Αξιοποίηση της Αιολικής Ενέργειας

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

ΤΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ πτερύγια του έλικα γυρίζουν αδιάκοπα. Περιστρέφονται αργά, σταθερά, σαν τους βραχίονες ενός γίγαντα που κολυμπάει παλεύοντας ακούραστα κόντρα στο ρεύμα το οποίο τον κρατάει διαρκώς στην ίδια θέση. Αυτοί οι βραχίονες, όμως, κινούνται χάρη στο ρεύμα—όχι κόντρα σε αυτό. Το ρεύμα είναι ο άνεμος. Εκτός από την πνοή του, το μόνο που ακούγεται είναι το βουητό που κάνουν αυτοί οι μηχανικοί βραχίονες. Πρόκειται για μια ανεμογεννήτρια, που παράγει ηλεκτρισμό από την αιολική ενέργεια.

Σε ανεμοδαρμένα μέρη χωρών όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Δανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ολλανδία, ξεφυτρώνουν όλο και περισσότερες τέτοιες ανεμογεννήτριες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Καλιφόρνια έχει ήδη πάνω από 16.000 ανεμογεννήτριες. Περίπου 50 χιλιόμετρα ανατολικά του Σαν Φρανσίσκο, στο Πέρασμα Άλταμοντ, υπάρχει ένα αιολικό πάρκο όπου περίπου 7.000 τουρμπίνες συνωστίζονται στις λοφοπλαγιές για να αντλήσουν ενέργεια από το σταθερό άνεμο. Συνολικά, οι ανεμογεννήτριες της Καλιφόρνιας λέγεται ότι μπορούν να παράγουν αρκετή ενέργεια για να καλύπτουν τις ανάγκες των σπιτιών στο Σαν Φρανσίσκο και στην Ουάσινγκτον, D.C., μαζί.

Η Δανία, που περιτριγυρίζεται από θάλασσα, προσφέρεται επίσης για αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας· ήδη υπάρχουν εκεί περίπου 3.600 ανεμογεννήτριες. Το 1991 η Ολλανδία είχε μόνο περίπου 300 ανεμογεννήτριες, αλλά οι πιο ανεμόπληκτες επαρχίες της χώρας συμφώνησαν να τις αυξήσουν σε 3.000. Ειδικοί σε θέματα ενέργειας στην Αγγλία επίσης ελπίζουν να αξιοποιήσουν τον άνεμο σε παρόμοιο βαθμό στη χώρα τους.

Φυσικά, η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας δεν είναι νέα ιδέα. Απλώς σκεφτείτε όλα τα καράβια που κινούνταν από τον άνεμο και διέσχιζαν τους ωκεανούς στους αιώνες πριν από την εφεύρεση των μηχανών. Οι ανεμόμυλοι χρησιμοποιούνται επί αιώνες για να αντλούν νερό, να αλέθουν δημητριακά και μπαχαρικά και να πριονίζουν ξύλα. Στην Ολλανδία έχουν απομείνει περίπου 900 τέτοια όμορφα μνημεία. Πολλά από αυτά συνεχίζουν σταθερά να αντλούν νερό· είναι αξιόπιστα ακόμη και όταν γίνεται διακοπή ρεύματος.

Πριν από έναν αιώνα, ο Δανός καθηγητής Πόουλ ντε λα Κουρ ήταν ο πρώτος που πειραματίστηκε με την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Έφτιαξε ένα μικρό πρόδρομο της σημερινής, σύγχρονης ανεμογεννήτριας. Ωστόσο, στον 20ό αιώνα, η ανθρωπότητα ανακάλυψε ότι τα ορυκτά καύσιμα ήταν πολύ πιο εύκολο να αξιοποιηθούν και παρείχαν περισσότερη ενέργεια. Στην αρχή, αυτά τα καύσιμα φαίνονταν φτηνά και άφθονα· έτσι επισκίασαν εύκολα τον άνεμο ως πηγή ενέργειας. Μόνο μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973 οι άνθρωποι πήραν και πάλι στα σοβαρά την αιολική ενέργεια.

Πλεονεκτήματα για το Περιβάλλον

Η πετρελαϊκή κρίση ώθησε τους επιστήμονες να εξετάσουν τι θα συνέβαινε αν εξαντλούνταν τα αποθέματα καυσίμων. Εναλλακτικές λύσεις όπως η αιολική ενέργεια έγιναν πιο ελκυστικές. Στο κάτω κάτω, ο άνεμος είναι ανεξάντλητος. Μάλιστα, ανανεώνεται διαρκώς, όπως είπε η Αγία Γραφή: «Ακαταπαύστως περιστρεφόμενος υπάγει». (Εκκλησιαστής 1:6) Η αιολική ενέργεια είναι επίσης πολύ πιο φιλική προς το περιβάλλον από ό,τι τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία συντελούν στην εμφάνιση τρομακτικών φαινομένων όπως η όξινη βροχή και μπορεί να εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η αιολική ενέργεια δεν εκπέμπει κανέναν απολύτως ρύπο.

Και ενώ ο άνεμος ως μορφή ενέργειας δεν παρουσιάζει τέτοια συγκέντρωση όπως το φυσικό αέριο, το κάρβουνο ή το πετρέλαιο, έχει εκπληκτικά πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, φανταστείτε μια ανεμογεννήτρια να γυρίζει αργά με ένα αεράκι 10 χιλιομέτρων την ώρα. Ξαφνικά ο άνεμος δυναμώνει και η ταχύτητά του διπλασιάζεται σε 20 χιλιόμετρα την ώρα. Πόσο περισσότερη ενέργεια αντλεί τώρα η τουρμπίνα από τον άνεμο; Διπλάσια; Όχι. Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist) εξηγεί: «Η αιολική ενέργεια μεταβάλλεται ανάλογα με τον κύβο της ταχύτητας του ανέμου». Έτσι, όταν διπλασιάζεται η ταχύτητα του ανέμου, δίνει οχταπλάσια ενέργεια! Ακόμη και μια μικρή αύξηση στην ταχύτητα του ανέμου, λοιπόν, σημαίνει μεγάλη αύξηση στην παραγωγή ενέργειας από μια ανεμογεννήτρια. Για να επωφεληθούν πλήρως από αυτόν τον κανόνα, συνήθως εγκαθιστούν τις ανεμογεννήτριες στις κορυφές υψωμάτων, όπου η ταχύτητα του ανέμου αυξάνεται καθώς αυτός φυσάει με δύναμη.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα πλευρά της αιολικής ενέργειας είναι ότι αποτελεί ένα αρκετά αποκεντρωμένο σύστημα. Ένας ανεμόμυλος μπορεί να φέρει την πηγή της ενέργειας κοντά στο χρήστη. Οι μηχανές εγκαθίστανται γρήγορα και μετακινούνται εύκολα. Ο άνεμος δεν χρειάζεται να εξορυχθεί, να μεταφερθεί ή να αγοραστεί. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δύσκολο να διανεμηθεί η ενέργεια, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το αργό πετρέλαιο, το οποίο πρέπει να μεταφερθεί με μεγάλα πετρελαιοφόρα. Ατυχήματα με τέτοια πλοία έχουν επανειλημμένα οδηγήσει σε τεράστιες περιβαλλοντικές καταστροφές—όπως η πετρελαιοκηλίδα στην Αλάσκα το 1989. Οι ανεμογεννήτριες δεν έχουν τέτοια μειονεκτήματα.

Μερικά Μειονεκτήματα

Αυτό δεν σημαίνει ότι η αιολική ενέργεια είναι η πανάκεια για τα ενεργειακά προβλήματα της ανθρωπότητας. Μια μεγάλη δυσκολία έγκειται στην απρόβλεπτη φύση του ανέμου. Ο άνεμος μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση οποτεδήποτε. Οι ερευνητές ψάχνουν εδώ και πολύ καιρό για λύσεις σε αυτό το πρόβλημα. Μια λύση επινοήθηκε στη δεκαετία του 1920, όταν ο Γάλλος μηχανικός Ζορζ Νταρί ανέπτυξε μια ανεμογεννήτρια με κατακόρυφο άξονα. Αυτή μοιάζει πολύ με γιγάντιο μίξερ, και λειτουργεί ανεξάρτητα από την κατεύθυνση του ανέμου. Σήμερα λειτουργούν παραλλαγές αυτής της παράξενης μηχανής. Ωστόσο, ο άνεμος μπορεί επίσης να σταματήσει εντελώς οποτεδήποτε. Και, στο άλλο άκρο, ξαφνικές θύελλες μπορούν να καταστρέψουν τα πτερύγια και την τουρμπίνα.

Προκαλεί έκπληξη το ότι μερικές από τις πιο συχνές αντιρρήσεις για τη χρήση της αιολικής ενέργειας αφορούν το περιβάλλον. Κατ’ αρχάς, οι σημερινές ανεμογεννήτριες υψηλής τεχνολογίας διαφέρουν πολύ από τις γραφικές, παραδοσιακές κατασκευές του παρελθόντος. Οι μεγάλες έχουν ύψος ως και 100 μέτρα· οι μεσαίες 40. Λίγοι θα τις χαρακτήριζαν όμορφες. Είναι αλήθεια ότι πολλές γραμμές υψηλής τάσης και πύργοι ραδιοκυμάτων ίσως έχουν το ίδιο ύψος, αλλά τα περιστρεφόμενα πτερύγια μιας ανεμογεννήτριας τραβούν πολύ περισσότερο την προσοχή.

Κατόπιν υπάρχει το θέμα του θορύβου. Μερικοί δεν θέλουν με κανέναν τρόπο να έχουν ανεμογεννήτριες στην περιοχή τους εξαιτίας του θορύβου που παράγουν. Εντούτοις, είναι ενδιαφέρον ότι κάποια μελέτη διαπίστωσε πως μια μεσαία τουρμπίνα στην Κορνουάλη της Αγγλίας παράγει περίπου το επίπεδο του θορύβου που θα ακούγατε αν περνούσε ένα αυτοκίνητο με 60 χιλιόμετρα την ώρα σε απόσταση 7 μέτρων από εσάς. Αλλά αυτό το επίπεδο του ήχου μειώνεται δραστικά με την απόσταση. Ένα άτομο σε απόσταση 300 μέτρων δεν ακούει περισσότερο θόρυβο από ό,τι θα άκουγε σε μια συνηθισμένη βιβλιοθήκη. Και μάλιστα, ο άνεμος που κάνει την τουρμπίνα να γυρίζει τείνει να καλύπτει το θόρυβο. Πρέπει να παραδεχτούμε όμως πως όταν υπάρχουν εκατοντάδες ανεμογεννήτριες σε μια τοποθεσία—ή χιλιάδες, όπως συμβαίνει στο Πέρασμα Άλταμοντ της Καλιφόρνιας—ο θόρυβος μπορεί να είναι σημαντικό πρόβλημα.

Ένα άλλο πρόβλημα έχει να κάνει με τα πουλιά. Μια οργάνωση για την προστασία των πουλιών στην Ολλανδία προειδοποίησε πρόσφατα να μην κατασκευάζονται αιολικά πάρκα εκεί που τρέφονται και αναπαράγονται πουλιά—όταν είναι σκοτάδι ή υπάρχει ομίχλη, μπορεί να πέσουν στα πτερύγια του έλικα. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό, σε ένα ολλανδικό αιολικό πάρκο με 260 τουρμπίνες, θα μπορούσαν να σκοτωθούν με αυτόν τον τρόπο ως και 100.000 πουλιά το χρόνο. Ωστόσο, άλλες μελέτες δείχνουν ότι οι ανεμογεννήτριες έχουν μικρή επίδραση στη ζωή των πουλιών.

Μέτρο Ασφαλείας;

Παρά τα εμπόδια αυτά, είναι σαφές ότι η αιολική ενέργεια μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση της παγκόσμιας κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Στο βιβλίο του Συστήματα Αιολικής Ενέργειας (Wind Energy Systems), ο καθηγητής Γκάρι Λ. Τζόνσον του Πανεπιστημίου του Κάνσας, στις Η.Π.Α., εξηγεί ότι η αιολική ενέργεια θα μπορούσε να συνδυαστεί με πιο συμβατικά συστήματα παραγωγής ενέργειας. Αν χρησιμοποιηθούν με αυτόν τον τρόπο, λέει, «οι ανεμογεννήτριες μπορεί να θεωρηθούν κάποιο μέτρο ασφαλείας σε περίπτωση σοβαρού προβλήματος στα αποθέματα καυσίμων».

Σύντομα, ο άνθρωπος μπορεί να χρειάζεται απεγνωσμένα ένα τέτοιο μέτρο ασφαλείας. Τα μέσα ενημέρωσης συχνά κάνουν λόγο για την αέναη αναζήτηση του ανθρώπου για καύσιμα. Καθώς σκάβει για κάρβουνο και κάνει γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, όχι μόνο εξαντλεί αυτά τα αναντικατάστατα αγαθά, αλλά σε μερικά μέρη μολύνει και το ίδιο του το περιβάλλον χρησιμοποιώντας τα! Στο μεταξύ, ο άνεμος συνεχίζει να φυσάει—καθαρός, ατελείωτος και, ως επί το πλείστον, ακόμη ανεκμετάλλευτος.

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Χιλιάδες ανεμογεννήτριες παράγουν ηλεκτρισμό σε πολλές χώρες

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Εκατοντάδες τέτοια όμορφα μνημεία έχουν απομείνει στην Ολλανδία