Πλαστικό Χρήμα—Είναι για Εσάς;

ΕΝΑΣ άντρας από την Καλιφόρνια, γνωστός σε μερικούς ως ο «κ. Φανταστικά Πλαστικός» έχει μια συλλογή από 1.265 έγκυρες πιστωτικές κάρτες. Είναι αλήθεια ότι αυτός ο άντρας δεν αντιπροσωπεύει το μέσο κάτοχο πιστωτικής κάρτας. Ωστόσο, είναι ευρέως γνωστό ότι το φαινόμενο της πιστωτικής κάρτας έχει ριζώσει για τα καλά στη σύγχρονη Δυτική κοινωνία.

Το περιοδικό Αμερικανικά Δημογραφικά Στοιχεία (American Demographics) δηλώνει ότι το 1986 σχεδόν τα τρία τέταρτα των οικογενειών στις Η.Π.Α. είχαν μια ή περισσότερες πιστωτικές κάρτες. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι διαθέσιμες περισσότερες από 25.000 διαφορετικές πιστωτικές κάρτες. Εταιρίες πετρελαιοειδών, καταστήματα λιανικής πώλησης και αεροπορικές εταιρίες εκδίδουν τις δικές τους κάρτες. Το 1991, οι Αμερικανοί είχαν 232 εκατομμύρια έγκυρες ΜάστερΚαρντ (MasterCard) και Βίζα (Visa), που είναι οι δυο πιο δημοφιλείς κάρτες.

Η βιομηχανία του λεγόμενου πλαστικού χρήματος ανθεί επίσης στην Ευρώπη, προκαλώντας σφοδρές μάχες ανάμεσα σε αντίπαλες τράπεζες και πιστωτικές εταιρίες για την προσέλκυση των πρόθυμων καταναλωτών. Ο συνολικός αριθμός των έγκυρων πιστωτικών καρτών που υπάρχουν παγκόσμια ξεπερνάει κατά πολύ το ένα δισεκατομμύριο! Γιατί αυτή η πληθώρα του πλαστικού χρήματος; Ποιος ωφελείται περισσότερο από τη χρήση του; Ποιοι είναι μερικοί από τους κινδύνους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοχοι πιστωτικών καρτών;

Ποιος Ωφελείται;

Οι τράπεζες και οι εταιρίες που εκδίδουν πιστωτικές κάρτες έχουν αξιόλογα κέρδη, όχι μόνο από τις χρεώσεις—περιλαμβανομένης της χρέωσης για ετήσια συνδρομή, της χρέωσης για εκπρόθεσμη εξόφληση λογαριασμού, της χρέωσης για υπέρβαση πιστωτικού ορίου—αλλά επίσης από τον υψηλό τόκο τον οποίο χρεώνουν στα χρήματα που τους οφείλονται. Ασφαλώς, όμως, δεν θα μπορούσαν να έχουν κέρδος από τις χρηματοδοτικές επιβαρύνσεις αν οι κάτοχοι των πιστωτικών καρτών δεν είχαν μεγάλα χρέη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, εκατομμύρια άνθρωποι πρόθυμα βυθίζονται σε μόνιμα χρέη. Περίπου το 75 τοις εκατό των Αμερικανών κατόχων πιστωτικών καρτών έχουν απλήρωτα υπόλοιπα στους λογαριασμούς τους, για τα οποία πρέπει να πληρώνουν εξωφρενικό τόκο κάθε μήνα. Ο μέσος Αμερικανός που έχει χρέη τα οποία σχετίζονται με την πιστωτική κάρτα χρωστάει πάνω από 2.000 δολάρια (περ. 400.000 δρχ.) στο μηνιαίο του λογαριασμό.

Στο βιβλίο του Η Ζούγκλα της Πίστωσης (The Credit Jungle), ο Αλ Γκρίφιν παρατηρεί ότι το «15 με 20 τοις εκατό των κατόχων κάρτας οι οποίοι πληρώνουν τους λογαριασμούς τους στο πλήρες μόλις τους πάρουν δεν συνεισφέρουν ούτε δεκάρα για τις δραστηριότητες της τράπεζας». Ο ίδιος προσθέτει ότι «το υπόλοιπο 80 με 85 τοις εκατό των κατόχων κάρτας κάνουν το πρόγραμμα πιστωτικής κάρτας τον πιο προσοδοφόρο τομέα της τράπεζας. Ένας μεσαίου μεγέθους τομέας τραπεζικής πιστωτικής κάρτας ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων [περ. 2 δισ. δρχ.] μπορεί να αποφέρει κέρδος 1,8 εκατομμύρια δολάρια [περ. 360 εκατ. δρχ.] ετησίως». Το 1990, η αμερικανική τράπεζα με το μεγαλύτερο μερίδιο στην επιχείρηση των πιστωτικών καρτών είχε κέρδος σχεδόν 1 δισεκατομμύριο δολάρια (περ. 200 δισ. δρχ.) από τις δραστηριότητες των καταναλωτών της, κυρίως από τη θυγατρική εταιρία της που διαχειρίζεται πιστωτικές κάρτες.

Προφυλαχτείτε από τους Κινδύνους

Υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά σε αυτά τα μικρά κομμάτια πλαστικό. Για παράδειγμα, σας έχουν τηλεφωνήσει ποτέ από κάποια άγνωστη εταιρία πληροφορώντας σας ότι έχετε μόλις κερδίσει κάποιο δώρο; Σε πολλούς έχουν τηλεφωνήσει. Για να πάρετε το δώρο σας, το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να απαντήσετε σε μερικές βασικές ερωτήσεις. Αλλά κατόπιν εκείνος που τηλεφωνεί σας ζητάει τον αριθμό της πιστωτικής σας κάρτας. Γιατί; Επειδή στην πραγματικότητα δεν έχετε κερδίσει κανένα δώρο. Αυτός που σας τηλεφωνεί θέλει απλώς να μάθει τον αριθμό της πιστωτικής κάρτας σας ώστε να μπορέσει να κάνει ταχυδρομικές παραγγελίες ή τηλεφωνικές αγορές χρεώνοντάς τες στο λογαριασμό σας.

Υπάρχουν διάφορα είδη απάτης με πιστωτικές κάρτες, απάτες που κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Μάλιστα, ακόμα και αν αυτό το πρόβλημα δεν σας επηρεάζει άμεσα, αν έχετε πιστωτική κάρτα, πιθανότατα πληρώνετε για τέτοιες απάτες μέσω υψηλότερων χρεώσεων και επιτοκίων.a

Ο πραγματικός κίνδυνος με τις πιστωτικές κάρτες έγκειται στις δυσκολίες και στα παθήματα που έρχονται αν βουτηχτείτε στα χρέη. Το βιβλίο Η Ζούγκλα της Πίστωσης παρατηρεί ότι «αναρίθμητοι άνθρωποι οι οποίοι μπορούν να αντισταθούν στον πειρασμό να αγοράσουν πολυτελή αγαθά και υπηρεσίες που δεν μπορούν να τις έχουν όταν πληρώνουν με μετρητά, είναι εντελώς ανίσχυροι να αντισταθούν στον πειρασμό όταν έχουν στα χέρια τους μια πιστωτική κάρτα. Πολλές οικογένειες τρώνε φασόλια επί μερικές εβδομάδες αφού έχουν πληρώσει για γεύματα τα οποία περιλάμβαναν αστακούς και χρεώθηκαν στην πιστωτική κάρτα τον προηγούμενο μήνα».

Αλλά δεν θα υποφέρουν μόνο οι συνήθειές σας διατροφής αν τα χρέη σας κατατρώνε ένα σημαντικό μερίδιο από το εισόδημά σας. Το βιβλίο Πίστωση—Η Λεπίδα (Credit—The Cutting Edge) αναφέρει ότι «κατά μέσο όρο, οι Αμερικανοί δαπανούν περίπου το 75% του εισοδήματός τους κάθε μήνα εξοφλώντας δάνεια, χρέη και πιστωτικές κάρτες».

Δυστυχώς, για πάρα πολλούς καταναλωτές, η πιστωτική κάρτα είναι, όχι η είσοδος σε έναν οικονομικό παράδεισο, αλλά ένα κατρακύλισμα σε μακροχρόνιο χρέος και ανησυχία. Οι Αμερικανοί καταναλωτές, για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια συσσωρεύουν χρέη από πιστωτικές κάρτες τα οποία καταλήγουν σε περισσότερες εκπρόθεσμες οφειλές, σε μη εκπλήρωση υποχρεώσεων και σε πτωχεύσεις, που όλα σχετίζονται με τις πιστωτικές κάρτες. Το 1990, οι καταναλωτές στις Η.Π.Α. χρωστούσαν συνολικά 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια (περ. 640 τρισ. δρχ.) σε πιστωτικές κάρτες, δάνεια για αγορά αυτοκινήτου και υποθήκες! Η μέση οικογένεια όφειλε περίπου 35.000 δολάρια (περ. 7 εκατ. δρχ.) και πλήρωνε τόκο περίπου 3.500 δολάρια (700 χιλ. δρχ.) το χρόνο.

Δεν είναι να απορεί κανείς που οι πτωχεύσεις φυσικών προσώπων έχουν ανέλθει στα ύψη. Το 1990, ένας ανώτατος αριθμός 720.000 Αμερικανών υπέβαλαν αίτηση για πτώχευση, σχεδόν 17 τοις εκατό αύξηση σε σύγκριση με το 1989. Το 1991 αυτός ο αριθμός ανήλθε σε 800.000 και το 1992 ο νέος ανώτατος αριθμός ήταν 971.517 πτωχεύσεις φυσικών προσώπων.

Μερικοί, οι οποίοι το βρίσκουν δύσκολο να ελέγξουν την από μέρους τους χρήση των πιστωτικών καρτών, έχουν προτιμήσει να απαλλαχτούν από αυτές. Από την άλλη μεριά, πολλοί είναι ικανοί να κάνουν σοφή χρήση των πιστωτικών καρτών χωρίς να δυσκολεύουν αναίτια τη ζωή τους.

[Υποσημειώσεις]