Οι Σαδδουκαίοι των Ημερών του Ιησού

ΟΤΑΝ ο Ιησούς Χριστός ήταν στη γη, υπήρχαν τρία κύρια Ιουδαϊκά δόγματα: Οι Φαρισαίοι, οι Σαδδουκαίοι και οι Εσσαίοι. Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, ή «Καινήν Διαθήκην», οι Φαρισαίοι αναφέρονται ονομαστικά περί τις εκατό φορές· οι Σαδδουκαίοι μνημονεύονται δεκατέσσερες μόνο φορές, ενώ οι Εσσαίοι δεν αναφέρονται καθόλου. Στο άρθρο αυτό θα εξετάσωμε τι έχει να πη η Γραφή και άλλα ιστορικά συγγράμματα για τους Σαδδουκαίους.

Οι Σαδδουκαίοι ήσαν οι ιερατικοί αριστοκράται. Έτσι διαβάζομε στις Πράξεις 5:17: «Ο αρχιερεύς και πάντες οι μετ’ αυτού, οίτινες ήσαν η αίρεσις των Σαδδουκαίων.» Οι αρχιερείς Άννας και Καϊάφας ήσαν Σαδδουκαίοι. (Λουκ. 3:2) Οι Σαδδουκαίοι λοιπόν αρχιερείς ήσαν εκείνοι οι οποίοι, μαζί με τους Φαρισαίους, απέστειλαν όργανα για να συλλάβουν τον Ιησού Χριστό.—Ιωάν. 7:32· 11:47, 57· 18:3.

Αυτό επιβεβαιώνεται περαιτέρω όταν εξετάσωμε την προέλευσι του ονόματός των. Ο όρος «Σαδδουκαίος» είναι η Ελληνική απόδοσις του «Σαδωκίτης». Επειδή το όνομα «Σαδώκ» έχει την έννοια του ηθικά καθαρού ή δικαίου, μερικοί ισχυρίσθηααν ότι οι Σαδδουκαίοι έλαβαν αυτό το όνομα λόγω της αυτοδικαιώσεώς των και της αυστηρής των προσηλώσεως στον νόμο του Μωυσέως. Εν τούτοις, η βαρύτης των αποδείξεων συνδέει το όνομα των με τον Λευίτην Σαδώκ, ο οποίος ήταν αρχιερεύς στον καιρό του Δαβίδ και του Σολομώντος. (1 Βασ. 1:32-45· 2:35· 2 Χρον. 31:10) Η ιερατική αυτή τάξις εξακολουθούσε να φέρη το όνομα Σαδδουκαίοι, αν και η αρχιερατική γραμμή είχε μεταβιβασθή σε άλλον οίκον, των Ασμοναίων, στις ημέρες των Μακκαβαίων.

Μεταξύ των Σαδδουκαίων ήταν μια ομάς γνωστή ως οι Βαιθουσιανοί, που αναφέρονται στις Γραφές ως «Ηρωδιανοί», δηλαδή, «κομματικοί οπαδοί του Ηρώδου». (Μάρκ. 3:6) Τους βρίσκομε συνδεδεμένους με τους Φαρισαίους στις προσπάθειες των να δυσφημήσουν τον Χριστό, όπως αναγράφεται εις Μάρκον 3:6, όπου διαβάζομε ότι «εξελθόντες οι Φαρισαίοι, συνεβουλεύθησαν ευθύς μετά των Ηρωδιανών» για να εξοντώσουν τον Ιησούν. Ο Χριστός Ιησούς προειδοποίησε τον λαό να φυλάγεται από τις διδασκαλίες των Σαδδουκαίων, όπως έκαμε και για τις διδασκαλίες των Φαρισαίων: «Βλέπετε, προσέχετε από της ζύμης των Φαρισαίων και της ζύμης του Ηρώδου.» (Μάρκ. 8:15) Λόγω της ομοιότητος των δύο αυτών εδαφίων του κατά Μάρκον ευαγγελίου με το Ματθαίος 16:1, 6, είναι πολύ πιθανόν ότι ο Ματθαίος απλώς τους εχαρακτήρισε αυτούς ως Σαδδουκαίους, ενώ ο Μάρκος τους διέκρινε ή τους προσδιόρισε περαιτέρω ως «Ηρωδιανούς» ή κομματικούς οπαδούς του Ηρώδου. Φαίνεται λοιπόν ότι μεταξύ των Σαδδουκαίων θα ευρίσκοντο τόσον οι αρχιερείς όσο και οι «Ηρωδιανοί».

ΟΙ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΦΑΡΙΣΑΙΩΝ

Έχοντας διαμορφώσει πολιτική νοοτροπία, οι Σαδδουκαίοι συνήθιζαν να χρησιμοποιούν πολιτική στις σχέσεις των με τα άλλα έθνη. Ήθελαν ν’ απεργασθούν τη σωτηρία του Ιουδαϊκού έθνους, χωρίς ν’ αναμείνουν τον Μεσσία να τους απελευθερώση· έξοχο παράδειγμα τούτου είναι οι γυιοί του Ματταθία, γνωστοί ως Μακκαβαίοι, 166-63 π.Χ. Οι Σαδδουκαίοι ήσαν πλούσιοι και ευνοούσαν την τάξι των πλουσίων. Και λόγω της ευνοϊκής των θέσεως, και λόγω των διδασκαλιών των, μικρή επιρροή είχαν στο λαό. Σε έντονη αντίθεσι με αυτούς έστεκαν οι αντίπαλοί των, οι Φαρισαίοι οι οποίοι απέβλεπαν στην έλευσι του Μεσσία για να τους απαλλάξη από τα εθνικά των δεινά, και οι οποίοι ήσαν δημοφιλείς μεταξύ του κοινού λαού, αν και αυτοί οι ίδιοι τον περιφρονούσαν.—Ιωάν. 7:49.

Οι Γραφές μάς διαφωτίζουν για μερικές από τις κύριες διαφορές μεταξύ των διδασκαλιών των Σαδδουκαίων και των διδασκαλιών των Φαρισαίων: «Οι μεν Σαδδουκαίοι λέγουσιν ότι δεν είναι ανάστασις, ουδέ άγγελος, ουδέ πνεύμα· οι δε Φαρισαίοι ομολογούσιν αμφότερα.» (Πράξ. 23:8) Η μη πίστις των στην ανάστασι είναι γνωστή σε όλους λόγω της προσπαθείας των να αντικρούσουν τον Ιησούν στο ζήτημα της γυναικός που είχε επτά συζύγους.—Ματθ. 22:23-32.

Μια τρίτη κυρία διαφορά μεταξύ των δύο ήταν, κατά τον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο, ότι οι Σαδδουκαίοι ισχυρίζοντο πως ο άνθρωπος είναι ένας τελείως ελεύθερος ηθικός παράγων και ότι η ευημερία του εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τον ίδιον· ενώ οι Φαρισαίοι απέκλιναν προς τη μοιρολατρία και επίστευαν σ’ ένα είδος πεπρωμένου. Οι Φαρισαίοι επίστευαν ότι ο άνθρωπος έχει ψυχή αθάνατη (πάλι κατά τον Ιώσηπο· ενώ άλλοι συγγραφείς διατείνονται ότι μόνο μερικοί από τους Φαρισαίους το επίστευαν αυτό·) και ότι υπάρχουν μετά θάνατον αμοιβές μακαριότητος για την αγαθοεργία και τιμωρίας Άδου για την αδικοπραγία. Οι Σαδδουκαίοι τα ηρνούντο όλα αυτά.

Όσο για τις Γραφές, οι Σαδδουκαίοι παρεδέχοντο μόνο την Πεντάτευχο, τα πέντε βιβλία του Μωυσέως, και απέρριπταν όχι μόνο τη θεοπνευστία του υπολοίπου των Εβραϊκών Γραφών, αλλά και την προφορική παράδοσι που οι Φαρισαίοι ισχυρίζοντο ότι είχε την αρχή της στην εποχή του Μωυσέως. Λόγω της απορρίψεως από αυτούς του προφορικού νόμου ή παραδόσεως, εχαρακτηρίσθησαν από μερικούς ως «Γραφισταί» και «ακόλουθοι της Γραφής».

Αν και ισχυρίζοντο ότι απέρριπταν την προφορική παράδοσι, φαίνεται—αν οι αφηγήσεις των συζητήσεων που αναγράφονται στο Μισνά των Φαρισαίων παρουσιάζουν επακριβώς τις απόψεις των—ότι οι Σαδδουκαίοι διαφωνούσαν κυρίως στις μετέπειτα καινοτομίες. Πραγματικά ήσαν τόσο κακοί όσο και οι Φαρισαίοι όταν έφθασαν να ‘διυλίζουν τον κώνωπα και να καταπίνουν την κάμηλον’.—Ματθ. 23:24.

Κατά τους Σαδδουκαίους, ο νόμος του ανδραδελφικού γάμου εφηρμόζετο μόνο σε μνηστευμένες παρθένους, ενώ οι Φαρισαίοι ισχυρίζοντο ότι εφηρμόζετο στις χήρες. Η κατανόησις της διακρίσεως αυτής προσθέτει έννοια στο ζήτημα που ήγειραν οι Σαδδουκαίοι ως προς το ποιος από τους επτά συζύγους θα είχε τη γυναίκα στην ανάστασι· διότι κατ’ αυτούς η γυναίκα μπορούσε πραγματικά να γίνη σύζυγος του εβδόμου και μόνο. Εγείροντας το ερώτημα τούτο οι Σαδδουκαίοι προσέβαλλαν και τη διδασκαλία της αναστάσεως και την του ανδραδελφικού γάμου όπως εδιδάσκετο από τους Φαρισαίους. Οι Σαδδουκαίοι απαιτούσαν να φτύση η απολακτισμένη γυναίκα το πρόσωπο του απρόθυμου ανδραδέλφου, ενώ οι Φαρισαίοι απαιτούσαν μόνο να φτύση ενώπιον του προσώπου του.—Δευτ. 25:5-9.

Στον νόμο της ανταποδόσεως, που απαιτούσε για κείνον που ψευδομαρτυρούσε εναντίον του πλησίον του να τιμωρήται με την ίδια ποινή που επεδίωκε να επιφέρη στον άλλον, οι Σαδδουκαίοι απαιτούσαν κατά γράμμα εκτέλεσιν του «οφθαλμόν αντί οφθαλμού, χείρα αντί χειρός» του νόμου, αλλ’ οι Φαρισαίοι επέτρεπαν αντικατάστασι των πραγματικών απαιτήσεων με χρηματικές πληρωμές. Αφ’ έτερου, οι Σαδδουκαίοι απαιτούσαν απότισι της κατά γράμμα ποινής μόνο αν η ψευδομαρτυρία επέφερε πραγματική βλάβη, ενώ οι Φαρισαίοι ισχυρίζοντο ότι η πρόθεσις να προξενηθή βλάβη αρκούσε αυτή καθ’ εαυτήν να επισύρη τιμωρία. Ο λόγος του Θεού πάνω σ’ αυτό το ζήτημα αναφέρει: «Τότε θέλετε κάμει εις αυτόν, καθώς αυτός εστοχάσθη να κάμη εις τον αδελφόν αυτού.»—Δευτ. 19:16-21.

Γενικά μπορεί να λεχθή ότι οι Σαδδουκαίοι ερμήνευαν τον νόμο συντηρητικά και εφήρμοζαν τις ποινές του με ακαμψίαν, ενώ οι Φαρισαίοι προσπαθούοαν να ευαρεστούν το λαό μετριάζοντας τις ποινές του όπου ήταν δυνατόν να το πράξουν μ’ ένα εύσχημο επιχείρημα. Οι Σαδδουκαίοι ερμήνευαν τον νόμο τόσο κατά γράμμα ώστε απηγόρευαν την εκτέλεσι συζυγικών καθηκόντων σαράντα ημέρες μετά τη γέννησι ενός άρρενος και ογδόντα ημέρες μετά τη γέννησι ενός θηλυκού βρέφους, επειδή ο νόμος εχαρακτήριζε μια γυναίκα ως ακάθαρτη στις χρονικές αυτές περιόδους. Έφθαναν μάλιστα ως το σημείο του ν’ απαγορεύουν τέτοια καθήκοντα το σάββατο λόγω της προσπαθείας που συνεπήγοντο.—Λευιτ. 12:2-8.

ΕΥΘΥΝΗ

Οι Σαδδουκαίοι συνεμερίσθησαν με τους Φαρισαίους την ενοχή της θανατώσεως του Ιησού. Εδικαίωναν υπερβολικά τους εαυτούς των, ο δε Χριστός προειδοποίησε τους ακολούθους του να φυλάγονται από τη διδασκαλία των, όπως ακριβώς τους προειδοποίησε να φυλάγωνται από τη διδασκαλία, τη «ζύμη», των Φαρισαίων. (Ματθ. 16:6, 11, 12) Ενώ δε η δριμεία καταγγελία του, που αναγράφεται εις Ματθαίον 23, εστρέφετο εναντίον των γραμματέων και Φαρισαίων, δεν πρέπει να νομίσωμε ότι οι Σαδδουκαίοι ήσαν λιγώτερο επίμεμπτοι. Μάλλον, φαίνεται ότι επειδή αυτοί εκρατούντο μακριά από τον λαό, σπανιώτερα ήρχοντο σε επαφή με τον Ιησούν.

Η πιο πολιτικόφρων πτέρυξ των Σαδδουκαίων, οι Βαιθουσιανοί ή κομματικοί οπαδοί του Ηρώδου, ήσαν εκείνοι που προσπαθούσαν να παγιδεύσουν τον Ιησούν στο ζήτημα του φόρου. Η προσποιητή των ειλικρίνεια και η κολακεία των προς τον Χριστόν δεν τον έκαμαν να μπη στην παγίδα των. Ο Ιησούς αφήρεσε το προσωπείο των με το ερώτημα, «Τι με πειράζετε;» και απέφυγε την παγίδα των λέγοντάς τους να προσκομίσουν ένα νόμισμα με την εικόνα του Καίσαρος επάνω, κι ύστερα δίνοντάς τους την απάντησι: «Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα, και τα του Θεού εις τον Θεόν.»—Μάρκ. 12:13-17.

Φαίνεται ότι ευθύς μετά την Πεντηκοστή οι Σαδδουκαίοι ήσαν εκείνοι που ενεφανίζοντο κυρίως στον διωγμό των αποστόλων, «αγανακτούντες, διότι εδίδασκον τον λαόν, και εκήρυττον δια του Ιησού την εκ νεκρών ανάστασιν», καθώς και διότι με το κήρυγμα των οι απόστολοι ‘ήθελον να φέρουν επ’ αυτών το αίμα του Ιησού’. (Πράξ. 4:1, 2, 19· 5:17, 28, 29) Μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ., οι Σαδδουκαίοι γρήγορα εξηφανίσθησαν από την Ιουδαϊκή σκηνή.

Σαράντα χρόνια πρωτύτερα, ο Βαπτιστής Ιωάννης τούς είχε ειδοποιήσει, και αυτούς και τους Φαρισαίους, για την επικείμενη εκείνη καταστροφή. «Ιδών δε πολλούς εκ των Φαρισαίων και Σαδδουκαίων ερχομένους εις το βάπτισμα αυτού, είπε προς αυτούς, Γεννήματα εχιδνών, τις έδειξεν εις εσάς να φύγητε από της μελλούσης οργής; Κάμετε λοιπόν καρπούς αξίους της μετανοίας· και μη φαντασθήτε να λέγητε καθ’ εαυτούς, Πατέρα έχομεν τον Αβραάμ· διότι σας λέγω, ότι δύναται ο Θεός εκ των λίθων τούτων να αναστήση τέκνα εις τον Αβραάμ. Ήδη δε και η αξίνη κείται προς την ρίζαν των δένδρων· παν λοιπόν δένδρον μη κάμνον καρπόν καλόν, εκκόπτεται, και εις πυρ βάλλεται.»—Ματθ. 3:7-10.

Οι Σαδδουκαίοι, από πολλές απόψεις, βρίσκουν το αντίστοιχο των στο νεωτεριστικό κλήρο του «Χριστιανισμού» που εκδηλώνει πολύ λίγη πίστι στον λόγον του Θεού, επιδεικνύει πνεύμα αυτοδικαιώσεως, αποβλέπει στις κοσμικές κυβερνήσεις μάλλον παρά στον Βασιλέα του Θεού και στη βασιλεία του και εναντιώνεται στους δούλους του Ιεχωβά που φέρουν αυτή την ελπίδα στο λαό. Με τον Αρμαγεδδώνα θα παρέλθη από τη σκηνή του κόσμου ο κλήρος του «Χριστιανισμού», όπως παρήλθαν και οι Σαδδουκαίοι με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ.