Η Μπανάνα—Ένα Σπουδαίο Φρούτο
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΟΝΔΟΥΡΑ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ και οι Άραβες την αποκαλούσαν «σπουδαίο οπωροφόρο δέντρο». Το 327 Π.Κ.Χ., τη συνάντησαν στην Ινδία οι στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με έναν παλιό μύθο, οι σοφοί της Ινδίας αναπαύονταν στη σκιά της και έτρωγαν τον καρπό της. Γι’ αυτό ονομάστηκε «το φρούτο των σοφών». Τι είναι; Μα, φυσικά, η μπανάνα!
Αλλά πώς έφτασε η μπανάνα από την Ασία στην Καραϊβική; Οι πρώτοι Άραβες έμποροι μετέφεραν ρίζες της μπανανιάς από την Ασία στην ανατολική ακτή της Αφρικής. Το 1482, Πορτογάλοι εξερευνητές ανακάλυψαν την μπανανιά που αναπτυσσόταν εκεί και πήραν μαζί τους μερικές ρίζες και το αφρικανικό της όνομα, μπανάνα, στις πορτογαλικές αποικίες στα Κανάρια Νησιά. Το επόμενο βήμα ήταν ένα ταξίδι στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, στο Νέο Κόσμο. Αυτό έλαβε χώρα το 1516, λίγα χρόνια μετά τα ταξίδια του Κολόμβου. Ισπανοί ιεραπόστολοι μετέφεραν μπανανιές στα νησιά και στην τροπική ενδοχώρα της Καραϊβικής. Έτσι, αυτό το σπουδαίο οπωροφόρο φυτό χρειάστηκε να κάνει το μισό γύρο του κόσμου για να φτάσει στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική.
Λέγεται ότι το 1690 η μπανάνα εισάχτηκε για πρώτη φορά από τα νησιά της Καραϊβικής στη Νέα Αγγλία. Οι Πουριτανοί έβρασαν το παράξενο φρούτο και δεν τους άρεσε. Ωστόσο, σε χώρες της Νότιας και της Κεντρικής Αμερικής, καθώς και σε άλλες τροπικές χώρες, εκατομμύρια άνθρωποι βράζουν άγουρες πράσινες μπανάνες και τις τρώνε με μεγάλη ευχαρίστηση.
Φυτείες Μπανάνας
Μεταξύ του 1870 και του 1880, η πιθανότητα εξαγωγής μπανάνας άρχισε να ενδιαφέρει πολλούς Ευρωπαίους και Βορειοαμερικανούς εμπόρους. Αυτοί συγκρότησαν εταιρίες και ίδρυσαν φυτείες μπανάνας, που ονομάστηκαν φίνκας. Για αυτόν το σκοπό, εργάτες και μηχανικοί έπρεπε να αποψιλώσουν εκτάσεις μέσα στη ζούγκλα, να φτιάξουν δρόμους και να εγκαταστήσουν συστήματα σιδηροδρόμων και επικοινωνιών. Χτίστηκαν χωριά με σπίτια, σχολεία, ακόμη και νοσοκομεία για τους εργάτες και τις οικογένειές τους. Άρχισαν να λειτουργούν ατμοπλοϊκές γραμμές για να μεταφέρουν μπανάνες σε όλο τον κόσμο. Καθώς η βιομηχανία επεκτεινόταν, οι εταιρίες αγόραζαν περισσότερη γη σε χώρες που παρήγαν μπανάνες.
Σήμερα, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής παράγουν το 90 και πλέον τοις εκατό από τις μπανάνες που καταναλώνει η Βόρεια Αμερική. Η Βραζιλία είναι ο κύριος εξαγωγέας. Η Ονδούρα βρίσκεται έκτη στη σειρά και εξάγει περίπου ένα δισεκατομμύριο κιλά μπανάνες το χρόνο.
Πώς Αναπτύσσονται οι Μπανάνες
Η μπανανιά δεν είναι δέντρο. Δεν έχει ξυλώδεις ίνες. Αντίθετα, είναι μια γιγάντια πόα που μοιάζει με φοίνικα. Το κλίμα και το έδαφος καθορίζουν την ανάπτυξη και το μέγεθος του φυτού. Η μπανανιά αναπτύσσεται καλύτερα σε ζεστά, υγρά κλίματα και ευδοκιμεί σε πλούσιο, αμμώδες, εύφορο και καλά στραγγιζόμενο έδαφος. Για την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη, η θερμοκρασία δεν πρέπει ποτέ να πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου.
Για να φτιάξετε μια καλλιέργεια, πρέπει να φυτέψετε κομμάτια, που λέγονται παραφυάδες, τα οποία έχουν κοπεί από το ρίζωμα ώριμων φυτών. Πρέπει να σκάψετε τρύπες βάθους 30 εκατοστών και σε απόσταση 5 μέτρων τη μια από την άλλη. Σε τρεις ως τέσσερις εβδομάδες εμφανίζονται πράσινα βλαστάρια, και ξεπετάγονται σφιχτά τυλιγμένα πράσινα φύλλα τα οποία ξετυλίγονται καθώς αναπτύσσονται. Οι μπανανιές αναπτύσσονται πολύ γρήγορα, περίπου 3 εκατοστά τη μέρα. Έπειτα από δέκα μήνες, το φυτό είναι πλήρως αναπτυγμένο και μοιάζει με φοίνικα, έχοντας ύψος 3 ως 6 μέτρα.
Σε ένα πλήρως αναπτυγμένο φυτό, ένα μεγάλο μπουμπούκι με μικρά πορφυρά φύλλα αναπτύσσεται από φύλλα που είναι τυλιγμένα σε δέσμη. Κατόπιν εμφανίζονται ταξιανθίες με μικρά άνθη. Το φυτό παράγει μόνο ένα κλαδί, το οποίο ζυγίζει 30 ως 50 κιλά και έχει 9 ως 16 τσαμπιά με μπανάνες. Το κάθε τσαμπί, που λέγεται χέρι, παράγει 10 ως 20 μπανάνες. Γι’ αυτό, οι μπανάνες λέγονται δάχτυλα.
Οι μπανάνες πρώτα αναπτύσσονται προς τα κάτω, με κατεύθυνση προς το έδαφος, κατόπιν προς τα έξω και προς τα πάνω, σχηματίζοντας την πασίγνωστη καμπύλη της μπανάνας. Τι θα λεχτεί για τη διατροφή και την προστασία στη διάρκεια της ανάπτυξης; Στον κατάλληλο καιρό έρχεται ένας εργάτης και απομακρύνει το μπουμπούκι ώστε οι μπανάνες να παίρνουν όλη τη δύναμη από το φυτό. Κατόπιν καλύπτει τους καρπούς με πλαστική σακούλα για να τους προφυλάξει από τα έντομα. Επειδή οι μπανάνες αναπτύσσονται προς τα πάνω και γίνονται πολύ βαριές, δένουν το φυτό στη βάση γειτονικών φυτών για να μην το ρίξει κάτω ο άνεμος ή το βάρος των καρπών. Τελικά, δένουν μια χρωματιστή ταινία στο κάλυμμα η οποία δείχνει πότε οι καρποί θα είναι έτοιμοι για συλλογή.
Κάθε μέρα, αεροπλάνα πετούν πάνω από τη φυτεία για να ψεκάσουν τα φύλλα των φυτών. Αυτό τα προστατεύει από τρεις κύριες ασθένειες. Η μια είναι η ασθένεια του Παναμά, κατά την οποία μύκητες καταστρέφουν μερικά φυτά. Αλλά αυτά τα αντικαθιστούν με είδη που είναι ανθεκτικά στην ασθένεια. Μια άλλη είναι η ασθένεια Μάκο, που προκαλείται από βακτήρια. Ελέγχεται με την απομάκρυνση των φυτών που έχουν προσβληθεί και οποιωνδήποτε λουλουδιών που ελκύουν συγκεκριμένα έντομα τα οποία είναι φορείς ασθενειών. Κατόπιν υπάρχει η ασθένεια Σιγκατόκα, η οποία καταστρέφει τα φύλλα του φυτού αλλά δεν βλάπτει τις μπανάνες αν ραντιστούν έγκαιρα με χημικές ουσίες. Οι μπανάνες χρειάζονται μεγάλη ποσότητα νερού, το οποίο παρέχεται μέσω άρδευσης και μέσω συστημάτων ραντισμού υψηλής πίεσης. Μπορούμε να προσθέσουμε ότι η φυτεία παραμένει καθαρή από χόρτα και ζιζάνια.
Από τη Φυτεία στο Τραπέζι Σας
Τον καιρό που το χρώμα της κορδέλας δείχνει ότι οι μπανάνες είναι έτοιμες για συλλογή, πρώτα τις μετρούν για να βεβαιωθούν ότι έχουν το κατάλληλο μέγεθος για να τις κόψουν. Ένα άλλο αξιοπρόσεκτο γεγονός είναι ότι ποτέ δεν αφήνουν τις μπανάνες να ωριμάσουν πάνω στο φυτό, ούτε και όταν προορίζονται για τοπική κατανάλωση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή θα έχαναν το άρωμά τους. Προτού αποφασίσει κανείς πότε θα συλλέξει μια σοδειά, πρέπει να εξετάσει την απόσταση από την αγορά και τον τρόπο μεταφοράς. Κατόπιν ένας εργάτης κόβει τα κλαδιά με το μαχαίρι του και τα στέλνει στο συσκευαστήριο. Τι συμβαίνει όμως στην μπανανιά μετά τη συγκομιδή; Την κόβουν σύρριζα για να λιπάνει τα νέα φυτά που θα αναπτυχτούν στη θέση της.
Στο συσκευαστήριο, πλένουν τις μπανάνες και απομακρύνουν τα χτυπημένα φρούτα, τα οποία θα καταναλώσουν οι εργάτες και οι οικογένειές τους. Τις μικρές μπανάνες θα τις χρησιμοποιήσουν για την κατασκευή αρωματικών ουσιών και για παιδικές τροφές. Τις καλύτερες μπανάνες τις συσκευάζουν ανά 18 κιλά σε κουτιά και τις στέλνουν στο εξωτερικό με τρένα-ψυγεία και πλοία-ψυγεία.
Στην αποβάθρα εκφόρτωσης ελέγχουν την ποιότητα των φρούτων και μετρούν τη θερμοκρασία τους. Αφού κοπεί, η μπανάνα πρέπει να παραμείνει πράσινη ώσπου να φτάσει στην αγορά. Εφόσον η μπανάνα είναι αλλοιώσιμο προϊόν, πρέπει να κοπεί, να μεταφερθεί και να πουληθεί στην αγορά μέσα σε 10 ως 20 μέρες. Τα φρούτα διατηρούνται δροσερά σε θερμοκρασία 12 ως 13 βαθμούς Κελσίου για να μην ωριμάσουν. Με τα σύγχρονα μεταφορικά μέσα, οι μπανάνες μπορούν να σταλούν από την Κεντρική και τη Νότια Αμερική τόσο μακριά όσο στον Καναδά και στην Ευρώπη, χωρίς κανένα πρόβλημα.
Πρακτική Αξία και Διατροφή
Υπάρχουν πάνω από εκατό ποικιλίες μπανάνας. Η μούσα η μικρόκαρπος είναι το σύνηθες είδος και εξάγεται κυρίως στην Ευρώπη, στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μικρότερα είδη, που έχουν τόσο λεπτή φλούδα ώστε δεν είναι κατάλληλα για εξαγωγή, υπάρχουν άφθονα στην Ονδούρα. Αυτά τα είδη είναι γνωστά ως μούσα των σοφών (μανζάνα) και μούσα η κόκκινη.
Τα μπανανόφυλλα περιέχουν χρήσιμες ίνες και χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς στις τροπικές χώρες. Όταν κάποιος επισκέπτεται μια υπαίθρια αγορά, συχνά βλέπει στοιβαγμένα στους δρόμους φύλλα τα οποία τα πουλούν για το τύλιγμα των καυτών ταμάλε, ένα πολύ δημοφιλές φαγητό σε διάφορες χώρες.
Σε πολλούς ανθρώπους στην Ονδούρα αρέσει να τρώνε πλαντάγο (μια ποικιλία μπανάνας) με τα γεύματά τους. Ένα νοστιμότατο φαγητό στη βόρεια ακτή της Ονδούρας ονομάζεται ματσούκα. Για να το ετοιμάσουν, λιώνουν το άγουρο πλαντάγο σε γουδί, προσθέτουν μπαχαρικά και μαγειρεύουν το μείγμα μαζί με καβούρια σε λάδι καρύδας.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες καταναλώνουν περίπου 11 δισεκατομμύρια μπανάνες το χρόνο. Μια μεγάλη ποσότητα πηγαίνει στον Καναδά και στη Βρετανία καθώς και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Τι θρεπτικά οφέλη υπάρχουν για εκείνον που τρώει αυτό το φρούτο; Οι μπανάνες είναι πλούσιες σε βιταμίνες A και C, υδατάνθρακες, φώσφορο και ποτάσσιο.
Η μπανάνα έχει πάρα πολλές χρήσεις. Ταιριάζει στα πρόχειρα γεύματα, στα δημητριακά, στις φρουτοσαλάτες, σε πίτες, σε κέικ και, φυσικά, στο περίφημο παγωτό μπανάνα σπλιτ. Αλλά την επόμενη φορά που θα φάτε μια ώριμη μπανάνα, σκεφτείτε τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της. Αυτό το φρούτο έχει τη δική του συσκευασία. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία. Μάλιστα, η μπανάνα μπορεί να έχει κάνει το μισό γύρο του κόσμου για να φτάσει στο τραπέζι σας.