Τροφή για Όλους—Απλώς ένα Όνειρο;

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

«ΚΑΘΕ άντρας, γυναίκα και παιδί έχει το δικαίωμα να είναι απαλλαγμένος από την πείνα και τον υποσιτισμό», διακήρυξε η Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Τρόφιμα, η οποία διεξάχθηκε υπό την αιγίδα της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) το 1974. Τότε απευθύνθηκε η έκκληση να εξαλειφθεί η πείνα από τον κόσμο «μέσα σε μια δεκαετία».

Ωστόσο, όταν εκπρόσωποι από 173 κράτη συναντήθηκαν στα κεντρικά γραφεία της FAO, στη Ρώμη, στα τέλη του περασμένου έτους, για να συμμετάσχουν στην πενθήμερη Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τα Τρόφιμα, σκοπός τους ήταν να ρωτήσουν: «Τι δεν πήγε καλά;» Όχι μόνο απέτυχαν να παράσχουν τρόφιμα για όλους, αλλά τώρα, δύο και πλέον δεκαετίες αργότερα, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί.

Τα πολύ σοβαρά ζητήματα που αφορούν τα τρόφιμα, τον πληθυσμό και τη φτώχεια δεν επιδέχονται χρονοτριβή. Όπως βεβαιώνεται από ένα έγγραφο το οποίο κυκλοφόρησε στη διάσκεψη, αν δεν λυθούν αυτά τα προβλήματα, «η κοινωνική σταθερότητα πολλών χωρών και περιοχών είναι πιθανό να διαταραχτεί σοβαρά, και ίσως μάλιστα τεθεί σε κίνδυνο η παγκόσμια ειρήνη». Κάποιος παρατηρητής ήταν πιο κατηγορηματικός: «Θα δούμε την καταστροφή του πολιτισμού σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο».

Σύμφωνα με το γενικό διευθυντή της FAO, Ζακ Ντιούφ, «πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή τροφή· από αυτούς τα 200 εκατομμύρια είναι παιδιά». Υπολογίζεται ότι μέχρι το έτος 2025 ο σημερινός πληθυσμός του κόσμου, 5,8 δισεκατομμύρια, θα έχει αυξηθεί σε 8,3 δισεκατομμύρια, και η μεγαλύτερη αύξηση θα προέλθει από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο Ντιούφ λέει με θλίψη: «Ο αριθμός των αντρών, των γυναικών και των παιδιών που στερούνται το αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή και στην αξιοπρέπεια είναι απαράδεκτα υψηλός. Οι κραυγές των πεινασμένων συνοδεύονται από τη σιωπηλή αγωνία του υποβιβασμένου εδάφους, των απογυμνωμένων δασών και των ψαρότοπων που εξαντλούνται».

Ποια είναι η προτεινόμενη θεραπεία; Ο Ντιούφ λέει ότι η λύση έγκειται στη «θαρραλέα δράση», δηλαδή στην παροχή «ασφάλειας τροφίμων» για τις χώρες που έχουν έλλειψη τροφίμων, καθώς και στην παροχή ικανοτήτων, επενδύσεων και τεχνολογίας που θα τις βοηθήσουν να τραφούν μόνες τους.

«Ασφάλεια Τροφίμων»—Γιατί Είναι Τόσο Δύσκολη;

Σύμφωνα με κάποιο έγγραφο που εκδόθηκε στη διάσκεψη, «ασφάλεια τροφίμων υπάρχει όταν όλοι οι άνθρωποι, σε όλους τους καιρούς, έχουν σωματική και οικονομική πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και θρεπτική τροφή προκειμένου να καλύπτουν τις διατροφικές τους ανάγκες και τις γευστικές τους προτιμήσεις για μια δραστήρια και υγιή ζωή».

Το πρόβλημα των προσφύγων στο Ζαΐρ έδειξε καθαρά πώς μπορεί να απειληθεί η ασφάλεια των τροφίμων. Ενώ ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Ρουάντα λιμοκτονούσαν, οι υπηρεσίες του Ο.Η.Ε. είχαν αποθέματα τροφίμων που επαρκούσαν για να τραφούν. Αλλά οι διευθετήσεις για τη μεταφορά και τη διανομή τους προϋπέθεταν πολιτική έγκριση καθώς και τη συνεργασία των τοπικών αρχών—ή των τοπικών αρχηγών του στρατού αν αυτοί είχαν υπό τον έλεγχό τους τα στρατόπεδα προσφύγων. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Ζαΐρ δείχνει για άλλη μια φορά πόσο δύσκολο είναι για τη διεθνή κοινότητα να θρέψει τους πεινασμένους, ακόμα και όταν υπάρχουν διαθέσιμα τρόφιμα. Ένας παρατηρητής τόνισε: «Προτού μπορέσουμε να κάνουμε οτιδήποτε πρέπει να συμβουλευτούμε και να παρακαλέσουμε πολλούς οργανισμούς και μεμονωμένα άτομα».

Όπως τόνιζε ένα έγγραφο του Υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α., η ασφάλεια των τροφίμων μπορεί να υπονομευτεί σοβαρά από πολλές βασικές αιτίες. Εκτός από τις φυσικές καταστροφές, αυτές οι αιτίες περιλαμβάνουν τον πόλεμο και τις εμφύλιες διαμάχες, τα ακατάλληλα εθνικά προγράμματα, την ανεπαρκή έρευνα και τεχνολογία, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τη φτώχεια, την πληθυσμιακή αύξηση, την ανισότητα των φύλων και την κακή υγεία.

Υπάρχουν και ορισμένα επιτεύγματα. Από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα, η μέση διατροφική παροχή ενέργειας, ένας δείκτης της κατανάλωσης τροφής, έχει αυξηθεί από 2.140 σε 2.520 θερμίδες ανά άτομο ημερησίως στα αναπτυσσόμενα κράτη. Αλλά σύμφωνα με τη FAO, ενόψει της αύξησης του πληθυσμού κατά αρκετά δισεκατομμύρια μέχρι το έτος 2030, «απλώς και μόνο για να διατηρηθεί η διαθεσιμότητα των τροφίμων στα παρόντα επίπεδα θα απαιτηθεί ταχεία και σταθερή άνοδος της παραγωγής προκειμένου να αυξηθούν τα αποθέματα κατά 75 τοις εκατό και πλέον χωρίς να καταστραφούν οι φυσικοί πόροι από τους οποίους όλοι εξαρτιόμαστε». Ως εκ τούτου, το έργο της παροχής τροφίμων για τους πληθυσμούς που λιμοκτονούν προμηνύεται ζοφερό.

‘Χρειαζόμαστε Δράση, Όχι Άλλες Διασκέψεις’

Αρκετές επικρίσεις διατυπώθηκαν για τις διαδικασίες της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής για τα Τρόφιμα και για τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν εκεί. Ένας Λατινοαμερικανός εκπρόσωπος καταδίκασε ως «επαίσχυντη» τη «μετριότητα» της υπόσχεσης για μείωση του αριθμού εκείνων που υποσιτίζονται μόνο κατά το ήμισυ του σημερινού επιπέδου. Δεκαπέντε κράτη ερμήνευσαν διαφορετικά τις προτάσεις που ενέκρινε η διάσκεψη. Ακόμα και για να μπορέσουν να ετοιμάσουν μια μέτρια διακήρυξη και ένα μέτριο σχέδιο δράσης, ανέφερε η ιταλική εφημερίδα Λα Ρεπούμπλικα (La Repubblica), «απαιτήθηκαν δύο χρόνια αντιπαραθέσεων και διαπραγματεύσεων. Ζυγίστηκε κάθε λέξη και κάθε κόμμα για να μην κάνουν τις ανοιχτές πληγές . . . να αιμορραγήσουν ξανά».

Πολλοί οι οποίοι βοήθησαν να ετοιμαστούν τα έγγραφα της διάσκεψης δυσαρεστήθηκαν με τα αποτελέσματα. «Αμφιβάλλουμε πολύ για το αν θα εφαρμοστούν οι καλές προτάσεις που ανακοινώθηκαν», είπε ένας από αυτούς. Μια αιτία διαφωνίας ήταν το αν η πρόσβαση στα τρόφιμα θα έπρεπε να οριστεί ως «διεθνώς αναγνωρισμένο δικαίωμα», εφόσον ένα «δικαίωμα» μπορεί να το υπερασπιστεί κάποιος στα δικαστήρια. Ένας Καναδός εξήγησε: «Τα πλούσια κράτη φοβήθηκαν ότι θα τα ανάγκαζαν να παράσχουν βοήθεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επέμεναν ότι έπρεπε να γίνει πιο ήπιο το κείμενο της διακήρυξης».

Οι ατέλειωτες συζητήσεις που γίνονται στις διασκέψεις οι οποίες πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε. έκαναν μια Ευρωπαία υπουργό να πει: «Αποφασίσαμε τόσο πολλά πράγματα στη διάσκεψη του Καΐρου [για τον πληθυσμό και την ανάπτυξη, η οποία διεξάχθηκε το 1994], αλλά σε κάθε επόμενη διάσκεψη καταλήγουμε να συζητάμε ξανά τα ίδια πράγματα». Η ίδια πρότεινε: «Εκείνο που πρέπει να έχει την πρώτη θέση στα προγράμματά μας είναι η εφαρμογή των σχεδίων δράσης προς όφελος των συνανθρώπων μας, και όχι άλλες Διασκέψεις».

Ορισμένοι παρατηρητές επίσης τόνισαν ότι ακόμα και η συμμετοχή στη διάσκεψη αποτελούσε για μερικά κράτη μια βαριά δαπάνη την οποία μόλις και μετά βίας μπορούν να καλύψουν. Ένα μικρό αφρικανικό κράτος έστειλε 14 εκπροσώπους και δύο υπουργούς, οι οποίοι έμειναν στη Ρώμη πάνω από δύο εβδομάδες. Η ιταλική εφημερίδα Κοριέρε ντέλα Σέρα (Corriere della Sera) ανέφερε ότι η σύζυγος ενός Αφρικανού προέδρου, στη χώρα του οποίου το μέσο ετήσιο εισόδημα κατά άτομο δεν ξεπερνάει τα 3.300 δολάρια (περ. 825.000 δρχ.), κυριεύτηκε από αγοραστική μανία και ξόδεψε 23.000 δολάρια (περ. 5,75 εκατ. δρχ.) στα πιο μοντέρνα καταστήματα του κέντρου της Ρώμης.

Υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι το Σχέδιο Δράσης που υιοθετήθηκε στη διάσκεψη θα επιτύχει; Ένας δημοσιογράφος απαντά: «Το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε προς το παρόν είναι ότι οι κυβερνήσεις θα το λάβουν σοβαρά υπόψη τους και θα κάνουν ενέργειες για να βεβαιωθούν ότι οι συστάσεις του θα πραγματοποιηθούν. Θα γίνει άραγε έτσι; . . . Η ιστορία δεν προσφέρει και πολλούς λόγους για να είμαστε αισιόδοξοι». Ο ίδιος σχολιαστής επισήμανε το απογοητευτικό γεγονός ότι, παρά τη συμφωνία που έγινε το 1992 στη Συνάντηση Κορυφής για τη Γη, η οποία διεξάχθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, για αύξηση των εισφορών υπέρ της ανάπτυξης στο 0,7 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, «μόνο λίγες χώρες έχουν ανταποκριθεί σε αυτόν το μη δεσμευτικό στόχο».

Ποιος θα Θρέψει τους Πεινασμένους;

Η ιστορία έχει αποδείξει περίτρανα ότι, παρά τις καλές προθέσεις όλης της ανθρωπότητας, «η οδός του ανθρώπου δεν εξαρτάται απ’ αυτού· του περιπατούντος ανθρώπου δεν είναι το να κατευθύνη τα διαβήματα αυτού». (Ιερεμίας 10:23) Συνεπώς είναι απίθανο να παράσχουν ποτέ οι άνθρωποι με τις δικές τους προσπάθειες τροφή για όλους. Η απληστία, η κακή διαχείριση και ο εγωισμός έχουν οδηγήσει την ανθρωπότητα στον γκρεμό. Ο γενικός διευθυντής της FAO, ο Ζακ Ντιούφ, σχολίασε: «Αυτό που απαιτείται, σε τελική ανάλυση, είναι η μεταμόρφωση των καρδιών, των διανοιών και των επιθυμιών».

Αυτό είναι κάτι που μόνο η Βασιλεία του Θεού μπορεί να το επιτελέσει. Μάλιστα, πριν από αιώνες, ο Ιεχωβά προφήτευσε όσον αφορά το λαό του: «Θέλω θέσει τον νόμον μου εις τα ενδόμυχα αυτών και θέλω γράψει αυτόν εν ταις καρδίαις αυτών· και θέλω είσθαι Θεός αυτών και αυτοί θέλουσιν είσθαι λαός μου».—Ιερεμίας 31:33.

Όταν ο Ιεχωβά Θεός προετοίμασε τον αρχικό κήπο που ήταν το σπίτι της ανθρωπότητας, προμήθευσε στον άνθρωπο «πάντα χόρτον κάμνοντα σπόρον, όστις είναι επί του προσώπου πάσης της γης, και παν δένδρον, το οποίον έχει εν εαυτώ καρπόν δένδρου κάμνοντος σπόρον» για τροφή. (Γένεσις 1:29) Αυτή η προμήθεια ήταν άφθονη, θρεπτική και προσιτή. Ήταν αυτό που χρειαζόταν ολόκληρη η ανθρωπότητα για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σε τροφή.

Ο σκοπός του Θεού δεν έχει αλλάξει. (Ησαΐας 55:10, 11) Πριν από πολύ καιρό ο Θεός διαβεβαίωσε ότι μόνο εκείνος θα ικανοποιήσει κάθε ανάγκη του ανθρώπου μέσω της Βασιλείας Του υπό τον Χριστό, παρέχοντας τροφή για όλους, ξεριζώνοντας τη φτώχεια, ελέγχοντας τις φυσικές καταστροφές και εξαλείφοντας τους πολέμους. (Ψαλμός 46:8, 9· Ησαΐας 11:9· παράβαλε Μάρκος 4:37-41· 6:37-44.) Τότε, «η γη θέλει δίδει τον καρπόν αυτής· θέλει μας ευλογήσει ο Θεός, ο Θεός ημών». ‘Θα υπάρχει πληθώρα σιτηρών στη γη· στην κορυφή των βουνών θα υπάρχει υπεραφθονία’.—Ψαλμός 67:6· 72:16, ΜΝΚ.

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 12]

Dorothea Lange, FSA Collection, Library of Congress