Η Αυξάνουσα Κρίσις του Πετρελαίου

ΤΟ «αίμα της ζωής» κάθε βιομηχανικού έθνους είναι το ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ. Χωρίς αυτό πολλά σπίτια θα έμεναν χωρίς θέρμανσι τον χειμώνα. Δεν θα υπήρχε βενζίνη για τ’ αυτοκίνητα, τα φορτηγά και τα τρακτέρ, ούτε καύσιμα για τ’ αεροπλάνα.

Ένα πλήθος ηλεκτρικών συσκευών δεν θα λειτουργούσαν χωρίς πετρέλαιο. Φώτα, φούρνοι, ηλεκτρικά πλυντήρια, κλιματιστικά μηχανήματα, δέκτες τηλεοράσεως και πολλά άλλα θα σταματούσαν. Γιατί; Διότι μεγάλο μέρος από τον ηλεκτρισμό που χρησιμοποιεί ο κόσμος σήμερα προέρχεται από γεννήτριες που τροφοδοτούνται με πετρέλαιο.

Οι περισσότερες μηχανές εξαρτώνται από λιπαντικά που γίνονται από πετρέλαιο. Επίσης, χωρίς πετρέλαιο θα επηρεαζόταν μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Αυτά περιλαμβάνουν τα χρώματα, τα πλαστικά, τις συνδετικές ίνες και το ελαστικό, τα λιπάσματα και άλλα. Η παραγωγή τους απαιτεί τη χρήσι πετρελαίου.

Πράγματι, αν δεν υπήρχε πια διαθέσιμο πετρέλαιο, οι οικονομίες των βιομηχανικών εθνών θα σταματούσαν σε λίγους μήνες! Ακόμη και οι σοβαρές περικοπές θα ήσαν εξαιρετικά επιζήμιες, όπως απεδείχθη απ’ όσα συνέβησαν αφότου οι Αραβικές χώρες περιέκοψαν τις ποσότητες πετρελαίου που προμήθευαν σε άλλα κράτη.

Ποια βιομηχανικά έθνη πλήττονται ιδιαίτερα; Ένας Αμερικανός εκπρόσωπος λέγει: «Μια ενεργειακή κρίσις διαστάσεων άνευ προηγουμένου πλήττει ολόκληρο τον κόσμο. Πλήττει σκληρότερα τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες που εξαρτώνται από τη Μέση Ανατολή ως κυριώτερη πηγή πετρελαίου, μεταξύ δε αυτών τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και τα έθνη της δυτικής Ευρώπης.»

Αλλά γιατί αυτή η κρίσις; Εκτός από τις περικοπές των Αράβων, μήπως το πετρέλαιο στον κόσμο εξαντλείται; Θα ερχόταν οπωσδήποτε η έλλειψις; Γιατί επηρεάζονται τόσο πολύ τα Δυτικά έθνη και η Ιαπωνία, αλλ’ όχι και οι κομμουνιστικές χώρες;

Εξαντλείται το Πετρέλαιο;

Εν πρώτοις, εξαντλούνται τα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο; Όχι, δεν υπάρχει πραγματικά έλλειψις πετρελαίου σ’ αυτόν τον πλανήτη, προς το παρόν. Βέβαια, αν η παρούσα χρήσις συνεχισθή, είναι αυτονόητο ότι κάποτε θα εξαντληθή. Τέτοια περίπτωσις όμως δεν υφίσταται σήμερα, διότι τα αποδεδειγμένα αποθέματα υπερεπαρκούν για τα βιομηχανικά έθνη για πολλά χρόνια ακόμη.

Εν τούτοις, υφίσταται πράγματι κρίσις πετρελαίου. Η μια αιτία οφείλεται στη διαθεσιμότητα του πετρελαίου. Σε μερικά μέρη χρησιμοποιείται γρηγορότερα απ’ όσο μπορεί να αντληθή από το έδαφος και να διυλισθή στα διάφορα προϊόντα του. Οποιοδήποτε έθνος που χρησιμοποιεί περισσότερο πετρέλαιο απ’ όσο παράγει θα έχη προβλήματα. Και ο κόσμος το χρησιμοποιεί τόσο γρήγορα, ώστε μερικές φορές δυσκολεύεται να το προμηθευθή από διάφορες πηγές. Το περιοδικό Τάιμ λέγει: «Η παγκόσμια κατανάλωσις πετρελαίου αυξάνει κατά 8% το χρόνο, και η κατανάλωσις των Η.Π.Α. που πλησιάζει τώρα το (40%) του συνόλου, αυξάνει κατά 8,7%.»

Αυτό οδηγεί σ’ ένα ακόμη πιο βασικό πρόβλημα: οι μεγαλύτεροι καταναλωταί πετρελαίου είναι συχνά εκείνοι που δεν έχουν αρκετά αποθέματα μέσα στα σύνορά τους. Είναι πολύ συχνά ‘φτωχοί σε πετρέλαιο,’ επειδή δεν έχουν μέσα στα εδάφη τους αρκετά αποθέματα για ν’ αντλήσουν. Τα έθνη της δυτικής Ευρώπης δεν έχουν σχεδόν καθόλου κοιτάσματα πετρελαίου μέσα στα σύνορά τους. Η Ιαπωνία έχει πολύ λίγα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολύ λιγώτερα απ’ όσα χρειάζονται, αλλά και τα κοιτάσματα που έχουν λιγοστεύουν λόγω της υπερβολικής χρήσεως που έκαμαν πολλά χρόνια.

Ώστε υπάρχει ακόμη αρκετό πετρέλαιο κάτω από το έδαφος για να διαρκέση στους μεγάλους καταναλωτάς, όπως είναι η Δυτική Ευρώπη, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για αρκετές δεκαετίες. Επειδή όμως το χρησιμοποιούν πολύ γρήγορα και επειδή τα μεγάλα αποθέματα που χρειάζονται δεν βρίσκονται μέσα στα όριά τους, έχουν το πρόβλημα να προσπαθούν να το παίρνουν απ’ όπου είναι διαθέσιμο. Αυτό δεν είναι τόσο εύκολο.

Άλλες Πηγές Ενεργείας;

Αλλά δεν υπάρχουν άλλες πηγές ενεργείας που να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα έθνη της Δύσεως και η Ιαπωνία αντί του πετρελαίου; Γιατί δεν χρησιμοποιούν την ατομική ενέργεια, τα φυσικά αέρια, τον άνθρακα, τη δύναμι του νερού ή ακόμη και την ηλιακή ενέργεια;

Αυτές οι πηγές ενεργείας χρησιμοποιήθηκαν ή βρίσκονται υπό ανάπτυξιν. Αλλά καμμιά απ’ αυτές δεν μπορεί να γεμίση το κενό σε ανάγκη ενεργείας για τα επόμενα δέκα έως δεκαπέντε χρόνια τουλάχιστον. Η ζήτησις ενεργείας αυξάνει τόσο γρήγορα, ώστε αυτές οι άλλες πηγές απλούστατα δεν μπορούν να προμηθεύσουν αρκετή προς το παρόν. Μπορούν μόνο να συμπληρώσουν τη χρήσι πετρελαίου, όχι να την αντικαταστήσουν.

Επί παραδείγματι, η ατομική ενέργεια χαιρετίσθηκε ως η μεγαλύτερη μελλοντική πηγή ενεργείας. Αλλά δεν είναι τέτοια προς το παρόν. Οι επιστήμονες δεν πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να γίνη πριν περάσουν τουλάχιστον άλλη μια ή δυο δεκαετίες. Επίσης η ατομική ενέργεια χρησιμοποιείται κυρίως ως καύσιμο για τις γεννήτριες που παράγουν ηλεκτρισμό. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθή ως καύσιμο για αυτοκίνητα, τρακτέρ και αεροπλάνα; Όχι στο άμεσο μέλλον. Έτσι, ενώ η ατομική ενέργεια μπορεί να παραγάγη ηλεκτρισμό, και το κάνει τώρα αυτό σε μικρή σχετικά κλίμακα, δεν λύνει το ενεργειακό πρόβλημα που υφίσταται σήμερα και που θα χειροτέρευση στα λίγα επόμενα χρόνια. Επίσης, υπάρχει το πρόβλημα της ραδιενεργού μολύνσεως που μπορεί να θέση σε κίνδυνο τη χρήσι της πέρα από μια περιωρισμένη κλίμακα.

Τι θα λεχθή για το κάρβουνο; Το κάρβουνο αφθονεί σε πολλές περιοχές. Μπορεί να χρησιμοποιηθή ως καύσιμο για να κινήση γεννήτριες που παράγουν ηλεκτρισμό. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθή για τη θέρμανσι οικιών και με άλλους τρόπους. Αλλά για να χρησιμοποιηθή σε πράγματα, όπως είναι τ’ αυτοκίνητα, πρέπει να μετατραπή σε υγρό καύσιμο. Αυτό είναι μια δαπανηρή επεξεργασία. Το πετρέλαιο είναι φθηνότερο. Επίσης, το κάρβουνο θεωρείται γενικά ως «ακάθαρτο» καύσιμο και μεγαλύτερο μολυντικό από το «καθαρώτερο» πετρέλαιο. Γι’ αυτό το λόγο, σε μερικές περιοχές όπου έχουν ορισθή κανόνες για τη μόλυνσι, δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθή το κάρβουνο.

Αλλά δεν γίνεται συζήτησις για μεγάλες ποσότητες πετρελαιούχων βράχων (ασφαλτούχων σχιστόλιθων γνωστών ως σέιλ) στις Ηνωμένες Πολιτείες; Επίσης τι γίνεται με την πετρελαιούχο άμμο του Καναδά; Λένε ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου κλεισμένα μέσα σ’ αυτούς τους βράχους και την άμμο. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά η δαπάνη να εξαχθή απ’ εκεί πετρέλαιο είναι πολύ μεγαλύτερη από τη δαπάνη να αντληθή απλώς απ’ ευθείας από το έδαφος. Θα πρέπει να αναπτυχθούν ολόκληρες βιομηχανίες για να επεξεργάζωνται τις τεράστιες ποσότητες που θα χρειάζονταν. Είναι εντελώς απίθανο ότι αυτό μπορεί να γίνη ή θα γίνη εγκαίρως για να ικανοποιήση την αυξανόμενη ζήτησι πετρελαίου.

Τι θα πούμε για τη δύναμι του νερού; Η ανέγερσις φραγμάτων κατά μήκος των ποταμών χαλιναγωγεί την ισχυρή δύναμι του νερού. Αυτό όμως είναι κυρίως πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού. Το κατερχόμενο νερό περιστρέφει γεννήτριες που παράγουν ηλεκτρισμό. Αλλ’ αυτή η πηγή ενεργείας είναι περιωρισμένη. Δεν μπορεί να τροφοδοτήση αυτοκίνητα. Δεν μπορεί να προμηθεύση λίπανσι για τις μηχανές της βιομηχανίας. Επίσης σε πολλές χώρες η χρήσις ποταμών και φραγμάτων ακόμη και για την παραγωγή ηλεκτρισμού είναι περιωρισμένη. Αυτός είναι ο λόγος που η δύναμις του νερού συνεισφέρει μόνο ένα μικρό μέρος της ολικής ενεργείας που παράγεται σήμερα. Θα συνεισφέρη ακόμη μικρότερη αναλογία στο άμεσο μέλλον καθώς η ζήτησις για ενέργεια αυξάνει.

Τα φυσικά αέρια είναι επίσης μια επιθυμητή πηγή ενεργείας. Αλλά τα έθνη της δυτικής Ευρώπης και η Ιαπωνία έχουν λίγα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η παραγωγή φυσικών αερίων δεν είναι πιθανόν ότι θα αυξηθή πολύ, αφού νέα αποθέματα βρίσκονται όλο και δυσκολώτερα. Και όμως σ’ αυτά ιδιαίτερα τα έθνη συμβαίνει να αυξάνη αλματωδώς η ζήτησις για ενεργειακά καύσιμα.

Είναι η ηλιακή ενέργεια, δηλαδή η ενέργεια που μπορεί να δεσμευθή από τον ήλιο, η απάντησις; Κάποτε—ίσως. Αλλ’ ασφαλώς όχι εγκαίρως για ν’ αντιμετωπίση την αυξανόμενη κρίσι τώρα.

Ώστε, για να το επαναλάβωμε—υπάρχουν οι πετρελαιούχοι βράχοι, η πετρελαιούχος άμμος, η δύναμις του νερού, τα φυσικά αέρια, το κάρβουνο, η ηλιακή ενέργεια, ακόμη και ξύλα—καμμιά όμως απ’ αυτές τις πηγές ενεργείας δεν μπορεί ν’ αντικαταστήση το πετρέλαιο στη σημερινή κρίσι και στο άμεσο μέλλον. Τα βιομηχανικά έθνη απλώς εξαρτώνται τόσο πολύ από τη χρήσι του πετρελαίου, ώστε είναι δύσκολο να μπορέσουν να κάμουν τις τεράστιες, γρήγορες και πολυδάπανες αλλαγές προς άλλο καύσιμο στα επόμενα δέκα ως δεκαπέντε χρόνια, έστω κι αν ήταν κάπως δυνατό.

Το Δίλημμα

Αλλά, εφόσον υπάρχει αρκετό πετρέλαιο κάπου στη γη, δεν θα μπορούσαν απλώς τα κράτη να το αντλούν γρηγορώτερα για ν’ αντιμετωπίσουν τη ζήτησι; Δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορούσαν. Γιατί όχι; Διότι το πετρέλαιο που χρειάζονται, ειδικά η δυτική Ευρώπη, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι κάτω από τον έλεγχο τους. Εκεί βρίσκεται το πραγματικό πρόβλημα.

Όπως σημειώσαμε προηγουμένως, η Ιαπωνία παράγει μόνο μικρή ποσότητα πετρελαίου. Η δυτική Ευρώπη παράγει πολύ λίγο, μολονότι οι πετρελαιοπηγές που αξιοποιούνται τώρα στη Βόρειο Θάλασσα θα βοηθήσουν κάπως. Αλλ’ αυτές οι πετρελαιοπηγές στη Βόρειο Θάλασσα δεν αναμένεται να παράγουν αρκετά στα επόμενα δέκα χρόνια ώστε να προμηθεύουν περισσότερο από ένα κλάσμα της ζητήσεως. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πετρελαιοπηγές της παράγουν τώρα το περισσότερο που μπορούν και το πετρέλαιο καταναλώνεται γρηγορώτερο απ’ όσο μπορεί να βρεθούν νέες πετρελαιοφόροι περιοχές. Ούτε ακόμη η εισροή των πετρελαιοπηγών της Αλάσκας δεν θα φέρη αρκετή βελτίωσι στη δεκαετία του 1970. Αυτή η παραγωγή της Αλάσκας θα απέχη πολύ από το ν’ αντισταθμίση την αυξανόμενη ζήτησι.

Έτσι μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες στην πετρελαιοβιομηχανία λέγει: «Οι Η.Π.Α. . . . αντιμετωπίζουν ένα κρίσιμο πρόβλημα προμηθείας πετρελαίου και αερίων από τώρα ως το 1985 περίπου.» Και προσθέτει: «Δεν είμαστε μόνοι σ’ αυτό το κρίσιμο πρόβλημα προμηθείας για τα επόμενα 12 ως 15 χρόνια. Η Ευρώπη και η Ιαπωνία αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα.» Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης λέγουν:

«Στη δεκαετία του 1970 ένας νέος κοινός κίνδυνος απειλεί τις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης, της Βορείου Αμερικής και της Ιαπωνίας. . . .

»Η συζήτησις για μια ενεργειακή κρίσι είναι τώρα γενικώς παραδεγμένη αλήθεια σ’ όλες τις μεγάλες βιομηχανικές πρωτεύουσες. . .

»Μια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προειδοποίησε ότι τα φώτα μπορεί να σβύσουν ‘εντελώς κατά γράμμα’ ως το 1980 αν δεν ληφθούν αμέσως αποφασιστικά μέτρα για τον συντονισμό των ενεργειακών πηγών.»

Χρειάζονται Τεράστιες Εισαγωγές

Αυτά όλα σημαίνουν ότι αυτά τα βιομηχανικά έθνη χρειάζεται να εισάγουν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου. Και στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να εισάγουν πολύ περισσότερο. Όπως σχολιάζει το Γιουνάιτεντ Στέητς Νιους εντ Γουόρλντ Ρηπόρτ: «Μόνον οι εισαγωγές κρατούν τα φώτα αναμμένα και τις μηχανές σε λειτουργία.»

Επί παραδείγματι, η Ιαπωνία χρησιμοποιεί γύρω στα 5.000.000 βαρέλια πετρελαίου κάθε μέρα. Ουσιαστικά είναι αναγκασμένη να εισάγη όλο αυτό το πετρέλαιο! Το 90 τοις εκατό περίπου απ’ αυτές τις εισαγωγές έρχονται από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική. Υπολογίζεται ότι το 1980 η Ιαπωνία θα μπορούσε να χρησιμοποιή μέχρι 13.000.000 βαρέλια την ημέρα. Σχεδόν όλο αυτό, επίσης, θα πρέπει να εισάγεται κυρίως από τη Μέση Ανατολή.

Η δυτική Ευρώπη χρησιμοποιεί γύρω στα 15.000.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Σχεδόν όλο αυτό εισάγεται. Το 80 τοις εκατό περίπου απ’ αυτές τις εισαγωγές έρχεται από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική. Αν η χρήσις πετρελαίου εκεί εξακολουθήση ν’ αυξάνη, οι ειδικοί βεβαιώνουν ότι το 1980 η δυτική Ευρώπη θα χρησιμοποιή 26.000.000 βαρέλια την ημέρα που το περισσότερο θα εισάγεται. Ακόμη και οι πετρελαιοπηγές της Βορείου Θαλάσσης που αναπτύσσονται τώρα θα μπορούν, σύμφωνα με τους περισσότερους υπολογισμούς, να προμηθεύουν μόνο γύρω στα 3.000.000 βαρέλια την ημέρα το 1980. Το υπόλοιπο θα πρέπει να έλθη κυρίως από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρήγαγαν λιγώτερα από 11.000.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα το 1973. Εχρησιμοποίησαν όμως περισσότερα από 17.000.000 βαρέλια την ημέρα. Έτσι έπρεπε να εισάγουν πάνω από 6.000.000 βαρέλια την ημέρα για να καλύψουν τη διαφορά. Αλλά το 1973 εισήγαγαν γύρω στο 35 τοις εκατό του πετρελαίου των και η εγχώρια παραγωγή αναμένεται να ελαττωθή στο μέλλον καθώς οι πετρελαιοπηγές τους εξαντλούνται λόγω της μακράς χρήσεως.

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η κατάστασις, αν συνεχισθή, θα γίνη πολύ πιο σοβαρή στο τέλος της δεκαετίας του 1970. Μερικές αυθεντίες υπολογίζουν ότι το 1980 το έθνος θα καταναλώνη γύρω στα 27.000.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Απ’ αυτά, γύρω στα 15.000.000 θα πρέπει να εισάγωνται—δηλαδή πάνω από 55 τοις εκατό! Το 1980, όπως ισχυρίζονται, η παραγωγή στις ‘48 πολιτείες’ θα πέση στα 10.000.000 περίπου βαρέλια την ημέρα. Κάπου 2.000.000 βαρέλια την ημέρα θα έρχωνται από τις πετρελαιοπηγές της Αλάσκας, αφήνοντας έλλειμμα 15.000.000 βαρέλια. Το περισσότερο απ’ αυτό θα πρέπει να έλθη από το μεγαλύτερο υφιστάμενο απόθεμα, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική.

Στη διάρκεια του χειμώνος του 1972—1973 οι Αμερικανοί είχαν προβλήματα στο να προμηθευθούν αρκετό πετρέλαιο θερμάνσεως λόγω ελλείψεως. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μερικά εργοστάσια ακόμη και σχολεία έκλεισαν προσωρινώς. Επίσης, το φθινόπωρο του 1973 μερικοί δυσκολεύθηκαν να βρουν αρκετή βενζίνη για τα αυτοκίνητά τους. Και οι Ευρωπαίοι είχαν παρόμοια προβλήματα. Έτσι ακόμη και πριν από τις περικοπές πετρελαίου των Αράβων προς τις Ηνωμένες Πολιτείες η κατάστασις ήταν ακριβώς όπως γράφει η Χέραλντ-Εξάμινερ του Λος Άντζελες: «Οι Η.Π.Α., που προς το παρόν δεν έχουν αρκετή παραγωγή ώστε ν’ αποταμιεύουν πετρέλαιο, εξαρτώνται διαρκώς και περισσότερο από το ξένο πετρέλαιο.» Και οι Τάιμς της Νέας Υόρκης προσθέτουν:

«Η βιομηχανία και η κυβέρνησις συμφωνούν γενικά ότι οι πηγές του Δυτικού Ημισφαιρίου θα είναι ανίκανες ν’ αυξήσουν σημαντικά τις αποστολές των στις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι ο όγκος των μελλοντικών αυξήσεων στις εισαγωγές αργού πετρελαίου θα πρέπει να έλθη από πηγές του Ανατολικού Ημισφαιρίου, δηλαδή από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.»

Ο Καναδάς, ένας μεγάλος προμηθευτής πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει επίσης τα προβλήματά του. Έτσι μπορεί γρήγορα να περικόψη τις εξαγωγές του πετρελαίου και αερίων. Η Σταρ του Τορόντο γράφει:

«Ο Καναδάς αντιμετωπίζει επιστροφή στην εποχή του αλόγου και της καρότσας και του βρώμικου κάρβουνου του καμινιού, εκτός αν προστατεύσωμε τα αποθέματα μας [πετρελαίου] από γρήγορη εξάντλησι από τις πεινασμένες για ενέργεια Ηνωμένες Πολιτείες, προειδοποιεί ο γεωφυσικός του Τορόντο Τζ. Τούζο Ουίλσον, ένας από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες του κόσμου.

»Η ζήτησις για τα ελαττούμενα αποθέματα πετρελαίου και φυσικών αερίων θα μπορούσε να βυθίση τον Βορειοαμερικανικό πολιτισμό σε μια απελπιστική κρίσι μέσα σε 10 χρόνια, λέγει. . . .

»Η ζήτησις αερίων και πετρελαίου είναι τόσο ακόρεστη και αυξάνει τόσο γρήγορα ώστε είναι σαφές ότι τα αποθέματα πετρελαίου της Αρκτικής δεν προσφέρουν πια λύσι στο πρόβλημα των ενεργειακών προμηθειών, γράφει ο Ουίλσον.»

Έτσι, είτε μας αρέσει είτε όχι, η Βόρειος Αμερική, η δυτική Ευρώπη και η Ιαπωνία θα πρέπει να εισάγουν διαρκώς περισσότερο πετρέλαιο από άλλες χώρες και σε γιγαντιαίες ποσότητες. Αυτό δημιουργεί αρκετά τεράστια προβλήματα. Το ένα οφείλεται στο ότι οι μόνες αποδεδειγμένες πηγές τέτοιων τεραστίων αποθεμάτων πετρελαίου υπάρχουν σε δυο μέρη που γενικά δεν διάκεινται ευνοϊκά σ’ αυτά τα έθνη.

Η πρώτη τοποθεσία βρίσκεται στις Αραβικές και Μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής. Το δεύτερο σε μέγεθος αποδεδειγμένο απόθεμα πετρελαίου βρίσκεται στη Σοβιετική Ένωσι. Αυτό σημαίνει ότι οι Κομμουνιστικές και Αραβομουσουλμανικές χώρες ελέγχουν τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στη γη. Και είδαμε τι μπορεί να συμβή σ’ αυτές τις πηγές από τον τελευταίο Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο.

Αλλά, η θέσις αυτών των αποθεμάτων πετρελαίου παρουσιάζει όχι μόνο πολιτικά προβλήματα, αλλά και τεράστια οικονομικά προβλήματα για έθνη που αγοράζουν πετρέλαιο. Πώς συμβαίνει αυτό;

Καταπληκτικό Κόστος

Το κόστος του εισαγομένου πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία είναι ήδη τεράστιο. Πληρώνουν δισεκατομμύρια δολλάρια το χρόνο γι’ αυτό το πετρέλαιο, κυρίως στις χώρες παραγωγής της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής.

Ακόμη κι αν η τιμή του πετρελαίου παρέμενε η ίδια, η αυξημένη ποσότης που χρειάζεται από τα βιομηχανικά έθνη που έχουν έλλειψι, θα τους κόστιζε μια διαρκώς μεγαλύτερη περιουσία. Αλλά η τιμή του πετρελαίου δεν παρέμεινε σταθερή! Ανέρχεται απότομα, έγινε υπερδιπλάσια απ’ όσο ήταν πριν από λίγα χρόνια. Και όλοι περιμένουν ότι η τιμή θα εξακολουθήση ν’ ανεβαίνη, αφού η ζήτησις για πετρέλαιο αυξάνει αλματωδώς.

Αυτός είναι ο λόγος που οι ειδικοί δηλώνουν ότι, άσχετα με το τι θα συμβή, η τιμή της ενεργείας σ’ όλες τις μορφές της, ειδικά του πετρελαίου, είναι προωρισμένη να ανεβή στο μέλλον. Οι μέρες των φθηνών καυσίμων, της φθηνής βενζίνης για τ’ αυτοκίνητα πέρασαν.

Λόγω του πολύ μεγαλύτερου κόστους και των αυξανομένων αναγκών εισαγωγών τα καταναλωτικά έθνη πρέπει να πληρώνουν διαρκώς περισσότερα χρήματα για ν’ αγοράζουν το πετρέλαιο. Αυτό χειροτερεύει τα ελλείμματα στα ισοζύγια των πληρωμών με άλλα έθνη. Μ’ άλλα λόγια, ξοδεύουν περισσότερα απ’ όσα μπορούν να κερδίσουν. Αυτή η αυξημένη δαπάνη τέτοιων τεραστίων ποσών ασφαλώς θα θερμάνη τον ήδη κακό πληθωρισμό σ’ εκείνα τα έθνη. Ανεβάζει ψηλότερα τις τιμές και το κόστος πολλών πραγμάτων κι όχι μόνο του πετρελαίου. Αυτό συμβαίνει διότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν παράγωγα του πετρελαίου πληρώνουν υψηλότερες τιμές και τελικά θα ζητήσουν μεγαλύτερους μισθούς για να επιτύχουν κάποια ισορροπία. Οι μεγαλύτερες δαπάνες για μισθούς κάνουν τους βιομηχάνους ν’ αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων τους. Έτσι όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος του πετρελαίου τόσο περισσότερο φουντώνει τις φλόγες του ήδη κακού πληθωρισμού.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το θεμέλιο της οικονομίας του Δυτικού Κόσμου, έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα με το ισοζύγιό τους πληρωμών. Για πολλά χρόνια η χώρα ξοδεύει περισσότερα χρήματα απ’ όσα κερδίζει στο εξωτερικό, μπαίνοντας όλο και πιο βαθιά σε χρέη σε άλλα έθνη. Οι πληρωμές που θα πρέπει να κάμη για τις αυξανόμενες εισαγωγές πετρελαίου θα χειροτερέψουν την κατάστασι.

Ας δώσωμε ένα παράδειγμα: Στη διάρκεια του 1973 υπολογίζεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εδαπάνησαν γύρω στα 7 δισεκατομμύρια δολλάρια για εισαγωγές πετρελαίου. Ως το 1975 οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι το ποσόν αυτό θα ανέλθη στα 15 δισεκατομμύρια δολλάρια. Ως το 1980, λέγει ο Τζέημς Έηκινς, Αμερικανός πρεσβευτής στη Σαουδαραβία, το κόστος του εισαγομένου πετρελαίου «θα είναι περισσότερο από 40 δισεκατομμύρια δολλάρια το χρόνο σε ροή δολλαρίων προς το εξωτερικό.» Αυτές οι καταπληκτικές πληρωμές θα είναι πολύ δύσκολο να γίνουν. Λίγοι ειδικοί πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι σε θέσι να εξάγουν αρκετά προϊόντα για να πληρώσουν όλα αυτά. Γίνεται φανερό, επομένως, γιατί το πρόβλημα του πετρελαίου ονομάζεται κρίσις.

Η κατάστασις δεν είναι πολύ διαφορετική για τον Καναδά, τη δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία. Όλα αυτά τα έθνη θα έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες στο να πληρώνουν γι’ αυτές τις καταπληκτικές ποσότητες πετρελαίου που θα πρέπει να εισάγουν στα αμέσως επόμενα χρόνια.

Τι θα συμβή, όμως, αν αυτά τα έθνη δεν μπορέσουν να πληρώσουν αυτό το πετρέλαιο, ή για κάποιο λόγο οι προμήθειες περικοπούν; Τότε ο βιομηχανικός τρόπος ζωής της Βορείου Αμερικής, της δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας, όπως τον γνωρίζομε σήμερα, θ’ αλλάξη αποφασιστικά.

Εφ’ όσον η Σοβιετική Ένωσις έχει μεγάλα αποθέματα πετρελαίου, δεν αντιμετωπίζει τέτοιες ελλείψεις. Αυτή, μαζί με τις μικρότερες πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας, μπορεί να τροφοδοτή τα κομμουνιστικά έθνη της ανατολικής Ευρώπης. Έτσι η Σοβιετική Ένωσις και οι φίλοι της βρίσκονται σε καλή κατάστασι. Το ίδιο επίσης ισχύει και για τα Αραβικά και Μουσουλμανικά έθνη της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής και τους φίλους των.

Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τη Βόρειο Αμερική, τη δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία. Ήδη έχουν πρόβλημα στο να βρουν αρκετό πετρέλαιο, και αυτό το πρόβλημα μπορεί μόνο να μεγαλώση στα επόμενα λίγα χρόνια. Η πραγματική σημασία αυτού του γεγονότος είναι ότι η ζωή κάθε ατόμου που ζη σ’ αυτές τις χώρες θα επηρεασθή με κάποιο τρόπο. Το κόστος των πραγμάτων, ο εν γένει τρόπος ζωής αυτών των εθνών, ποτέ δεν θα είναι πια ο ίδιος.

[Γράφημα στη σελίδα 6]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΒΑΡΕΛΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΧΡΗΣΙΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΧΡΗΣΙΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΧΡΗΣΙΣ

Δυτική Ευρώπη

Ιαπωνία

Η.Π.Α.

[Χάρτης στη σελίδα 5]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΑΛΓΕΡΙΑ

ΛΙΒΥΗ

ΙΡΑΚ

ΙΡΑΝ

ΚΟΥΒΕΙΤ

ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Ερυθρά Θάλασσα

Κόλπος του Αδέν