Φροντίδα για Εκείνον που Παρέχει Φροντίδα—Πώς Μπορούν να Βοηθήσουν οι Άλλοι
«Ο ΛΟΡΙ και εγώ είμαστε παντρεμένοι 55 χρόνια—πολύς καιρός—και τι ευτυχισμένα χρόνια ήταν αυτά! Αν είχα τη δυνατότητα να τον κρατήσω στο σπίτι, θα το έκανα. Αλλά η υγεία μου άρχισε να κλονίζεται. Τελικά, αναγκάστηκα να φροντίσω να μεταφερθεί σε κάποιον οίκο ευγηρίας. Και μόνο η αναφορά αυτού του γεγονότος μου προξενεί αβάσταχτο συναισθηματικό πόνο. Τον αγαπώ και τον σέβομαι βαθιά, και τον επισκέπτομαι όσο συχνότερα μπορώ. Από σωματική άποψη, δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο».—Άννα, μια 78χρονη που φρόντιζε επί 10 και πλέον χρόνια το σύζυγό της, ο οποίος πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, καθώς επίσης τα τελευταία 40 χρόνια φρόντιζε την κόρη τους που έχει σύνδρομο Ντάουν.a
Η περίπτωση της Άννας δεν είναι καθόλου ασυνήθιστη. Μια έρευνα που διεξάχθηκε στα Βρετανικά Νησιά αποκάλυψε ότι «σε μερικές ηλικίες (40 ως 60 χρονών), η μία στις δύο γυναίκες έχει επωμιστεί την παροχή φροντίδας». Όπως εξετάσαμε προηγουμένως, η συναισθηματική αναστάτωση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εκείνοι οι οποίοι παρέχουν φροντίδα ίσως φαίνονται αφόρητα μερικές φορές.
«Πιστεύω ότι τουλάχιστον το 50% των ατόμων που παρέχουν φροντίδα παθαίνει κατάθλιψη τον πρώτο χρόνο», λέει ο Δρ Φρέντρικ Σέρμαν, της Αμερικανικής Γηριατρικής Εταιρίας. Οι ηλικιωμένοι, όπως η Άννα, μπορεί να δυσκολεύονται ακόμα περισσότερο να αντιμετωπίσουν την κατάσταση επειδή οι δυνάμεις τους μειώνονται και η υγεία τους καταρρέει.
Για να βοηθήσουμε εκείνους που παρέχουν φροντίδα να αντεπεξέλθουν στις ευθύνες τους, χρειάζεται να γνωρίζουμε τις ανάγκες τους. Ποιες είναι αυτές οι ανάγκες, και πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτές;
Εκείνοι που Παρέχουν Φροντίδα Νιώθουν την Ανάγκη να Μιλάνε
«Ένιωθα την ανάγκη να βγάλω από πάνω μου το βάρος», είπε μια γυναίκα η οποία βοηθούσε στη φροντίδα της ετοιμοθάνατης φίλης της. Όπως έδειξε το προηγούμενο άρθρο, πολλές φορές είναι ευκολότερο να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει κάποιος τα προβλήματα όταν τα συζητήσει με ένα φίλο που έχει κατανόηση. Πολλά άτομα που παρέχουν φροντίδα και αισθάνονται παγιδευμένα από τις περιστάσεις τους διαπιστώνουν ότι μιλώντας για την κατάστασή τους βοηθιούνται να ξεδιαλύνουν τα αισθήματά τους και να απαλλαγούν από τη συσσωρευμένη πίεση.
«Το εκτιμούσα όταν οι φίλοι συνειδητοποιούσαν ότι και οι δύο χρειαζόμασταν ηθική υποστήριξη», θυμάται η Τζίνι από τον καιρό που φρόντιζε τον άντρα της. Εξηγεί ότι εκείνοι που παρέχουν φροντίδα χρειάζονται ενθάρρυνση και, μερικές φορές, έναν ώμο για να κλάψουν. Ο Γιάλμαρ, ο οποίος βοήθησε στην περίθαλψη του άρρωστου γαμπρού του, συμφωνεί: «Χρειαζόμουν κάποιον που θα άκουγε τους φόβους μου και τα προβλήματά μου και θα καταλάβαινε πώς ένιωθα». Ο Γιάλμαρ προσθέτει τα εξής σχετικά με ένα στενό του φίλο: «Ήταν πολύ ωραίο να τον επισκέπτομαι, έστω και για μισή ώρα. Με άκουγε. Ενδιαφερόταν πραγματικά. Έπειτα από αυτό ένιωθα αναζωογονημένος».
Εκείνοι που παρέχουν φροντίδα μπορούν να αντλήσουν μεγάλη ενθάρρυνση από κάποιον που ακούει με κατανόηση. ‘Να είστε γρήγοροι στο να ακούτε, αργοί στο να μιλάτε’, συμβουλεύει σοφά η Αγία Γραφή. (Ιακώβου 1:19) Μια έκθεση στα Πρακτικά Γεροντολογίας (The Journals of Gerontology) αποκάλυψε πως «και μόνο η γνώση ότι υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια είναι συνήθως αρκετή για να παράσχει σημαντική ανακούφιση».
Εκτός, όμως, από κάποιον που θα τους ακούσει και από την ηθική υποστήριξη, τι άλλο χρειάζονται εκείνοι που παρέχουν φροντίδα;
Να Παρέχετε Πρακτική Βοήθεια
«Ο ασθενής και η οικογένεια ωφελούνται με όποιον τρόπο και αν εκδηλωθεί η αγάπη και η ενθάρρυνση», παρατηρεί ο Δρ Έρνεστ Ρόζενμπαμ. Κατ’ αρχάς, «η αγάπη και η ενθάρρυνση» μπορούν να εκδηλωθούν με μια προσωπική επίσκεψη, ένα τηλεφώνημα ή ένα σύντομο γράμμα (που ίσως θα συνοδεύεται από λουλούδια ή κάποιο άλλο δώρο).
«Με παρηγορούσε όταν οι φίλοι μας μάς έκαναν σύντομες επισκέψεις», θυμάται η Σου για την υποστήριξη που έλαβε η οικογένειά της όταν ο πατέρας της πέθαινε από τη νόσο του Χότζκιν. «Μια φίλη μου», συνεχίζει, «απαντούσε στα τηλεφωνήματα και έπλενε και σιδέρωνε τα ρούχα όλων μας».
Η υποστήριξη για εκείνους που παρέχουν φροντίδα μπορεί, και πρέπει, να περιλαμβάνει συγκεκριμένη, χειροπιαστή βοήθεια. Η Έλσα θυμάται: «Με βοηθούσε πολύ όταν οι φίλοι πρόσφεραν πρακτική υποστήριξη. Δεν έλεγαν απλώς: ‘Αν υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω, πες το μου’. Αντίθετα, έλεγαν: ‘Θα πάω για ψώνια. Τι να σου φέρω;’ Θέλεις να φροντίσω τον κήπο σου;’ ‘Μπορώ να καθήσω με την ασθενή και να της διαβάσω’. Κάτι άλλο που βρήκαμε πρακτικό ήταν να γράφουν οι επισκέπτες κάποιο μήνυμα σε ένα τετράδιο όταν η άρρωστη φίλη μου ήταν κουρασμένη ή κοιμόταν. Αυτό έφερνε σε όλους μας μεγάλη χαρά».
Συγκεκριμένες προτάσεις για βοήθεια μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορες μικροδουλειές. Η Ρόουζ, μια 58χρονη η οποία φρόντισε τους ηλικιωμένους γονείς της, εξηγεί: «Το εκτιμούσα όταν με βοηθούσαν στο στρώσιμο των κρεβατιών, στο γράψιμο επιστολών εκ μέρους των ασθενών, στην περιποίηση των επισκεπτών τους, στην αγορά των φαρμάκων, στο λούσιμο και στο χτένισμά τους, καθώς και στο πλύσιμο των πιάτων». Η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν επίσης να βοηθήσουν εκείνον που παρέχει φροντίδα με το να μαγειρεύουν εκ περιτροπής.
Όπου είναι κατάλληλο, ίσως είναι επίσης πρακτικό να βοηθάτε στις ουσιαστικές πλευρές της περίθαλψης. Για παράδειγμα, το άτομο που παρέχει φροντίδα μπορεί να χρειάζεται βοήθεια για να ταΐσει ή να πλύνει τον ασθενή.
Τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι που ενδιαφέρονται μπορεί να παρέχουν πρακτική βοήθεια στα αρχικά στάδια της αρρώστιας, αλλά τι θα γίνει αν η ασθένεια είναι μακροχρόνια; Αν απορροφηθούμε από το δικό μας φορτωμένο πρόγραμμα, μπορεί εύκολα να παραβλέψουμε τη συνεχιζόμενη—και πιθανώς εντεινόμενη—πίεση την οποία αντιμετωπίζουν εκείνοι που παρέχουν φροντίδα. Πόσο λυπηρό θα ήταν αν αρχίζαμε να μειώνουμε την τόσο απαραίτητη υποστήριξη!
Αν συμβεί αυτό, ίσως είναι σκόπιμο από μέρους εκείνου που παρέχει φροντίδα να συγκαλέσει οικογενειακό συμβούλιο προκειμένου να συζητήσουν για την περίθαλψη του ασθενούς. Πολλές φορές είναι πιθανό να χρησιμοποιήσετε τη βοήθεια φίλων και συγγενών που έχουν εκδηλώσει την επιθυμία να βοηθήσουν. Αυτό έκανε η Σου και η οικογένειά της. «Όταν προέκυπταν κάποιες ανάγκες», αφηγείται, «θυμόμασταν εκείνους που είχαν προσφερθεί να βοηθήσουν και τους τηλεφωνούσαμε. Νιώθαμε ότι μπορούσαμε να τους ζητήσουμε βοήθεια».
Βοηθήστε τους να Κάνουν Διάλειμμα
«Είναι απολύτως απαραίτητο», δηλώνει το βιβλίο Η Ημέρα με τις 36 Ώρες (The 36-Hour Day), «τόσο για εσάς [εκείνον που παρέχει φροντίδα] όσο και για [τον ασθενή σας]—να ‘ξεφεύγετε’ σε τακτικά διαστήματα από την εικοσιτετράωρη φροντίδα τού χρόνια άρρωστου ατόμου. . . . Το να έχετε ελεύθερο χρόνο από τη φροντίδα του [ασθενούς] είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μπορέσετε να συνεχίσετε να φροντίζετε κάποιον». Συμφωνούν τα άτομα που παρέχουν φροντίδα;
«Ασφαλώς», απαντάει η Μαρία, που βοήθησε στη φροντίδα μιας στενής της φίλης η οποία πέθαινε από καρκίνο. «Κατά καιρούς, ένιωθα την ανάγκη να ‘απαγκιστρωθώ’ και να με αντικαταστήσει για λίγο κάποιος άλλος». Η Τζόουν, που φροντίζει το σύζυγό της ο οποίος πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, έχει την ίδια γνώμη. «Μια από τις μεγαλύτερες ανάγκες μας», παρατηρεί, «είναι να έχουμε λίγο ελεύθερο χρόνο πότε πότε».
Πώς, όμως, μπορούν να βρουν ελεύθερο χρόνο από την πίεση των ευθυνών τους; Η Τζένιφερ, η οποία βοήθησε στη φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων της, αναφέρει πώς βρήκε ανακούφιση: «Κάποια οικογενειακή μας φίλη μερικές φορές αναλάμβανε τη μητέρα για μια ημέρα ώστε να κάνουμε εμείς διάλειμμα».
Ίσως μπορέσετε να βοηθήσετε το άτομο που παρέχει φροντίδα να κάνει διάλειμμα με το να προσφερθείτε να πάτε τον ασθενή μια σύντομη βόλτα, αν κάτι τέτοιο είναι πρακτικό. Η Τζόουν λέει: «Με αναζωογονεί όταν κάποιος παίρνει το σύζυγό μου για μια βόλτα ώστε να μπορώ να μένω μόνη μου κάπου κάπου». Από την άλλη μεριά, ίσως μπορείτε να περνάτε λίγο χρόνο με τον ασθενή στο σπίτι του. Είτε έτσι είτε αλλιώς, δώστε την ευκαιρία στο άτομο που παρέχει φροντίδα να απολαύσει την ηρεμία που τόσο έχει ανάγκη.
Να θυμάστε, όμως, ότι δεν είναι πάντοτε εύκολο για εκείνους που παρέχουν φροντίδα να κάνουν διάλειμμα. Ίσως αισθάνονται ένοχοι όταν είναι μακριά από το αγαπημένο τους άτομο. «Δεν είναι εύκολο να ξεφύγεις από την κατάσταση και να ψυχαγωγηθείς ή να ξεκουραστείς», παραδέχεται ο Γιάλμαρ. «Ήθελα να είμαι εκεί συνεχώς». Αλλά βρήκε μεγαλύτερη ειρήνη διάνοιας κάνοντας διάλειμμα όταν ο γαμπρός του χρειαζόταν λιγότερη προσοχή. Άλλοι έχουν διευθετήσει ώστε το αγαπημένο τους άτομο να μένει μερικές ώρες την ημέρα σε κάποιο ίδρυμα όπου περιθάλπουν ενηλίκους.
Το Τέλος Όλων των Ασθενειών
Το βέβαιο είναι ότι η φροντίδα για κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που είναι σοβαρά άρρωστο αποτελεί βαριά ευθύνη. Παρ’ όλα αυτά, το να φροντίζει κάποιος ένα αγαπημένο του πρόσωπο μπορεί να φέρει μεγάλη ικανοποίηση και ευχαρίστηση. Ερευνητές καθώς και άτομα που παρέχουν φροντίδα τονίζουν ότι ισχυροποιούνται οι οικογενειακές και οι φιλικές σχέσεις. Χωρίς εξαίρεση, εκείνοι που παρέχουν φροντίδα αναπτύσσουν καινούριες ιδιότητες και ικανότητες. Πολλοί απολαμβάνουν επίσης πνευματικά οφέλη.
Το πιο σπουδαίο είναι πως η Αγία Γραφή δείχνει ότι ο Ιεχωβά και ο Γιος του, ο Ιησούς Χριστός, παρέχουν φροντίδα με τον πιο συμπονετικό τρόπο. Οι προφητείες της Αγίας Γραφής μάς διαβεβαιώνουν ότι το τέλος όλων των ασθενειών, των παθημάτων και του θανάτου είναι πολύ κοντά. Σε λίγο, ο στοργικός Δημιουργός του ανθρώπου θα ανταμείψει τους δίκαιους κατοίκους της γης με αιώνια ζωή σε έναν πλήρως υγιή νέο κόσμο—στον οποίο ‘κανένας κάτοικος δεν θα λέει: «Είμαι άρρωστος»’.—Ησαΐας 33:24, ΜΝΚ· Αποκάλυψη 21:4.
[Υποσημείωση]
a Μερικά από τα ονόματα σε αυτό το άρθρο έχουν αλλαχτεί.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]
Η ευημερία του αρρώστου εξαρτάται άμεσα από τη δική σας ευημερία
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]
Η υποστήριξη από καλούς φίλους θα σας βοηθήσει πολύ να τα βγάλετε πέρα στις δυσκολότερες στιγμές
[Πλαίσιο στη σελίδα 12]
Η Παροχή Φροντίδας Μπορεί να Είναι Ανταμειφτική
‘ΑΝΤΑΜΕΙΦΤΙΚΗ;’ ίσως αναρωτηθούν μερικοί. ‘Πώς είναι δυνατόν;’ Παρακαλούμε δώστε προσοχή στα όσα είπαν στο Ξύπνα! τα παρακάτω άτομα που παρείχαν φροντίδα:
«Το να παραιτηθεί κάποιος από τις επιδιώξεις και τις επιθυμίες του δεν σημαίνει ότι θα είναι λιγότερο ευτυχισμένος. ‘Υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει’. (Πράξεις 20:35) Το να φροντίζεις κάποιον που αγαπάς σου δίνει μεγάλη ικανοποίηση».—Τζόουν.
«Είμαι ευγνώμων που μπόρεσα να βοηθήσω την αδελφή μου και το γαμπρό μου όταν το είχαν πραγματική ανάγκη—χωρίς να μπορούν να μου το ανταποδώσουν. Αυτό μας έφερε πιο κοντά. Ελπίζω ότι κάποια μέρα θα μπορέσω να χρησιμοποιήσω την πείρα που απέκτησα για να βοηθήσω κάποιον άλλον ο οποίος θα βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση».—Γιάλμαρ.
«Όπως έλεγα πολλές φορές στην άρρωστη φίλη μου, την Μπέτι, έπαιρνα περισσότερα από όσα έδινα. Έμαθα τη συμπόνια και την υπομονή. Έμαθα ότι είναι δυνατόν να διατηρεί κανείς θετική στάση κάτω από τις δυσκολότερες περιστάσεις».—Έλσα.
«Έγινα πιο ισχυρή ως άτομο. Έμαθα πληρέστερα τι σημαίνει να εξαρτώμαι από τον Ιεχωβά Θεό καθημερινά και εκείνος να ικανοποιεί τις ανάγκες μου».—Τζίνι.
[Πλαίσιο στη σελίδα 13]
Όταν Επισκέπτεστε Κάποιον που Παρέχει Φροντίδα
• Να ακούτε συμπονετικά
• Να δίνετε εγκάρδιο έπαινο
• Να προσφέρετε συγκεκριμένη βοήθεια
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Υποστηρίξτε εκείνους που παρέχουν φροντίδα με το να κάνετε τα ψώνια τους και να τους μαγειρεύετε ή βοηθώντας τους στη φροντίδα του ασθενούς