Από πού Ήρθαν;

«ΠΩΣ λεγόμασταν προτού έρθει ο Κολόμβος; . . . Ακόμα και σήμερα, αν μεταφράσουμε το όνομα που είχε κάθε φυλή, χωρίς να γνωρίζουμε πώς λέγονταν οι άλλες φυλές, βασικά το όνομα έχει πάντοτε την ίδια σημασία. Στη γλώσσα μας [ναραγκάνσετ] είναι Νίνουγκ, δηλαδή άνθρωποι· [στη ναβάχο, Ντινέι], ανθρώπινα όντα. Έτσι λεγόμασταν. Όταν, λοιπόν, ήρθαν οι [Ευρωπαίοι] άποικοι εδώ, γνωρίζαμε ποιοι ήμασταν εμείς, αλλά δεν γνωρίζαμε ποιοι ήταν εκείνοι. Γι’ αυτό τους ονομάσαμε Αγουοναγκίσακ, δηλαδή ξένους, επειδή εκείνοι ήταν οι άγνωστοι, εκείνους δεν γνωρίζαμε, αλλά εμείς γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Και εμείς ήμασταν τα ανθρώπινα όντα».—Ψηλή Βελανιδιά, φυλή Ναραγκάνσετ.

Υπάρχουν άφθονες θεωρίες για την προέλευση των Ιθαγενών Αμερικανών.a Ο Τζόζεφ Σμιθ, ιδρυτής των Μορμόνων, ήταν ένας από εκείνους που, όπως και ο Κουάκερος Γουίλιαμ Πεν, πίστευαν ότι οι Ινδιάνοι ήταν Εβραίοι, απόγονοι των λεγόμενων δέκα χαμένων φυλών του Ισραήλ. Η εξήγηση που δέχονται οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι σήμερα είναι ότι, είτε μέσω κάποιου ισθμού είτε με βάρκες, ασιατικές φυλές μετοίκησαν στη σημερινή Αλάσκα, στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμα και εξετάσεις του DNA φαίνεται να υποστηρίζουν αυτή την άποψη.

Ιθαγενείς Αμερικανοί—Η Προέλευση και τα Πιστεύω Τους

Οι Ιθαγενείς Αμερικανοί συγγραφείς Τομ Χιλ (Σενέκα) και Ρίτσαρντ Χιλ, ο πρεσβύτερος, (Τουσκαρόρα) γράφουν στο βιβλίο τους Το Ταξίδι της Δημιουργίας—Η Ταυτότητα και τα Πιστεύω των Ιθαγενών Αμερικανών (Creation’s Journey—Native American Identity and Belief): «Οι περισσότεροι ιθαγενείς λαοί πιστεύουν κατά παράδοση ότι δημιουργήθηκαν από την ίδια τη γη, από τα νερά ή από τα αστέρια. Οι αρχαιολόγοι, από την άλλη μεριά, έχουν κάποια θεωρία για την ύπαρξη ενός μεγάλου ισθμού στο Βερίγγειο Πορθμό, μέσω του οποίου Ασιάτες μετανάστευσαν στην Αμερική· αυτοί οι Ασιάτες, υποστηρίζει η θεωρία, ήταν οι πρόγονοι των ιθαγενών λαών του Δυτικού Ημισφαιρίου». Μερικοί Ιθαγενείς Αμερικανοί τείνουν να αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τη θεωρία των λευκών για το Βερίγγειο Πορθμό. Προτιμούν να πιστεύουν τους δικούς τους θρύλους και ιστορίες. Θεωρούν τους εαυτούς τους αυτόχθονες κατοίκους και όχι ριψοκίνδυνους μετανάστες από την Ασία.

Στο βιβλίο του Ινδιάνικος Χειμώνας (An Indian Winter), ο Ράσελ Φρίντμαν εξηγεί: «Σύμφωνα με το πιστεύω των Μάνταν [μια φυλή που ζούσε κοντά στις πηγές του ποταμού Μισούρι], ο Πρώτος Άντρας ήταν ένα ισχυρό πνεύμα, ένα θεϊκό ον. Είχε δημιουργηθεί στο μακρινό παρελθόν από τον Κύριο της Ζωής, το δημιουργό των πάντων, για να ενεργεί ως μεσίτης μεταξύ των απλών ανθρώπων και των αναρίθμητων θεών ή πνευμάτων που κατοικούσαν στο σύμπαν». Το πιστεύω των Μάνταν περιλάμβανε ακόμα και ένα μύθο περί κατακλυσμού. «Κάποτε, όταν ένας μεγάλος κατακλυσμός σάρωσε τον κόσμο, ο Πρώτος Άντρας έσωσε τους ανθρώπους διδάσκοντάς τους πώς να χτίσουν έναν προστατευτικό πύργο, ή ‘κιβωτό’, ο οποίος θα υψωνόταν πολύ πάνω από τα νερά του κατακλυσμού. Προς τιμή του, κάθε χωριό των Μάνταν είχε ένα αντίγραφο αυτού του μυθικού πύργου σε μικρογραφία—έναν κέδρινο στύλο με ύψος περίπου ενάμισι μέτρο, περιφραγμένο με σανίδες».

Οι Μάνταν είχαν επίσης ως θρησκευτικό σύμβολο «έναν ψηλό στύλο τυλιγμένο με φτερά και γούνα, ο οποίος είχε στην κορυφή ένα αποκρουστικό ξύλινο κεφάλι, βαμμένο μαύρο». Ποιον αντιπροσώπευε εκείνο; «Αυτό το ομοίωμα αντιπροσώπευε τον Όχκι-Χάντα, ένα κακό πνεύμα το οποίο είχε μεγάλη επιρροή στους ανθρώπους, αλλά δεν ήταν τόσο ισχυρό όσο ο Κύριος της Ζωής ή ο Πρώτος Άντρας». Για τους Ινδιάνους των Πεδιάδων «η πίστη στον κόσμο των πνευμάτων ήταν αναμφισβήτητο μέρος της καθημερινής ζωής. . . . Δεν μπορούσαν να πάρουν μια σημαντική απόφαση ούτε να αναλάβουν κάποιο έργο χωρίς πρώτα να ζητήσουν τη βοήθεια και την έγκριση των ιερών όντων που κυβερνούσαν τις ανθρώπινες υποθέσεις».

Στο βιβλίο του Η Μυθολογία της Βόρειας Αμερικής (The Mythology of North America), ο Τζον Μπίρχορστ εξηγεί: «Προτού σχηματιστούν οι φυλές, λέγεται ότι οι Οσέιτζ περιπλανιούνταν από τόπο σε τόπο σε μια κατάσταση γνωστή ως γκανίθα (χωρίς νόμο ή τάξη). Σύμφωνα με κάποια παράδοση, εκείνες τις πρώτες μέρες ορισμένοι σοφοί που ονομάζονταν Μικρόσωμοι Γέροι . . . διατύπωσαν μια θεωρία η οποία λέει ότι μια σιωπηλή, δημιουργική δύναμη γεμίζει τον ουρανό και τη γη και κάνει τα άστρα, το φεγγάρι και τον ήλιο να κινούνται με τέλεια τάξη. Την αποκάλεσαν Γουακόντα (μυστηριώδη δύναμη) ή Εαγουαγουονάκα (αιτία της ύπαρξής μας)». Μια παρόμοια ιδέα έχουν οι Ζούνι, οι Σιου και οι Λακότα στη Δύση. Η φυλή Γουινεμπάγκο επίσης έχει ένα μύθο περί δημιουργίας, ο οποίος περιλαμβάνει τον «Πλάστη της Γης». Η αφήγηση λέει: «Επιθύμησε να γίνει το φως και έγινε φως. . . . Κατόπιν σκέφτηκε ξανά και επιθύμησε να γίνει η γη, και αυτή η γη ήρθε σε ύπαρξη».

Για το άτομο που μελετάει την Αγία Γραφή, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον η ύπαρξη ορισμένων παραλλήλων ανάμεσα στα πιστεύω των Ιθαγενών Αμερικανών και στις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής, ειδικά σε σχέση με το Μεγάλο Πνεύμα, την «αιτία της ύπαρξής μας», έννοια που μας θυμίζει τη σημασία του θεϊκού ονόματος, Ιεχωβά, δηλαδή «Αυτός Κάνει να Γίνει». Άλλα παράλληλα περιλαμβάνουν τον Κατακλυσμό και το κακό πνεύμα που είναι γνωστό στην Αγία Γραφή ως Σατανάς.—Γένεσις 1:1-5· 6:17· Αποκάλυψη 12:9.

Κατανόηση της Φιλοσοφίας των Ιθαγενών Αμερικανών

Οι Ιθαγενείς Αμερικανοί συγγραφείς Τομ Χιλ και Ρίτσαρντ Χιλ εξηγούν ποια είναι τα πέντε δώρα που όπως λένε έχουν κληρονομήσει οι Ιθαγενείς Αμερικανοί από τους προγόνους τους. «Το πρώτο δώρο . . . είναι η βαθιά σχέση που έχουμε με τη γη». Και αν ληφθεί υπόψη η ιστορία τους πριν και μετά την άφιξη των Ευρωπαίων, ποιος μπορεί να το αρνηθεί αυτό; Η γη τους, η οποία συνήθως θεωρούνταν ιερή από τους Ιθαγενείς Αμερικανούς, αφαιρέθηκε συστηματικά δια της βίας, με απάτες ή με ανεκπλήρωτες διμερείς συνθήκες.

«Το δεύτερο δώρο είναι η δύναμη και το πνεύμα, πράγματα που έχουν και τα ζώα και ο λαός μας». Ο σεβασμός των Ιθαγενών Αμερικανών για τα ζώα εκδηλωνόταν με πολλούς τρόπους. Κυνηγούσαν μόνο για τροφή, ρουχισμό και στέγη. Δεν ήταν οι ιθαγενείς λαοί εκείνοι που αφάνισαν το βούβαλο (βίσονα), αλλά ο λευκός με τη δίψα του για αίμα και την κοντόφθαλμη απληστία του.

«Το τρίτο είναι οι πνευματικές δυνάμεις, που είναι οι ζωντανοί συγγενείς μας και οι οποίες επικοινωνούν μαζί μας με τις απεικονίσεις τους που κατασκευάζουμε». Αυτό είναι το κοινό θέμα τόσο πολλών θρησκειών παγκόσμια—η επιβίωση κάποιου πνεύματος ή ψυχής μετά θάνατο.b

«Το τέταρτο δώρο είναι η αίσθηση τού ποιοι είμαστε, η οποία εκφράζεται και διατηρείται μέσω των φυλετικών μας παραδόσεων». Σήμερα, αυτό μπορεί να εντοπιστεί με βεβαιότητα στις φυλετικές τελετές, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να συζητήσουν τα ζητήματα που απασχολούν τις φυλές, ή στις κοινωνικές συγκεντρώσεις (πάουάου), όπου χορεύονται χοροί και παίζεται μουσική της φυλής. Η ινδιάνικη ενδυμασία, το ρυθμικό χτύπημα των τυμπάνων, οι χοροί, η επανασύνδεση οικογενειών και φυλών—όλα αποκαλύπτουν την ύπαρξη φυλετικής παράδοσης.

«Το τελευταίο δώρο είναι η δημιουργική διαδικασία—τα πιστεύω μας αποκτούν σάρκα και οστά μέσω της μεταμόρφωσης των φυσικών υλικών σε αντικείμενα πίστης και υπερηφάνειας». Η καλαθοπλεκτική, η υφαντουργία, η αγγειοπλαστική και η αγγειογραφία, η κατασκευή κοσμημάτων και στολιδιών ή οποιαδήποτε άλλη δημιουργική δραστηριότητα συνδέεται με την πανάρχαια παράδοση και πολιτισμό τους.

Υπάρχουν τόσο πολλές φυλές ώστε θα απαιτούνταν πολλά βιβλία για να εξηγήσουμε όλες τις παραδοσιακές πεποιθήσεις και συνήθειες. Αυτό που μας ενδιαφέρει τώρα είναι το εξής: Πώς επηρέασε τους Ιθαγενείς Αμερικανούς η εισροή εκατομμυρίων Ευρωπαίων, πολλοί από τους οποίους υποτίθεται ότι ήταν Χριστιανοί;

[Υποσημειώσεις]