Πετροχελίδονο—Γρήγορο σαν Αστραπή — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Πετροχελίδονο—Γρήγορο σαν Αστραπή

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΚΕΝΥΑ

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΧΥΤΕΡΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΗ διασχίζει σαν αστραπή τους ουρανούς με τις δρεπανοειδείς φτερούγες του. Πρόκειται για ένα μικρό πουλί που ζυγίζει μόνο λίγα γραμμάρια, και όμως καταφέρνει να σχίζει τους αιθέρες με εκπληκτική ταχύτητα. «Πιστεύεται ότι τα πετροχελίδονα πετάνε με ταχύτητα που ξεπερνάει τα 160 χιλιόμετρα την ώρα», δηλώνει Η Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια (The Encyclopedia Americana).

Τα πετροχελίδονα πετάνε ψηλά στον ουρανό φαινομενικά χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, καθώς στρίβουν και γέρνουν το σώμα τους με ιλιγγιώδη ταχύτητα αναζητώντας έντομα. Σε σύγκριση με τα άλλα πουλιά, τα πετροχελίδονα περνούν τον περισσότερο χρόνο στον αέρα, εφόσον πιάνουν την τροφή τους, τρώνε, πίνουν, μαζεύουν υλικά για τη φωλιά τους, ακόμα και ζευγαρώνουν, ενώ πετάνε. Περνάνε τόσο πολύ χρόνο πετώντας, ώστε οι παρατηρητές στην αρχαιότητα πίστευαν ότι τα πετροχελίδονα είχαν τις φωλιές τους στον ουρανό, κρυμμένες κάπου μέσα στα σύννεφα. Ορισμένα πετροχελίδονα μπορούν να παραμένουν στον αέρα μέχρι και εννιά μήνες το χρόνο. Μάλιστα, όπως φαίνεται, αυτά τα εκπληκτικά πουλάκια κοιμούνται ενώ γλιστρούν στον αέρα!

Σχεδιασμένα για να Πετάνε

Τα πετροχελίδονα είναι θαύματα αεροδυναμικού σχεδίου. Έχουν αποτελεσματικά ημικυκλικά φτερά, με κλίση προς τα πίσω, τα οποία εξουδετερώνουν μεγάλο μέρος της αντίστασης του αέρα που επιβραδύνει την πτήση των περισσότερων πουλιών. Όταν πετάνε, επιταχύνουν με γρήγορα και μικρά χτυπήματα των φτερών τους, ενώ πού και πού ολισθαίνουν για λίγο.

Η εξαιρετική ικανότητά τους στους ελιγμούς οφείλεται εν μέρει στο ότι μπορούν να χτυπάνε τη μια φτερούγα πιο γρήγορα από την άλλη καθώς πετάνε. Αυτή η μικρή έλλειψη συγχρονισμού στο φτεροκόπημα τους δίνει τη δυνατότητα να στρίβουν απότομα χωρίς να επιβραδύνουν. Έτσι, αναπτύσσουν μεγάλες ταχύτητες καθώς διαγράφουν κύκλους, αιφνιδιάζοντας τα έντομα στον αέρα και εξαφανίζοντάς τα μέσα στο ορθάνοιχτο στόμα τους. Τα πετροχελίδονα πρέπει να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες εντόμων ώστε να ικανοποιούν τις τεράστιες ενεργειακές ανάγκες του γρήγορου ρυθμού της ζωής τους. Αυτοί οι ευκίνητοι ανεμοπόροι μπορούν να καλύψουν εκατοντάδες χιλιόμετρα τη μέρα αναζητώντας έντομα.

Η ταπεινή εμφάνιση των πετροχελίδονων δεν αποκαλύπτει τις εξαιρετικές πτητικές τους ικανότητες. Ούτε το αρσενικό ούτε το θηλυκό είναι εντυπωσιακά, εφόσον τα περισσότερα έχουν ένα θαμπό γκρίζο ή καφετί χρώμα. Τα πολλά τους είδη ζουν σε όλο τον κόσμο, αλλά τα βλέπει κανείς κυρίως σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Το χειμώνα, τα πετροχελίδονα του Βορείου Ημισφαιρίου μεταναστεύουν σε πιο θερμά κλίματα, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Φωλιές από Κόλλα

Τα πετροχελίδονα φτιάχνουν τις φωλιές τους με ένα πολύ ασυνήθιστο οικοδομικό υλικό—το ίδιο τους το σάλιο! Έχοντας ειδικούς σιελογόνους αδένες, παράγουν μεγάλες ποσότητες σάλιου που παίζει το ρόλο συνδετικού παράγοντα για τα υλικά οικοδόμησης της φωλιάς.

Τα πετροχελίδονα σπάνια προσγειώνονται σε επίπεδο έδαφος, και δεν μπορούν να κουρνιάσουν όπως τα άλλα πουλιά. Τα πόδια τους καταλήγουν σε μικροσκοπικά καμπυλωτά άκρα και είναι τόσο κοντά ώστε δεν μπορούν να σηκώσουν το πουλί αρκετά πάνω από το έδαφος προκειμένου να χτυπήσει τα φτερά του. Ωστόσο, τα πόδια τους είναι ιδανικά για να προσκολλώνται σε κάθετες επιφάνειες, όπως σε βράχους, σπηλιές και τοίχους κτιρίων. Όταν έρθει ο καιρός να χτίσει τη φωλιά του, το πετροχελίδονο δεν μπορεί να μαζέψει φύλλα, κλαδιά ή λάσπη από το έδαφος, όπως συνηθίζουν να κάνουν τα άλλα πουλιά. Πρέπει να βρει κάποιον άλλον τρόπο.

Το πετροχελίδονο του είδους χαίτουρος ο πελάγιος μαζεύει μικρά κλαδάκια πετώντας με φοβερή ταχύτητα ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου, από όπου αρπάζει ένα κλαδάκι και το κόβει χάρη στη φόρα που έχει αναπτύξει. Κατόπιν κολλάει τα κλαδάκια μαζί και τα στερεώνει σε μια κάθετη επιφάνεια με το κολλώδες σάλιο του. Το πετροχελίδονο του γένους Ταχόρνις κινείται με μεγάλη σβελτάδα στον αέρα αρπάζοντας τρίχες, πούπουλα, κομματάκια βαμβάκι και άλλα ελαφριά υλικά που αιωρούνται, και συγκολλώντας τα με το σάλιο του χτίζει τη φωλιά του.

Ένα άλλο πετροχελίδονο έχει κατάλληλα ονομαστεί κολλοκαλία η εδώδιμος. Η φωλιά του είναι κατασκευασμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου από το ξεραμένο σάλιο του. Επί αιώνες, το σάλιο με το οποίο είναι κατασκευασμένες αυτές οι φωλιές αποτελεί το κύριο συστατικό της εύγευστης σούπας που φτιάχνεται από «χελιδονοφωλιές» στην Άπω Ανατολή. Αναφέρεται ότι εκατομμύρια φωλιές χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο για αυτή τη γαστρονομική απόλαυση.

Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες φωλιές φτιάχνεται με το κολλώδες σάλιο του είδους Cypsiurus parvus. Αυτό το μικροσκοπικό πουλί κολλάει ένα μικρό επίπεδο μαξιλαράκι από φτερά κάτω από ένα φύλλο φοίνικα. Ο άνεμος πολλές φορές χτυπάει άγρια τη φωλιά, καθώς αυτή κρέμεται ανάποδα. Πώς μένει το μικροσκοπικό αβγό μέσα στη φωλιά; Ο Ντέιβιντ Ατένμπορο στο βιβλίο του Δοκιμασίες της Ζωής (Trials of Life) εξηγεί: «Φαίνεται σχεδόν αδύνατον ότι το μοναδικό αβγό θα μπορούσε να μείνει μέσα στη μικροσκοπική κοιλότητα. Είναι αλήθεια ότι θα έπεφτε αν το πουλί δεν είχε κολλήσει, όχι μόνο τη φωλιά στο φύλλο, αλλά και το αβγό στη φωλιά». Έτσι, ενώ η φωλιά και το αβγό είναι σταθερά κολλημένα στο φοινικόφυλλο, οι γονείς γαντζώνονται από τις άκρες της και επωάζουν το αβγό εναλλάξ. Αφού ο νεοσσός εκκολαφθεί, μένει προσκολλημένος στο ανεμοδαρμένο σπίτι του μέχρι να βγάλει φτερά και να αρχίσει να πετάει.

Είναι υπέροχο θέαμα το να βλέπει κανείς χιλιάδες πετροχελίδονα να στροβιλίζονται πετώντας με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ενώ τιτιβίζουν δυνατά λες και τα έχει συνεπάρει ο ενθουσιασμός. Όταν κοιτάζει κανείς από χαμηλά, αισθάνεται δέος παρατηρώντας την ελευθερία που αποπνέει η πτήση τους, καθώς και εκτίμηση για την ομορφιά και τη νοημοσύνη που αποκαλύπτει το σχέδιό τους. Πραγματικά, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί μπορούμε να λέμε ότι αυτοί οι τόσο ευκίνητοι, ταχύτατοι ιπτάμενοι ακροβάτες είναι γρήγοροι σαν αστραπή!

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Πετροχελίδονο βουνίσιο

Κοινό πετροχελίδονο

[Ευχαριστίες]

Animals/Jim Harter/Dover Publications, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Πετροχελίδονο του είδους χαίτουρος ο πελάγιος

[Ευχαριστίες]

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 16]