Τι Ξέρουμε για τις Φυλές

ΟΤΑΝ οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν πριν από 500 περίπου χρόνια για να εξερευνήσουν τη γη, αναρωτιούνταν τι είδους ανθρώπους θα συναντούσαν. Υπήρχαν θρύλοι για γίγαντες που μπορούσαν να περπατάνε μέσα στον ωκεανό και να συντρίβουν τα πλοία με το ένα χέρι. Υπήρχαν ιστορίες για ανθρώπους με κεφάλι σκύλου που έβγαζαν φλόγες από το στόμα. Θα συναντούσαν, άραγε, τους θρυλικούς «απόκοσμους», οι οποίοι τρέφονταν με ωμό κρέας και είχαν ένα μεγάλο χείλος που προεξείχε και τους σκίαζε απ’ τον ήλιο; Θα έβλεπαν ανθρώπους χωρίς στόμα που ζούσαν μυρίζοντας μήλα; Μήπως θα έβρισκαν εκείνους που είχαν αφτιά τόσο μεγάλα ώστε μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν και σαν φτερά ή αυτούς για τους οποίους λεγόταν ότι ξάπλωναν ανάσκελα και κάτω από τη σκιά του μοναδικού τους, πελώριου ποδιού;

Οι άνθρωποι ταξίδεψαν τις θάλασσες, αναρριχήθηκαν βουνά, πέρασαν ζούγκλες, διέσχισαν ερήμους, αλλά πουθενά δεν βρήκαν τέτοια περίεργα πλάσματα. Αντίθετα, οι εξερευνητές έμειναν έκπληκτοι που ανακάλυψαν ανθρώπους πολύ όμοιους με τον εαυτό τους. Ο Χριστόφορος Κολόμβος έγραψε: «Σ’ αυτά τα νησιά [τις Δυτικές Ινδίες], δεν έχω βρει μέχρι τώρα κανένα ανθρώπινο τέρας, όπως περίμεναν πολλοί· αντίθετα, όλοι αυτοί οι λαοί εκτιμούν το ωραίο. . . . Έτσι ούτε έχω βρει ούτε έχω ακούσει για τέρατα, εκτός από . . . ένα λαό . . . που τρώει ανθρώπινη σάρκα . . . Δεν είναι περισσότερο κακόμορφοι από τους άλλους».

Ταξινόμηση της Ανθρωπότητας

Έτσι, με την εξερεύνηση της γης, η ανθρώπινη ποικιλομορφία έφυγε από τη σφαίρα των παραμυθιών και του μύθου. Οι λαοί μπορούσαν να παρατηρηθούν και να μελετηθούν. Με τον καιρό, επιστήμονες προσπάθησαν να τους ταξινομήσουν.

Το 1735 ο Σουηδός βοτανολόγος Κάρολος Λιναίος δημοσίευσε το έργο του Σύστημα της Φύσης (Systema Naturae). Σ’ αυτό το έργο ο άνθρωπος ονομάστηκε Χόμο σάπιενς (Homo sapiens), που σημαίνει «έμφρων άνθρωπος», όρος για τον οποίο κάποιος συγγραφέας είπε ότι ίσως είναι ο πιο ανόητα υπεροπτικός προσδιορισμός που δόθηκε ποτέ σε κάποιο είδος! Ο Λιναίος χώρισε την ανθρωπότητα σε πέντε ομάδες, τις οποίες περιέγραψε ως εξής:

ΑΦΡΙΚΑΝΟΣ: Μαύρος, φλεγματικός, ανέμελος. Μαλλιά μαύρα, κατσαρά· δέρμα στιλπνό· μύτη πλακουτσωτή· χείλη διογκωμένα· πανούργος, νωθρός, αμελής· αλείβεται με λάδια· κυβερνιέται από ιδιοτροπίες.

ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ: Χαλκόχρωμος, ευέξαπτος, ευθυτενής· μαλλιά μαύρα, ίσια, πυκνά· ρουθούνια πλατιά· πρόσωπο σκληρό· γένια αραιά· πεισματώδης, αγαπάει την ελευθερία· βάφεται με λεπτές κόκκινες γραμμές· κατευθύνεται από έθιμα.

ΑΣΙΑΤΗΣ: Μελαγχολικός, αυστηρός· μαλλιά μαύρα· μάτια σκούρα· τραχύς, υπερόπτης, άπληστος· καλύπτεται με φαρδιά ρούχα· κυβερνιέται από γνώμες.

ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ: Ευειδής, ροδόχρωμος, εύρωστος· μαλλιά ξανθά, καστανά, κυματιστά· μάτια γαλανά· ευγενικός, οξυδερκής, εφευρετικός· φοράει εφαρμοστά ενδύματα· κυβερνιέται από νόμους.

ΑΓΡΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ: Περπατάει στα τέσσερα, δεν μιλάει, τριχωτός.

Παρατηρήστε ότι ενώ ο Λιναίος ομαδοποιεί την ανθρωπότητα σύμφωνα με γενετικά χαρακτηριστικά (το χρώμα του δέρματος, την υφή των μαλλιών, κτλ.), κάνει επίσης μεροληπτικές κρίσεις για την προσωπικότητα. Ο Λιναίος ισχυρίστηκε ότι οι Ευρωπαίοι ήταν ‘ευγενικοί, οξυδερκείς, εφευρετικοί’, ενώ παρουσίασε τους Ασιάτες ως ‘τραχείς, υπερόπτες, άπληστους’ και τους Αφρικανούς ως ‘πανούργους, νωθρούς, αμελείς’!

Αλλά ο Λιναίος είχε άδικο. Τέτοια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας δεν έχουν θέση στη σύγχρονη φυλετική ταξινόμηση, αφού η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι σε κάθε ανθρώπινο πληθυσμό υπάρχει η ίδια ποικιλία από ιδιοσυγκρασίες και παρόμοια όρια νοημοσύνης. Με άλλα λόγια, βρίσκουμε τις ίδιες θετικές και αρνητικές ιδιότητες σε κάθε φυλή ανθρώπων.

Τα σύγχρονα συστήματα συχνά ταξινομούν τους ανθρώπους σε τρεις ομάδες με βάση αυστηρά τις φυσικές διαφορές: (1) Καυκασοειδείς, με ανοιχτόχρωμο δέρμα και ίσια ή κυματιστά μαλλιά· (2) Μογγολοειδείς, με κιτρινωπό δέρμα και μογγολική πτυχή στα μάτια· και (3) Νεγροειδείς, με σκούρο δέρμα και πυκνά σγουρά μαλλιά. Και πάλι, όμως, δεν ταιριάζουν όλοι οι άνθρωποι τέλεια σε μια απ’ αυτές τις κατηγορίες.

Για παράδειγμα, οι Βουσμάνοι και οι Κόι-Κόι της Αφρικής του νότιου ημισφαιρίου έχουν χαλκόχρωμο δέρμα, πυκνά κατσαρά μαλλιά και μογγολοειδή χαρακτηριστικά προσώπου. Μερικοί ινδικοί λαοί έχουν σκούρο δέρμα αλλά καυκασοειδή χαρακτηριστικά προσώπου. Οι Αβοριγίνες της Αυστραλίας έχουν σκούρο δέρμα, αλλά τα πυκνά και κατσαρά μαλλιά τους συχνά είναι ξανθά. Μερικοί Μογγόλοι έχουν καυκασοειδή μάτια. Δεν υπάρχει σαφής γραμμή διαχωρισμού.

Αυτά τα προβλήματα έχουν κάνει πολλούς ανθρωπολόγους να εγκαταλείψουν τις προσπάθειες ταξινόμησης της ανθρωπότητας, ισχυριζόμενοι ότι ο όρος «φυλή» δεν έχει επιστημονική σημασία ή αξία.

Οι Διακηρύξεις της ΟΥΝΕΣΚΟ

Ίσως οι πιο έγκυρες επιστημονικές διακηρύξεις σχετικά με τις φυλές έχουν γίνει από μια ομάδα ειδικών που συγκέντρωσε η ΟΥΝΕΣΚΟ (Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών). Τα έτη 1950, 1951, 1964 και 1967 διεξάχθηκαν συνελεύσεις στις οποίες μια διεθνής επιτροπή που αποτελούνταν από ανθρωπολόγους, ζωολόγους, γιατρούς, ανατόμους και άλλους παρουσίασε συλλογικά τέσσερις δηλώσεις για τις φυλές. Η τελευταία δήλωση τόνιζε τα ακόλουθα τρία σημεία:

Α «Όλοι οι άνθρωποι που ζουν σήμερα ανήκουν στο ίδιο είδος και έχουν κοινή καταγωγή». Αυτό το σημείο επιβεβαιώνεται και από μια ακόμα πιο υψηλή αυθεντία. Η Αγία Γραφή λέει: «[Ο Θεός] από έναν άνθρωπο [τον Αδάμ] έκανε όλα τα έθνη των ανθρώπων για να κατοικούν πάνω σ’ όλη τη γη».—Πράξεις 17:26, ΝΔΜ.

Η δήλωση της ΟΥΝΕΣΚΟ συνεχίζει:

Β «Ο διαχωρισμός του ανθρωπίνου είδους σε ‘φυλές’ είναι κατά μέρος συμβατικός και κατά μέρος αυθαίρετος, και με κανέναν τρόπο δεν συνεπάγεται κάποια ιεραρχία. . . .

Γ »Η σύγχρονη γνώση της βιολογίας δεν μας επιτρέπει να αποδίδουμε τα πολιτιστικά επιτεύγματα στην ύπαρξη διαφορών στις γενετικές δυνατότητες. Οι διαφορές στα επιτεύγματα διαφορετικών λαών πρέπει να αποδοθούν αποκλειστικά στην πολιτιστική τους ιστορία. Είναι φανερό πως οι λαοί του κόσμου σήμερα κατέχουν ίσες βιολογικές δυνατότητες για την επίτευξη οποιουδήποτε πολιτιστικού επιπέδου».

Η Μάστιγα του Ρατσισμού

Δεν υπάρχει λοιπόν βάση για να πιστεύει κανείς ότι οποιαδήποτε φυλή είναι ανώτερη από μια άλλη ή ότι έχει το δικαίωμα να την εξουσιάζει. Οι άνθρωποι, όμως, δεν έχουν ενεργήσει πάντα σύμφωνα με τα αποδειγμένα γεγονότα. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το δουλεμπόριο Αφρικανών.

Όταν τα ευρωπαϊκά έθνη άρχισαν να δημιουργούν αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες, βρήκαν οικονομικό όφελος από την εκμετάλλευση των ιθαγενών λαών. Αλλά εδώ υπήρχε κάτι το παράδοξο. Πήραν εκατομμύρια Αφρικανούς από τα σπίτια τους, τους χώρισαν από τους αγαπημένους τους, τους αλυσόδεσαν, τους μαστίγωσαν, τους σημάδεψαν με πυρωμένα σίδερα, τους πούλησαν σαν ζώα, και τους ανάγκασαν να δουλεύουν χωρίς αμοιβή μέχρι τη μέρα που θα πέθαιναν. Πώς θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν γι’ αυτό έθνη που ισχυρίζονταν ότι είναι Χριστιανικά και όφειλαν να αγαπούν τον πλησίον τους όπως τον εαυτό τους;—Λουκάς 10:27.

Η λύση που διάλεξαν ήταν να υποβιβάσουν τα θύματά τους κάτω από το επίπεδο του ανθρώπου. Αυτός ήταν ο συλλογισμός ενός ανθρωπολόγου στη δεκαετία του 1840:

«Αν οι Νέγροι και οι Αυστραλοί δεν είναι πλάσματα σαν εμάς και δεν ανήκουν στην ίδια μ’ εμάς οικογένεια, αλλά είναι όντα κατώτερης τάξης, και αν τα καθήκοντά μας απέναντί τους δεν προβλέπονται . . . σε καμιά από τις ρητές εντολές στις οποίες είναι θεμελιωμένη η ηθική του Χριστιανικού κόσμου, τότε οι σχέσεις μας μ’ αυτές τις φυλές φαίνονται να είναι όχι και πολύ διαφορετικές από τις σχέσεις που θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα υπήρχαν ανάμεσα σ’ εμάς και σε μια φυλή ουραγκοτάγκων».

Αυτοί που προσπαθούσαν να υποστηρίξουν την ιδέα ότι όσοι δεν ήταν λευκοί ήταν κατώτερα ανθρώπινα όντα εκμεταλλεύτηκαν τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου. Οι λαοί των αποικιών, υποστήριζαν αυτοί, βρίσκονταν σε χαμηλότερη βαθμίδα της εξελικτικής κλίμακας απ’ ό,τι οι λευκοί. Άλλοι ισχυρίζονταν ότι όσοι δεν ήταν λευκοί ήταν αποτέλεσμα μιας διαφορετικής εξελικτικής διαδικασίας και δεν ήταν πλήρως άνθρωποι. Άλλοι παρέθεταν από την Αγία Γραφή, διαστρεβλώνοντας εδάφια για να υποστηρίξουν τις ρατσιστικές απόψεις τους.

Φυσικά, πολλοί δεν εξαπατήθηκαν απ’ αυτούς τους συλλογισμούς. Η δουλεία έχει καταργηθεί στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Αλλά οι διακρίσεις, η προκατάληψη και ο ρατσισμός υπάρχουν ακόμα και έχουν επηρεάσει εθνικές ομάδες που μόνο στη φαντασία των ανθρώπων αποτελούσαν ξεχωριστές φυλές. Ένας καθηγητής της ζωολογίας είπε: «Αφού, όπως φαίνεται, ο καθένας δικαιούται να δημιουργεί φυλές κατά τις επιθυμίες του, πολιτικοί, δικηγόροι και απλοί τυχοδιώκτες έχουν επιχειρήσει να κάνουν φυλετικές ταξινομήσεις. Επινόησαν αληθοφανείς φυλετικές ονομασίες για να προσδώσουν μια αίγλη ‘επιστημονικής’ ευυποληψίας στις ρατσιστικές ιδέες και στις προκαταλήψεις τους».

Η ρατσιστική πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας είναι ένα εξέχον παράδειγμα. Αν και ο Αδόλφος Χίτλερ εξυμνούσε την Άρια φυλή, από την άποψη της βιολογίας δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Ποτέ δεν υπήρχε. Υπάρχουν ξανθοί Εβραίοι με γαλανά μάτια στη Σουηδία, μαύροι Εβραίοι στην Αιθιοπία και μογγολοειδείς Εβραίοι στην Κίνα. Παρ’ όλα αυτά, οι Εβραίοι, και άλλοι, έγιναν τα θύματα μιας ρατσιστικής πολιτικής. Αποτελέσματα αυτής της πολιτικής ήταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι θάλαμοι αερίων και η δολοφονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων και πολλών άλλων, όπως σλαβικών λαών από την Πολωνία και τη Σοβιετική Ένωση.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι σε κάθε ανθρώπινο πληθυσμό υπάρχει η ίδια ποικιλία νοημοσύνης

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

‘Πολιτικοί, δικηγόροι και απλοί τυχοδιώκτες έχουν επινοήσει αληθοφανείς φυλετικές ονομασίες για να προσδώσουν μια αίγλη «επιστημονικής» ευυποληψίας στις ρατσιστικές ιδέες και στις προκαταλήψεις τους’

[Εικόνες στη σελίδα 7]

Όπως δείχνουν αυτά τα σημειώματα, οι Αφρικανοί διαφημίζονταν και πουλιούνταν σαν να ήταν βοοειδή