Σε Ποια Πλευρά του Δρόμου Οδηγείτε Εσείς;

Από αρθρογράφο του Ξύπνα! στη Βρετανία

Συναντώ τον Αμερικανό επισκέπτη μου στο αεροδρόμιο και περπατάμε μαζί ως το αυτοκίνητό μου. «Κάθησε μπροστά», του λέω, και εκείνος κατευθύνεται αμέσως στην πλευρά του οδηγού. «Α, ξέχασα», παρατηρεί εκείνος. «Εσείς εδώ οδηγείτε ανάποδα».

Βεβαίως, το ίδιο θα του έλεγα πιθανότατα και εγώ αν επισκεπτόμουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά καθώς πηγαίναμε προς το σπίτι, αποφάσισα να μάθω για ποιο λόγο σε μερικές χώρες οι άνθρωποι οδηγούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου, ενώ οι περισσότεροι στον κόσμο οδηγούν στη δεξιά.

Συνήθειες Οδήγησης στο Παρελθόν

Ας ταξιδέψουμε πίσω στην ιστορία, πριν από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου, στον καιρό κατά τον οποίο οι Ρωμαίοι είχαν στην κατοχή τους τη Βρετανία. Οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως κάποιο στοιχείο που δείχνει τις συνήθειες οδήγησης της τότε εποχής. Το 1998 βρήκαν έναν καλοδιατηρημένο δρόμο που οδηγούσε σε κάποιο ρωμαϊκό λατομείο κοντά στο Σουίντον της Αγγλίας. Οι αυλακιές στο δρόμο από τη μία πλευρά είναι πολύ βαθύτερες από ό,τι στην άλλη, όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση που τα κάρα έμπαιναν άδεια και έβγαιναν φορτωμένα με πέτρες. Οι αυλακιές δείχνουν ότι, τουλάχιστον σε αυτό το μέρος, οι Ρωμαίοι οδηγούσαν στα αριστερά.

Στην πραγματικότητα, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι αρχαίοι καβαλάρηδες κινούνταν γενικά στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Εφόσον οι περισσότεροι άνθρωποι είναι δεξιόχειρες, οι αναβάτες θα μπορούσαν με αυτόν τον τρόπο να κρατούν τα ηνία με το αριστερό τους χέρι και να έχουν ελεύθερο το δεξί​—για μια φιλική χειραψία με κάποιον περαστικό αναβάτη ή για να αμύνονται με το σπαθί, αν ήταν αναγκαίο.

Μετάβαση στα Δεξιά

Στα τέλη του 18ου αιώνα, έλαβε χώρα η αλλαγή από τα αριστερά στα δεξιά σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όταν οι αμαξηλάτες άρχισαν να χρησιμοποιούν μεγάλες άμαξες για τη μεταφορά εμπορευμάτων τις οποίες έσερναν αρκετά ζευγάρια άλογα. Οι άμαξες δεν είχαν θέση για τον οδηγό, και έτσι αυτός καθόταν στο αριστερό πίσω άλογο κρατώντας το μαστίγιο με το δεξί του χέρι. Εφόσον καθόταν στα αριστερά, ο οδηγός προτιμούσε, όπως είναι φυσικό, να τον προσπερνούν οι άλλες άμαξες από αριστερά ώστε να μπορεί να κρατάει απόσταση από τους τροχούς των αμαξών που πλησίαζαν. Το πετύχαινε αυτό οδηγώντας στη δεξιά πλευρά του δρόμου.

Οι Άγγλοι, ωστόσο, συνέχισαν να οδηγούν στα αριστερά. Εκείνοι είχαν μικρότερες άμαξες, και ο οδηγός καθόταν πάνω στην άμαξα, συνήθως στη δεξιά πλευρά της μπροστινής θέσης. Από εκεί μπορούσε να χρησιμοποιεί το μακρύ του μαστίγιο με το δεξί του χέρι χωρίς αυτό να μπερδεύεται στο φορτίο που μετέφερε πίσω του. Σε αυτή τη θέση, στη δεξιά πλευρά της άμαξας, ο οδηγός μπορούσε να κρατάει ασφαλή απόσταση από τις άμαξες που τον προσπερνούσαν παραμένοντας στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Τον κανόνα της αριστερής οδήγησης ακολούθησαν και οι χώρες που έγιναν μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, αν και υπήρξαν κάποιες εξαιρέσεις. Ο Καναδάς, λόγου χάρη, άλλαξε από τα αριστερά στα δεξιά για να διευκολύνει το πέρασμα προς και από τα σύνορα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα πολιτικά γεγονότα στη Γαλλία άσκησαν μεγάλη επίδραση στις συνήθειες οδήγησης. Πριν από την Επανάσταση του 1789, οι αριστοκράτες οδηγούσαν τις άμαξές τους στην αριστερή πλευρά του δρόμου, αναγκάζοντας τους χωρικούς να χρησιμοποιούν την άλλη πλευρά. Όταν, όμως, άρχισε η Επανάσταση, αυτοί οι ευγενείς προσπαθούσαν πάση θυσία να κρύψουν την ταυτότητά τους οδηγώντας στη δεξιά πλευρά, όπως οι χωρικοί. Το 1794 η γαλλική κυβέρνηση εισήγαγε τον κανόνα της δεξιάς οδήγησης στο Παρίσι, ο οποίος επεκτάθηκε αργότερα και σε άλλες περιοχές καθώς τα κατακτητικά στρατεύματα του Ναπολέοντα Α΄ προέλαυναν σε μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Δεν είναι παράξενο που ο Ναπολέων προτιμούσε να οδηγεί στα δεξιά. Ένα σύγγραμμα εξηγεί ότι, επειδή ήταν αριστερόχειρας, «τα στρατεύματά του έπρεπε να βαδίζουν στα δεξιά ώστε το χέρι με το οποίο κρατούσε το σπαθί να είναι ανάμεσα σε αυτόν και σε οποιονδήποτε αντίπαλο».

Στην Ευρώπη, οι χώρες που αντιστέκονταν στον Ναπολέοντα εξακολουθούσαν να προτιμούν την αριστερή πλευρά. Η Ρωσία και η Πορτογαλία άρχισαν να οδηγούν στα δεξιά στις αρχές του 20ού αιώνα. Η Αυστρία και η Τσεχοσλοβακία έκαναν το ίδιο όταν περιήλθαν στον έλεγχο της ναζιστικής Γερμανίας στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ενώ το ίδιο έκανε και η Ουγγαρία. Σήμερα, μόνο τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες οδηγούν ακόμη στα αριστερά: η Βρετανία, η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Μάλτα. Είναι ενδιαφέρον ότι και στην Ιαπωνία επίσης οι άνθρωποι οδηγούν στα αριστερά, μολονότι αυτή δεν υπήρξε ποτέ βρετανική αποικία.

Τα Πλοία, τα Αεροπλάνα, τα Τρένα και Εσείς

Τι θα λεχθεί για τα πλοία και τα αεροπλάνα; Σε γενικές γραμμές, η θαλάσσια κυκλοφορία γίνεται από δεξιά. Το ίδιο ισχύει και για τα αεροπλάνα. Τα τρένα; Σε μερικές χώρες το σύστημα σηματοδότησης είναι εκείνο που καθορίζει την κατεύθυνση μιας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής. Οι σύγχρονες κύριες σιδηροδρομικές γραμμές επιτρέπουν συνήθως στα τρένα να κινούνται προς κάθε κατεύθυνση και από τις δύο γραμμές, αλλά με τα παλιότερα συστήματα σηματοδότησης, η κάθε γραμμή λειτουργεί μόνο προς μία κατεύθυνση. Το ποια κατεύθυνση είναι αυτή πιθανώς καθοριζόταν, τουλάχιστον σε μερικές περιπτώσεις, από τη χώρα που αρχικά σχεδίασε και κατασκεύασε τη σιδηροδρομική γραμμή.

Τι θα πούμε για τους πεζούς; Γενικά, αν δεν υπάρχει χωριστό μονοπάτι ή πεζοδρόμιο, συστήνεται ως ασφαλέστερο να περπατούν αντίθετα προς το ρεύμα κυκλοφορίας, σε όποια πλευρά του δρόμου και αν κινούνται τα αυτοκίνητα. Αν τα αυτοκίνητα κινούνται στα δεξιά, τότε οι πεζοί συστήνεται να περπατούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου αντίθετα προς το ρεύμα των διερχόμενων οχημάτων. Στη Βρετανία, όπου οδηγούμε στα αριστερά, προσπαθούμε να θυμόμαστε ότι πρέπει να βαδίζουμε στα δεξιά. Και τι θα λεχθεί για τον Αμερικανό φίλο μας; Ε, εκείνος κάνει το αντίθετο!