Πώς Ήταν ο Κόσμος Πριν από 50 Χρόνια;

ΕΙΣΤΕ αρκετά μεγάλοι για να θυμάστε πώς ήταν ο κόσμος το 1945; Μόλις άρχιζε να συνέρχεται από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ξεκίνησε το 1939 όταν η Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία εξαιτίας της ναζιστικής εισβολής στην Πολωνία. Αν είστε τόσο νέοι ώστε να μην το θυμάστε, μήπως θυμάστε τον πόλεμο στην Κορέα που ξέσπασε το 1950; Ή τον πόλεμο στο Βιετνάμ που διήρκεσε από τη δεκαετία του 1950 ως το 1975; Ή τον πόλεμο στο Κουβέιτ τον οποίο προκάλεσε το Ιράκ το 1990;

Δεν σας φαίνεται αξιοσημείωτο ότι, καθώς ανασκοπούμε την ιστορία μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρειάζεται να θυμηθούμε τόσο πολλούς άλλους πολέμους που έχουν σπείρει δυστυχία και παθήματα στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων και που έχουν καταστρέψει τη ζωή εκατομμυρίων άλλων; Τι κληρονομιά άφησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στους ανθρώπους τότε;

Συνέπειες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου

Περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και, το 1945, εκατομμύρια πρόσφυγες περιπλανιούνταν στην Ευρώπη, προσπαθώντας να επιστρέψουν στα σπίτια τους στις βομβαρδισμένες πόλεις και χωριά για να ξαναχτίσουν τις καταστραμμένες ζωές τους. Εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια, ιδιαίτερα στη Ρωσία και στη Γερμανία, προσπαθούσαν να συνέλθουν από την τραυματική εμπειρία του βιασμού από τα στρατεύματα εισβολής. Επιβλήθηκε δελτίο στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης—υπήρχε έλλειψη τροφής και ρουχισμού. Εκατοντάδες χιλιάδες απόμαχοι έψαχναν για εργασία. Εκατομμύρια χήρες και ορφανά θρηνούσαν για τους συζύγους και τους γονείς που είχαν χάσει.

Οι Εβραίοι πάσχιζαν ακόμη να αντιληφτούν την πραγματικότητα του Ολοκαυτώματος που αφάνισε εκατομμύρια ομοφύλους τους και εξάλειψε κάθε πιθανότητα να παραγάγουν μελλοντικές γενιές. Εκατομμύρια άνθρωποι—από την Αμερική, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία και από πολλά άλλα κράτη—πέθαναν σε εκείνον τον πόλεμο. Ένα τεράστιο γενετικό απόθεμα χάθηκε για να προωθηθούν τα πολιτικά και εμπορικά συμφέροντα των παγκόσμιων δυνάμεων και των κυβερνητών τους.

Πολλές χώρες ήταν τόσο καταστραμμένες από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ώστε η άμεση προτεραιότητά τους ήταν αναγκαστικά η οικονομική ανάκαμψη. Οι ελλείψεις τροφίμων συνεχίστηκαν στην Ευρώπη αρκετά χρόνια μετά τον πόλεμο. Η Ισπανία, μολονότι επίσημα έμεινε ουδέτερη στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε επηρεαστεί βαθιά από το δικό της εμφύλιο πόλεμο (1936-1939) και από τους εμπορικούς αποκλεισμούς—τα δελτία στα τρόφιμα υπήρχαν ως τον Ιούνιο του 1952.

Στην Άπω Ανατολή, η μνήμη των ιαπωνικών ωμοτήτων ήταν ακόμη νωπή στις διάνοιες των θυμάτων στη Βιρμανία, στην Κίνα, στις Φιλιππίνες και σε άλλες χώρες της Ανατολής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μολονότι ως έθνος ήταν νικηφόρες, έχασαν περίπου 300.000 στρατιώτες, οι μισοί από τους οποίους πέθαναν στις πολεμικές ζώνες του Ειρηνικού. Στην Ιαπωνία, το αποτέλεσμα για τον άμαχο πληθυσμό ήταν η φτώχεια, η φυματίωση και οι μακριές ουρές για συσσίτιο.

Ο Τσόρτσιλ Καλεί σε Δράση

Στο νικητήριο λόγο του που εκφώνησε προς το βρετανικό λαό στις 13 Μαΐου 1945, στο τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην Ευρώπη, ο πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ δήλωσε: «Μακάρι να μπορούσα να σας πω σήμερα ότι όλοι οι μόχθοι και τα προβλήματά μας τελείωσαν. . . . Πρέπει να σας προειδοποιήσω . . . ότι υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν, και ότι πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για περαιτέρω διανοητικές και σωματικές προσπάθειες και για περαιτέρω θυσίες χάρη των μεγάλων ιδανικών». Προβλέποντας με διορατικότητα την εξάπλωση του κομμουνισμού, είπε: «Στην ήπειρο της Ευρώπης μένει ακόμη να διασφαλίσουμε ότι . . . δεν θα διαστρεβλωθεί το αληθινό νόημα των λέξεων ‘ελευθερία’, ‘δημοκρατία’ και ‘απελευθέρωση’ όπως τις εννοούμε σήμερα». Κατόπιν εξέφρασε μια υποκινητική πρόσκληση: «Εμπρός, ακλόνητοι, σταθεροί, ακατάβλητοι, ωσότου επιτελεστεί όλη η αποστολή και όλος ο κόσμος είναι ασφαλής και καθαρός».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.

Μισός Αιώνας Συγκρούσεων και Θανάτου

Σε μια ομιλία το 1992, ο γενικός γραμματέας του Ο.Η.Ε. Μπούτρος Μπούτρος-Γκάλι παραδέχτηκε ότι, «μετά την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών το 1945, 100 και πλέον μεγάλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αφήσει περίπου 20 εκατομμύρια νεκρούς». Ανεβάζοντας τον αριθμό των νεκρών ακόμη περισσότερο, το περιοδικό Παγκόσμια Επιφυλακή (World Watch) δήλωσε: «Αυτός ήταν ο λιγότερο ειρηνικός αιώνας στην ιστορία». Η ίδια πηγή παραθέτει τα λόγια κάποιου ερευνητή που είπε ότι «περισσότεροι άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από πολέμους σε αυτόν τον αιώνα παρά σε όλη μαζί την προηγούμενη ανθρώπινη ιστορία. Περίπου 23 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους έχουν επέλθει μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Η εφημερίδα Δε Ουάσινγκτον Ποστ (The Washington Post), ωστόσο, ανέφερε άλλον έναν υπολογισμό: «Από το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, περίπου 160 πόλεμοι έχουν διεξαχτεί στην υφήλιο, με αποτέλεσμα να σημειωθούν πάνω από 7 εκατομμύρια θάνατοι στα πεδία των μαχών και 30 εκατομμύρια θάνατοι αμάχων. Επιπλέον, υπάρχουν οι τραυματίες, τα θύματα βιασμού και εκείνοι που έγιναν αναγκαστικά πρόσφυγες». Κανένας από αυτούς τους υπολογισμούς δεν λαβαίνει υπόψη τα εκατομμύρια θύματα του βίαιου εγκλήματος παγκόσμια τα τελευταία 50 χρόνια!

Τώρα, το 1995, υπάρχουν ακόμη φονικές συγκρούσεις που πυροδοτούνται από το φλογερό μίσος και εξοντώνουν, όχι μόνο στρατιώτες οι οποίοι έχουν υπογράψει συμβόλαιο για πιθανό θάνατο, αλλά επίσης χιλιάδες αμάχους στην Αφρική, στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και στη Ρωσία.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι 50 χρόνια μετά το 1945 «όλος ο κόσμος είναι ασφαλής και καθαρός»; Τι πρόοδο έχει κάνει η ανθρωπότητα ως προς τη μετατροπή της γης μας σε κατάλληλο και ασφαλές μέρος για να ζει κανείς; Τι έχουμε μάθει μέσα σε 50 χρόνια; Έχει προοδεύσει η ανθρωπότητα στα πραγματικά σπουδαία ζητήματα—στις αξίες, στις αρχές, στην ηθική; Τα επόμενα δύο άρθρα θα απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα. Ένα τέταρτο άρθρο θα εξετάσει τις μελλοντικές προοπτικές για όλους εμάς που ζούμε στο παγκόσμιο χωριό μας.

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Αναμνήσεις από την Περίοδο Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ένας Άγγλος που έχει περάσει τα 60 θυμάται: «Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 δεν είχαμε τηλεόραση στο σπίτι μας. Το ραδιόφωνο ήταν το κύριο ερέθισμα για τη φαντασία μας. Πήγαινα ακόμη στο σχολείο, και το διάβασμα και τα μαθήματα κρατούσαν τη διάνοιά μου απασχολημένη. Πήγαινα στον κινηματογράφο ίσως μια φορά το μήνα. Έκανα αρκετά χιλιόμετρα με το ποδήλατο τα Σάββατα για να παρακολουθήσω την αγαπημένη μου ποδοσφαιρική ομάδα. Σχετικά λίγες οικογένειες είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν αυτοκίνητο ή τηλέφωνο. Όπως εκατομμύρια άλλοι στη Βρετανία, δεν είχαμε χωριστό μπάνιο. Η τουαλέτα ήταν έξω, και η μπανιέρα ήταν στην κουζίνα, η οποία ήταν και μπάνιο. Στη διάρκεια του πολέμου συντηρούμασταν με γεύματα από αφυδατωμένες τροφές—αβγά, γάλα και πατάτες σε σκόνη. Τα φρούτα, όπως πορτοκάλια και μπανάνες, ήταν σπάνια πολυτέλεια. Η άφιξή τους στο τοπικό μανάβικο ήταν το σύνθημα για να τρέξουν όλοι να μπουν στην ουρά και να πάρουν τη μερίδα τους. Πολλές γυναίκες έπρεπε να εργάζονται σε εργοστάσια πολεμοφοδίων. Οι άνθρωποι δεν φαντάζονταν τότε τις απίστευτες επικείμενες αλλαγές—έναν κόσμο τηλεοράσεων, βίντεο, κομπιούτερ, κυβερνοχώρου, επικοινωνιών με φαξ, διαστημικών πτήσεων και γενετικής μηχανικής».