Οι Χορευτές-Διάβολοι του Γιάρε
ΗΤΑΝ γύρω στις 10 το πρωί, αλλά έκανε ήδη πολλή ζέστη. Καθώς βλέπαμε μια ομάδα αντρών που φορούσαν παραδοσιακές στολές, αναρωτηθήκαμε πώς άντεχαν μέσα στην αφόρητη ζέστη! Είχαμε πάει να επισκεφτούμε τη μικρή αγροτική πόλη Σαν Φρανσίσκο ντε Γιάρε της Βενεζουέλας. Οι μεταμφιεσμένοι άντρες ήταν οι διάσημοι Ντιάμπλος Ντανσάντες ντε Γιάρε, που σημαίνει Χορευτές-Διάβολοι του Γιάρε.
Οι περισσότεροι άνθρωποι στη Βενεζουέλα είναι Καθολικοί και ισχυρίζονται ότι πιστεύουν στην Αγία Γραφή. Ωστόσο, οι τελετουργικοί χοροί στους οποίους κυριαρχούν οι δαιμονικές μορφές παίζουν σημαντικό ρόλο στον τοπικό πολιτισμό εδώ και γενιές ολόκληρες. Η Καθολική Εκκλησία όχι μόνο ανέχεται τους χορούς αλλά στην πραγματικότητα τους προωθεί. Αυτό αληθεύει στην περίπτωση των Χορευτών-Διαβόλων του Γιάρε.
Φτάνοντας στο Γιάρε, ξαφνιαστήκαμε όταν είδαμε ότι τα τοπικά γραφεία της Αδελφότητας του Πανάγιου Μυστηρίου, μιας Καθολικής οργάνωσης, ήταν επίσης και γραφεία των χορευτών-διαβόλων. Το κτίριο είναι γνωστό ως Κάσα ντε Λος Ντιάμπλος (Σπίτι των Διαβόλων). Ήταν Τετάρτη, παραμονή της Καθολικής γιορτής της Αγίας Δωρεάς, και μερικοί επαγγελματίες φωτογράφοι περίμεναν έξω από το κτίριο. Ξαφνικά, ακούστηκε μια δυνατή τυμπανοκρουσία, και αρκετοί άντρες μεταμφιεσμένοι σε δαίμονες άρχισαν να χορεύουν.
Οι Στολές των Χορευτών-Διαβόλων
Κάθε χορευτής φορούσε κόκκινο πουκάμισο, κόκκινο παντελόνι, κόκκινες κάλτσες και πέδιλα. Επίσης ο καθένας τους φορούσε γύρω από το λαιμό του ένα ροζάριο, ένα σταυρό και ένα Καθολικό μενταγιόν. Άλλος ένας σταυρός ήταν στερεωμένος στη στολή τους. Στο ένα χέρι κρατούσαν μια μαράκα με διαβολική μορφή και στο άλλο ένα κοντό μαστίγιο. Αλλά το πιο αξιοπρόσεκτο ήταν οι πολύ μεγάλες, τερατώδεις, πολύχρωμες μάσκες, που είχαν κέρατα, προεξέχοντα μάτια και, συνήθως, πεταχτά δόντια. Η κάθε μάσκα ήταν στερεωμένη πάνω σε μια μακριά, κόκκινη υφασμάτινη κουκούλα.
Μάθαμε ότι υπήρχαν διαφόρων ειδών χορευτές. Ο βασικός καπατάς, ή τελετάρχης, είναι επίσης γνωστός ως ντιάμπλο μαγιόρ, ή αρχιδιάβολος. Η μάσκα του έχει τέσσερα κέρατα. Γενικά διαλέγουν τον πιο ηλικιωμένο. Ο βοηθός τελετάρχη, ή σεγκούντο καπατάς, έχει τρία κέρατα, και οι απλοί χορευτές, οι οποίοι δεν έχουν κάποιο βαθμό, έχουν μόνο δύο. Μερικοί από τους χορευτές είναι προμεσέρος, άνθρωποι που έχουν δώσει υπόσχεση να χορεύουν μία φορά το χρόνο για ορισμένα χρόνια, ή ίσως και ισόβια. Αυτή η υπόσχεση, ή ο όρκος, συνήθως δίνεται από άτομα που πιστεύουν ότι ο Θεός ικανοποίησε μια ιδιαίτερη επιθυμία τους.
Στο Δρόμο για την Εκκλησία
Το μεσημέρι, οι χορευτές φεύγουν από τα γραφεία τους και κατευθύνονται προς την τοπική εκκλησία προκειμένου να ζητήσουν την άδεια του ιερέα για το υπόλοιπο της πομπής τους. Οι χορευτές-διάβολοι συναντούν τον ιερέα έξω από την εκκλησία. Εκεί γονατίζουν για να λάβουν την ευλογία του. Κατόπιν χορεύουν στους δρόμους της πόλης, και μερικές φορές πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα. Πολύ συχνά, οι οικοδεσπότες καλοδέχονται τους χορευτές-διαβόλους δίνοντάς τους γλυκά, ποτά καθώς και άλλα φαγώσιμα. Αυτή η πομπή συνεχίζεται χωρίς σταματημό όλο το απόγευμα.
Το επόμενο πρωί καθώς ξεκινάει η Λειτουργία στην εκκλησία, οι χορευτές συναντιούνται στο Κάσα ντε Λος Ντιάμπλος. Κουνώντας τις μαράκες τους αρμονικά, ξεκινούν από εκεί και πηγαίνουν χορεύοντας μέχρι το νεκροταφείο, στο ρυθμό των τυμπάνων. Στο νεκροταφείο έχει στηθεί ένας βωμός, και εκεί τιμούν τους νεκρούς φίλους τους. Στη διάρκεια αυτής της τελετής, ο ρυθμός των τυμπάνων είναι αργός. Κατόπιν, από δεισιδαιμονικό φόβο, φεύγουν από το νεκροταφείο περπατώντας προς τα πίσω, προσέχοντας να μη γυρίσουν την πλάτη τους στο βωμό. Από εκεί πηγαίνουν στην εκκλησία και περιμένουν να τελειώσει η Λειτουργία.
Ιερατική Ευλογία
Στο τέλος της Λειτουργίας, ο ιερέας βγαίνει έξω και ευλογεί τους χορευτές, οι οποίοι γονατίζουν με σκυμμένα κεφάλια, ενώ οι μάσκες τους κρέμονται από τις κουκούλες, συμβολίζοντας έτσι τη νίκη του καλού επί του κακού. Ο ιερέας κάθεται δίπλα στον αρχιδιάβολο. Οι δυο τους ακούνε τους όρκους των νέων προμεσέρος, οι οποίοι εξηγούν γιατί υπόσχονται να χορεύουν και επί πόσα χρόνια.
Οι τυμπανιστές αρχίζουν να χτυπούν τα τύμπανά τους πιο γρήγορα, και οι χορευτές-διάβολοι ακολουθούν κουνώντας το σώμα τους και τις μαράκες τους δυνατά και σε αρμονία με τον επιταχυνόμενο ρυθμό. Οι γυναίκες χορεύουν και αυτές, αλλά δεν φοράνε στολές διαβόλων. Φοράνε κόκκινες φούστες, άσπρες μπλούζες και άσπρα ή κόκκινα μαντίλια στο κεφάλι. Σε κάποιο σημείο της πομπής, μερικοί από τους χορευτές-διαβόλους μεταφέρουν στους ώμους τους μια εικόνα του πολιούχου τους. Οι χορευτές ολοκληρώνουν την πομπή τους παρελαύνοντας μπροστά στην εκκλησία, αφού πρώτα προσκυνήσουν κάποιο φημισμένο σταυρό στην πόλη.
Δεν Είναι για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά
Αυτή αποδείχτηκε ενδιαφέρουσα εμπειρία για εμάς που ήμασταν τουρίστες. Στη διάρκεια της επίσκεψής μας στη μικρή πόλη Γιάρε, δεν μπορούσαμε να αποφύγουμε να δούμε τις δημόσιες εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα με τους χορευτές-διαβόλους. Εντούτοις, επειδή είμαστε Χριστιανοί, όπως και οι πάνω από 70.000 άλλοι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Βενεζουέλα, δεν συμμετέχουμε στο πανηγύρι των Χορευτών-Διαβόλων του Γιάρε ή σε παρόμοιες πομπές.
Γιατί όχι; Επειδή δίνουμε προσοχή στα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Δεν θέλω δε να έχετε επικοινωνίαν με τα δαιμόνια. Δεν μπορείτε να πίνετε το ποτήριον του Κυρίου και το ποτήριον των δαιμονίων. Δεν μπορείτε να μετέχετε εις την τράπεζαν του Κυρίου και εις την τράπεζαν των δαιμονίων». (1 Κορινθίους 10:20, 21, Καινή Διαθήκη, «των Τεσσάρων Καθηγητών»)—Από Συνεργάτη.