Επιδέξιοι Μηχανικοί
Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Νότια Αφρική
ΕΧΕΤΕ δει ποτέ φυσικά οικοδομήματα σαν και αυτά που φαίνονται σε αυτή τη σελίδα; Τα υψώματα που είναι φτιαγμένα από τερμίτες αποτελούν συνηθισμένο θέαμα στις αφρικανικές σαβάνες. Κάποια από αυτά έχουν το σχήμα μακρόστενων καμινάδων, οι οποίες μερικές φορές ξεπερνούν σε ύψος τα 6 μέτρα. Άλλα έχουν τη μορφή μεγάλων θόλων από χώμα οι οποίοι παρέχουν ένα βολικό παρατηρητήριο για αρπακτικά ζώα, όπως είναι τα λιοντάρια.
Στο εσωτερικό κάθε υψώματος υπάρχουν πολλά περάσματα και διαμερίσματα, στα οποία μπορεί να κατοικούν αρκετά εκατομμύρια μικροί τερμίτες. Μερικοί τερμίτες φροντίζουν τους δικούς τους κήπους με μύκητες και καταφέρνουν να τους ποτίζουν καλά ακόμα και στη διάρκεια πολυετούς ξηρασίας. Πώς είναι δυνατόν κάτι τέτοιο; Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, όταν μια εκτεταμένη ξηρασία ερήμωσε διάφορες περιοχές της Νότιας Αφρικής, ένας φυσιοδίφης, ο Δρ Γιουτζίν Μαρέ, ανακάλυψε δύο φάλαγγες τερμιτών, που η μια κατέβαινε και η άλλη ανέβαινε σε μια σήραγγα. Αυτά τα μικρά πλάσματα είχαν σκάψει σε βάθος περίπου 30 μέτρων! Είχαν φτάσει σε ένα φυσικό πηγάδι. Έτσι, ο Μαρέ ανακάλυψε πώς κατάφερναν να κρατούν υγρούς τους δικούς τους κήπους με μύκητες στη διάρκεια της ξηρασίας.
Ένα τυπικό ύψωμα φτιαγμένο από τερμίτες, εξηγεί ο Μάικλ Μέιν στο βιβλίο του Καλαχάρι (Kalahari), «πιστεύεται ότι είναι η πιο προηγμένη από τις φωλιές που χτίζονται από όλα τα άλλα ζώα στον κόσμο. . . . Όλοι οι τερμίτες προσπαθούν να αποκτήσουν και να διατηρήσουν μέσα στη φωλιά 100 τοις εκατό υγρασία και θερμοκρασία περιβάλλοντος 29ο C έως 31ο C, κατάλληλη τόσο για τους μύκητες όσο και για τους τερμίτες. . . . Κάθε φωλιά είναι, στην πραγματικότητα, μια τέλεια κλιματιζόμενη μονάδα».
Τώρα εξετάστε πώς είναι χτισμένες αυτές οι φωλιές. Οι τερμίτες γυαλίζουν και κατόπιν κολλάνε τον ένα μικροσκοπικό κόκκο άμμου πάνω στον άλλον. Φανταστείτε πόσο πολλά εκατομμύρια κόκκοι άμμου χρησιμοποιούνται για να κατασκευαστεί ένα ύψωμα! «Αν τα πιο επιβλητικά οικοδομήματα που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος σε αυτή τη γη, δηλαδή οι Πυραμίδες της Αιγύπτου, το δίκτυο του Υπόγειου Σιδηρόδρομου στο Λονδίνο, οι ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης . . . , συγκριθούν με τα έργα του τερμίτη, . . . μοιάζουν με σωρούς από χώμα σε σύγκριση με βουνά», έγραψε ο Μαρέ στο βιβλίο του Η Ψυχή του Λευκού Μυρμηγκιού (The Soul of the White Ant). «Αν ληφτεί υπόψη το μέγεθός του», συνεχίζει ο ίδιος, «ο άνθρωπος θα έπρεπε να ανεγείρει ένα κτίριο τόσο ψηλό όσο το Μάτερχορν [μια βουνοκορφή ύψους 4.478 μέτρων στην Ελβετία], για να είναι το έργο του ανάλογο με έναν πύργο ύψους 12 μέτρων φτιαγμένο από τερμίτες».
Αλλά σε τι ωφελούν οι τερμίτες τον άνθρωπο; Πρώτα-πρώτα, οι τερμίτες τρέφονται με ξερή βλάστηση και έτσι απομακρύνουν αρκετά απορρίμματα. «Τραβώντας την ξερή ύλη κάτω από τη γη, όχι μόνο μειώνουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς, αλλά λιπαίνουν επίσης το υπέδαφος», δηλώνει μια πινακίδα στο Εθνικό Πάρκο Κρούγκερ.
Πιθανώς να συμφωνείτε και εσείς ότι οι ταπεινοί τερμίτες έχουν τα προσόντα για να αποκαλούνται επιδέξιοι μηχανικοί.