Ο Κόσμος Γερνάει
ΤΟ 1513, ο Ισπανός εξερευνητής Χουάν Πόνθε δε Λεόν αποβιβάστηκε σε μια άγνωστη ακτή της Βόρειας Αμερικής. Λέγεται ότι, επειδή η περιοχή που ανακάλυψε ήταν γεμάτη λουλούδια, ο Λεόν την ονόμασε Φλόριντα, που σημαίνει «Λουλουδιασμένη» στα ισπανικά. Ήταν εύκολο να βρει ένα όνομα. Αλλά στάθηκε αδύνατον να βρει αυτό που αναζητούσε σε εκείνη την αποστολή—μια πηγή νερού το οποίο είχε τη δύναμη να ξανανιώνει τους ηλικιωμένους. Αφού δαπάνησε μήνες χτενίζοντας την περιοχή, αυτός ο εξερευνητής εγκατέλειψε την έρευνά του για τη μυθική πηγή της νιότης και συνέχισε το ταξίδι του.
Μολονότι ούτε και σήμερα έχουν βρεθεί κάποιες πηγές νιότης, ακριβώς όπως στις μέρες του Πόνθε δε Λεόν, φαίνεται ότι ο άνθρωπος έχει ανακαλύψει αυτό που η συγγραφέας Μπέτι Φρίνταν αποκάλεσε «πηγή των γηρατειών». Η Φρίνταν το είπε αυτό εξαιτίας της δραματικής αύξησης που παρατηρείται στον αριθμό των ηλικιωμένων παγκόσμια. Οι άνθρωποι που φτάνουν σε γεροντική ηλικία είναι σήμερα τόσο πολλοί ώστε αλλάζει η σύνθεση του παγκόσμιου πληθυσμού. Στην πραγματικότητα, ο κόσμος γερνάει.
«Ένας από τους Μεγαλύτερους Θριάμβους της Ανθρωπότητας»
Τα δημογραφικά στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Στις αρχές του αιώνα μας, ακόμη και στις πλουσιότερες χώρες, η αναμενόμενη διάρκεια ζωής κατά τη γέννηση ήταν μικρότερη από 50 χρόνια. Σήμερα, έχει ξεπεράσει τα 75 χρόνια. Παρόμοια, σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η Κίνα και η Ονδούρα, η αναμενόμενη διάρκεια ζωής κατά τη γέννηση είναι 25 χρόνια μεγαλύτερη από ό,τι ήταν μόλις πριν από τέσσερις δεκαετίες. Κάθε μήνα, ένα εκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γίνονται 60 ετών. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ταχύτερα αυξανόμενη πληθυσμιακή ομάδα στη γη δεν είναι οι νέοι, αλλά τα άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω, δηλαδή οι υπέργηροι.
«Η αύξηση της αναμενόμενης διάρκειας ζωής», λέει η δημογράφος Αϊλίν Κρίμενς στο περιοδικό Επιστήμη (Science), «είναι ένας από τους μεγαλύτερους θριάμβους της ανθρωπότητας». Τα Ηνωμένα Έθνη συμφωνούν και, για να τονίσουν αυτόν τον άθλο, ανακήρυξαν το έτος 1999 Διεθνές Έτος των Ηλικιωμένων.—Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 3.
Απαιτείται Αλλαγή Νοοτροπίας
Ωστόσο, αυτός ο θρίαμβος δεν έγκειται απλώς και μόνο στο ότι άλλαξε η αναμενόμενη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Περιλαμβάνει, επίσης, την αλλαγή της αντίληψης που έχει ο άνθρωπος για τα γηρατειά. Ομολογουμένως, όταν σκέφτονται τα γηρατειά, πολλοί άνθρωποι νιώθουν ανησυχία, ακόμη και φόβο, επειδή η γεροντική ηλικία συνεπάγεται συνήθως εξασθένηση του σώματος και του νου. Εντούτοις, οι ερευνητές που μελετούν το φαινόμενο της γήρανσης τονίζουν ότι τα γηρατειά και η αρρώστια είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Οι άνθρωποι διαφέρουν πολύ ως προς τον τρόπο με τον οποίο γερνούν. Σύμφωνα με τους ερευνητές, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη χρονολογική ηλικία και στη βιολογική ηλικία. (Βλέπε το πλαίσιο «Τι Είναι η Γήρανση;») Με άλλα λόγια, το ότι περνούν τα χρόνια δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην πως έχει αρχίσει η παρακμή.
Στην πραγματικότητα, καθώς γερνάτε, μπορείτε να κάνετε ορισμένες ενέργειες για να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας. Βέβαια, αυτές οι ενέργειες δεν θα σας κάνουν νεότερο, αλλά μπορεί να σας βοηθήσουν να μείνετε υγιείς καθώς περνούν τα χρόνια. Το επόμενο άρθρο εξετάζει μερικές από αυτές τις ενέργειες. Έστω και αν προς το παρόν το ζήτημα των γηρατειών δεν σας απασχολεί ιδιαίτερα, πιθανώς θα θελήσετε να συνεχίσετε την ανάγνωση αυτής της σειράς, διότι προτού περάσει πολύς καιρός θα σας απασχολήσει.
[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 3]
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΤΟΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ
«Εφόσον έχω περάσει τα 60 . . . , περιλαμβάνομαι και εγώ στις στατιστικές που προανέφερα», δήλωσε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. Κόφι Ανάν, κατά τη διακήρυξη της έναρξης του Διεθνούς Έτους των Ηλικιωμένων. Και είναι πολλοί οι συνομήλικοι του κ. Ανάν. Οι ερευνητές λένε ότι στο τέλος αυτού του αιώνα, σε πολλές χώρες, ο 1 στους 5 ανθρώπους θα έχει φτάσει ή θα έχει περάσει τα 60. Μερικοί από αυτούς θα χρειάζονται φροντίδα, αλλά όλοι τους θα χρειάζεται να βρουν τρόπους για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία, την αξιοπρέπεια και την παραγωγικότητά τους. Για να βοηθήσει τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που δημιουργούνται εξαιτίας αυτής της “δημογραφικής επανάστασης” και να κατανοήσουν καλύτερα «την αξία που έχουν οι ηλικιωμένοι στην κοινωνία», το 1992 η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. αποφάσισε να ανακηρύξει το 1999 Διεθνές Έτος των Ηλικιωμένων. Το θέμα αυτού του ειδικού έτους είναι «Για μια Κοινωνία Όλων των Ηλικιών».
[Εικόνα]
Κόφι Ανάν
[Ευχαριστίες]
Φωτογραφία UN
Φωτογραφία UN/DPI από Milton Grant
[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 4]
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΗΡΑΝΣΗ;
«Η βιολογική κρυστάλλινη σφαίρα είναι εξαιρετικά νεφελώδης σε ό,τι αφορά τη γήρανση», λέει ένας ερευνητής. «Κανείς δεν την καταλαβαίνει πλήρως», δηλώνει κάποιος άλλος. Παρ’ όλα αυτά, οι γεροντολόγοι (επιστήμονες που μελετούν τη γήρανση) έχουν επιχειρήσει να δώσουν τον ορισμό της. Με απλά λόγια, λένε, γήρανση είναι η χρονική διάρκεια της ύπαρξης κάποιου. Αλλά γήρανση δεν είναι απλώς το πέρασμα των ετών. Συνήθως δεν λέμε ότι γερνάει ένα παιδί, διότι με τον όρο “γήρανση” υπονοούμε τη μείωση της ζωτικότητας. Γήρανση είναι οι συνέπειες που επιφέρει σε κάποιο άτομο το πέρασμα του χρόνου. Μερικά άτομα φαίνονται νέα για την ηλικία τους. Λόγου χάρη, αυτό εννοούμε όταν λέμε σε κάποιον ότι «μικροδείχνει». Σύμφωνα με τους ερευνητές, η βιολογική γήρανση διαφέρει από τη χρονολογική γήρανση κατά το ότι αυτή συνοδεύεται από επιβλαβείς σωματικές αλλαγές.
Ο καθηγητής ζωολογίας Στίβεν Ν. Όσταντ περιγράφει τη βιολογική γήρανση ως «τη σταδιακή παρακμή ουσιαστικά όλων των σωματικών λειτουργιών με το πέρασμα του χρόνου». Και ο Δρ Ρίτσαρντ Λ. Σπροτ, του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση, λέει ότι γήρανση «είναι ο αργός εκφυλισμός εκείνων των τμημάτων του οργανισμού μας που μας επιτρέπουν να αντιδρούμε ικανοποιητικά στις πιεστικές καταστάσεις». Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν, όμως, ότι η εξεύρεση ενός ακριβούς ορισμού της γήρανσης παραμένει εξαιρετικά δύσκολη. Ο μοριακός βιολόγος Δρ Τζον Μεντίνα εξηγεί το γιατί: «Από το κεφάλι ως τα νύχια, από τις πρωτεΐνες ως το DNA, από τη γέννηση ως το θάνατο, βρίσκονται σε εξέλιξη αμέτρητες διαδικασίες οι οποίες δημιουργούν τη γήρανση των 60 τρισεκατομμυρίων κυττάρων του ανθρώπου». Δεν είναι παράξενο που πολλοί ερευνητές συμπεραίνουν ότι η γήρανση αποτελεί «το πιο περίπλοκο από όλα τα βιολογικά αινίγματα»!