Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Έχει Σημασία Τι Ταινίες Βλέπω;
‘ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ δεν με επηρεάζουν πραγματικά’, ισχυρίζεται μια έφηβη, η Κάρεν, ‘επειδή ο λόγος που πάω στον κινηματογράφο για να αισθανθώ φρίκη και φόβο είναι μόνο ότι θέλω απλώς να διασκεδάσω’. Πολλά νεαρά άτομα ισχυρίζονται κάτι παρόμοιο, λέγοντας ότι είναι άτρωτα στην επιρροή που ασκούν οι ταινίες. Όμως, η νεαρή Τζόρτζια διαφωνεί. Έχει δει αρκετές ακατάλληλες ταινίες και λέει: «Ποτέ δεν ξεχνάς αυτές τις σκηνές . . . Όσο περισσότερο τις σκέφτεσαι, τόσο περισσότερο θέλεις να κάνεις ό,τι έχεις δει».a
Ο κινηματογράφος είναι πάρα πολύ δημοφιλής ανάμεσα στους νεαρούς. Πρόσφατα, μέσα σ’ ένα χρόνο, το 36 τοις εκατό των 113 εκατομμυρίων και πλέον ατόμων που στήθηκαν στις ουρές μπροστά στους κινηματογράφους στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν εφηβικής ηλικίας. Εκατομμύρια άλλοι βλέπουν ταινίες στην απομόνωση του σπιτιού τους είτε με βιντεοκασέτες είτε μέσω καλωδιακής τηλεόρασης. Φυσικά κατά καιρούς όλοι μας χρειαζόμαστε χαλάρωση και αναψυχή. Τέτοια ψυχαγωγία μπορεί να αναζωογονήσει και να τονώσει το μυαλό. Για πολλά νεαρά άτομα, το να δουν μια ταινία είναι ένας τρόπος για να το πετύχουν αυτό και να γεμίσουν ένα κατά τα άλλα ανιαρό απόγευμα ή βράδυ. Αλλά τι ταινίες θα δείτε; Έχει πραγματικά σημασία αυτό;
Ταινίες—Οι Σύγχρονες Τάσεις
«Ηδονισμός, ερωτισμός, βία, απληστία, εγωισμός». Σύμφωνα με τον παιδοψυχίατρο Ρόμπερτ Κόουλς, αυτές είναι οι αξίες που κυριαρχούν στις περισσότερες ταινίες που παράγονται σήμερα. Μια έρευνα που έγινε με επικεφαλής τον Δρ Βινς Χάμοντ κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι «οι περισσότερες ταινίες που προβάλλονται στις βιομηχανοποιημένες χώρες περιέχουν έστω και λίγη βία και μερικές από αυτές έχουν κριθεί βίαιες ή πολύ βίαιες». Οι συνεργάτες του Χάμοντ ερεύνησαν 1.000 ταινίες από διάφορες χώρες. Το συμπέρασμά τους; «Η παραγωγή ταινιών βίας είναι παγκόσμιο πρόβλημα».
Ιδιαίτερα δημοφιλείς ανάμεσα στους νεαρούς είναι οι ταινίες τρόμου, που περιγράφουν δαιμονοληψία, βιασμούς και αιματοχυσία με τα πιο διαβολικά μέσα. Όπως το θέτει ο Δρ Νιλ Σένιορ, τα λόγια του οποίου παραθέτει το περιοδικό Σεβεντίν (Seventeen), αυτές οι ταινίες «περιγράφουν όλα όσα καμιά οικογένεια δεν θα ήθελε να της συμβούν». Παρ’ όλα αυτά πολλά νεαρά άτομα στήνονται στην ουρά για να τις δουν.
Παρουσιάζεται επίσης αξιοσημείωτη αύξηση στις ταινίες σεξ. Σύμφωνα με έναν καθηγητή πανεπιστημίου, «οι μεγαλύτεροι καταναλωτές βιντεοταινιών σεξ στον Καναδά είναι νεαρά άτομα μεταξύ 12 και 17 χρονών και αυτό μπορεί να τους μεταδώσει διαστρεβλωμένες ιδέες γύρω από τη σεξουαλική συμπεριφορά».
Όμως η βιομηχανία ταινιών δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται και τόσο. Το περιοδικό Βαράιετι (Variety), αναφέρει ότι ταινίες που προβάλλουν λεπτομερείς σκηνές βίας και σεξ βρίσκονται σε αύξηση, ενώ ωφέλιμες ταινίες για όλη την οικογένεια σπάνια γυρίζονται πια. Είναι λοιπόν δυνατό να σε επηρεάσει αρνητικά το να βλέπεις ανήθικες ταινίες;
Η Επίθεση στα Μάτια και στα Αφτιά σου
Οι ταινίες ισοδυναμούν με μια ισχυρή επίθεση στις αισθήσεις. Ο Ιησούς είπε ότι «ο λύχνος του σώματος είναι ο οφθαλμός». (Ματθαίος 6:22) Και αυτό που βλέπεις μπορεί να έχει μια έντονη επίδραση πάνω σου. Όπως το έθεσε μια εγκυκλοπαίδεια, «το μυαλό ακολουθεί τα μάτια». Φυσιολογικά, τα μάτια σου συγκεντρώνονται και βλέπουν αυτό που τα κατευθύνει το μυαλό σου να δουν. Αλλά όταν συγκεντρώνεις την προσοχή σου στις μεγεθυμένες εικόνες που περνούν από τη μεγάλη οθόνη, τότε ουσιαστικά υποτάσσεις το μυαλό σου στη θέληση του παραγωγού της ταινίας. Μερικούς τους απορροφά τόσο πολύ μια ταινία, που ίσως χρειάζονται ένα γερό σκούντημα στα πλευρά για να επανέλθουν στην πραγματικότητα.
Επίσης, ‘το αφτί ακούει’ και επηρεάζει τις σκέψεις και τις πράξεις σου. (Παροιμίαι 20:12) Οπτικές εικόνες και λόγια που υπνωτίζουν ενισχύονται από μουσική που μπορεί να διεγείρει συναισθηματικά και να προκαλέσει φόβο, συγκίνηση, θυμό, πάθος. Σαν αποτέλεσμα, οι ταινίες μπορούν να μεταδώσουν τέτοια αίσθηση πραγματικότητας, ώστε μερικοί θεατές δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το προσποιητό.
Η Επίθεση στη Διάνοια και στις Ηθικές σου Αρχές
Ο τρόπος ή η άποψη σύμφωνα με την οποία παρουσιάζεται το θέμα μιας ταινίας μπορεί επίσης να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ανταπόκρισή σου σ’ αυτήν. Έτσι, οι παραγωγοί ταινιών προσπαθούν να κάνουν τους θεατές να ταυτίζονται με τα πρόσωπα που παίζουν στο έργο—ακόμα και αν ο ήρωας είναι εγκληματίας ή σαδιστής ή κάποιος που διψάει για εξουσία.b Αν δεν προσέξεις μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να υποστηρίζει έναν εγκληματία.
Σκέψου πώς αντέδρασαν οι θεατές σε μια πρόσφατη παρωδία θρίλερ που είχε να κάνει με ένα μανιακό ο οποίος, κρατώντας ένα ξυράφι, χαράκωνε τους άλλους σε μια σειρά σκηνών της ταινίας. Υποστήριζαν τον αιμοδιψή δολοφόνο! Παροδηγημένοι από την κάμερα που παρασύρει τη διάνοια οι θεατές φαινομενικά είχαν χάσει το αίσθημα των αξιών—καθώς και κάθε οίκτο για τα θύματα.
Πόσο αντίθετο είναι αυτό με τη Γραφική συμβουλή που λέει ότι δεν πρέπει να χαιρόμαστε με τη συμφορά κάποιου άλλου! (Παροιμίαι 17:5) Βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το Χρυσό Κανόνα που έδωσε ο Ιησούς—να ‘κάνεις στους άλλους ό,τι κι εσύ θέλεις να κάνουν σ’ εσένα’. (Ματθαίος 7:12) Εκτός αυτού, μπορεί το να υποστηρίζει κανείς ένα φόνο να είναι σύμφωνο με τις προτροπές της Αγίας Γραφής που λένε ότι πρέπει να είμαστε «εύσπλαγχνοι»; (Εφεσίους 4:32) Δεν είναι σαν να θέτει κάποιος τον εαυτό του με «την σύναξιν των πονηρευομένων»;—Ψαλμός 26:4, 5.
Ανεπαίσθητες Επιρροές
Όμως μπορεί να αισθάνεσαι ότι τα αποτελέσματα μιας ταινίας είναι προσωρινά και διαρκούν λίγο. Και ομολογουμένως, δεν είναι πιθανό να αρχίσεις να χαρακώνεις τον καθένα που συναντάς μπροστά σου επειδή το είδες αυτό σε κάποια ταινία. Όμως, μια εφημερίδα της Νέας Ζηλανδίας αναφέρει ότι «αυξάνουν συνεχώς οι αποδείξεις που δείχνουν ότι οι βίαιες κινηματογραφικές ταινίες και οι βιντεοταινίες συνδέονται με τη βίαιη συμπεριφορά μερικών από αυτούς που τις παρακολουθούν». Παρόμοια, το βιβλίο Εφηβεία (Adolescence) αναφέρθηκε σε πολλές έρευνες που έγιναν γύρω από τη σχέση ανάμεσα «στην τηλεοπτική βία και στην επιθετική συμπεριφορά», και αναγνώρισε ότι υπάρχει «εμπεριστατωμένη απόδειξη» της σχέσης μεταξύ των δύο.
Επίσης ακούγονται ειδήσεις για φρικιαστικές και ριψοκίνδυνες πράξεις που διαπράττονται σε μίμηση σκηνών από ταινίες. Ένας νεαρός, για παράδειγμα, τραυματίστηκε και πέθανε επειδή προσπάθησε να σταθεί στη σκεπή ενός μικρού φορτηγού που έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα στηριζόμενος μόνο στα χέρια του. Τελευταία είχε δει αυτή την ακροβασία σε μια δημοφιλή ταινία. Έτσι, δεν είναι εντελώς παράλογο να λεχθεί ότι μια ταινία μπορεί να επηρεάσει τις πράξεις σου.
Όμως πολύ πιο συχνά, η επίδραση που ασκούν οι ταινίες είναι πολύ πιο ανεπαίσθητη. Για παράδειγμα, δεν προσπαθούν πολλοί από τους συνομηλίκους σου να μιλάνε, να ντύνονται και να συμπεριφέρονται όπως κάνουν μερικά συγκεκριμένα κινηματογραφικά είδωλα; Δεν είναι αυτό απόδειξη της ισχυρής επίδρασης που ασκούν οι ταινίες; Σε άλλες περιπτώσεις η παρακολούθηση ανάρμοστων ταινιών φαίνεται να έχει ένα διαβρωτικό αποτέλεσμα στις ηθικές αξίες των νέων. Έτσι, ο ερευνητής Δρ Τόμας Ραντέκι ισχυρίζεται ότι η παρατεταμένη έκθεση σε ταινίες βίας «οδηγεί σε αυξανόμενη απευαισθητοποίηση στη βία».
Η Αγία Γραφή λέει: «Ο Κύριος εξετάζει τον δίκαιον· τον δε ασεβή και τον αγαπώντα την αδικίαν μισεί η ψυχή αυτού». (Ψαλμός 11:5) Είναι δυνατόν η συνεχής παρακολούθηση ταινιών βίας να επηρεάσει τη στάση σου απέναντι στη βία; Είναι δυνατόν να αρχίσεις να βρίσκεις τη βία ψυχαγωγική, ακόμα και διασκεδαστική; Είναι ακόμα πιθανό να διαπιστώσεις ότι τώρα είσαι πιο επιρρεπής από πριν στο να διευθετείς τα προβλήματα και τις διαφορές με τη χρήση βίας; Όπως πολύ καλά αναφέρεται στο εδάφιο Παροιμίαι 10:23: «Το έγκλημα είναι η διασκέδαση του ανόητου».—Νέα Αμερικανική Βίβλος (New American Bible).
Και τι θα γίνει με τις Χριστιανικές ηθικές σου αρχές; Μπορεί η έκθεση σε λεπτομερείς σκηνές σεξ και γυμνότητας να σε κάνει να παραβλέψεις το πόσο εσφαλμένο είναι το προγαμιαίο σεξ και τα λυπηρά του αποτελέσματα; Μπορεί να διαβρώσει το ‘μίσος σου για ό,τι είναι κακό’;—Ψαλμός 97:10.
Η συγγραφέας Τζέιν Μπέργκες-Κοχν λέει για την εμπειρία μιας κοπέλας που τη λένε Τζάνι. Αφού «είχε δει μια πολύ ερωτική ταινία» μαζί με το φίλο της, η Τζάνι παραδέχτηκε ότι διεγέρθηκε σε τέτοιο βαθμό που άρχισαν τα χαϊδολογήματα. Όμως, δεν μπόρεσε να σταματήσει εκεί. «Λυπάμαι που το λέω», ομολόγησε η Τζάνι, «εκείνη τη νύχτα ήταν εύκολο να παρασυρθώ και να έχω σεξουαλικές σχέσεις. Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω τι συνέβη και έχασα κάθε αίσθηση της λογικής. Ούτε και μου άρεσε ιδιαίτερα αυτό το άτομο!»
Επομένως, χωρίς αμφιβολία οι ταινίες έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την καρδιά σου, τις σκέψεις σου και τη συμπεριφορά σου. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να διαλέγεις προσεκτικά αυτά που βλέπεις; Ένα μελλοντικό άρθρο θα το εξετάσει αυτό.
[Υποσημειώσεις]
a Στις Ηνωμένες Πολιτείες, θεωρητικά απαγορεύεται η είσοδος σε άτομα κάτω των 17 χρονών (εκτός αν συνοδεύονται από ένα γονέα ή από έναν κηδεμόνα) όταν η ταινία έχει κριθεί ακατάλληλη από την Ένωση Αμερικανικού Κινηματογράφου. Γενικά, τέτοιες ταινίες περιέχουν λεπτομερείς σκηνές βίας, ακάθαρτη γλώσσα ή δείχνουν με λεπτομέρειες σεξ και γυμνότητα. Ωστόσο, πολύ συχνά οι περιορισμοί δεν επιβάλλονται και έτσι επιτρέπεται η είσοδος στα νεαρά άτομα.
b Ένα πείραμα που αναφέρεται στο περιοδικό Επιστημονικά Νέα (Science News) έδειξε ότι οι θεατές έχουν την τάση να επηρεάζονται έντονα από αυτό που βλέπουν «άσχετα με το πόσο φανταστικό μπορεί να φαίνεται το έργο», αρκεί να ‘ταυτίζονται στενά με το πρόσωπο που παίζει στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο’.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]
«Ποτέ δεν ξεχνάς αυτές τις σκηνές . . . Όσο περισσότερο τις σκέφτεσαι, τόσο περισσότερο θέλεις να κάνεις ό,τι έχεις δει»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]
«Αυξάνουν συνεχώς οι αποδείξεις που δείχνουν ότι οι βίαιες κινηματογραφικές ταινίες και οι βιντεοταινίες συνδέονται με τη βίαιη συμπεριφορά μερικών από αυτούς που τις παρακολουθούν»
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Παρασυρμένο από τη μαγεία της ταινίας, το κοινό συχνά υποστηρίζει το φόνο, την κλοπή και τη σεξουαλική ανηθικότητα