Τα Κανάρια Νησιά—Ευχάριστο Κλίμα, Δελεαστικό Τοπίο

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

ΠΕΡΑ από τη θάλασσα, μετά τις Ηράκλειες Στήλες, λεγόταν ότι βρίσκονταν μερικά μαγεμένα νησιά. Το έδαφος ήταν τόσο πλούσιο, το κλίμα τόσο ευχάριστο, ώστε εκεί αναπτύσσονταν τα πάντα. Αυτές ήταν οι Νήσοι των Μακάρων. Τώρα τα ξέρουμε ως Κανάρια Νησιά· η λέξη «Κανάρια» προέρχεται από τη λατινική λέξη κάνις, και αναφέρεται στα μεγαλόσωμα, άγρια σκυλιά που κάποτε ζούσαν εκεί σε μεγάλους αριθμούς.

Αυτό το ρομαντικό μείγμα της πραγματικότητας και της φαντασίας, εξιδανικευμένο από Ρωμαίους και Έλληνες συγγραφείς, βασιζόταν στις ιστορίες των ελάχιστων ατρόμητων ναυτών που όργωναν τον Ατλαντικό πριν από την εποχή του Χριστού. Σήμερα, ο τουρίστας ακολουθεί τα ίχνη εκείνων των αρχαίων ναυτικών. Τα νησιά είναι αρκετά υπαρκτά· έχει όμως χαθεί κάποιο μέρος από τη μαγεία και το μεγαλύτερο μέρος του μυστηρίου. Το κλίμα τους είναι πράγματι ευχάριστο, αρκετά δελεαστικό ώστε να ελκύει εκατομμύρια επισκέπτες οι οποίοι αναζητούν ένα διάλειμμα από τους σκληρούς χειμώνες της Βόρειας Ευρώπης.

Το ήπιο κλίμα δεν είναι το μόνο θέλγητρο. Τα νησιά φιλοξενούν μια μοναδική ποικιλία τοπίων και βλάστησης που δικαιολογεί και με το παραπάνω τη δημιουργία εθνικών πάρκων σε τέσσερα από τα εφτά κύρια νησιά.

Τενερίφη—Ένας Βραχόκηπος Πάνω από τα Σύννεφα

Στο μεγαλύτερο νησί, την Τενερίφη, δεσπόζει η Πίκο ντε Τέιντε, ένα υποενεργό ηφαίστειο που υψώνεται πάνω από τα σύννεφα τα οποία έρχονται από τον Ατλαντικό. Γύρω από τον ηφαιστειακό θόλο βρίσκεται ένα τεράστιο υποαλπικό αμφιθέατρο, το οποίο μαζί με το μεγαλόπρεπο ηφαίστειο συγκροτεί το Εθνικό Πάρκο Τέιντε. Το πάρκο φιλοξενεί μοναδική χλωρίδα η οποία ζωντανεύει στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, τότε που τα φυτά εκμεταλλεύονται τη συσσωρευμένη υγρασία από τα χιόνια του χειμώνα. Ξαφνικά, το ολόγυμνο ηφαιστειακό έδαφος μεταμορφώνεται σε ένα βραχόκηπο γεμάτο χρώμα.

Δύο από τα πιο ασυνήθιστα λουλούδια του πάρκου δεν βρίσκονται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Αυτά είναι το κόκκινο τατζινάστε και η βιολέτα Τέιντε. Το κόκκινο τατζινάστε είναι αναμφίβολα το πιο εντυπωσιακό φυτό του αρχιπελάγους—αναρίθμητα «τσαμπιά» κόκκινων λουλουδιών μεγαλώνουν σε πυκνές σπείρες γύρω από έναν και μόνο βλαστό ο οποίος φτάνει σε ύψος σχεδόν τα 2 μέτρα. Τα ψηλά άνθη μοιάζουν σαν κόκκινες λουλουδένιες καμινάδες που χαιρετίζουν το βαθυγάλανο ουρανό.

Η βιολέτα Τέιντε, η οποία στολίζει τον ηφαιστειακό λαιμό με μια λιλά γιρλάντα, φημίζεται για την ανθεκτικότητά της. Φυτρώνει λίγα μόλις μέτρα κάτω από την ύψους 3.700 μέτρων κορυφή, όπου δεν επιζεί καμιά άλλη βλάστηση.

Λα Πάλμα—Μια Κατάφυτη Ηφαιστειακή Καλντέρα

Στη Λα Πάλμα βρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους κρατήρες του κόσμου. Το χείλος του έχει διάμετρο περίπου 27 χιλιόμετρα και αυτός έχει ύψος σχεδόν 2.400 μέτρα. Η τεράστια κοιλότητα που βρίσκεται από κάτω, η οποία καταλαμβάνει το κέντρο του νησιού, είναι ένα ηφαίστειο που έχει καταρρεύσει και το οποίο με το πέρασμα των ετών το έχει λαξεύσει ο άνεμος και η βροχή κάνοντάς το να μοιάζει με ογκώδη λέβητα. Από αυτό προέρχεται και το ισπανικό όνομα καλντέρα (στην ισπανική ο λέβητας), μια λέξη που εφαρμόζεται σε παρόμοιους κρατήρες σε όλο τον κόσμο.a

Η καλντέρα, η οποία τώρα αποτελεί ολόκληρη εθνικό πάρκο, καλύπτεται σχεδόν τελείως από ένα υπέροχο πευκόδασος. Η πεύκη η κανάριος, το επικρατέστερο δέντρο, καλύπτει όλες τις πλαγιές, εκτός από τις πολύ απόκρημνες, προστατεύοντας τα τοιχώματα της καλντέρας από περαιτέρω διάβρωση. Σχεδόν αποκομμένη από τον έξω κόσμο λόγω του ότι είναι δυσπρόσιτη, η άθικτη καλντέρα αποτελεί καταφύγιο ομορφιάς και γαλήνης για τους φυσιολάτρεις που τολμούν να μπουν σε αυτήν.

Γκομέρα—Ένα Σκαλοπάτι για την Αμερική

Από αυτό το απομακρυσμένο νησί απέπλευσε ο Κολόμβος για το άγνωστο. Το είχαν μόλις κατακτήσει οι Ισπανοί, και ο Κολόμβος σταμάτησε στο μικρό λιμάνι του Σαν Σεμπαστιάν για να πάρει νερό και προμήθειες.

Τον καιρό του Κολόμβου, οι κάτοικοι του νησιού, οι Γκουάντσες, ζούσαν ακόμα πρωτόγονη ζωή, αλλά ήταν ευπροσάρμοστος λαός. Λόγω του ορεινού εδάφους, είχαν αναπτύξει μια μοναδική γλώσσα που αποτελούνταν από σφυρίγματα και η οποία τους επέτρεπε να συνομιλούν από ράχη σε ράχη ενώ βρίσκονταν σε απόσταση τριών ή και περισσότερων χιλιομέτρων. Αν και οι πιο πολλοί την έχουν παραμελήσει, αυτή η τεχνική του «τηλεσφυρίγματος» χρησιμοποιείται ακόμη από τους ηλικιωμένους όταν θέλουν να διαδώσουν ένα σύντομο νέο. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά που κηρύττουν σε απομονωμένα χωριά έχουν ακούσει αρκετές φορές κάποιους να σφυρίζουν από τις κορυφές των λόφων το μήνυμα: «Ήρθαν οι Μάρτυρες!»

Στις ψηλότερες πλαγιές του νησιού βρίσκεται ένα εθνικό πάρκο που δημιουργήθηκε για την προστασία ενός πανάρχαιου δάσους. Το σκοτεινό εσωτερικό του, μόνιμα τυλιγμένο στην ομίχλη και γεμάτο παραμορφωμένα κλωνάρια δέντρων καλυμμένα με φουντωτές λειχήνες, επαναφέρει στο νου μνήμες διάφορων προ πολλού ξεχασμένων παραμυθιών. Όσο παράξενο και αν φαίνεται, συνήθως εδώ βρέχει κάτω από τα δέντρα. Καθώς τα σύννεφα περνάνε γρήγορα πάνω από το δάσος οδηγημένα από τους βόρειους ανέμους που φυσάνε εκεί, τα δέντρα «αρμέγουν» τα σύννεφα από το νερό που περιέχουν. Έτσι, κάτω από τα δέντρα συνήθως πέφτει μια σταθερή ψιλή βροχή, ενώ έξω από το δάσος μπορεί να μη βρέχει καθόλου.

Τα υπολείμματα των απολιθωμάτων δείχνουν ότι αυτό το δάσος με τις δάφνες (που ονομάζεται λαουρισίλβα) υπήρχε κάποτε σε όλη την περιοχή της Μεσογείου. Αλλά κάποια αλλαγή στο κλίμα πριν από χιλιετίες μείωσε δραστικά την έκτασή του σε λίγες μόνο κορυφές λόφων στα Κανάρια Νησιά.

Λανθαρότε—Ένα Διαφορετικό Ερημικό Νησί

Το Λανθαρότε είναι ένα ερημικό νησί το οποίο, αν και δεν είναι ερημωμένο, μοιάζει σίγουρα με έρημο. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου βροχοπτώσεις. Η ζωή εδώ ήταν πάντοτε δύσκολη για το μικρό πληθυσμό, αλλά πριν από δύο αιώνες μια σειρά από βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις άλλαξε την όψη του νησιού. Τα ηφαίστεια έφεραν θάνατο και ζωή. Θάνατο, επειδή το ένα τέταρτο του νησιού θάφτηκε κάτω από τα ρεύματα της λάβας τα οποία έδωσαν ένα απότομο τέλος σε πολλά χωριά και σπίτια. Ζωή, επειδή από τις στάχτες των ηφαιστείων οι νησιώτες κατορθώνουν να βγάζουν τα προς το ζην.

Χάρη στις μεγάλες ποσότητες του πορώδους ηφαιστειακού χαλικιού, που είναι απομεινάρι των εκρήξεων, οι νησιώτες έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν φρούτα και λαχανικά μολονότι μπορεί να μη βρέξει επί μήνες. Τα χωράφια είναι καλυμμένα με ένα στρώμα τέφρας 10 εκατοστών, το οποίο όχι μόνο διατηρεί την υγρασία του εδάφους που βρίσκεται από κάτω αλλά στην πραγματικότητα δεσμεύει την υγρασία από τον υγρό νυχτερινό αέρα και τη μεταφέρει στο υποκείμενο έδαφος. Τα αμπέλια, οι συκιές, οι ντοματιές, το καλαμπόκι και άλλα φυτά ξεπετάγονται αναπάντεχα από το μαύρο χαλίκι.

Το Εθνικό Πάρκο Τιμανφάγια περιλαμβάνει θεαματικούς κρατήρες και μια αχανή γειτονική έκταση που καταποντίστηκε από τη λάβα που έβγαλαν οι κρατήρες. Το κλίμα, που μοιάζει με εκείνο της ερήμου, έχει διατηρήσει την πηγμένη λάβα σχεδόν άθικτη, και ο επισκέπτης που περιδιαβαίνει το πάρκο μπορεί κάλλιστα να φανταστεί ότι οι εκρήξεις σταμάτησαν μόλις χθες. Το συγκλονιστικό ηφαιστειακό τοπίο, σε συνδυασμό με τα άσπρα γραφικά χωριά, δίνει στο νησί μια απαράμιλλη σουρεαλιστική ομορφιά.

Αναμφίβολα αυτά τα γοητευτικά ηφαιστειακά νησιά τιμούν την προσαρμοστικότητα των κατοίκων τους καθώς και της βλάστησης που αναπτύσσεται εκεί. Πάνω από όλα, η φυσική τους ομορφιά υποκινεί τον ταπεινό επισκέπτη να αποδώσει αίνο στον Δημιουργό αυτής της ποικιλίας.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 18]

Η Πανίδα και η Χλωρίδα των Κανάριων Νησιών

Το καναρίνι. (1) Αυτά τα πουλιά, που πήραν το όνομά τους από το αρχιπέλαγος, εξακολουθούν να υπάρχουν σε αφθονία, αν και εκείνα που βρίσκονται σε φυσική κατάσταση δεν είναι τόσο πολύχρωμα όπως τα δημοφιλή πουλιά που βρίσκονται σε κλουβιά και των οποίων τα ζωηρά χρώματα είναι αποτέλεσμα επιλεκτικής αναπαραγωγής τεσσάρων αιώνων και πλέον.

Είδη του γένους Αιώνιο. (2) Πάνω από είκοσι τέσσερα είδη βρίσκονται σε όλα τα νησιά, πολλά από τα οποία μεγαλώνουν στις σχισμές των βράχων. Μερικά, όπως το είδος Aeonium lancerottensis, (3) μεγαλώνουν ακόμα και στην απολιθωμένη λάβα.

Η βιολέτα Τέιντε. (4) Αυτά τα λεπτεπίλεπτα άνθη ευδοκιμούν στο εχθρικό ηφαιστειακό περιβάλλον σχεδόν 3.700 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η μπανανιά. (5) Οι μπανανιές καλλιεργούνται στα Κανάρια Νησιά επί αιώνες. Οι Ισπανοί άποικοι τις μετέφεραν στην Καραϊβική λίγο μετά την ανακάλυψη της Αμερικής.

Το κόκκινο τατζινάστε. (6) «Τσαμπιά» από μικροσκοπικά κόκκινα λουλούδια μεγαλώνουν σε σπείρες γύρω από έναν και μόνο βλαστό ο οποίος συνήθως φτάνει σε ύψος σχεδόν τα δύο μέτρα.

Το δέντρο Δράκαινα ο δράκος. (7) Το πιο ασυνήθιστο και αγαπημένο δέντρο των νησιών, αυτό το συγκεκριμένο δέντρο λέγεται ότι είναι ηλικίας τριών χιλιάδων ετών. Αρχαία αντιπροσωπευτικά δείγματα όπως είναι αυτό φυλάσσονται προσεκτικά σε δημοτικά πάρκα.

[Χάρτης]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Λα Πάλμα

Τενερίφη

Γκομέρα

Ιέρο

Λανθαρότε

Φουερτεβεντούρα

Γκραν Κανάρια

[Εικόνες]

Στο νησί Τενερίφη δεσπόζει η Πίκο ντε Τέιντε, ένα υποενεργό ηφαίστειο

1. Το καναρίνι.

2. Είδη του γένους Αιώνιο.

3. Aeonium lancerottensis

4. Η βιολέτα Τέιντε.

5. Η μπανανιά.

6. Το κόκκινο τατζινάστε.

7. Το δέντρο Δράκαινα ο δράκος.

[Εικόνες στις σελίδες 16, 17]

1. Granadillo

2. Tabaiba Majorera

3. Verol dulce

4. Ercila

5. Hierba blanca

6. Βιολέτα Τέιντε