Ολοκληρωτική Εξάντληση—Πώς Μπορείτε να την Αντιμετωπίσετε;

ΚΑΤΑΒΑΡΗΜΕΝΟΙ από το στρες που προκαλούν οι έγνοιες και οι καθημερινές ανησυχίες, πολλοί προσπαθούν να πνίξουν τις απογοητεύσεις τους στο ποτό. Το αλκοόλ, το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό σήμερα, χρησιμοποιείται από πολλούς στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τη σκληρή πραγματικότητα. Άλλοι βασίζονται σε δημοφιλή φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή για να αντιμετωπίσουν τις διάφορες έγνοιες. Επίσης κάποιοι άλλοι καταφεύγουν σε ψυχοτρόπα ναρκωτικά, όπως είναι η μαριχουάνα, οι μεθαμφεταμίνες και η κοκαΐνη. Ακόμα και μικρά παιδιά είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν ναρκωτικά για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα της ζωής. Λέγεται ότι το 95 τοις εκατό των Αμερικανών νέων θα έχουν χρησιμοποιήσει μία ή περισσότερες παράνομες ουσίες προτού αποφοιτήσουν από το λύκειο.

Κατόπιν, υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν να ξεφύγουν από το καθημερινό στρες γλεντοκοπώντας με τους φίλους τους ή προσποιούμενοι ότι είναι χαρούμενοι ενώ μέσα τους αισθάνονται καταθλιμμένοι. Ή για εσφαλμένους λόγους επιζητούν συμπάθεια και τρυφερότητα από το αντίθετο φύλο. Αλλά αν κάποιος χρησιμοποιεί μέσα διαφυγής για να αντιμετωπίσει το στρες απλώς αυξάνει την απογοήτευση. Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να μειώσουν το στρες με το αλκοόλ ή με άλλες ουσίες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, αντί να αναζωπυρώσουν την ενεργητικότητά τους, επιταχύνουν τη διαδικασία της ολοκληρωτικής εξάντλησης. Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν όταν νιώθετε τη φλόγα που υπάρχει μέσα σας να σβήνει σιγά σιγά;

Τρόποι για να Αναρρώσετε

Το Ξύπνα! δεν συστήνει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή. Εντούτοις, παρουσιάζει μερικές υποβοηθητικές υποδείξεις που βασίζονται σε Βιβλικές αρχές οι οποίες μπορεί να σας βοηθήσουν να αναζωπυρώσετε τα τελευταία ίχνη δύναμης που σας έχουν απομείνει. Ο Δρ Γιούτακα Όνο, διευθυντής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κέιο, προτείνει «τρία Έψιλον» για να αντιμετωπίσει κάποιος την ολοκληρωτική εξάντληση. Ο ίδιος εξηγεί: «Τα ‘τρία Έψιλον’ είναι ο έλεγχος, η επικοινωνία και η επίγνωση».

Προκειμένου να αντιμετωπίσετε το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας, πρέπει να μπορείτε να αισθάνεστε ότι ελέγχετε τα αισθήματά σας και τη συμπεριφορά σας. Όταν η απογοήτευση κυριαρχεί καθημερινά στα συναισθήματά σας και συνθλίβει την ικανότητά σας να επιλύετε προβλήματα, είναι εύκολο να πιστέψετε ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει από τον έλεγχό σας. Ωστόσο, μην κάθεστε άπρακτοι και εμμένετε σε δυσάρεστες σκέψεις. Προσπαθήστε να λύσετε το πρόβλημά σας σταδιακά. (Βλέπε πλαίσιο, σελίδα 8). Μην είστε αναβλητικοί. Και μόνο με το να ξεκινήσετε κάποιες θετικές ενέργειες, θα αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα καθώς και ότι ελέγχετε την κατάσταση.

Προσπαθήστε να μειώσετε τους εκνευρισμούς οι οποίοι καταλήγουν σε αισθήματα ηττοπάθειας. Για παράδειγμα, μερικοί τείνουν να αναστατώνονται με κάθε ασήμαντο πράγμα στη ζωή. Επιμένουν να κάνουν τα πράγματα με ένα συγκεκριμένο τρόπο και εκνευρίζονται όταν οι άλλοι δεν συμμορφώνονται, ή μπορεί να απογοητεύονται από τις δικές τους αποτυχίες. «Μη γίνου δίκαιος παραπολύ», είπε ένας σοφός άντρας της αρχαιότητας, «και μη φρόνει σεαυτόν υπέρμετρα σοφόν· δια τι να αφανισθής;» (Εκκλησιαστής 7:16) Το να παραμένετε προσκολλημένοι σε πρότυπα που είναι υπερβολικά υψηλά και να αισθάνεστε συνεχώς ότι δεν ανταποκρίνεστε σε αυτά είναι ένας σίγουρος τρόπος για να υποστείτε ολοκληρωτική εξάντληση.

Κάποια περαιτέρω υποβοηθητική συμβουλή από την Αγία Γραφή είναι το ‘να είστε μετριόφρονες καθώς περπατάτε με τον Θεό σας’. (Μιχαίας 6:8, ΜΝΚ) Το να είναι κάποιος μετριόφρων σημαίνει να έχει επίγνωση των περιορισμών του ή να έχει κάνει «μετρημένη αξιολόγηση των ικανοτήτων του». Αυτό μπορεί να σημαίνει να λέτε όχι στις παράλογες απαιτήσεις στο χώρο της εργασίας.

Εκείνοι που γνωρίζουν τους περιορισμούς τους καλοδέχονται τη βοήθεια. Μια διευθύντρια, η οποία είχε υποστεί στο παρελθόν ολοκληρωτική εξάντληση, είπε ότι το κλειδί για να την αποφύγει κάποιος είναι να ζητήσει βοήθεια. Ωστόσο, όπως λέει εκείνη, «πολλοί άνθρωποι διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια επειδή οι άλλοι μπορεί να νομίζουν ότι δεν κάνουν καλά την εργασία τους». Είτε πρόκειται για τις δουλειές του σπιτιού είτε για τη σχολική εργασία είτε για την κοσμική εργασία—οτιδήποτε είναι αυτό που σας απειλεί με ολοκληρωτική εξάντληση—αναθέστε σε άλλους να κάνουν ορισμένες εργασίες, όπου αυτό είναι δυνατόν. Θα μείνετε έκπληκτοι καθώς θα βλέπετε τα πράγματα να επιτελούνται χωρίς να διευθύνετε εσείς προσωπικά τα πάντα.—Παράβαλε Έξοδος 18:13-27.

Ίσως χρειάζεστε λίγη ξεκούραση. Μια άδεια από την εργασία μπορεί να κάνει θαύματα για ένα πιθανό θύμα ολοκληρωτικής εξάντλησης. Ωστόσο, αν οι περιστάσεις σας δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο, «αν ξέρετε πώς να διατηρείτε το κέφι σας, αυτό βοηθάει πολύ», λέει η ερευνήτρια Αν Μακ Γκι-Κούπερ. Το να κάνετε κάποιο διάλειμμα και να ασχοληθείτε με κάτι άλλο μπορεί ακόμα και να αυξήσει την παραγωγικότητα, υποκινώντας τη διάνοιά σας προς ένα δημιουργικό τρόπο σκέψης. Η συμβουλή που έδωσε ο Βασιλιάς Σολομών πριν από χρόνια ισχύει ακόμα: «Καλήτερον μία δραξ πλήρης αναπαύσεως παρά δύο πλήρεις μόχθου και θλίψεως πνεύματος».—Εκκλησιαστής 4:6.

Ένας Κύκλος Υποστήριξης σε Σχέση με την Επικοινωνία

Το δεύτερο «Έψιλον» που ανέφερε ο Δρ Όνο περιλαμβάνει την επικοινωνία. Είναι ενδιαφέρον ότι οι πυροσβέστες σπάνια παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι, εκτός από το ότι οι άλλοι τους θεωρούν ήρωες, αυτοί είναι ενωμένοι με έναν ισχυρό δεσμό συντροφικότητας. Εφόσον έχει μια ομάδα υποστήριξης στην οποία μπορεί να στηριχτεί, κάποιος μπορεί να βοηθηθεί από αυτήν. Πού μπορείτε να βρείτε παρηγορητική υποστήριξη σήμερα; Περιγράφοντας τρόπους με τους οποίους οι γιατροί μπορούν να αντιμετωπίσουν την ολοκληρωτική εξάντληση, το βιβλίο Μοέτσουκισόκογκουν (Moetsukishokogun [Σύνδρομο Ολοκληρωτικής Εξάντλησης]) δηλώνει: «Για τους γιατρούς, η οικογένειά τους, ειδικά ο σύντροφός τους, είναι ο πιο αποτελεσματικός και ρεαλιστικός συναισθηματικός υποστηρικτής». Όλοι χρειαζόμαστε κάποιον στον οποίο να εμπιστευόμαστε προσωπικά αισθήματα. Σε αυτό το ζήτημα της επικοινωνίας, η Αγία Γραφή προσφέρει πρακτική συμβουλή. Ενθαρρύνει τα αντρόγυνα να διατηρούν ρομαντικούς δεσμούς μεταξύ τους και λέει σε όλους να έχουν φίλους οι οποίοι μπορούν να κάνουν ουσιαστικές, εφικτές υποδείξεις.—Παροιμίαι 5:18, 19· 11:14.

«Πρέπει να φτιάξουμε το δικό μας σύστημα υποστήριξης που θα αποτελείται από τους στενούς φίλους και την οικογένεια», λέει το περιοδικό Η.Π.Α. Σήμερα (USA Today). Στη συνέχεια προσθέτει: «Πρέπει επίσης να αισθανόμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιούμε τη βοήθεια που παρέχουν τα θρησκευτικά μας κέντρα και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας». Σχετικά με το πώς να κάνουμε χρήση της θρησκευτικής παροχής για βοήθεια, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, ο Ιάκωβος, έγραψε: «Είναι κανείς μεταξύ σας άρρωστος; Ας καλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας, και ας προσευχηθούν για αυτόν, αλείφοντάς τον με λάδι στο όνομα του Ιεχωβά». (Ιακώβου 5:14) Οι Χριστιανοί που έχουν προβλήματα μπορούν να βρουν αναζωογόνηση μιλώντας με τους πρεσβυτέρους των εκκλησιών των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Μολονότι οι πρεσβύτεροι δεν είναι ειδικοί στην αντιμετώπιση της ολοκληρωτικής εξάντλησης, η πνευματική υποστήριξη που προσφέρουν είναι ανεκτίμητη.

Ενώ ένα ανθρώπινο σύστημα υποστήριξης μπορεί να μας αναζωογονήσει για μια ακόμα μέρα, αυτό μπορεί να μην είναι πάντοτε αρκετό. Στην εισαγωγή του βιβλίου του με τίτλο Όταν Νιώθεις Αβοήθητος (Helplessness), ο Μάρτιν Ε. Π. Σέλιγκμαν ανέφερε ότι ο αχαλίνωτος ατομικισμός που υπάρχει στη Δύση αποτελεί μια αιτία για την αύξηση της κατάθλιψης σήμερα, και εξέφρασε την ανάγκη να βρουν οι άνθρωποι νόημα στη ζωή. Στη συνέχεια έδειξε ότι «μια απαραίτητη προϋπόθεση για να βρεθεί αυτό το νόημα είναι η προσκόλληση σε κάτι μεγαλύτερο από εσάς». Αν και πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν παίρνουν τη σχέση τους με τον Θεό στα σοβαρά, η επικοινωνία με τον Δημιουργό—ο οποίος είναι σίγουρα ‘μεγαλύτερος από εσάς’—μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας.

Ο Βασιλιάς Δαβίδ, ο οποίος αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, ενθάρρυνε τους υπηκόους του: «Ελπίζετε [στον Θεό] εν παντί καιρώ· ανοίγετε, λαοί, ενώπιον αυτού τας καρδίας σας· ο Θεός είναι καταφύγιον εις ημάς». (Ψαλμός 62:8) Ο Θεός είναι έτοιμος να ακούσει, ακόμα και τους ‘αλάλητους στεναγμούς’ μας. (Ρωμαίους 8:26) Το να τον παρακαλείτε με θέρμη καταλήγει σε ειρήνη η οποία μπορεί να «περιφρουρήσει τις καρδιές σας και τις διανοητικές σας δυνάμεις» από ολοκληρωτική εξάντληση.—Φιλιππησίους 4:6, 7.

Αλλάξτε την Άποψή Σας

Τελικά, ίσως χρειάζεται κάποια αλλαγή στο πώς βλέπετε την κατάστασή σας. Η επίγνωση, ή η αντίληψη, είναι το τελευταίο «Έψιλον» που προτείνει ο Δρ Όνο ως ένα μέσο για να αντιμετωπίσετε την ολοκληρωτική εξάντληση. Όταν βρισκόμαστε κάτω από υπερβολικό στρες, τείνουμε να βλέπουμε τα πάντα αρνητικά και να παγιδευόμαστε σε απαισιόδοξες απόψεις. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Αναλύστε αν πραγματικά υπάρχει ή όχι βάση για αυτόν τον αρνητικό τρόπο σκέψης. Θα είναι το αποτέλεσμα τόσο άσχημο όσο φοβάστε ότι θα είναι; Προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από διαφορετική οπτική γωνία.

«Μπορείτε να αρχίσετε δεχόμενοι ότι, αν έχετε υποστεί ολοκληρωτική εξάντληση, αυτό συμβαίνει πιθανότατα επειδή είστε ‘καλός’ και όχι επειδή είστε ‘κακός’», λέει το περιοδικό Γονείς (Parents). Να θυμάστε: Οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση έχουν υψηλά πρότυπα και ενδιαφέρονται για τους άλλους. Αυτό που μπορεί να βοηθήσει περισσότερο κάποιο άτομο που έχει πέσει θύμα ολοκληρωτικής εξάντλησης είναι ένας λόγος εκτίμησης. Παίζει μεγάλο ρόλο για μια μητέρα το να εκφράζουν και να εκδηλώνουν ο σύζυγός της και τα παιδιά της εκτίμηση για όλη την εργασία που περιλαμβάνει η φροντίδα του σπιτιού. Αν κάποιο άτομο που βρίσκεται στη μέση της ιεραρχικής κλίμακας υποφέρει από ολοκληρωτική εξάντληση στην εργασία, ένα γεμάτο εκτίμηση σχόλιο και ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη μπορεί να αλλάξουν τη στάση του προς το καλύτερο.

Η Αγία Γραφή δείχνει ότι μια ικανή γυναίκα αξίζει να την επαινούν: «Τα τέκνα αυτής σηκόνονται και μακαρίζουσιν αυτήν· ο ανήρ αυτής, και επαινεί αυτήν· πολλαί θυγατέρες εφέρθησαν αξίως, αλλά συ υπερέβης πάσας». (Παροιμίαι 31:10, 28, 29) Πράγματι, ‘κηρήθρα μέλιτος είναι οι ευάρεστοι λόγοι, γλυκύτης εις την ψυχήν και ίασις εις τα οστά’.—Παροιμίαι 16:24.

Ο Σίντσο, ο Χριστιανός πρεσβύτερος που αναφέρθηκε στο πρώτο άρθρο, ανέρρωσε ικανοποιητικά από την ολοκληρωτική εξάντληση που είχε υποστεί. Αν και έλαβε βοήθεια από κάποιον ειδικό, αυτό που βοήθησε περισσότερο τον Σίντσο ήταν οι προσευχές του στον Ιεχωβά. Έπειτα από τις ειλικρινείς προσευχές που έκανε ζητώντας βοήθεια, έτυχε να συναντήσει τον πρεσβύτερο με τον οποίο είχε αρχικά μελετήσει το Λόγο του Θεού. Εκείνος ο πρεσβύτερος καθώς και άλλοι συμπρεσβύτεροι τον στήριξαν ακούγοντας τις ανησυχίες που είχε. Από ένα παλαιότερο τεύχος του περιοδικού που διαβάζετε τώρα, η σύζυγός του τού διάβαζε άρθρα σχετικά με την υπερνίκηση των αρνητικών συναισθημάτων. (8 Οκτωβρίου 1992) Αυτός σταδιακά συνειδητοποίησε ότι προσπαθούσε να τα κάνει όλα μόνος του. Ο τρόπος που έβλεπε τα όσα συνέβαιναν γύρω του άρχισε να αλλάζει. Αν και στην αρχή ένιωθε ότι βρισκόταν σε ένα τούνελ απογοήτευσης που δεν είχε τέλος, άρχισε να βλέπει ένα φως στην άλλη άκρη το οποίο διαρκώς μεγάλωνε, μέχρι που τελικά βγήκε από το τούνελ στο οποίο βρισκόταν.

Όπως ακριβώς ο Σίντσο, έτσι και εσείς μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ολοκληρωτική εξάντληση και να αντικρίσετε ξανά τη ζωή.

[Πλαίσιο στη σελίδα 8]

Δώδεκα Τρόποι για την Πρόληψη της Ολοκληρωτικής Εξάντλησης

ΟΣΑ θα αναφερθούν παρακάτω βασίζονται σε λίγες μόνο από τις υποδείξεις που προσφέρει μια γιατρός ειδική στον τομέα της φροντίδας για την ψυχική υγεία.

1. Να ελέγχετε τις σκέψεις, τα αισθήματα και τη συμπεριφορά σας—η προσευχή βοηθάει πολύ.

2. Όταν αρχίζετε να ανησυχείτε, να μετατρέπετε σκόπιμα τον τρόπο σκέψης σας κάνοντάς τον χρήσιμο και αποφασιστικό.

3. Όταν είστε αναστατωμένοι, να παίρνετε μια βαθιά αναπνοή και συνειδητά να ηρεμείτε.

4. Να προσπαθείτε να δείτε τις καταστάσεις από την άποψη του άλλου ατόμου για να καταλάβετε πώς αναπτύχτηκε το στρες.

5. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας σε ό,τι εκτιμάτε στους άλλους και να τους επαινείτε. Να εκφράζετε όχι κολακείες αλλά έπαινο που αξίζει στο άτομο.

6. Να αναγνωρίζετε και να καταπνίγετε τον αρνητικό, καταστροφικό τρόπο σκέψης.

7. Να μάθετε να λέτε όχι όταν το απαιτούν η ενεργητικότητα και το πρόγραμμά σας.

8. Να επιδίδεστε σε κάποια σωματική άσκηση κάθε μέρα—το ζωηρό περπάτημα είναι καλό.

9. Να φέρεστε στους άλλους με σεβασμό, παρακινώντας τους να εκδηλώνουν τα καλύτερα χαρακτηριστικά τους.

10. Να διατηρείτε την αίσθηση του χιούμορ και να είστε αισιόδοξοι.

11. Να αφήνετε τα προβλήματα της εργασίας σας στο χώρο της εργασίας.

(Βασισμένο στο άρθρο «Αντιμετωπίστε τα Αισθήματα, Νικήστε την Ολοκληρωτική Εξάντληση», της Ρουθ Ντέιλι Γκρέιντζερ, από το Αμερικανικό Περιοδικό Νοσηλευτικής [American Journal of Nursing], τεύχος Ιανουαρίου 1992).

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Η ολοκληρωτική εξάντληση συνήθως πλήττει το ενεργητικό, δραστήριο άτομο