Πώς να Αντιμετωπίσετε τον Τραυλισμό
«Όταν τραυλίζω, αγχώνομαι και τραυλίζω ακόμα περισσότερο. Είναι σαν να βρίσκομαι σε έναν βαθύ λάκκο και δεν μπορώ να βγω. Κάποτε συμβουλεύτηκα μια ψυχολόγο. Εκείνη μου είπε ότι έπρεπε να βρω κοπέλα—να κάνω σεξ για να αυξήσω τον αυτοσεβασμό μου! Περιττό να πω ότι δεν ξαναπήγα. Θέλω απλώς να με αποδέχονται οι άλλοι όπως είμαι».—Ραφαέλ, 32 ετών.
ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ πώς θα νιώθατε αν σας έλουζε κρύος ιδρώτας απλώς και μόνο στην προσπάθεια να ζητήσετε ένα εισιτήριο λεωφορείου ή, αν κολλούσατε συχνά καθώς μιλούσατε, επαναλαμβάνοντας τον πρώτο ήχο των λέξεων. Σε αυτή την κατάσταση βρίσκονται περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι παγκόσμια—1 στους 100—οι οποίοι τραυλίζουν. Πολλές φορές γίνονται αντικείμενο χλευασμού και διακρίσεων. Μπορεί μάλιστα να θεωρούνται λιγότερο ευφυείς επειδή αντικαθιστούν τις λέξεις που τους δυσκολεύουν με απλούστερες, τις οποίες μπορούν να αρθρώσουν.
Τι προκαλεί τον τραυλισμό; Υπάρχει θεραπεία; Μπορεί να κάνει κάτι ο πάσχων για να αποκτήσει περισσότερη ευφράδεια;a Και πώς μπορούν να βοηθήσουν οι άλλοι;
Γνωρίζουμε τα Αίτια;
Στην αρχαιότητα, μερικοί πίστευαν ότι ο τραυλισμός προκαλείται από τα κακά πνεύματα, τα οποία έπρεπε να εξορκίσουν. Το Μεσαίωνα, υπήρχε η άποψη ότι έφταιγε η γλώσσα. Ποιο ήταν το «γιατρικό»; Πυρωμένα σίδερα και καυτερά μπαχαρικά! Σε μετέπειτα αιώνες, οι χειρουργοί αφαιρούσαν νεύρα και μυς της γλώσσας, μάλιστα έκαναν και αμυγδαλεκτομή. Αλλά καμία από εκείνες τις βάναυσες μεθόδους δεν είχε επιτυχία.
Η σύγχρονη έρευνα υποδεικνύει ότι ο τραυλισμός μπορεί να οφείλεται σε περισσότερους από έναν παράγοντες. Ένας από αυτούς μπορεί να είναι η αντίδραση του ατόμου στην πίεση. Ένας άλλος μπορεί να είναι η κληρονομικότητα, διότι γύρω στο 60% των πασχόντων έχουν συγγενείς με το ίδιο πρόβλημα. Επιπρόσθετα, μελέτες με τη χρήση νευροαπεικόνισης υποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλος του ατόμου που τραυλίζει επεξεργάζεται το λόγο διαφορετικά. Μερικοί «ίσως αρχίζουν να μιλούν προτού ο εγκέφαλος υπαγορεύσει πώς πρέπει να αρθρωθούν οι λέξεις», λέει ο Δρ Νέιθαν Λαβίντ στο βιβλίο του Κατανόηση του Τραυλισμού (Understanding Stuttering).b
Επομένως, η κύρια αιτία του τραυλισμού μπορεί να μην είναι απαραιτήτως ψυχολογική, όπως πιστευόταν άλλοτε. «Με άλλα λόγια, ο τραυλισμός δεν επηρεάζεται από το τι πιστεύει κανείς για τον εαυτό του, και το άτομο που τραυλίζει δεν μπορεί να αποκτήσει ευφράδεια διά της πειθούς», λέει το βιβλίο Δεν Υπάρχουν Θαυματουργικές Θεραπείες (No Miracle Cures). Ωστόσο, αυτά τα άτομα είναι δυνατόν να αποκτήσουν ψυχολογικά προβλήματα λόγω της κατάστασής τους. Παραδείγματος χάρη, μπορεί να τους φοβίζουν ορισμένες καταστάσεις, όπως το να μιλούν δημοσίως ή στο τηλέφωνο.
Βοήθεια για Όσους Τραυλίζουν
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτά τα άτομα συνήθως μπορούν να τραγουδούν, να ψιθυρίζουν, να μιλούν στον εαυτό τους ή στα κατοικίδιά τους, να μιλούν εν χορώ ή να υποδύονται άλλους τραυλίζοντας ελάχιστα ή και καθόλου. Εκτός αυτού, το 80% των παιδιών που τραυλίζουν ξεπερνούν το πρόβλημα από μόνα τους. Τι γίνεται, όμως, με το υπόλοιπο 20%;
Σήμερα, υπάρχουν προγράμματα λογοθεραπείας τα οποία μπορούν να βελτιώσουν την ευφράδεια. Κάποιες τεχνικές περιλαμβάνουν τη χαλάρωση του σαγονιού, των χειλιών και της γλώσσας, καθώς και την αναπνοή με το διάφραγμα. Οι πάσχοντες μπορεί επίσης να μάθουν να κάνουν «εύκολες εκκινήσεις», δηλαδή να παίρνουν μικρότερες αναπνοές με το διάφραγμα και να βγάζουν λίγο αέρα προτού αρχίσουν να μιλούν. Επιπρόσθετα, ίσως τους γίνει η υπόδειξη να παρατείνουν τα φωνήεντα και ορισμένα σύμφωνα. Ο ρυθμός της ομιλίας σταδιακά αυξάνεται καθώς βελτιώνεται η ευφράδεια.
Αυτές οι δεξιότητες μπορούν να αποκτηθούν μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Αλλά η επιτυχημένη χρήση τους σε εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες μπορεί να απαιτήσει χιλιάδες ώρες εξάσκησης.
Πόσο νωρίς πρέπει να αρχίσει η εκπαίδευση; Είναι άραγε συνετό να περιμένει κανείς για να δει αν το παιδί θα ξεπεράσει το πρόβλημα από μόνο του μεγαλώνοντας; Τα στοιχεία δείχνουν ότι, από τα παιδιά που τραυλίζουν επί πέντε χρόνια, το ποσοστό εκείνων που ξεπερνούν το πρόβλημα από μόνα τους είναι μικρότερο του 20%. Σύμφωνα με το βιβλίο Δεν Υπάρχουν Θαυματουργικές Θεραπείες, «όταν το παιδί φτάσει στην ηλικία των έξι ετών, είναι απίθανο να ξεπεράσει το πρόβλημα χωρίς λογοθεραπεία». Συνεπώς, «τα παιδιά που τραυλίζουν πρέπει να επισκεφτούν παθολόγο λόγου και ομιλίας το συντομότερο δυνατόν», προσθέτει το βιβλίο. Από το 20% των παιδιών που συνεχίζουν να τραυλίζουν και μετά την ενηλικίωση, υπολογίζεται ότι το 60 με 80% ανταποκρίνεται στη λογοθεραπεία.c
Να Είστε Ρεαλιστές
Σύμφωνα με τον λογοπαθολόγο Ρόμπερτ Κεσάλ, που τραυλίζει και ο ίδιος, η τέλεια ευφράδεια παντού και πάντα δεν αποτελεί ρεαλιστικό στόχο για τους περισσότερους πάσχοντες. Ο Ραφαέλ, ο οποίος αναφέρθηκε στην εισαγωγή, δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει εντελώς αυτή τη διαταραχή, παρότι έχει αποκτήσει περισσότερη ευφράδεια. Ο ίδιος λέει: «Το πρόβλημά μου γίνεται πιο εμφανές όταν πρέπει να διαβάσω ή να μιλήσω δημοσίως ή όταν βρίσκεται στην παρέα κάποια ελκυστική κοπέλα. Παλιότερα ήμουν πολύ ντροπαλός επειδή οι άλλοι με κορόιδευαν. Τον τελευταίο καιρό, όμως, προσπαθώ να αποδέχομαι τον εαυτό μου όπως είναι και να μην τον παίρνω πολύ στα σοβαρά. Τώρα πια, όταν μια λέξη με κάνει να τραυλίζω, μπορεί να γελάσω, αλλά μετά προσπαθώ να χαλαρώσω και να συνεχίσω».
Τα σχόλια του Ραφαέλ συνάδουν με τη δήλωση του Αμερικανικού Ιδρύματος για τον Τραυλισμό ότι, «πολλές φορές, η υπερνίκηση του τραυλισμού είναι περισσότερο θέμα απαλλαγής από το φόβο για το ίδιο το πρόβλημα παρά θέμα σκληρότερης προσπάθειας».
Πολλά άτομα που παλεύουν με τον τραυλισμό δεν του έχουν επιτρέψει να σταθεί εμπόδιο στη ζωή τους. Μερικοί μάλιστα έγιναν διάσημοι, όπως ο φυσικός Σερ Ισαάκ Νεύτων, ο Βρετανός πολιτικός Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο Αμερικανός ηθοποιός Τζέιμς Στιούαρτ. Άλλοι έχουν αναπτύξει δεξιότητες που δεν σχετίζονται με την ομιλία, λόγου χάρη παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, ζωγραφίζουν ή μαθαίνουν τη νοηματική. Όσοι από εμάς μιλάμε χωρίς να τραυλίζουμε πρέπει να εκτιμούμε τη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλουν τα άτομα που τραυλίζουν. Ας τους ενθαρρύνουμε, λοιπόν, και ας τους στηρίζουμε όσο περισσότερο μπορούμε.
[Υποσημειώσεις]
a Το άρθρο χρησιμοποιεί το αρσενικό γένος επειδή πάνω από το 80% των ατόμων που τραυλίζουν είναι άρρενες.
b Οι τρέχουσες θεωρίες για τα αίτια του τραυλισμού και τις κατάλληλες θεραπείες, ενώ έχουν κάποια κοινά στοιχεία, μπορεί να μη συμφωνούν πάντα. Το Ξύπνα! δεν υποστηρίζει κάποια συγκεκριμένη άποψη ή θεραπεία.
c Σε μερικές περιπτώσεις, οι θεραπευτές μπορεί να συστήσουν ειδικές συσκευές με τις οποίες ο πάσχων ακούει τη φωνή του με καθυστέρηση (DAF) ή κάποια φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση του άγχους που σχετίζεται με την ομιλία.
[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 13]
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΤΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΤΡΑΥΛΙΖΕΙ;
● Δημιουργήστε άνετη και ήρεμη ατμόσφαιρα. Ο σημερινός τρόπος ζωής με τους γρήγορους και πιεστικούς ρυθμούς συνήθως επιδεινώνει το πρόβλημα.
● Αντί να λέτε στο άτομο να μιλάει πιο αργά, δώστε εσείς το παράδειγμα. Να ακούτε υπομονετικά. Μη διακόπτετε. Μην αποτελειώνετε τις προτάσεις του. Κάντε μια παύση προτού απαντήσετε.
● Μην τον επικρίνετε και μην τον διορθώνετε. Με κατάλληλη οπτική επαφή, εκφράσεις του προσώπου, γλώσσα του σώματος και σχόλια, να δείχνετε ενδιαφέρον για αυτό που λέει, όχι για το πώς το λέει.
● Ο τραυλισμός δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού. Χαμογελώντας φιλικά και ενίοτε δείχνοντας ευγενικά ότι γνωρίζετε το πρόβλημα, θα κάνετε το άτομο να αισθανθεί πιο άνετα. Ίσως μπορείτε να πείτε κάτι σαν αυτό: «Μερικές φορές δεν είναι εύκολο να πούμε αυτό που θέλουμε».
● Πάνω από όλα, να του δείχνετε ότι τον αποδέχεστε όπως είναι.
[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 14]
«ΣΙΓΑ ΣΙΓΑ, ΑΡΧΙΣΑ ΝΑ ΤΡΑΥΛΙΖΩ ΛΙΓΟΤΕΡΟ»
Ο Βίκτορ, ο οποίος τραύλιζε επί αρκετά χρόνια σε μια περίοδο μεγάλης οικογενειακής έντασης, κατάφερε να ξεπεράσει το πρόβλημά του χωρίς θεραπεία. Ως Μάρτυρας του Ιεχωβά, γράφτηκε στη Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας, η οποία διεξάγεται εβδομαδιαία σε κάθε εκκλησία. Παρότι η σχολή αυτή δεν είναι σχεδιασμένη για λογοθεραπεία, βοηθάει τους σπουδαστές να βελτιώσουν την ικανότητα ομιλίας τους και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση.
Το εγχειρίδιο που χρησιμοποιείται φέρει τον τίτλο Ωφεληθείτε από την Εκπαίδευση της Σχολής Θεοκρατικής Διακονίας. Στο πλαίσιο «Πώς να Αντιμετωπίσετε τον Τραυλισμό», λέει: «Είναι σημαντικό να συνεχίσετε τις προσπάθειες. . . . Αν πρόκειται να κάνετε ομιλία, προετοιμαστείτε καλά. Προσηλώστε την προσοχή σας στην εκφώνηση. . . . Αν αρχίσετε να τραυλίζετε ενώ μιλάτε, τότε διατηρήστε όσο το δυνατόν πιο ήρεμη τη φωνή και τις αντιδράσεις σας. Χαλαρώστε τους μυς του σαγονιού σας. Να χρησιμοποιείτε μικρές προτάσεις. Περιορίστε στο ελάχιστο τη χρήση παρεμβολών όπως το “ε” και το “και”».
Βοηθήθηκε ο Βίκτορ από τη σχολή; Ο ίδιος θυμάται: «Συγκεντρωνόμουν τόσο πολύ σε αυτό που θα έλεγα, αντί στο πώς θα το έλεγα, ώστε ξεχνούσα ότι είχα πρόβλημα. Επίσης, έκανα πολλές πρόβες. Σιγά σιγά, άρχισα να τραυλίζω λιγότερο».