Το Βιβλίο των Μαρτύρων του Ζαν Κρεσπέν — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Το Βιβλίο των Μαρτύρων του Ζαν Κρεσπέν

ΤΟ 1546, 14 άντρες στο Μο της Γαλλίας καταδικάστηκαν ως αιρετικοί. Η ποινή ήταν να καούν ζωντανοί στην πυρά. Ποιο ήταν το έγκλημά τους; Συναθροίζονταν σε σπίτια, προσεύχονταν, έψαλλαν ύμνους, τηρούσαν το Δείπνο του Κυρίου και διακήρυτταν ότι δεν θα δέχονταν ποτέ την «Παπική ειδωλολατρία».

Τη μέρα της εκτέλεσης, ο Ρωμαιοκαθολικός κατηχητής Φρανσουά Πικάρ προκάλεσε τους καταδικασμένους να υπερασπιστούν τις πεποιθήσεις τους σχετικά με το Δείπνο του Κυρίου. Εκείνοι απάντησαν αντερωτώντας τον για την Καθολική διδασκαλία της μετουσίωσης, σύμφωνα με την οποία το ψωμί και το κρασί που χρησιμοποιούνται στην τελετή μετατρέπονται θαυματουργικά σε σάρκα και αίμα του Ιησού. “Έχει το ψωμί τη γεύση του κρέατος; Ή το κρασί τη γεύση του αίματος;” τον ρώτησαν οι μελλοθάνατοι.

Παρότι δεν δόθηκε απάντηση στο ερώτημά τους, οι 14 άντρες δέθηκαν σε πασσάλους και κάηκαν ζωντανοί. Από κάποιους μάλιστα έκοψαν τη γλώσσα. Οι υπόλοιποι έψαλλαν ύμνους την ώρα του μαρτυρίου. Οι παριστάμενοι ιερείς προσπάθησαν να καταπνίξουν την υμνολογία τους ψάλλοντας δυνατότερα. Την άλλη μέρα, ο Πικάρ ανακοίνωσε στο ίδιο εκείνο μέρος ότι αυτοί οι άντρες ήταν πλέον καταδικασμένοι σε αιώνια βάσανα.

Το 16ο αιώνα, η Ευρώπη ήταν επικίνδυνος τόπος για όσους διαφωνούσαν με την επίσημη θρησκεία. Πολλοί από εκείνους που αμφισβητούσαν τα καθιερωμένα δόγματα υπέστησαν φρικτή μεταχείριση από τους εχθρούς τους. Μια πηγή πληροφοριών για τέτοια βασανιστήρια είναι Το Βιβλίο των Μαρτύρων (Le Livre des martyrs), το οποίο εκδόθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας το 1554. Είναι επίσης γνωστό ως Ιστορία των Μαρτύρων (Histoire des martyrs).a

Ένας Νομικός Προσχωρεί στη Μεταρρύθμιση

Ο Κρεσπέν, ο οποίος γεννήθηκε γύρω στο 1520 στην πόλη Αράς της σημερινής βόρειας Γαλλίας, σπούδασε νομικά στη Λουβέν του Βελγίου. Πιθανότατα εκεί ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τις ιδέες της Μεταρρύθμισης. Το 1541 πήγε στο Παρίσι για να εργαστεί ως γραμματέας κάποιου διακεκριμένου νομικού. Την ίδια περίπου εποχή, στην Πλατεία Μομπέρ, υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της καύσης του Κλοντ Λε Πενκρ, ο οποίος είχε καταδικαστεί ως αιρετικός. Η πίστη αυτού του νεαρού χρυσοχόου τον εντυπωσίασε αφάνταστα, και έγραψε ότι τον εκτέλεσαν επειδή «κήρυττε την αλήθεια στους γονείς του και στους φίλους του».

Εκείνον περίπου τον καιρό, ο Κρεσπέν άρχισε να ασκεί το επάγγελμά του στην Αράς. Σύντομα όμως, κατηγορήθηκε ως αιρετικός λόγω των νέων του πεποιθήσεων. Για να γλιτώσει το διωγμό, κατέφυγε στο Στρασβούργο της Γαλλίας και αργότερα εγκαταστάθηκε στη Γενεύη. Εκεί συνδέθηκε με υποστηρικτές της Μεταρρύθμισης. Εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του και έγινε τυπογράφος.

Ο Κρεσπέν εξέδωσε θρησκευτικά συγγράμματα διαφόρων Μεταρρυθμιστών, όπως του Ιωάννη Καλβίνου, του Μαρτίνου Λούθηρου, του Τζον Νοξ και του Θεόδωρου Βέζα. Τύπωσε το ελληνικό κείμενο του τμήματος της Αγίας Γραφής το οποίο κοινώς αποκαλείται Καινή Διαθήκη, καθώς και την Αγία Γραφή—ολόκληρη ή εν μέρει—στην αγγλική, στη γαλλική, στην ισπανική, στην ιταλική και στη λατινική. Αυτό όμως που τον έκανε ευρέως γνωστό ήταν Το Βιβλίο των Μαρτύρων, στο οποίο απαριθμεί πολλούς που εκτελέστηκαν ως αιρετικοί από το 1415 ως το 1554.

Ο Σκοπός των Μαρτυρολογίων

Πολλά από τα συγγράμματα των Μεταρρυθμιστών καταφέρονταν ενάντια στις ωμότητες των ιθυνόντων της Καθολικής Εκκλησίας. Εμψύχωναν το λαό παρουσιάζοντας τον «ηρωισμό» των Προτεσταντών μαρτύρων ως συνέχεια των παθημάτων που υπέστησαν οι υπηρέτες του Θεού σε παλαιότερες εποχές, περιλαμβανομένων και των Χριστιανών του πρώτου αιώνα. Ο Κρεσπέν συνέταξε έναν κατάλογο εκείνων που θανατώθηκαν για την πίστη τους με σκοπό να δώσει στους υπόλοιπους Προτεστάντες παραδείγματα προς μίμηση.b

Στο βιβλίο του, ο Κρεσπέν εξιστορεί δίκες και διαδικασίες της Ιεράς Εξέτασης και παραθέτει αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων, καθώς και μαρτυρίες που έγραψαν οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι στη φυλακή. Παραθέτει επίσης εμψυχωτικές επιστολές που είχαν σταλεί στους φυλακισμένους, μερικές από τις οποίες είναι γεμάτες Γραφικές περικοπές. Ο Κρεσπέν θεωρούσε ότι η πίστη εκείνων που έγραψαν αυτές τις μαρτυρίες ήταν «άξια αιώνιας μνήμης».

Πολλά από τα δογματικά θέματα που καλύπτει το βιβλίο του Κρεσπέν αφορούν κυρίως τις θρυλικές διαμάχες Καθολικών-Προτεσταντών. Οι διώκτες και οι διωκόμενοι διαφωνούσαν, λόγου χάρη, για ζητήματα όπως η χρήση εικόνων στη λατρεία, το καθαρτήριο, οι προσευχές υπέρ των νεκρών, καθώς και το αν επαναλαμβάνεται η θυσία του Ιησού κατά τη Θεία Ευχαριστία και αν ο πάπας είναι αντιπρόσωπος του Θεού.

Το Βιβλίο των Μαρτύρων τεκμηριώνει την ύπαρξη των διενέξεων και της αδιαλλαξίας που σημάδεψαν εκείνους τους βίαιους καιρούς. Αν και ο Κρεσπέν εστίασε στο διωγμό των Προτεσταντών από τους Καθολικούς, ας μην ξεχνάμε ότι και οι Προτεστάντες δίωξαν κάποιες φορές τους Καθολικούς με την ίδια αγριότητα.

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, η ψεύτικη θρησκεία έχει κηλιδωθεί από «το αίμα προφητών και αγίων και όλων εκείνων που σφάχτηκαν στη γη». Φυσικά, το αίμα εκείνων που ο Θεός αναγνωρίζει ως πιστούς του μάρτυρες κραυγάζει για εκδίκηση. (Αποκάλυψη 6:9, 10· 18:24) Μερικοί από όσους υπέφεραν και πέθαναν για την πίστη τους την εποχή του Ζαν Κρεσπέν πιθανόν να αναζητούσαν με κάθε ειλικρίνεια τη θρησκευτική αλήθεια.

[Υποσημειώσεις]

a Ένας τίτλος του έργου του Κρεσπέν μεταφράζεται ως εξής: Βιβλίο των Μαρτύρων, Δηλαδή Μνημόνιο Αρκετών Μαρτύρων που Θανατώθηκαν εν Ονόματι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, από τον Γιαν Χους Μέχρι του Παρόντος Έτους 1554. Αρκετές αναθεωρημένες και εμπλουτισμένες εκδόσεις με ποικίλους τίτλους και περιεχόμενα κυκλοφόρησαν τόσο στη διάρκεια της ζωής του Κρεσπέν όσο και μετά το θάνατό του.

b Το 1554, τη χρονιά που εξέδωσε ο Κρεσπέν Το Βιβλίο των Μαρτύρων, εκδόθηκαν άλλα δύο μαρτυρολόγια—ένα στα γερμανικά από τον Λούντβιχ Ράμπους και ένα στα λατινικά από τον Τζον Φοξ.

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Εσώφυλλο από «Το Βιβλίο των Μαρτύρων» του Κρεσπέν (Έκδοση 1564)

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Εκτέλεση Προτεσταντών ενώπιον του Γάλλου Βασιλιά Ερρίκου Β΄ και της αυλής του

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 13]