«Ασφαλώς ο Ουρανός Είναι Ανοιχτός»!
«Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ που έχουν οι άνθρωποι να πετάξουν είναι τόσο παλιά όσο και η ύπαρξη της ανθρωπότητας», παρατήρησε ο ιστορικός Μπέρτολτ Λάουφερ στο βιβλίο Η Προϊστορία της Αεροπορίας (The Prehistory of Aviation). Τα χρονικά της αρχαίας ελληνικής, της αιγυπτιακής, της ασσυριακής και της ασιατικής μυθολογίας περιέχουν πολλές αφηγήσεις για βασιλιάδες, θεούς και ήρωες οι οποίοι προσπάθησαν να πετάξουν. Σχεδόν σε κάθε περίπτωση, οι ιστορίες αυτές περιλαμβάνουν ανθρώπους που μιμήθηκαν το πέταγμα των πουλιών χρησιμοποιώντας φτερά.
Για παράδειγμα, οι Κινέζοι μνημονεύουν τον σοφό και θαρραλέο Αυτοκράτορα Σουν, ο οποίος υποτίθεται ότι έζησε 2.000 χρόνια και πλέον πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Σύμφωνα με το μύθο, ο Σουν, ο οποίος παγιδεύτηκε πάνω στη στέγη μιας φλεγόμενης σιταποθήκης, κάλυψε το σώμα του με φτερά και κατάφερε να σωθεί πετώντας. Μια άλλη αφήγηση λέει ότι πήδηξε από έναν πύργο και χρησιμοποίησε δύο μεγάλα ψάθινα καπέλα για να προσγειωθεί με ασφάλεια στο έδαφος.
Οι Έλληνες έχουν μια ιστορία ηλικίας 3.000 ετών για τον Δαίδαλο, ένα μεγάλο τεχνίτη και εφευρέτη, ο οποίος κατασκεύασε φτερούγες χρησιμοποιώντας πούπουλα, σχοινί και κερί για να μπορέσει να δραπετεύσει μαζί με το γιο του, τον Ίκαρο, από την Κρήτη όπου ήταν εξόριστοι. «Ασφαλώς ο ουρανός είναι ανοιχτός, και από εκεί θα φύγουμε», δήλωσε ο Δαίδαλος. Στην αρχή, οι φτερούγες λειτουργούσαν τέλεια. Αλλά ο Ίκαρος, ενθουσιασμένος με την ικανότητα που απέκτησε να πλανιέται στους ουρανούς, πετούσε ολοένα και πιο ψηλά μέχρι που η θερμότητα του ήλιου έλιωσε το κερί που συγκρατούσε τις φτερούγες του. Το παιδί βρήκε το θάνατο πέφτοντας στη θάλασσα που υπήρχε από κάτω.
Τέτοιου είδους ιστορίες κέντριζαν τη φαντασία εφευρετών και φιλοσόφων οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς να μπορέσουν να πετάξουν πραγματικά. Ήδη από τον τρίτο αιώνα Κ.Χ., οι Κινέζοι κατασκεύαζαν χαρταετούς και πειραματίζονταν με αυτούς, πράγμα που έδειχνε ότι είχαν κάποια γνώση για ορισμένες αρχές της αεροναυτικής πολύ προτού ξεκινήσουν τέτοιου είδους πειράματα στην Ευρώπη. Το 15ο αιώνα, ο Τζιοβάνι ντα Φοντάνα, κάποιος γιατρός από τη Βενετία, πειραματίστηκε με απλούς πυραύλους φτιαγμένους από ξύλο και χαρτί τους οποίους εκτόξευε με έκρηξη πυρίτιδας. Γύρω στο 1420, ο Φοντάνα έγραψε: «Εγώ προσωπικά δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι είναι δυνατόν να στερεώσουμε σε κάποιον φτερούγες που κινούνται τεχνητά, με τις οποίες θα μπορεί να ανυψώνεται στον αέρα, να μετακινείται από τον έναν τόπο στον άλλον, να ανεβαίνει σε πύργους και να περνάει πάνω από νερό».
Στις αρχές του 16ου αιώνα, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο οποίος ήταν ζωγράφος, γλύπτης και επιδέξιος μηχανικός, έφτιαξε πρόχειρα σχέδια ελικοπτέρων και αλεξίπτωτων καθώς επίσης ανεμοπτέρων με ακροπτερύγια που ανεβοκατέβαιναν. Υπάρχουν στοιχεία ότι κατασκεύασε μοντέλα τουλάχιστον για μερικές από τις ιπτάμενες μηχανές που επινόησε. Ωστόσο, κανένα από τα σχέδια του ντα Βίντσι δεν ήταν πραγματικά λειτουργικό.
Από τους επόμενους δύο αιώνες έρχονται διάφορες αφηγήσεις για τις προσπάθειες που κατέβαλλαν παράτολμοι άντρες οι οποίοι έδεναν τεχνητές φτερούγες στο σώμα τους και προσπαθούσαν να τις ανεβοκατεβάζουν καθώς πηδούσαν από λοφοπλαγιές και πύργους. Εκείνοι οι πρώτοι “δοκιμαστές αεροπλάνων” ήταν γενναίοι και ριψοκίνδυνοι—αλλά οι προσπάθειές τους απέτυχαν παταγωδώς.
Αερόστατα και «Εύφλεκτος Αέρας»
Το 1783 διαδόθηκαν σε όλο το Παρίσι και στις επαρχίες της Γαλλίας τα νέα για μια καταπληκτική αεροναυτική εφεύρεση. Δύο αδέλφια, ο Ζοζέφ-Μισέλ και ο Ζακ-Ετιέν Μονγκολφιέ, διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να κάνουν μικρά χάρτινα μπαλόνια να ανυψώνονται γρήγορα και ομαλά στον ουρανό γεμίζοντάς τα με θερμό αέρα. Το πρώτο τους μεγάλο αερόστατο το έφτιαξαν με χαρτί και λινό ύφασμα και το γέμισαν με το δύσοσμο καπνό που έβγαινε από μια μεγάλη φωτιά. Το μη επανδρωμένο αερόστατο ανέβηκε σε ύψος μεγαλύτερο των 1.800 μέτρων στη διάρκεια της πρώτης του πτήσης. Στις 21 Νοεμβρίου 1783, το αερόστατο με δύο επιβάτες—τους οποίους το κοινό ονόμασε αεροναύτες—έκανε μια 25λεπτη βόλτα πάνω από το Παρίσι. Στη διάρκεια του ίδιου εκείνου έτους, ένας άλλος εφευρέτης, ο Ζακ Σαρλ, έκανε τα αποκαλυπτήρια του πρώτου αερόστατου στο οποίο είχε χρησιμοποιηθεί ως αέριο πλήρωσης το υδρογόνο, ή «εύφλεκτος αέρας», όπως λεγόταν τότε.
Καθώς η τεχνολογία των αερόστατων βελτιωνόταν, ο ουρανός άρχισε να «ανοίγει» γρήγορα για τους ριψοκίνδυνους αεροναύτες. Το 1784, τα αερόστατα ανέβαιναν ήδη σε ύψη που ξεπερνούσαν τα 3.400 μέτρα. Μόλις ένα χρόνο αργότερα, ο Ζαν-Πιέρ-Φρανσουά Μπλανσάρ διέσχισε με επιτυχία το στενό της Μάγχης πετώντας με αερόστατο υδρογόνου και μετέφερε για πρώτη φορά επιστολές αεροπορικώς. Το 1862, οι αεροναύτες είχαν ήδη κάνει ταξίδια στην Ευρώπη και σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και είχαν καταφέρει να φτάσουν σε ύψη που ξεπερνούσαν τα οχτώ χιλιόμετρα!
Αλλά οι πρώτοι αεροναύτες ήταν ακόμα έρμαια των ανέμων· δεν υπήρχε τρόπος να ελέγξουν την κατεύθυνση ή την ταχύτητα των πτήσεων με αερόστατο. Η ανάπτυξη των βενζινοκίνητων και των ηλεκτροκίνητων πηδαλιουχούμενων αερόπλοιων στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα έδωσε μεγαλύτερες δυνατότητες στην αεροναυτιλία, αλλά τα πηδαλιουχούμενα, τα οποία ήταν πιο ελαφριά από τον αέρα και είχαν μακρουλό σχήμα, ταξίδευαν αργά—συνήθως με ταχύτητα 10 ως 30 χιλιόμετρα την ώρα. Μια νέα προσέγγιση ήταν απαραίτητη αν ο άνθρωπος ήθελε να “ανυψώνεται στον αέρα και να μετακινείται από τον έναν τόπο στον άλλον”, όπως είχε προβλέψει ο ντα Φοντάνα.
[Εικόνα στη σελίδα 4]
Οι μυθικοί Δαίδαλος και Ίκαρος
[Εικόνα στη σελίδα 4]
Λεονάρντο ντα Βίντσι
[Ευχαριστίες]
Από το βιβλίο Leonardo da Vinci, 1898
[Εικόνα στη σελίδα 4]
Οι αδελφοί Μονγκολφιέ σχεδίασαν το πρώτο επιβατηγό αερόστατο