Απόκτηση Καλύτερης Κατανόησης

«ΔΕΝ θα έλεγα ότι είναι και πολύ ευχάριστη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας», παραδέχτηκε κάποια γυναίκα η οποία πέρασε το στάδιο της εμμηνόπαυσης, «αλλά νομίζω ότι μπορείς να μάθεις από αυτήν. Εγώ έχω μάθει πώς να σέβομαι τα όριά μου. Αν το σώμα μου χρειάζεται λίγο περισσότερη φροντίδα ή ανάπαυση, υπακούω και του δίνω το σεβασμό που του αξίζει».

Μια έρευνα στην οποία έλαβαν μέρος γυναίκες και η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ο Οικογενειακός Γιατρός στον Καναδά (Canadian Family Physician) αποκάλυψε πως το χειρότερο πράγμα σε σχέση με την εμμηνόπαυση ήταν το ότι «δεν ήξεραν τι να περιμένουν». Ωστόσο, οι γυναίκες που έφτασαν στο σημείο να κατανοήσουν ότι η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική μετάβαση ήταν «λιγότερο ανήσυχες, καταθλιμμένες και οξύθυμες καθώς και πιο αισιόδοξες για τη ζωή τους».

Τι Είναι

Το Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) ορίζει την εμμηνόπαυση ως εξής: «Η περίοδος της φυσιολογικής παύσης της έμμηνης ρύσης η οποία εμφανίζεται συνήθως σε ηλικία 45 ως 50 χρονών». Η εμμηνόπαυση έχει επίσης χαρακτηριστεί ως η οριστική παύση της έμμηνης ρύσης.

Σε μερικές γυναίκες, το τέλος της έμμηνης ρύσης συμβαίνει ξαφνικά· τελειώνει μια περίοδος και ποτέ δεν εμφανίζεται άλλη. Σε άλλες, οι περίοδοι γίνονται ακανόνιστες, εμφανίζονται κατά διαστήματα που κυμαίνονται από τρεις εβδομάδες μέχρι αρκετούς μήνες. Όταν περάσει ένας ολόκληρος χρόνος χωρίς να έχει η γυναίκα περίοδο, τότε μπορεί με βεβαιότητα να συμπεράνει ότι η εμμηνόπαυση συνέβη τον καιρό της τελευταίας της έμμηνης ρύσης.

Πότε και Γιατί Εμφανίζεται

Η κληρονομική προδιάθεση, κάποια αρρώστια, το στρες, τα φάρμακα ή μια εγχείρηση μπορεί να επηρεάσουν το χρόνο εμφάνισής της. Στη Βόρεια Αμερική, κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση εμφανίζεται όταν οι γυναίκες βρίσκονται περίπου σε ηλικία 51 ετών. Ο χρόνος της εμφάνισής της γενικά κυμαίνεται από τα 40 ως τα 55 χρόνια και σπάνια νωρίτερα ή αργότερα. Οι στατιστικές δείχνουν ότι στις γυναίκες που καπνίζουν η εμμηνόπαυση τείνει να εμφανίζεται νωρίτερα και στις γυναίκες που είναι υπέρβαρες τείνει να εμφανίζεται αργότερα.

Οι ωοθήκες μιας γυναίκας, από τη στιγμή της γέννησής της, περιέχουν όλα τα ωάρια που θα έχει στη ζωή της και τα οποία αριθμούν αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες. Στη διάρκεια κάθε εμμηνορρυσιακού κύκλου ωριμάζουν από 20 ως 1.000 ωάρια. Στη συνέχεια ένα, ή μερικές φορές περισσότερα από ένα, απελευθερώνεται από την ωοθήκη και είναι διαθέσιμο για γονιμοποίηση. Τα άλλα ώριμα ωάρια σταδιακά παύουν να υπάρχουν. Επίσης, σε συνάρτηση με τη διαδικασία της ωρίμανσης του ωαρίου, τα επίπεδα των ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης, αυξάνονται και μειώνονται σε κανονικά διαστήματα.

Καθώς μια γυναίκα ολοκληρώνει την τέταρτη δεκαετία της ζωής της, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης αρχίζουν να μειώνονται, είτε σταδιακά είτε ακανόνιστα, και η απελευθέρωση του ωαρίου μπορεί να μη συμβαίνει πια σε κάθε κύκλο. Οι περίοδοι γίνονται λιγότερο τακτικές και συνήθως εμφανίζονται σε μεγαλύτερα διαστήματα· η ρύση στη διάρκεια της περιόδου αλλάζει, γίνεται πότε πενιχρή και πότε άφθονη. Τελικά δεν απελευθερώνονται πλέον άλλα ωάρια και οι περίοδοι σταματούν.

Η τελευταία έμμηνη ρύση είναι το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών και στη λειτουργία των ωοθηκών η οποία μπορεί να είχε διάρκεια μέχρι και δέκα χρόνια. Ωστόσο, οι ωοθήκες συνεχίζουν να παράγουν μικρότερα ποσοστά οιστρογόνων επί 10 με 20 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Τα επινεφρίδια και τα λιποκύτταρα επίσης παράγουν οιστρογόνα.

Σημαντικές Αλλαγές στη Ζωή

Οι ιστοί που είναι ευαίσθητοι στα οιστρογόνα ή εξαρτώνται από αυτά επηρεάζονται καθώς μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων. Οι εξάψεις πιστεύεται ότι προέρχονται από ορμονικές επιδράσεις στο μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Ο ακριβής μηχανισμός είναι άγνωστος, αλλά φαίνεται ότι ο θερμοστάτης του σώματος ρυθμίζεται σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και έτσι οι θερμοκρασίες που προηγουμένως ήταν ανεκτές ξαφνικά γίνονται πολύ υψηλές, και το σώμα αρχίζει να προκαλεί εξάψεις και εφίδρωση για να δροσιστεί.

Στο βιβλίο της Η Σιωπηλή Μετάβαση—Εμμηνόπαυση (The Silent Passage—Menopause), η Γκέιλ Σίχι παρατηρεί: «Από όλες τις γυναίκες που έχουν εξάψεις οι μισές αρχίζουν να τις νιώθουν ενώ ακόμα έχουν φυσιολογική περίοδο, ξεκινώντας ήδη από την ηλικία των σαράντα χρόνων. Μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότερες γυναίκες έχουν εξάψεις επί δύο χρόνια. Το ένα τέταρτο των γυναικών έχει εξάψεις επί πέντε χρόνια. Και το 10 τοις εκατό τις έχουν για την υπόλοιπη ζωή τους».

Αυτόν τον καιρό στη ζωή της γυναίκας, οι κολπικοί ιστοί γίνονται λεπτότεροι και πιο στεγνοί καθώς μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων. Άλλα συμπτώματα που έχουν οι γυναίκες, λέει η Γκέιλ Σίχι, μπορεί να περιλαμβάνουν «νυχτερινές εφιδρώσεις, αϋπνία, ακράτεια, ξαφνικά φουσκώματα, υποκειμενική επιτάχυνση των παλμών, κλάματα χωρίς λόγο, ξεσπάσματα θυμού, ημικρανίες, φαγούρα και μυρμηκίαση στο δέρμα, [καθώς επίσης] κενά μνήμης».

Περίοδοι Κατάθλιψης

Προκαλεί η μείωση των οιστρογόνων κατάθλιψη; Αυτό το ερώτημα έχει αποτελέσει το θέμα μεγάλης αντιλογίας. Η απάντηση φαίνεται να είναι ναι στην περίπτωση μερικών γυναικών, όπως εκείνες που είχαν αλλαγές στη διάθεση πριν από την περίοδο και εκείνες που χάνουν τον ύπνο τους ως αποτέλεσμα των νυχτερινών εφιδρώσεων. Οι γυναίκες που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία φαίνεται να είναι πολύ ευαίσθητες στις συναισθηματικές συνέπειες των ορμονικών αυξομειώσεων. Σύμφωνα με την Γκέιλ Σίχι, αυτές οι γυναίκες συνήθως «βρίσκουν μεγάλη ανακούφιση όταν εισέρχονται στο μετεμμηνοπαυσικό στάδιο» οπότε τα επίπεδα των ορμονών σταθεροποιούνται.

Ακόμα πιο σοβαρά συμπτώματα είναι πιθανό να εμφανιστούν σε γυναίκες οι οποίες εισέρχονται στο στάδιο της εμμηνόπαυσης απότομα ως αποτέλεσμα ακτινοβολίας, χημειοθεραπείας ή της χειρουργικής αφαίρεσης και των δύο ωοθηκών. Αυτές οι διαδικασίες μπορεί να προκαλέσουν ξαφνική πτώση στα επίπεδα των οιστρογόνων και συνεπώς την έναρξη των εμμηνοπαυσικών συμπτωμάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να συστηθεί θεραπεία αποκατάστασης οιστρογόνων, ανάλογα με την υγεία της γυναίκας.

Η ένταση και το είδος των συμπτωμάτων που παρουσιάζονται διαφέρουν σημαντικά από γυναίκα σε γυναίκα, ακόμα και σε γυναίκες που είναι συγγενείς. Αυτό συμβαίνει επειδή τα επίπεδα των ορμονών διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα και μειώνονται με διαφορετικούς ρυθμούς. Επιπρόσθετα, οι γυναίκες έχουν διαφορετικά συναισθήματα, ανησυχίες, ικανότητες αντιμετώπισης προβλημάτων και προσδοκίες καθώς πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση.

Η περίοδος της εμμηνόπαυσης συχνά συμπίπτει με άλλες πιεστικές καταστάσεις στη ζωή μιας γυναίκας, όπως είναι η φροντίδα για τους ηλικιωμένους γονείς, η ένταξή της στο εργατικό δυναμικό, το να βλέπει τα παιδιά να μεγαλώνουν και να φεύγουν από το σπίτι και άλλες προσαρμογές της μέσης ηλικίας. Αυτές οι πιέσεις μπορεί να προκαλέσουν σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα, που περιλαμβάνουν απώλεια της μνήμης, ελαττωματική προσοχή, άγχος, οξυθυμία και κατάθλιψη, τα οποία μπορεί εσφαλμένα να αποδοθούν στην εμμηνόπαυση.

Ένα Στάδιο της Ζωής

Η εμμηνόπαυση δεν είναι το τέλος της παραγωγικής ζωής της γυναίκας—είναι το τέλος μόνο της αναπαραγωγικής της ζωής. Έπειτα από την τελευταία περίοδο της γυναίκας, η διάθεσή της είναι συνήθως πιο σταθερή, δεν παρουσιάζει τις διακυμάνσεις που ακολουθούσαν τους μηνιαίους ορμονικούς κύκλους.

Ενώ στρέψαμε την προσοχή στην παύση της έμμηνης ρύσης επειδή αποτελεί μια εμφανή αλλαγή, αυτή δεν είναι παρά μόνο μία εκδήλωση της μεταβατικής διαδικασίας κατά την οποία η γυναίκα αφήνει την αναπαραγωγική εποχή της ζωής της. Η εφηβεία, η εγκυμοσύνη και ο τοκετός είναι επίσης μεταβατικές περίοδοι οι οποίες συνοδεύονται από ορμονικές, σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές. Η εμμηνόπαυση, λοιπόν, είναι η τελευταία, αλλά όχι η μοναδική, περίοδος αλλαγών στη ζωή της γυναίκας η οποία οφείλεται στις ορμόνες.

Συνεπώς, η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα στάδιο της ζωής. «Πιθανώς», έγραψε μια πρώην αρχισυντάκτρια του Περιοδικού του Αμερικανικού Ιατρικού Γυναικείου Συλλόγου (Journal of the American Medical Women’s Association), «οι άνθρωποι θα σταματήσουν να βλέπουν την εμμηνόπαυση ως μια κρίσιμη κατάσταση, ή ακόμα και ως ‘τη σπουδαιότερη αλλαγή’, και θα τη θεωρούν πιο κατάλληλα ως ‘άλλη μια αλλαγή’».

Το βιβλίο Οι Γυναίκες Ενηλικιώνονται (Women Coming of Age) λέει καθησυχαστικά ότι το τέλος της γονιμότητας της γυναίκας «είναι τόσο φυσιολογικό και αναπόφευκτο όσο ήταν και η προκαθορισμένη έναρξή της. Το να φτάνει κάποια γυναίκα στην εμμηνόπαυση είναι στην πραγματικότητα ένα σημάδι σωματικής υγείας—ένα σημάδι ότι το εσωτερικό ρολόι του σώματός [της] δουλεύει καλά».

Ωστόσο, τι μπορείτε να κάνετε για να γίνει αυτή η μετάβαση όσο το δυνατόν πιο ομαλά; Επίσης, πώς μπορεί ο σύζυγος και τα μέλη της οικογένειας να παράσχουν υποστήριξη στη διάρκεια αυτού του μεταβατικού σταδίου στη ζωή; Το επόμενο άρθρο θα εξετάσει αυτά τα ζητήματα.

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Η εμμηνόπαυση συχνά συμπίπτει με άλλες πιεστικές καταστάσεις, περιλαμβανομένης της φροντίδας για τους ηλικιωμένους γονείς