Γιατί Υπάρχει Ανάγκη για Νέες Μορφές Ενέργειας;

«Αν σήμερα θεωρούμε το πετρέλαιο πρόβλημα, ας περιμένουμε 20 χρόνια ακόμη. Τότε θα είναι εφιάλτης».​—Τζέρεμι Ρίφκιν, Ίδρυμα Οικονομικών Τάσεων, Ουάσινγκτον, D.C., Αύγουστος 2003.

ΜΕΣΑ σε 20 περίπου χρόνια​—τότε ο νεαρός Μάικα θα είναι αρκετά μεγάλος ώστε να οδηγεί αυτοκίνητο—​η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας «αναμένεται να αυξηθεί κατά 58 τοις εκατό», λέει η έκθεση Διεθνείς Προοπτικές για την Ενέργεια​—2003 (International Energy Outlook 2003 [IEO2003]) της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist) αποκαλεί την προβλεπόμενη έξαρση «το μεγαλύτερο κύμα ενεργειακής ζήτησης στην ιστορία». Μπορούν οι παραδοσιακές πηγές ενέργειας να ανταποκριθούν με ασφάλεια σε αυτή τη ζήτηση; Εξετάστε τα ακόλουθα αφυπνιστικά στοιχεία.

ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΕΣ:

◼ Από όλα τα ορυκτά καύσιμα, οι γαιάνθρακες είναι οι πιο άφθονοι, με αποθέματα που υπολογίζεται ότι μπορούν να διαρκέσουν 1.000 χρόνια. Σε όλη τη γη, οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί που καίνε γαιάνθρακες παρέχουν το 40 περίπου τοις εκατό του παγκόσμιου ηλεκτρισμού. Η Αυστραλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γαιάνθρακα στον κόσμο, παρέχοντας σχεδόν το ένα τρίτο όλης της ποσότητας που διακινείται παγκοσμίως.

Ωστόσο, ένα πρόσφατο δελτίο τύπου του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Επιφυλακής αναφέρει: «Οι γαιάνθρακες είναι τα ορυκτά καύσιμα με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε άνθρακα, εκλύοντας 29 τοις εκατό περισσότερο άνθρακα ανά μονάδα ενέργειας από ό,τι το πετρέλαιο και 80 τοις εκατό περισσότερο από ό,τι το φυσικό αέριο. Ευθύνονται για το 43 τοις εκατό των ετήσιων εκπομπών άνθρακα παγκοσμίως​—περίπου 2,7 δισεκατομμύρια τόνους». Εκτός από την επίδραση στο περιβάλλον, ποιες συνέπειες μπορεί να έχει η καύση γαιανθράκων στην υγεία του ανθρώπου; Για να δώσουμε παράδειγμα, η πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών Παγκόσμιες Προοπτικές για το Περιβάλλον (Global Environment Outlook) ανέφερε: «Σε 11 μεγάλες πόλεις της Κίνας, ο καπνός και τα μικροσκοπικά σωματίδια που παράγονται από την καύση γαιανθράκων προκαλούν πάνω από 50.000 πρόωρους θανάτους και 400.000 νέα κρούσματα χρόνιας βρογχίτιδας ετησίως».

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ:

◼ Ο κόσμος καταναλώνει ήδη 75 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο τη μέρα. Από τα παγκόσμια συνολικά αποθέματα, ο όγκος των οποίων υπολογίζεται γύρω στα 2 τρισεκατομμύρια βαρέλια, σχεδόν τα 900 δισεκατομμύρια βαρέλια έχουν ήδη καταναλωθεί. Με τους σημερινούς ρυθμούς παραγωγής, προβλέπεται ότι τα αποθέματα πετρελαίου θα διαρκέσουν άλλα 40 χρόνια.

Ωστόσο, οι γεωλόγοι Κόλιν Τζ. Κάμπελ και Ζαν Λαχερέρ ισχυρίστηκαν το 1998: «Μέσα στην επόμενη δεκαετία, η προσφορά συμβατικού πετρελαίου δεν θα μπορεί να ανταποκρίνεται στη ζήτηση». Αυτοί οι ειδικοί της πετρελαιοβιομηχανίας προειδοποίησαν: «Σύμφωνα με την κοινώς αποδεκτή αλλά εσφαλμένη άποψη, θεωρείται δεδομένο ότι ο τελευταίος κουβάς πετρελαίου θα αντληθεί από το έδαφος με την ίδια ταχύτητα με την οποία γεμίζουν τα βαρέλια από τις πετρελαιοπηγές που αναβλύζουν σήμερα. Στην πραγματικότητα, ο ρυθμός παραγωγής κάθε πετρελαιοπηγής​—ή κάθε χώρας—​πάντα φτάνει στο μέγιστο σημείο και έπειτα, όταν έχει αντληθεί σχεδόν το μισό πετρέλαιο, αρχίζει να μειώνεται σταδιακά μέχρι να μηδενιστεί. Από οικονομική άποψη, λοιπόν, το σημαντικότερο δεν είναι το πότε θα τελειώσει το πετρέλαιο αλλά το πότε θα αρχίσει να μειώνεται η παραγωγή».

Πότε αναμένεται να αρχίσει η μείωση της παραγωγής πετρελαίου; Ο Τζόσεφ Ρίβα, γεωλόγος πετρελαίου, λέει ότι «οι προγραμματισμένες αυξήσεις της παραγωγής πετρελαίου . . . δεν είναι ούτε καν οι μισές από αυτές που χρειάζονται για να καλυφτεί η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου που προβλέπεται ότι θα υπάρχει το 2010 σύμφωνα με την IEA [Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας]». Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας προειδοποιεί: «Αν οι ρυθμοί παραγωγής πέσουν ενώ η ζήτηση εξακολουθεί να μεγαλώνει, οι τιμές του πετρελαίου πιθανότατα θα εκτοξευτούν ή θα ανεβοκατεβαίνουν ανεξέλεγκτα, αυξάνοντας το ενδεχόμενο οικονομικού χάους, προβλημάτων στη μεταφορά τροφίμων και άλλων προμηθειών, ακόμη και πολέμου καθώς οι χώρες θα μάχονται για το ελάχιστο διαθέσιμο πετρέλαιο».

Ενώ ορισμένοι αναλυτές θεωρούν πρόβλημα τη μείωση των αποθεμάτων πετρελαίου, άλλοι πιστεύουν ότι το τέλος της εξάρτησής μας από το πετρέλαιο δεν είναι τόσο κοντά όσο θα έπρεπε. Γράφοντας στο περιοδικό Ο Αναγνώστης του Ούτνε (Utne Reader), ο Τζερεμάια Κρίντον λέει: «Το μόνο χειρότερο πράγμα από το να μας τελειώσει το πετρέλαιο ίσως είναι το να μη μας τελειώσει. Το διοξείδιο του άνθρακα που δημιουργούμε καίγοντας πετρέλαιο συνεχίζει να θερμαίνει τον πλανήτη, ωστόσο η οικονομία και το περιβάλλον εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται συνήθως ως δύο ξεχωριστά ζητήματα». Τονίζοντας τις επιπτώσεις της εξάρτησης μίας και μόνο χώρας από το πετρέλαιο, η Επιτροπή Εκπομπών της Αυστραλίας αναφέρει: «Τα 26 εκατομμύρια οχήματα του Ηνωμένου Βασιλείου παράγουν στη χώρα το ένα τρίτο όλου του διοξειδίου του άνθρακα (το οποίο συμβάλλει στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας) και ευθύνονται για το ένα τρίτο της μόλυνσης της ατμόσφαιρας στο Ηνωμένο Βασίλειο (η οποία θανατώνει γύρω στους 10.000 ανθρώπους κάθε χρόνο)».

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ:

◼ Στα επόμενα 20 περίπου χρόνια «το φυσικό αέριο προβλέπεται να είναι η πιο γοργά αναπτυσσόμενη κύρια πηγή ενέργειας παγκοσμίως», αναφέρει η έκθεση IEO2003. Το φυσικό αέριο είναι το ορυκτό καύσιμο με την πιο καθαρή καύση και πιστεύεται ότι η γη έχει τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου.

Ωστόσο, «κανένας δεν ξέρει πόσο ακριβώς φυσικό αέριο υπάρχει μέχρι που να εξαχθεί», αναφέρει η Εταιρία Παροχής Φυσικού Αερίου με έδρα την Ουάσινγκτον, D.C. «Ο κάθε υπολογισμός βασίζεται σε διαφορετικό σύνολο εικασιών . . . Επομένως, είναι δύσκολο να λάβουμε οριστική απάντηση στο ερώτημα πόσο φυσικό αέριο υπάρχει».

Το μεθάνιο αποτελεί κύριο συστατικό του φυσικού αερίου και είναι «ένα από τα πολύ δραστικά αέρια του θερμοκηπίου. Μάλιστα, το μεθάνιο έχει την ικανότητα να συγκρατεί τη θερμότητα σχεδόν 21 φορές πιο αποτελεσματικά από το διοξείδιο του άνθρακα», δηλώνει η εταιρία που προαναφέρθηκε. Ωστόσο, αυτή η πηγή λέει ότι μια σημαντική μελέτη που διεξήγαγε η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος και το Ινστιτούτο Έρευνας για το Φυσικό Αέριο «κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μείωση των εκπομπών από την αυξημένη χρήση φυσικού αερίου αντισταθμίζει με το παραπάνω τις καταστροφικές συνέπειες των αυξημένων εκπομπών μεθανίου».

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ:

◼ «Περίπου 430 πυρηνικοί αντιδραστήρες παρέχουν σχεδόν το 16 τοις εκατό του παγκόσμιου ηλεκτρισμού», αναφέρει το περιοδικό Οστρέλιαν Τζεογκράφικ (Australian Geographic). Εκτός από αυτούς τους υπάρχοντες αντιδραστήρες, η έκθεση IEO2003 αναφέρει: «Το Φεβρουάριο του 2003, στα έθνη της αναπτυσσόμενης Ασίας υπήρχαν 17 από τους 35 αντιδραστήρες που κατασκευάζονται τώρα παγκοσμίως».

Η εξάρτηση από την πυρηνική ενέργεια εξακολουθεί να υφίσταται παρά το ενδεχόμενο καταστροφών, όπως αυτή που συνέβη το 1986 στο Τσερνόμπιλ της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το περιοδικό Νέος Επιστήμονας αναφέρει ότι «οι αντιδραστήρες που υπάρχουν στην Αμερική έχουν υποστεί ρωγμές και διάβρωση» και ότι, το Μάρτιο του 2002, ο αντιδραστήρας Ντέιβις-Μπες στο Οχάιο «παραλίγο να καταστραφεί» ως αποτέλεσμα προβλημάτων διάβρωσης.

Δεδομένου ότι οι υπάρχουσες πηγές ενέργειας έχουν περιορισμένα αποθέματα και παρουσιάζουν εγγενείς κινδύνους, προκύπτει το ερώτημα: Είναι η ανθρωπότητα καταδικασμένη να καταστρέψει τη γη αναζητώντας τρόπους για να ικανοποιήσει την ακόρεστη, όπως φαίνεται, δίψα της για ενέργεια; Είναι φανερό ότι χρειαζόμαστε καθαρές, αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις. Υπάρχουν αυτές οι εναλλακτικές λύσεις, και, αν ναι, μας συμφέρουν;