Πρέπει να Ανησυχείτε για την Έκθεση στον Ήλιο;

«Καθώς η μείωση του όζοντος γίνεται πιο αισθητή και οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αναζητούν ολοένα και περισσότερο ευκαιρίες για να βρεθούν στον ήλιο, ο κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων υγείας εξαιτίας της υπερβολικής έκθεσης στην ακτινοβολία UV [υπεριώδη] εξελίσσεται σε σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία».​—ΔΡ ΛΙ ΓΙΟΝΓΚ-ΓΟΥΚ, ΠΡΩΗΝ ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΥΓΕΙΑΣ.

Ο ΜΑΡΤΙΝ, ένας άντρας με ανοιχτόχρωμο δέρμα από τη Βόρεια Ευρώπη, αποκοιμήθηκε στη σκιά μιας ομπρέλας σε κάποια παραλία των ιταλικών ακτών. Όταν ξύπνησε, διαπίστωσε ότι η σκιά είχε μετακινηθεί και ότι τα πόδια του δεν ήταν πια άσπρα αλλά κατακόκκινα. «Αναγκάστηκα να πάω στο νοσοκομείο, στο τμήμα επειγόντων περιστατικών», εξηγεί ο Μάρτιν. «Τα πόδια μου ήταν δύσκαμπτα και πρησμένα σαν λουκάνικα. Τις επόμενες δυο τρεις ημέρες, πονούσα τρομερά. Δεν μπορούσα ούτε να σταθώ όρθιος ούτε να λυγίσω τα πόδια μου. Το δέρμα ήταν τόσο τεντωμένο ώστε φοβόμουν ότι θα σκάσει».

Πολλοί πιστεύουν ότι μόνο όσοι έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα όπως ο Μάρτιν χρειάζεται να φοβούνται την έκθεση στον ήλιο. Ωστόσο, μολονότι οι άνθρωποι με πιο σκούρο δέρμα είναι πιο προστατευμένοι από ηλιακά εγκαύματα, μπορεί και αυτοί να προσβληθούν από καρκίνο του δέρματος. Συχνά δε, όταν ο καρκίνος εκδηλώνεται, έχει ήδη φτάσει σε επικίνδυνο στάδιο. Άλλοι κίνδυνοι από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο περιλαμβάνουν βλάβη στα μάτια και στο ανοσολογικό σύστημα​—προβλήματα που μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά παρά μόνο χρόνια αφότου συμβεί η βλάβη.

Βέβαια, το επίπεδο της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι γενικά υψηλότερο όσο περισσότερο πλησιάζουμε στον ισημερινό. Γι’ αυτό, όσοι ζουν σε τροπικές ή υποτροπικές περιοχές και όσοι ταξιδεύουν σε τέτοια μέρη πρέπει να παίρνουν επιπρόσθετες προφυλάξεις. Ένας λόγος για αυτό είναι ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία, το προστατευτικό στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα έχει γίνει λεπτότερο τα τελευταία χρόνια. Ας εξετάσουμε μερικούς από τους πιθανούς κινδύνους της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο.

Βλάβη στα Μάτια

Περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη είναι τυφλοί εξαιτίας του καταρράκτη, της κυριότερης αιτίας τύφλωσης στον κόσμο. Ο καταρράκτης δημιουργείται όταν οι πρωτεΐνες στο φακό ενός ματιού διασπώνται, δημιουργούν μια συμπαγή μάζα και συγκεντρώνουν χρωστικές ουσίες που θαμπώνουν το φακό. Ο καταρράκτης είναι μια από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της έκθεσης σε υπεριώδη ακτινοβολία. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι ως και το 20 τοις εκατό των περιπτώσεων καταρράκτη προκαλούνται ή επιδεινώνονται από τη χρόνια έκθεση στον ήλιο.

Δυστυχώς, η λεγόμενη ζώνη του καταρράκτη κοντά στον ισημερινό περιλαμβάνει αναπτυσσόμενες χώρες όπου η πλειονότητα των ανθρώπων είναι φτωχοί. Ως αποτέλεσμα, εκατομμύρια φτωχοί στην Ασία, στην Αφρική, στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική είναι τυφλοί επειδή δεν έχουν τα χρήματα για να κάνουν εγχείρηση καταρράκτη.

Βλάβη στο Δέρμα

Το ένα τρίτο όλων των διαγνωσμένων περιπτώσεων καρκίνου παγκόσμια είναι καρκίνοι του δέρματος. Κάθε χρόνο αναφέρονται περίπου 130.000 νέα περιστατικά μελανώματος, της πλέον επικίνδυνης μορφής καρκίνου του δέρματος. Επίσης, παρουσιάζονται δύο ως τρία εκατομμύρια νέες περιπτώσεις άλλων καρκίνων του δέρματος, όπως το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Εκτιμάται ότι περίπου 66.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρκίνο του δέρματος.a

Πώς βλάπτει το ηλιακό φως το δέρμα σας; Η συνηθέστερη και γνωστότερη οξεία συνέπεια της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο είναι το ηλιακό έγκαυμα, ή αλλιώς ερύθημα. Οι άμεσες επιπτώσεις του μπορούν να διαρκέσουν ημέρες και να περιλαμβάνουν φουσκάλες και ξεφλούδισμα.

Όταν συμβεί κάποιο ηλιακό έγκαυμα, η υπεριώδης ακτινοβολία καταστρέφει τα περισσότερα κύτταρα στο εξωτερικό στρώμα του δέρματος και βλάπτει τα βαθύτερα στρώματα. Οποιαδήποτε αλλαγή στο χρώμα του δέρματος εξαιτίας της έκθεσης στον ήλιο αποτελεί ένδειξη βλάβης. Ο καρκίνος μπορεί να δημιουργηθεί όταν προκληθεί βλάβη στο DNA των γονιδίων που ελέγχουν την αύξηση και τη διαίρεση των δερματικών κυττάρων. Το ηλιακό φως μεταβάλλει επίσης την υφή του δέρματος και μειώνει την ελαστικότητά του. Αυτό οδηγεί σε πρόωρες ρυτίδες και χαλάρωση, καθώς και σε ευπάθεια στους μώλωπες.

Βλάβη στο Ανοσολογικό Σύστημα

Μελέτες έχουν δείξει πως, όταν το δέρμα απορροφά υπερβολική υπεριώδη ακτινοβολία, οι λειτουργίες ορισμένων τμημάτων του ανοσολογικού συστήματος ενός ατόμου επηρεάζονται δυσμενώς. Αυτό μπορεί να μειώσει την ικανότητα που έχει το σώμα να αμύνεται σε ορισμένες ασθένειες. Ακόμη και η μέτρια έκθεση στον ήλιο είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων από βακτήρια, μύκητες, παράσιτα ή ιούς. Πολλοί άνθρωποι παρατηρούν ότι η παραμονή στον ήλιο τούς προξενεί επανεμφανιζόμενες εξάρσεις επιχείλιου, ή αλλιώς απλού, έρπη. Κάποια έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) εξηγεί ότι μια κατηγορία υπεριώδους φωτός, γνωστή ως UVB, «φαίνεται ότι μειώνει την αποτελεσματικότητα του ανοσολογικού συστήματος​—στην περίπτωση του επιχείλιου έρπη, αυτό δεν μπορεί πλέον να διατηρεί υπό έλεγχο τον ιό που προκαλεί τον έρπη, πράγμα το οποίο οδηγεί στην επανεμφάνιση της λοίμωξης».

Έτσι λοιπόν, όσον αφορά τον καρκίνο, το ηλιακό φως μπορεί να επιφέρει ένα καταστροφικό διπλό πλήγμα. Πρώτον, προκαλεί άμεση βλάβη στο DNA και, δεύτερον, μειώνει τη φυσική ικανότητα του ανοσολογικού συστήματος για την αντιμετώπιση της βλάβης.

Επομένως, χρειάζεται να ενεργούμε συνετά λαβαίνοντας προφυλάξεις ώστε να αποφεύγουμε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Η υγεία μας, και στην πραγματικότητα η ίδια μας η ζωή, μπορεί να διατρέχει κίνδυνο.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 11]

ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΕΤΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΑΣ

◼ Να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο από τις 10:00 π.μ. ως τις 4:00 μ.μ., όταν η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ιδιαίτερα έντονη.

◼ Να προσπαθείτε να μένετε στη σκιά.

◼ Να καλύπτετε τα χέρια και τα πόδια σας με άνετα ρούχα πυκνής ύφανσης.

◼ Να φοράτε πλατύγυρο καπέλο για να προστατέψετε τα μάτια, τα αφτιά, το πρόσωπο και τον αυχένα σας.

◼ Τα καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου που προστατεύουν την περιοχή γύρω από τα μάτια και τα οποία παρέχουν 99 ως 100 τοις εκατό προστασία από την ακτινοβολία UVA και UVB (κατηγορίες υπεριώδους φωτός) μειώνουν κατά πολύ τον κίνδυνο βλάβης στα μάτια.

◼ Να χρησιμοποιείτε αντιηλιακή κρέμα ευρέος φάσματος με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15, και να επαναλαμβάνετε την επάλειψη κάθε δύο ώρες βάζοντας αρκετή ποσότητα.

◼ Εφόσον οι λάμπες και τα κρεβάτια μαυρίσματος, καθώς και τα κέντρα τεχνητού μαυρίσματος, χρησιμοποιούν υπεριώδη ακτινοβολία η οποία μπορεί να βλάψει το δέρμα, η WHO συνιστά την αποφυγή τους.

◼ Να προστατεύετε τα μωρά και τα μικρά παιδιά, των οποίων το δέρμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο.

◼ Ποτέ μην αποκοιμιέστε στον ήλιο.

◼ Αν δείτε κάποια ελιά, κάποιο στίγμα ή κάποιο σημάδι που σας δημιουργεί ανησυχία, επισκεφτείτε το γιατρό σας.