Το Μοναδικό Μάτερχορν

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΕΛΒΕΤΙΑ

«ΥΠΑΡΧΕΙ μόνο ΕΝΑ Μάτερχορν σε όλη τη γη· μόνο ΕΝΑ βουνό με τόσο συμμετρικές αναλογίες. Πραγματικά υπέροχο θέαμα!» Αυτά είπε ο Γκουίντο Ρέι, ένας Ιταλός αλπινιστής.

Πράγματι, το Μάτερχορν είναι μια ασυνήθιστη κορυφή, ένα από τα πιο γνωστά βουνά στον κόσμο. Η φωτογραφία που υπάρχει σε αυτές τις σελίδες πιθανότατα δεν είναι η πρώτη φωτογραφία που βλέπετε από αυτό το εκπληκτικό βουνό.

Το πυραμιδοειδές Μάτερχορν βρίσκεται στα ιταλοελβετικά σύνορα, δέκα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού Τσερμάτ της Ελβετίας, από το οποίο πήρε την ονομασία της η κορυφή. Φτάνει τα 4.478 μέτρα σε ύψος, και έχει δύο κορυφές που απέχουν 100 μέτρα μεταξύ τους.

Μολονότι αποτελεί μέρος των Κεντρικών Άλπεων, το Μάτερχορν στέκεται ολομόναχο, χωρίς να περιβάλλεται από γείτονες. Σε αυτό οφείλεται η μαγευτική εικόνα που παρουσιάζει το βουνό από παντού, γεγονός που του δίνει μεγάλη φωτογένεια.

Το σχήμα του Μάτερχορν, όπως κατάλληλα έχουν πει μερικοί, μοιάζει με οβελίσκο. Οι τέσσερις πλευρές του βρίσκονται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ κάθε πλευρά του χωρίζεται ευδιάκριτα από μια ράχη.

Το Μάτερχορν, παρά το ύψος του, δεν είναι πάντοτε χιονοσκέπαστο. Στα τέλη της άνοιξης, κάτω από τη ζεστασιά του ήλιου, τα απότομα βραχώδη τοιχώματα που βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο του βγάζουν το μανδύα τους ο οποίος είναι φτιαγμένος από χιόνι και πάγο. Πιο χαμηλά, παγετώνες στα ανατολικά και στα βορειοδυτικά περιβάλλουν το βουνό σαν λευκή κορδέλα γύρω από τη μέση του όλο το χρόνο.

Πολλοί θαυμαστές έχουν αναρωτηθεί πώς δημιουργήθηκε αυτό το απαράμιλλο βουνό. Γύρω από τους πρόποδές του δεν έχουν απομείνει σωροί αποσαθρωμένων βράχων από το υλικό πάνω στο οποίο λαξεύτηκε. Αν υπήρχαν τέτοιοι βράχοι, πρέπει να παρασύρθηκαν στη διάρκεια των πολλών χιλιάδων χρόνων της ύπαρξής του. Πόσο ισχυρές πρέπει να ήταν οι δυνάμεις της φύσης που συνέβαλαν σε αυτό το όμορφο θέαμα!

Οι Πρώτοι Οικισμοί

Η ορεινή κοιλάδα που οδηγεί στους πρόποδες του Μάτερχορν κατοικούνταν ήδη από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η ιστορία αναφέρει ότι το έτος 100 Π.Κ.Χ. ο Ρωμαίος στρατηγός Μάριος διέσχισε τη Διάβαση Τεοντούλ, η οποία βρίσκεται στα ανατολικά του Μάτερχορν σε ύψος 3.322 μέτρα. Αυτό το ορεινό μονοπάτι χρησιμοποιούνταν επίσης στο Μεσαίωνα για τη μεταφορά αγαθών από το νότο στο βορρά.

Εκείνον τον καιρό οι κάτοικοι ατένιζαν το Μάτερχορν νιώθοντας μεγάλο σεβασμό, ακόμα και δεισιδαιμονικό φόβο. Ποτέ δεν προσπάθησαν να ανεβούν στο βουνό, στο οποίο νόμιζαν ότι κατοικούσε ο ίδιος ο Διάβολος! Ποιος άλλος θα εκσφενδόνιζε πάγο, χιονοστιβάδες και βράχους που είχαν το μέγεθος ενός σπιτιού;

Μεγαλώνει το Ενδιαφέρον για τις Φυσικές Επιστήμες

Αυτό που εκείνοι οι ταπεινοί άνθρωποι απέφευγαν από φόβο έγινε αργότερα πολύ της μόδας στην υψηλή κοινωνία της Αγγλίας. Το επιστημονικό ενδιαφέρον άρχισε να μεγαλώνει, οδηγώντας τους εξερευνητές να αναρριχώνται στα βουνά για να κάνουν μελέτες σε τομείς γνώσης όπως η γεωλογία, η τοπογραφία και η βοτανική.

Μάλιστα, το 1857 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Αλπινιστική Λέσχη, και πολλοί εύποροι Άγγλοι ταξίδεψαν στη Γαλλία, στην Ιταλία ή στην Ελβετία για να συμμετάσχουν στην κατάκτηση των Άλπεων. Οι ριψοκίνδυνοι εκείνοι άνθρωποι ανέβαιναν στη μια κορυφή μετά την άλλη, περιλαμβανομένου και του Λευκού Όρους. Μολονότι αυτό το βουνό είναι το ψηλότερο στην Ευρώπη φτάνοντας τα 4.807 μέτρα, παρουσιάζει λιγότερες δυσκολίες για τους ορειβάτες από ό,τι το Μάτερχορν.

Δεν γίνονταν όλες αυτές οι προσπάθειες απλά και μόνο στο όνομα των φυσικών επιστημών. Η φιλοδοξία εισχώρησε σιγά σιγά. Η δόξα που θα αποκτούσε κανείς επειδή θα ήταν ο πρώτος, ο πιο θαρραλέος, ο πιο δυνατός, ήταν σημαντικός παράγοντας. Εκείνον τον καιρό στην Αγγλία, η λέξη «άθλημα» δεν σήμαινε τίποτα άλλο παρά ορειβασία.

Το καλοκαίρι του 1865 ήταν ένα από τα πιο έντονα όσον αφορά την ορειβασία, ιδιαίτερα σε σχέση με το Μάτερχορν. Αυτή η γοητευτική πυραμίδα ήταν μια από τις τελευταίες κορυφές που δεν είχαν κατακτηθεί. Θεωρούνταν απρόσιτη, και οι ντόπιοι οδηγοί αρνούνταν ακόμα και να προσπαθήσουν. Η στάση τους ήταν η εξής: ‘Οποιαδήποτε άλλη κορυφή—αλλά όχι το Χορν’.

Ωστόσο, η κατάκτηση του Μάτερχορν ήταν αναπόφευκτη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1860, κατακτήθηκαν αρκετές αλπικές κορυφές. Οι ορειβάτες απέκτησαν πείρα και ανέπτυξαν νέες μεθόδους. Σε ηλικία 20 ετών, ο Έντουαρντ Γουίμπερ από την Αγγλία στάλθηκε στην Ελβετία από κάποιον εκδότη στο Λονδίνο προκειμένου να φωτογραφίσει διάφορα αλπικά αξιοθέατα για την εικονογράφηση ενός σχετικού βιβλίου. Ο Γουίμπερ μαγεύτηκε από τα βουνά, και η ορειβασία έγινε το πάθος του. Κατέκτησε πολλές κορυφές τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ελβετία και έκανε αρκετές προσπάθειες να αναρριχηθεί στο Μάτερχορν. Αλλά το Χορν αντιστεκόταν.

Η Κατάκτηση του Μάτερχορν!

Τελικά, τον Ιούλιο του 1865, τρεις διαφορετικές ορειβατικές ομάδες έτυχε να συναντηθούν στο Τσερμάτ—και οι τρεις ήταν αποφασισμένες να αναρριχηθούν στο Μάτερχορν. Λόγω της πίεσης του χρόνου, επειδή μια ιταλική ομάδα μπορεί να τους ξεπερνούσε, οι τρεις ομάδες αποφάσισαν να ενωθούν σε ένα κορντέ, δηλαδή σε ένα σχοινί όπου οι ορειβάτες ήταν δεμένοι μεταξύ τους. Η ομάδα αποτελούνταν από εφτά άντρες—τον Έντουαρντ Γουίμπερ και τον Λόρδο Φράνσις Ντάγκλας, τον Τσαρλς Χάντσον και τον νεαρό του φίλο Χάντοου—όλοι Άγγλοι—μαζί με τρεις οδηγούς, δυο Ελβετούς και ένα Γάλλο, τους οποίους κατάφεραν να μισθώσουν.

Αφήνοντας το Τσερμάτ, το πρωί της 13ης Ιουλίου, πλησίασαν χωρίς βιασύνη το βουνό από τα ανατολικά και διαπίστωσαν ότι ήταν σχετικά εύκολο να αναρριχηθούν στα χαμηλότερα μέρη του. Έστησαν τη σκηνή τους σε ύψος περίπου 3.300 μέτρα και με την ησυχία τους απόλαυσαν την υπόλοιπη ηλιόλουστη μέρα.

Το επόμενο πρωί, στις 14 Ιουλίου, πριν από το χάραμα, άρχισαν την ανάβαση. Το σχοινί το χρειάζονταν μόνο κατά διαστήματα. Μερικά μέρη ήταν πιο δύσκολα από άλλα, όμως συχνά έβρισκαν κάποιον τρόπο να παρακάμπτουν τα πιο σοβαρά εμπόδια. Έπειτα από δυο διαλείμματα, έφτασαν στο πιο κρίσιμο σημείο. Τα τελευταία 70 μέτρα αποτελούνταν από μια μόνιμα χιονισμένη έκταση, και στη 1:45 μ.μ., έφτασαν στην κορυφή. Το Μάτερχορν είχε κατακτηθεί!

Στην κορυφή δεν υπήρχε κανένα ίχνος ανθρώπινων επισκεπτών, έτσι προφανώς ήταν οι πρώτοι. Τι αίσθημα ήταν αυτό! Για περίπου μια ώρα, η νικηφόρα ομάδα απόλαυσε την πανοραμική θέα που έκοβε την ανάσα, και κατόπιν ετοιμάστηκε για την κατάβαση. Οι Ιταλοί ορειβάτες που προσπάθησαν να ανεβούν την ίδια εκείνη μέρα έμειναν πολύ πίσω και επέστρεψαν όταν κατάλαβαν ότι είχαν χάσει τον αγώνα.

Ένα Πολύ Υψηλό Τίμημα

Η νίκη των ορειβατών, ωστόσο, θα είχε ένα πολύ υψηλό τίμημα. Φτάνοντας σε κάποιο δύσκολο πέρασμα στην κατάβαση, δέθηκαν μεταξύ τους, και ο πιο έμπειρος οδηγός μπήκε επικεφαλής. Παρά την προσοχή τους, το πιο νεαρό μέλος γλίστρησε και έπεσε σε εκείνον που βρισκόταν πιο χαμηλά, παρασύροντας και τους άλλους που ήταν πιο πάνω. Ξαφνιασμένοι από μια κραυγή, οι τελευταίοι τρεις άντρες μπόρεσαν να κρατηθούν από μερικούς βράχους. Αλλά το σχοινί κόπηκε, και σε κλάσματα δευτερολέπτου, οι πρώτοι τέσσερις άντρες εξαφανίστηκαν στο βάραθρο.

Μουδιασμένοι, ο Έντουαρντ Γουίμπερ και οι δυο Ελβετοί οδηγοί βρέθηκαν σε πολύ επικίνδυνη θέση. Έπρεπε να κατασκηνώσουν τη νύχτα στο ύπαιθρο και να επιστρέψουν στο Τσερμάτ την επομένη. Έτσι η δόξα εκείνης της μέρας μετατράπηκε γρήγορα σε καταστροφή η οποία σημάδεψε τους επιζώντες για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Τρία από τα τέσσερα πτώματα βρέθηκαν αργότερα σε κάποιον παγετώνα 1.200 μέτρα πιο κάτω από τον τόπο του ατυχήματος. Ο τέταρτος, ο Λόρδος Ντάγκλας, δεν βρέθηκε ποτέ.

Αυτά δεν ήταν τα τελευταία θύματα στις πλαγιές του Μάτερχορν. Παρά το γεγονός ότι πολλά σχοινιά έχουν τοποθετηθεί σταθερά στους βράχους στις διάφορες διαδρομές κατά μήκος ή κατά πλάτος των βραχωδών τοιχωμάτων και των στενών χαραμάδων, και παρά την αυξημένη εμπειρία και τον κατά πολύ βελτιωμένο εξοπλισμό των ορειβατών, έχουν σκοτωθεί περίπου 600 άτομα σε αυτό το βουνό και μόνο.

Κίνδυνοι

Ένας παράγοντας που εντείνει πολύ τον κίνδυνο είναι οι καιρικές συνθήκες. Μπορούν να αλλάξουν πολύ γρήγορα. Μια μέρα ίσως αρχίσει πολύ όμορφα, αλλά προτού το καταλάβει κανείς, πυκνή ομίχλη ή βαριά σύννεφα μπορούν να σκεπάσουν την πυραμίδα και μπορεί να ξεσπάσει μια τρομακτική καταιγίδα. Αυτή μπορεί να συνοδεύεται από φοβερές αστραπές και βροντές, σε συνδυασμό με ανεμόβροχο, και να καταλήξει σε βαριά χιονοθύελλα. Και όλα αυτά σε μια όμορφη καλοκαιρινή μέρα!

Αν μια τέτοια αλλαγή καταλάβει εξ απροόπτου τους ορειβάτες, ίσως χρειαστεί να διανυκτερεύσουν στο ύπαιθρο, πιθανότατα σε κάποιο μικρό πλάτωμα στο οποίο ίσα που μπορούν να σταθούν. Οι θερμοκρασίες μπορεί να πέσουν πολύ κάτω από το μηδέν. Από κάτω βρίσκεται η άβυσσος. Σε τέτοιες στιγμές, κάποιο άτομο ίσως ευχόταν να έβλεπε το Μάτερχορν μόνο από μακριά!

Ένας άλλος κίνδυνος είναι οι κατολισθήσεις. Μερικές φορές τις κατολισθήσεις τις προκαλούν απερίσκεπτοι ορειβάτες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, τα αίτια είναι φυσικά. Οι αλλαγές θερμοκρασίας, ο πάγος και το χιόνι, οι καταρρακτώδεις βροχές και ο καυτός ήλιος, καθώς επίσης οι δυνατοί άνεμοι που χτυπούν ολόγυρα το Χορν, όλα αυτά επηρεάζουν τους βράχους, κάνοντας μεγάλα κομμάτια να χαλαρώνουν. Αυτά μερικές φορές παραμένουν στη θέση τους επί χρόνια, σαν μια μεγάλη στοίβα πιάτα, αλλά οι χιονοστιβάδες μπορεί τελικά να τα κάνουν να μετατοπιστούν και να πέσουν.

Πολλοί ορειβάτες μένουν έκπληκτοι όταν σκέφτονται ότι αυτή η διαδικασία συνεχίζεται χιλιάδες χρόνια και ωστόσο το βουνό έχει διατηρήσει το λεπτό σχήμα του οβελίσκου, δίχως να δείχνει σημάδια αλλαγής στο σχήμα του. Σε σύγκριση, όμως, με τα 2,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα βράχου από τα οποία αποτελείται, όπως υπολογίζεται, τα πετρώματα που πέφτουν δεν είναι αρκετά σημαντικά ώστε να αλλάξουν το σχήμα του. Παρ’ όλα αυτά, προκαλούν τραυματισμούς και απώλειες σε ζωές.

Στο μεταξύ, η ανάβαση του Μάτερχορν έχει γίνει πολύ δημοφιλής. Μερικοί οδηγοί έχουν ανέβει στην κορυφή του εκατοντάδες φορές. Επίσης, πολλοί άντρες και γυναίκες επαναλαμβάνουν το κατόρθωμά τους, ακολουθώντας διαφορετική διαδρομή κάθε φορά.

Αλλά υπάρχουν και εκείνοι που ενώ προσπαθούν τελικά αναγνωρίζουν ότι είτε οι περιστάσεις δεν είναι ευνοϊκές είτε η δική τους ικανότητα, η σωματική κατάσταση ή η εκπαίδευση δεν αρκούν. Έτσι, δεν συνεχίζουν την ανάβαση, αλλά αφήνουν τη λογική να πρυτανεύσει της δόξας που θα απολάμβαναν αν είχαν «κατακτήσει» το Μάτερχορν.

Παρ’ όλα αυτά, είτε έχετε δει αυτό το εκπληκτικό βουνό σε φωτογραφίες ή σε ταινίες είτε έχετε σταθεί κοντά του με δέος θαυμάζοντας τις υπέροχες φωτοσκιάσεις που δημιουργούνται στη διάρκεια της ανατολής ή της δύσης του ήλιου, ίσως έχετε θυμηθεί τον Μεγάλο Γλύπτη. Με βαθύ σεβασμό για το έργο των χεριών του, η καρδιά σας μπορεί κάλλιστα να αντηχεί τα λόγια του εδαφίου Ψαλμός 104:24: ‘Πόσον μεγάλα είναι τα έργα σου, Ιεχωβά. Τα πάντα εν σοφία εποίησας· η γη είναι πλήρης των ποιημάτων σου’.