Στόχος οι Ηλικιωμένοι

ΜΗ ΓΕΛΙΕΣΤΕ. Οι απατεώνες είναι διαβασμένοι. Γνωρίζουν τα στοιχεία που κάνουν τους ηλικιωμένους ιδιαίτερα ελκυστικούς στόχους για να εξαπατηθούν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, οι άνθρωποι άνω των 65 ετών αποτελούν μόνο το 12 τοις εκατό του πληθυσμού. Εντούτοις, έχουν συνολικό προσωπικό εισόδημα πάνω από 800 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 200 τρισ. δρχ.), ποσό που αποτελεί σχεδόν το 70 τοις εκατό της καθαρής περιουσιακής αξίας των οικογενειών στις Η.Π.Α. Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι τέτοια ηλικιωμένα άτομα αποτελούν περίπου το 30 τοις εκατό όλων των θυμάτων απάτης.

Τι κάνει ευάλωτους τους ηλικιωμένους; «Τείνουν να είναι από τη φύση τους εύπιστοι και ίσως να μην έχουν γνώση σχετικά με τις σημερινές επενδύσεις», εξηγεί το περιοδικό Έρευνες Καταναλωτών (Consumers’ Research). Ένας αστυνόμος είπε με θλίψη ότι οι απάτες με τηλεαγορές «απευθύνονται κυρίως στους μοναχικούς και στους ευάλωτους—τους ηλικιωμένους—οι οποίοι αποτελούν τη μεγαλύτερη μερίδα των θυμάτων. Αυτοί είναι άνθρωποι οι οποίοι μεγάλωσαν σε μια εποχή που η χειραψία ενός άντρα ισοδυναμούσε με το λόγο του». Ένας εκπρόσωπος της Αμερικανικής Ένωσης Συνταξιούχων αναφέρεται ότι είπε: «Πολλές φορές λέγεται ότι η απληστία σού δημιουργεί μπελάδες. Για τους ηλικιωμένους δεν είναι η απληστία. Φοβούνται μήπως τελειώσουν τα χρήματά τους προτού πεθάνουν. Δεν θέλουν να γίνουν βάρος στα παιδιά τους. Έπειτα φοβούνται να καταγγείλουν [την απάτη] επειδή φοβούνται ότι τα παιδιά τους θα νομίζουν πως δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους».

Τα ηλικιωμένα θύματα απάτης δεν ξεγελιούνται ούτε παροδηγούνται πάντοτε. Σε μερικές περιπτώσεις είναι μόνοι, ίσως νιώθοντας την ανάγκη να «αγοράσουν» τη φιλία. Σε κάποια περιοχή μερικές μοναχικές χήρες πείστηκαν να πληρώσουν 20.000 δολάρια (περ. 5 εκατ. δρχ.) προκαταβολικά για «ισόβια μαθήματα χορού», έγραψε κάποιος δημοσιογράφος σε μια εφημερίδα. «Μερικές ήταν τόσο ασθενικές ώστε δεν μπορούσαν να περπατήσουν. Δεν ήταν αφελείς, απλώς ήταν απελπισμένες». Μια σχολή χορού παρέχει στα καινούρια μέλη κάποιο χώρο για να πηγαίνουν και να συναντούν τους καινούριους φίλους τους, οι οποίοι συχνά είναι συνομήλικοί τους. Είναι δύσκολο να αντισταθούν σε έναν φιλοφρονητικό, μελιστάλαχτο, ευγενικό πωλητή, ο οποίος μπορεί επίσης να είναι ο δάσκαλος χορού.

Γνωρίστε τους Απατεώνες της Ιαπωνίας

Μερικοί απατεώνες εκμεταλλεύονται τους μοναχικούς ηλικιωμένους με άλλους τρόπους. Στην Ιαπωνία οι ασυνείδητοι απατεώνες προσποιούνται ότι φροντίζουν τους ανθρώπους, αφιερώνοντας χρόνο για να μιλάνε με τα ηλικιωμένα θύματά τους και για να τα ακούνε. Σταδιακά αυξάνουν τις επισκέψεις τους, και αφού κερδίσουν την πλήρη εμπιστοσύνη του στόχου τους, προωθούν απατηλές πωλήσεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων απατηλών σχεδίων ήταν μια απάτη με ανύπαρκτο χρυσό στην οποία περίπου 30.000 άτομα, μεταξύ των οποίων και πολλοί συνταξιούχοι, αναφέρθηκε ότι έχασαν 200 δισεκατομμύρια γιεν (περ. 468 δισ. δρχ.). «Καμία Πιθανότητα να Αποζημιωθούν τα Θύματα», ανέφερε η επικεφαλίδα της ιαπωνικής εφημερίδας Ασάχι Ίβνινγκ Νιουζ (Asahi Evening News).

Η εφημερίδα Ασάχι Σιμπούν (Asahi Shimbun) του Τόκιο ανέφερε για αυτή την περίπτωση: Μια μεσήλικη πωλήτρια επισκέφτηκε κάποιον ηλικιωμένο και του είπε: «Πιο πολύ και από την εργασία μου, ανησυχώ για εσάς, κύριε Κ., επειδή ζείτε μόνος». Αυτή άκουσε τις πολλές ιστορίες που της αφηγήθηκε και εκείνος εξαπατήθηκε από τη γοητεία της. Καθώς έφευγε, του ζήτησε την άδεια να επιστρέψει την επομένη. «Οπωσδήποτε», απάντησε εκείνος.

Ακολούθησαν τακτικές επισκέψεις· δειπνούσαν μαζί, και μάλιστα εκείνη έφερνε φαγητό για τον κύριο Κ. «Θα σας φροντίζω μέχρι να πεθάνετε», του υποσχέθηκε. Ακολούθησε η πιεστική πρόταση: «Θα διαχειρίζομαι εγώ την περιουσία σας για εσάς. Η εταιρία στην οποία εργάζομαι ανέπτυξε πρόσφατα έναν πολύ επικερδή τρόπο με τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιεί κάποιος την περιουσία του». Το σχέδιο απαιτούσε να υποθηκεύσει το σπίτι και την περιουσία του, να αγοράσει ράβδους χρυσού και να τις καταθέσει στην εταιρία της. Η παγίδα είχε στηθεί. Ο κύριος Κ. έγινε άλλο ένα θύμα σε μια μεγάλη σειρά από απάτες. Μόλις ολοκληρώθηκε η συναλλαγή, η κυρία δεν ξαναφάνηκε.

«Όταν ήμουν στρατιώτης», είπε ο κύριος Κ., «βρισκόμουν στο κατώφλι του θανάτου. Αλλά είναι ακόμη πιο σκληρό να μου κλέβει την περιουσία κάποια η οποία εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία που έχουμε εμείς οι ηλικιωμένοι που ζούμε μόνοι και δεν έχουμε συγγενείς στους οποίους να στηριχτούμε. Φαίνεται ότι ο κόσμος έφτασε σε μια εποχή που οι άνθρωποι θέλουν χρήματα ακόμη και με απατηλά μέσα».

Εξαπάτηση των Ηλικιωμένων στην Ιταλία

Το βιβλίο Η Ιταλία της Απάτης (L’Italia che truffa) ανέφερε ένα καλά καταστρωμένο σχέδιο που συνέλαβαν απατεώνες στην Ιταλία για να «γδύσουν» τους ηλικιωμένους αρπάζοντάς τους τις πολύτιμες οικονομίες τους. Το 1993 σχηματίστηκε μια κυβέρνηση με αρχηγό τον πρώην διευθυντή της Τράπεζας της Ιταλίας. Η υπογραφή του, φυσικά, εμφανιζόταν στα χαρτονομίσματα (που προφανώς ίσχυαν ακόμη) τα οποία είχαν εκδοθεί όσο ήταν διευθυντής. Πηγαίνοντας στις πόρτες των ηλικιωμένων, μερικοί απατεώνες, οι οποίοι συστήνονταν ως υπάλληλοι της Τράπεζας της Ιταλίας και είχαν ψεύτικες ταυτότητες για να το αποδεικνύουν, έλεγαν στο κάθε θύμα: «Ξέρετε ότι ο διευθυντής της Τράπεζας της Ιταλίας έγινε Πρωθυπουργός· συνεπώς, η υπογραφή του που εμφανίζεται στα χαρτονομίσματα δεν είναι πλέον έγκυρη. Έχουμε την ευθύνη να μαζέψουμε όλα τα παλιά χαρτονομίσματα από τις διάφορες οικογένειες και να τα αντικαταστήσουμε με καινούρια τα οποία υπογράφει ο διάδοχός του . . . Ορίστε μια απόδειξη. Πηγαίνετε στην τράπεζά σας με αυτό το έγγραφο μεθαύριο, και θα παραλάβετε το ποσό που μας δώσατε μόλις τώρα». Με αυτό το τέχνασμα, οι απατεώνες συγκέντρωσαν 15 εκατομμύρια λιρέτες (περ. 2,4 εκατ. δρχ.) μέσα σε μια μέρα!

Μερικοί απατεώνες στην Ιταλία πλησιάζουν τους ανύποπτους διαβάτες στο δρόμο, μεταξύ των οποίων και ηλικιωμένους. Ζητούν από τους εύπιστους να συμμετάσχουν σε μια έρευνα και τους δίνουν να υπογράψουν ορισμένα χαρτιά, λέγοντας ότι η υπογραφή τους είναι απλώς για να επιβεβαιώσει ότι συμμετείχαν στην έρευνα. Στην πραγματικότητα, υπογράφουν ένα συμβόλαιο που τους αναγκάζει να κάνουν ή να αγοράσουν κάτι.

Έπειτα, λίγο καιρό αργότερα, το θύμα λαβαίνει ταχυδρομικώς ένα πακέτο που περιέχει διάφορα αγαθά, ίσως με μια ευδιάκριτη προειδοποίηση στο περιτύλιγμα η οποία αναφέρει ότι αν αρνηθεί τα αγαθά θα έχει συνέπειες. Κάποιοι, κυρίως ηλικιωμένοι, τρομοκρατούνται, νομίζοντας ότι θα ήταν καλύτερα να πληρώσουν ένα σχετικά μικρό ποσό και να κρατήσουν τα αγαθά που έχουν ελάχιστη αξία παρά να συρθούν στο δικαστήριο.

Πόσο διαδεδομένη είναι η απάτη στην Ιταλία; Σύμφωνα με το βιβλίο Η Ιταλία της Απάτης, οι απάτες που καταγγέλλονται φτάνουν περίπου τις 500.000 το χρόνο. Τουλάχιστον τριπλάσιες απάτες δεν καταγγέλλονται. Ένας δημοσιογράφος της τηλεόρασης σχολίασε: «Συνολικά πρόκειται για δύο εκατομμύρια παγίδες όλων των ειδών κάθε χρόνο, ή περίπου πέντε με έξι χιλιάδες τη μέρα».

Και αυτό συνεχίζεται. Εκείνοι που εξαπατούν ανθρώπους και κλέβουν τα χρήματά τους—συχνά τις οικονομίες μιας ζωής—δεν παραβλέπουν καμία ηλικία (ούτε και φυλετική ή εθνική ομάδα). Προσέξτε! Μπορεί να συμβεί και σε εσάς.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 8]

Πώς να Μην Εξαπατηθείτε

ΔΕΝ είναι ανέντιμες όλες οι εταιρίες τηλεαγορών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, υπήρχαν 140.000 εταιρίες τηλεαγορών το 1994, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (AARP). Υπολογίζεται ότι από αυτές το 10 τοις εκατό, δηλαδή 14.000, χρησιμοποιούσαν ανέντιμες μεθόδους. Καθίσταται αναγκαίο, λοιπόν, να είστε άγρυπνοι όταν σας προσφέρουν κάτι που παραείναι καλό για να είναι αληθινό. Να μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να μην εξαπατηθείτε από εταιρίες τηλεαγορών.

◆ Αν κάποιος τηλεφωνήσει και σας πει ότι κερδίσατε ένα δώρο, ίσως το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να κλείσετε το τηλέφωνο.

◆ Αν κάποιος πωλητής επιμένει να αγοράσετε σήμερα αλλιώς θα είναι πολύ αργά, αυτή είναι γενικά μια ένδειξη ότι η προσφορά είναι ψεύτικη.

◆ Προφυλάξτε τον αριθμό της πιστωτικής σας κάρτας. Μην τον δίνετε σε αγνώστους που τηλεφωνούν για να ζητήσουν χρήματα.

◆ Μην αγοράζετε τίποτα από το τηλέφωνο αν δεν κάνετε εσείς το τηλεφώνημα και αν δεν πρόκειται για μια εταιρία ταχυδρομικών πωλήσεων την οποία γνωρίζετε ως αξιόπιστη.

Οι ιδιοκτήτες σπιτιών είναι ανάγκη να προσέξουν τις απάτες που σχετίζονται με επισκευές. Ακολουθούν μερικές προειδοποιήσεις, όπως τις αναφέρει το Τμήμα Καταναλωτών της AARP:

◆ Μην προσλαμβάνετε κάποιον ξένο προτού ελέγξετε λεπτομερώς τις συστάσεις του· ζητήστε ονόματα και τηλέφωνα άλλων πελατών που χρησιμοποίησαν αυτή την υπηρεσία.

◆ Μην υπογράφετε τίποτα χωρίς να το ελέγξετε προσεκτικά, και να είστε βέβαιοι ότι καταλαβαίνετε και συμφωνείτε με όλους τους όρους κάθε συμβολαίου ή συμφωνίας.

◆ Ποτέ μη βασίζεστε σε κάποιον για να σας εξηγήσει μια συμφωνία αν δεν είναι κάποιος τον οποίο γνωρίζετε και εμπιστεύεστε. Διαβάστε μόνοι σας τα ψιλά γράμματα.

◆ Ποτέ μην πληρώνετε επισκευές προκαταβολικά. Βεβαιωθείτε ότι η εργασία ολοκληρώθηκε και ότι είστε ικανοποιημένοι προτού κάνετε την τελική πληρωμή.

Να είστε άγρυπνοι. Να χρησιμοποιείτε την κοινή λογική. Μη διστάσετε να πείτε όχι αν δεν ενδιαφέρεστε να αγοράσετε κάτι. Και να θυμάστε: Αν κάποια προσφορά φαίνεται ότι παραείναι καλή για να είναι αληθινή, τότε μάλλον συμβαίνει αυτό ακριβώς.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Οι απατεώνες μπορεί να προσποιηθούν ότι είναι στοργικοί άνθρωποι, με σκοπό να εξαπατήσουν τους ηλικιωμένους