και την ειρήνη που επικρατούσαν εκεί».

Μια άλλη Μάρτυρας, που είναι σχεδόν 80 χρονών, έμενε στην εμπόλεμη ζώνη και αφηγήθηκε την εμπειρία της: «Περίπου στη μία το πρωί, η ανιψιά μου χτύπησε την πόρτα και μου είπε: ‘Άρχισε ο πόλεμος!’ Όταν άνοιξα την πόρτα, είδα ότι όλοι έτρεχαν προς τα κάτω αλλόφρονες. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι ανθρώπους που έτρεχαν προς όλες τις κατευθύνσεις, προσπαθώντας να ξεφύγουν από τις βόμβες και τους πυροβολισμούς. Αλλά εγώ έκλεισα την πόρτα μου και ξανάπεσα στο κρεβάτι.

»Την άλλη μέρα, οι άνθρωποι έτρεχαν και πάλι στους δρόμους, αλλά αυτή τη φορά, όχι για να ξεφύγουν από τις σφαίρες, αλλά για να λεηλατήσουν τα καταστήματα. Κάποιοι ήθελαν να μου πουλήσουν πολύ φτηνά τρόφιμα, αλλά εγώ αρνήθηκα να τα αγοράσω, ξέροντας ότι ήταν κλεμμένα. Έπειτα ήθελαν να μου τα δώσουν χωρίς λεφτά, αλλά τους είπα ότι δεν τα ήθελα ούτε για δώρο. Τους ρώτησα τι είδους Χριστιανοί ήταν εφόσον έκλεβαν πράγματα που δεν τους ανήκαν. Ένας απ’ αυτούς απάντησε: ‘Ο Θεός μου μού το επιτρέπει’. Κι εγώ του είπα: ‘Μπορεί ο Θεός σου να σου το επιτρέπει, δεν σου το επιτρέπει όμως ο αληθινός Θεός ο Ιεχωβά’».

Παντού Λεηλασίες

Περίπου 80 χιλιόμετρα από την Πόλη του Παναμά, στο άκρο της διώρυγας που είναι στον Ατλαντικό, βρίσκεται η Κολόν, μια πόλη με περισσότερους από εκατό χιλιάδες κατοίκους. Και σ’ αυτήν, επίσης, έγιναν εχθροπραξίες και εκτεταμένες λεηλασίες, από τη στιγμή που οι στρατηγικοί στρατιωτικοί στόχοι δέχτηκαν επίθεση. Ένας πρεσβύτερος σε μια από τις εκεί εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά λέει τη δική του ιστορία: «Λίγο πριν από τη μία την Τετάρτη το πρωί, η πόλη ξύπνησε από τους ήχους των βομβών που έπεφταν στο αρχηγείο του ναυτικού των Αμυντικών Δυνάμεων του Παναμά, μόλις λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κολόν. Οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν ολόκληρη τη νύχτα, και μερικές φορές οι βόμβες έπεφταν πολύ κοντά.

»Όταν ήρθε η Παρασκευή, η πόλη βρισκόταν ήδη σε απόλυτο χάος και ελεγχόταν από παράνομους που ήταν οπλισμένοι. Δεν υπήρχε επίβλεψη ούτε προστασία από την αστυνομία. Κάποιος είχε ανοίξει ένα εμπορευματοκιβώτιο γεμάτο όπλα, και μπορούσε να τα πάρει ο καθένας, ακόμα κι αυτοί που είχαν βγει από τις φυλακές. Όπλα πουλιούνταν και ήταν σε κοινή θέα μέσα στην αγορά. Μέχρι και μικρά παιδιά μπορούσες να δεις να οπλοφορούν.

»Οι άνθρωποι είχαν πάθει αμόκ και μερικοί μέσα από τα οχήματά τους πυροβολούσαν στον αέρα. Όσοι κυκλοφορούσαν στους δρόμους έβαζαν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Ωστόσο, εγώ αποφάσισα να πάω να δω πώς ήταν οι συγχριστιανοί μου. Εκείνο το πρωινό ήρθα σε επαφή με μερικούς απ’ αυτούς, και κανονίσαμε συναθροίσεις για το απόγευμα. Είχα γυρίσει στο σπίτι και ετοιμαζόμουν να φάω μεσημεριανό, όταν άκουσα τον ήχο ελικοπτέρων. Πήγα στο παράθυρο και τη στιγμή εκείνη ένα αμερικανικό ελικόπτερο πλησίασε εκεί κοντά και έριξε τρεις ρουκέτες σ’ ένα 15όροφο κτίριο, το ψηλότερο στην πόλη.

»Με έπιασε τρόμος, επειδή αυτό δεν ήταν στρατιωτικός στόχος, αλλά εκεί έμεναν περισσότερες από εκατό οικογένειες, περιλαμβανομένων και τεσσάρων οικογενειών Μαρτύρων του Ιεχωβά. Οι ρουκέτες έπληξαν ακριβώς τους ορόφους που έμεναν εκείνοι. Προφανώς, μερικοί που δεν ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά και που ήταν αντίθετοι με την εισβολή είχαν πυροβολήσει τα ελικόπτερα από το εσωτερικό του κτιρίου, και οι Αμερικανοί είχαν ανταποδώσει τα πυρά. Ένα πυκνό σύννεφο καπνού ανέβηκε από το κτίριο. Τηλεφώνησα σε κάποιον από τους Μάρτυρες που έμεναν εκεί, αλλά δεν απαντούσε κανείς· μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε πώς αισθανόμουν. Αργότερα, τηλεφώνησα σε κάποια άλλη οικογένεια, κι εκείνοι μου είπαν, προς μεγάλη μου ανακούφιση, ότι όλοι οι Μάρτυρες ήταν ασφαλείς».

Σχολιάζοντας τις λεηλασίες που έγιναν, ένας άλλος Μάρτυρας από την ίδια πόλη λέει: «Επί μιάμιση περίπου βδομάδα, δεν υπήρχαν κρατικές εξουσίες στην πόλη, και οι κακοποιοί πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και άρχισαν τις συστηματικές λεηλασίες. Μεταξύ αυτών που έλαβαν μέρος στις λεηλασίες ήταν μερικοί θρησκευόμενοι και άτομα με καλοπληρωμένα επαγγέλματα, όπως δικηγόροι και γιατροί. Έπαιρναν σόμπες, ψυγεία, ηχητικά μηχανήματα, κομπιούτερ και άλλα πράγματα. Από το γραφείο όπου εργάζομαι, κλάπηκαν αντικείμενα αξίας 22.000 δολαρίων (περ. 3,7 εκατ. δρχ.).

»Μερικοί έχασαν τη ζωή τους σ’ αυτές τις λεηλασίες. Μια ομάδα ατόμων λήστευαν ένα εμπορευματοκιβώτιο στην περιοχή που βρίσκεται η Αίθουσα Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά, ακριβώς στην απέναντι μεριά του δρόμου. Αρκετοί σκοτώθηκαν, όταν ένα τέτοιο κιβώτιο έπεσε πάνω τους και τους συνέθλιψε, αλλά οι άλλοι συνέχισαν τη λεηλασία σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Καβγάδιζαν μεταξύ τους με μαχαίρια και όπλα για το ποιος θα πάρει τα κλοπιμαία. Αυτό δείχνει τι μπορεί να συμβεί όταν δεν υπάρχουν ‘ανώτερες εξουσίες’, δηλαδή κυβερνητικές εξουσίες, για να ελέγχουν την κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν οι άνθρωποι δεν έχουν το νόμο του Ιεχωβά στην καρδιά τους, κάνουν αυτό που τους υπαγορεύουν τα πιο ποταπά ένστικτά τους».—Ρωμαίους 13:1-4.

Οργανωμένες Ενέργειες για Παροχή Βοήθειας

Αμέσως μόλις το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά εδώ στον Παναμά έμαθε τον αριθμό εκείνων που έχασαν τα σπίτια τους και χρειάζονταν υλική βοήθεια, αποφασίστηκε να οργανωθεί η παροχή βοήθειας σ’ αυτούς. Στην Πόλη του Παναμά, όπου ζει σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας, πολλά από τα καταστήματα είχαν καταληστευτεί. Έτσι η Επιτροπή του Τμήματος ήρθε σε επαφή με Μάρτυρες που έμεναν σε άλλα μέρη, όπου υπήρχαν ακόμα τρόφιμα. Οι Μάρτυρες ήθελαν να προσφέρουν χρήματα και τρόφιμα, κι έτσι τους ζητήθηκε να αγοράσουν σε ποσότητες αλεύρι, ρύζι, φασόλια, λάδι και άλλα τρόφιμα που διατηρούνται.

Φόρτωσαν ένα μεγάλο φορτηγό με αρκετούς τόνους απ’ αυτά τα είδη, και μέσα σε λίγες μόνο μέρες μετά την εισβολή, αυτά ήταν διαθέσιμα και δόθηκαν δωρεάν σε άτομα που τα είχαν ανάγκη. Πολλές Αίθουσες Βασιλείας στις περιοχές που είχαν πληγεί έγιναν κέντρα διανομής ώσπου τακτοποιήθηκαν όλοι. Περίσσεψαν ορισμένα τρόφιμα, και τα διαθέσαμε σε άτομα που είχαν χάσει τα βιοποριστικά τους μέσα ως άμεσο επακόλουθο του πολέμου.

Αρκετά άτομα που είχαν χάσει τα υλικά τους αποκτήματα δίσταζαν να ζητήσουν βοήθεια, πράγμα που ερχόταν σε χτυπητή αντίθεση μ’ εκείνους που προέβησαν σε λεηλασίες και οι οποίοι υποκινούνταν από απληστία. Όπως συμβαίνει συχνά όταν έρχεται μια συμφορά, υπάρχουν πάντοτε εκείνοι που εκμεταλλεύονται την κατάσταση για υλικό κέρδος.

Μερικοί Παναμέζοι είναι αισιόδοξοι όσον αφορά το μέλλον του Παναμά υπό νέα κυβερνητική διάταξη. Άλλοι εξακολουθούν να θεωρούν τον πόλεμο πράξη ιμπεριαλιστικής επίθεσης. Στο μεταξύ, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εξακολουθούν να μιλάνε σε άτομα με ειλικρινή καρδιά για τη Βασιλεία του Θεού, τη μόνη κυβέρνηση που θα λύσει τα προβλήματα, όχι μόνο του Παναμά, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.—Δανιήλ 2:44· Ματθαίος 6:9, 10.

[Εικόνες στις σελίδες 24, 25]

Η περιοχή του Χορίλο καταστράφηκε στη μάχη· καταστήματα λεηλατήθηκαν·στρατιωτικές εγκαταστάσεις ισοπεδώθηκαν

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα καταστράφηκαν απ’ αυτούς που τα λεηλάτησαν