Μέρος 1—«Γενηθήτω το Θέλημά σου επί της Γης»
Το απόγευμα του Σαββάτου, 2 Αυγούστου 1958, ο πρόεδρος της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά της Πενσυλβανίας, μετά τη διάλεξί του με θέμα «Γενηθήτω το Θέλημά Σου» ενώπιον ακροατηρίου 174.983 ατόμων που ήσαν συγκεντρωμένα στο Στάδιο Γιάνκη και στο Πόλο Γκράουντς της Νέας Υόρκης με την ευκαιρία της Διεθνούς Συνελεύσεως Μαρτύρων του Ιεχωβά «Το Θείον Θέλημα», παρουσίασε το νέο βιβλίο από 384 σελίδες με τον τίτλο «Γενηθήτω το Θέλημά Σου επί της Γης». Η νέα αυτή έκδοσις εχαιρετίσθη με μεγάλη χαρά από το απέραντο εκείνο πλήθος, και ελήφθησαν προθύμως 228.000 αντίτυπα στη διάρκεια των τελευταίων δύο ημερών της διεθνούς συνελεύσεως.
Λόγω της αμέσου σπουδαιότητος των περιεχομένων του συναρπαστικού αυτού βιβλίου, αρχίζει η τμηματική δημοσίευσις του από το παρόν τεύχος της «Σκοπιάς» ώστε τα εκατομμύρια των αναγνωστών του περιοδικού τούτου, που εκδίδεται σε πενήντα και πλέον γλώσσες, να μπορέσουν να διαβάσουν τα άγγελμα του βιβλίου όσο το δυνατόν ενωρίτερα, ως επίσης να το συμμελετήσουν με άλλους σπουδαστάς των Γραφικών προφητειών. Οι αναγνώσται της «Σκοπιάς», φυλάσσοντας το κάθε δημοσιευόμενο τμήμα, θα μπορέσουν τελικά να έχουν ολόκληρο το βιβλίο, ο καθένας στη δική του γλώσσα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 1
ΤΙΝΟΣ ΘΕΛΗΜΑ;
1. Γιατί το ανθρώπινο γένος κινείται γοργά προς ένα νέο κόσμο;
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ γένος κινείται γοργά προς ένα νέο κόσμο. Σε λίγο οι μεγάλες θλίψεις, που επέφεραν ταραχή στον κόσμον αυτόν από το έτος 1914, θα φθάσουν στο αποκορύφωμα του Αρμαγεδδώνος.a Ο παλαιός αυτός κόσμος δεν θα μπορέση να ανθέξη στην υπερβολική εκείνη θλίψι, ομοίαν της οποίας ποτέ άλλοτε δεν επέρασε ο άνθρωπος από την αρχή της ανθρωπίνης υπάρξεως. Η θλίψις εκείνη θα είναι η χειρότερη που υπήρξε ποτέ, αλλά θα είναι και η τελευταία των θλίψεων του κόσμου, οι δε ευγνώμονες που θα επιζήσουν απ’ αυτή θα εισέλθουν σ’ ένα νέο κόσμο που υπόσχεται θαυμάσια πράγματα.
2. Γιατί πρέπει να έλθη ένας νέος κόσμος, και ποια ερωτήματα εγείρονται σχετικά μ’ αυτόν;
2 Για σοβαρούς λόγους πρέπει να έλθη ένας νέος κόσμος. Τα πράγματα δεν μπορούν να προχωρήσουν όπως είναι και μάλιστα επάνω στα ίδια θεμέλια. Πρέπει να γίνη μια ριζική αλλαγή. Η αλλαγή αυτή θα επέλθη από άλλες δυνάμεις και όχι από εκείνες που ευθύνονται για τα δεινά της ανθρωπότητος στη διάρκεια των χιλιάδων αυτών ετών. Η αλλαγή εκείνη θα ανακαινίση τα πάντα. Ο κόσμος, το όλον σύστημα πραγμάτων, θα γίνη καινούργιος με υγιείς βάσεις. Καθόσον σκεπτόμεθα για τον ποθητό αυτόν νέο κόσμο, εγείρονται μερικά ζωτικά ερωτήματα. Μήπως ο κόσμος εκείνος θα σχεδιασθή και θα οικοδομηθή από ανθρωπίνους επιστήμονας του παρόντος ή του μέλλοντος; Στη διάρκεια του κόσμου εκείνου, ο οποίος πάντοτε θα παραμένη νέος, τίνος θέλημα είναι εκείνο που πρέπει να γίνεται και θα γίνεται στη γη; Μήπως πρόκειται να είναι το θέλημα κανενός ατελούς, ιδιοτελούς, θνήσκοντος ανθρωπίνου πλάσματος; Ή μήπως πρόκειται να είναι το θέλημα κάποιου ανιδιοτελούς, τελείου, αθανάτου, κάποιου ανωτέρου και ισχυροτέρου κι από το πιο εξέχον ανθρώπινο πλάσμα; Ή πρόκειται να είναι το θέλημα κάποιου επιγείου ή κάποιου που είναι στο έξω διάστημα ή κάποιου που είναι πέρα από το έξω διάστημα;
3. Από το 1957, γιατί πληροφορημένα άτομα ενδιεφέρθησαν για το έξω διάστημα;
3 Ιδιαίτερα από τον Οκτώβριο του έτους 1957 όλοι οι πληροφορημένοι άνδρες και γυναίκες ενδιεφέρθησαν για το έξω διάστημα. Άρχισαν να εκφράζωνται από μια νέα άποψι, την άποψι του κοσμικού διαστήματος. Λέγουν ότι μπήκαμε στον αιώνα του πυρηνικού διαστήματος. Λέγουν ότι πρέπει να κατακτήσωμε το έξω διάστημα με τη χρήσι της πυρηνικής ενεργείας, της ισχυρής ενεργείας που είναι δεσμευμένη στον πυρήνα των ατόμων, από τα οποία αποτελείται κάθε ύλη, της τρομακτικής ενεργείας που μας έγινε γνωστή από την έκρηξι καταχθόνιων βομβών επιστημονικής εφευρέσεως. Αλλά γιατί να κατακτήσωμε το έξω διάστημα; Για ν’ αποκτήσουν οι κατακτηταί τον έλεγχο της αιωνίας κατοικίας του ανθρώπου, αυτού του πλανήτου γης. Λέγουν ότι το σημείον ελέγχου βρίσκεται κάπου εκεί στο έξω διάστημα. Γι’ αυτούς, το λεγόμενο τελικό όπλο δεν είναι αρκετό· η «τελική θέσις» είναι εξαιρετικά αναγκαία. Προς έκπληξιν πολλών, ένας διάσημος νομοθέτης είπε:
4. Τι είπε ένας διάσημος νομοθέτης σχετικά με το έξω διάστημα;
4 «Υπάρχει κάτι σπουδαιότερο από οποιοδήποτε τελικό όπλο. Είναι η τελική θέσις—η θέσις ολικού έλεγχου επάνω στη γη κείται κάπου έξω στο διάστημα. Είναι το μέλλον, το μακρινό μέλλον, καίτοι δεν απέχει τόσο όσο μπορεί να φαντασθήκαμε. Όποιος κερδίση την τελική εκείνη θέσι κερδίζει τον έλεγχο, τον πλήρη έλεγχο, επάνω στη γη, για σκοπούς τυραννίας ή για την εξυπηρέτησι της ελευθερίας.»b
5. Ποιο φόβο εξέφρασε αυτή η δήλωσις, και έκτοτε ποια απάντησις δίδεται στο ερώτημα ως προς τα ποιος πρέπει να ελέγχη το έξω διάστημα;
5 Η τόσον έντονη αυτή δήλωσις, που έγινε για ν’ αφυπνίση τους απειλουμένους λαούς περί του «κινδύνου της ώρας,» εξέφρασε τον φόβο ενός μονοπλεύρου «διαστηματικού ιμπεριαλισμού» από κάποια πολιτική, στρατιωτική, παγκόσμια δύναμι. Η θέλησις της παγκοσμίου δυνάμεως που εκέρδισε την «τελική θέσι» μαζί με το «τελικό όπλον» θα είναι τότε η ελέγχουσα θέλησις της γης. Προβάλλει, λοιπόν, το ερώτημα, Ποιος πρέπει να ελέγχη το έξω διάστημα; Οι κατά κόσμον σοφοί, πιστεύοντας ότι τώρα ο «ουρανός είναι το όριον» για τους ανθρώπους, εισηγήθησαν ότι τα μέλη της διεθνούς εκείνης οργανώσεως, των Ηνωμένων Εθνών, πρέπει όλα να εγκαταλείψουν την ιδέα μιας «τελικής θέσεως» για οποιοδήποτε έθνος και ότι όλα τα έθνη-μέλη πρέπει να ενωθούν σε μια ενέργεια για την κατάκτησι του διαστήματος για τους σκοπούς της ειρήνης του κόσμου. Ένας αρθρογράφος είπε τα εξής: «Ο έλεγχος του έξω διαστήματος μπορεί καλώς ν’ αποτελή την κλείδα του μέλλοντος· χάριν δε της παγκοσμίου ειρήνης, και της ανθρωπίνης επιβιώσεως ακόμη, ο έλεγχος αυτός πρέπει ν’ αποτελή ζήτημα όχι εθνικού γοήτρου αλλά συλλογικής ασφαλείας.»c Ο διεθνής έλεγχος εθεωρήθη ως η μόνη πρακτική απάντησις σε όλα τα ερωτήματα που ήγειρε η εισβολή του ανθρώπου στο έξω διάστημα με πυραύλους και ανθρωποποίητους δορυφόρους. Ο διεθνής νόμος, ένας «νόμος του κόσμου,» εθεωρήθη ως αναγκαίος για να εμποδίση την ανθρώπινη κατάκτησι του διαστήματος από το να χρησιμοποιήται κακώς από ένα έθνος ή από ομάδα εθνών.
6. (α) Τι είπε μια θρησκευτική εφημερίς για την κατάκτησι και εξερεύνησι του έξω διαστήματος; (β) Αλλά ποιους έφερε σε προεξέχουσα θέσι αυτή η εξερεύνησις;
6 Η θρησκεία εισεχώρησε στην εξέτασι των ευκαιριών και των κινδύνων του διαστηματικού αιώνος του ανθρώπου. Μετά μια εβδομάδα, αφότου η Σοβιετική Ένωσις εξαπέλυσε τον πρώτο της δορυφόρο, τον υπ’ άριθ. 1 Σπούτνικ, για να περιστρέφεται ολόγυρα στη γη μας, η εφημερίς του Βατικανού Ο Ρωμαίος Παρατηρητήςd ενεθάρρυνε την εξερεύνησι του έξω διαστήματος. Υπό ημερομηνίαν 11 Οκτωβρίου 1957, έγραψε: «Ο Θεός δεν έχει σκοπό να θέση όριον στις προσπάθειες του ανθρώπου να κατακτήση το διάστημα.» Είπε ότι η άποψις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας περί του έξω διαστήματος δεν μετεβλήθη από τότε που ο Πάπας αυτής Πίος Ι 2 προσεφώνησε ένα αστροναυτικό συνέδριο στη Ρώμη της Ιταλίας το 1956. «Σ’ εκείνη την περίπτωσι,» έγραψε η εφημερίς του Βατικανού, «ο Πάπας Πίος Ι 2 είπε σε 400 συνέδρους από είκοσι δύο έθνη ότι ‘όσο περισσότερο εξερευνούμε το έξω διάστημα, τόσο περισσότερο πλησιάζομε στη μεγάλη ιδέα της μιας οικογενείας κάτω από τον Θεόν που είναι Μήτηρ Πατήρ’.»e Εν τούτοις, τα μέχρι σήμερον γεγονότα αποκαλύπτουν ότι η εξερεύνησις του έξω διαστήματος κατά τον ανθρώπινο τρόπο φέρει σε εντελώς προεξέχουσα θέσι τους φυσικούς επιστήμονας. Ένα πληρωμένο άρθρο εφημερίδος με τον τίτλο «Θα Έπιτύχωμε στην Επιστήμη;» απέδωσε φιλοφρόνησι στους Ρώσους επιστήμονας και κατόπιν είπε ότι είμεθα στο «κατώφλι ενός αιώνος του διαστήματος στον οποίον το μέρος που είναι ισχυρότερο στην επιστήμη θα κληρονομήση τη γη—ή ό,τι απέμεινε απ’ αυτήν.»f
7. Σε ποιόν μακαρισμό ρίχνουν αμφιβολία, και από τι εξαρτάται η εκπλήρωσις του μακαρισμού αυτού;
7 Αυτοί οι λόγοι ρίχνουν μια αμφιβολία στον τρίτο μακαρισμό της περίφημου επί του Όρους Ομιλίας του Ιησού Χριστού: «Μακάριοι οι πραείς, διότι αυτοί θέλουσι κληρονομήσει την γην.»g Ωστόσο, είναι πιθανόν να συμβή ώστε κάποια μέρα σύντομα οι πράοι ή ηπίου χαρακτήρος άνθρωποι να κληρονομήσουν πραγματικά τη γη χωρίς κανενός είδους καταδυνάστευσι; Το να δοθή απάντησις σ’ αυτό το ερώτημα, όπως και σε άλλα ζωτικά ερωτήματα, εξαρτάται από το τίνος θέλημα πρόκειται να γίνεται στη γη στον επερχόμενο νέο κόσμο.
8. Σχετικά με την «τελική θέσι» τι λησμονούν τα έθνη;
8 Τα έθνη του κόσμου τούτου, ανάμεσα στους φόβους των, στις ανησυχίες και στις φιλοδοξίες των, λησμονούν κάτι. Τι; Υπάρχει μια δύναμις που ήδη έχει την «τελική θέσι,» όχι την τελική θέσι απλώς έναντι της μικροσκοπικής γης, αλλά και την έναντι όλων των πλανητών, δορυφόρων, ηλίων και του αμετρήτου σύμπαντος που μπορούν τα τηλεσκόπια να φέρουν στη θέα μας. Είναι η νοητική, θεία Δύναμις που εδημιούργησε τη γη και τον άνθρωπο και τα ζώα και τα πτηνά επάνω σ’ αυτήν, ναι, που εδημιούργησε όλους τους αστέρας, τον ήλιο και τη σελήνη που φέγγουν επάνω μας εδώ στη γη. Ο νουνεχής, με αυτοπεποίθησι άνθρωπος, δεν χρειάζεται να σκεφθή γι’ αυτή τη νοητική, θεία Δύναμι ή για οποιοδήποτε καθήκον, το οποίον ο άνθρωπος έχει προς την πανίσχυρη αυτή Δύναμι ως Δημιουργόν του. Ο άνθρωπος προσπαθεί να χλευάση την ύπαρξι μιας τέτοιας νοητικής δημιουργικής δυνάμεως, διότι οι μικροσκοπικοί, βραχύβιοι δορυφόροι ή σπούτνικ του ανθρώπου δεν προσέτρεξαν σ’ αυτόν καθόσον περιεστρέφοντο γύρω μας στο έξω διάστημα. Πόσον ανόητο είναι αυτό! Διότι η τελική θέσις της νοητικής αυτής Δυνάμεως δεν είναι κάπου στο μακρινό διάστημα όσο οι ανθρώπινοι επιστήμονες θα μπορούσαν να εξαποστείλουν τον απώτατο δορυφόρο τους ή σπούτνικ.
9. Πού κρατεί ο Δημιουργός την τελική θέσι, και γιατί κρατεί παντού τον διαστηματικό ιμπεριαλισμό;
9 Ο ασυλλόγιστος άνθρωπος ας γνωρίζη ότι η τελική θέσις του πανεπιστήμονος, παντοδυνάμου Δημιουργού είναι στο αόρατο βασίλειο, στο οποίον ο άνθρωπος με όλη την επιστήμη του, δεν μπορεί να εκτιναχθή. Κατ’ ανάγκην ο Δημιουργός κρατεί την «τελική θέσι» διότι αυτός είναι ο Ύψιστος, ο Υπέρτατος σε όλο το σύμπαν. Αυτός είναι το ζων, δημιουργικό Κέντρον γύρω από το οποίον περιστρέφεται όλη η κτίσις. Δικαιωματικά κρατεί τον διαστηματικό ιμπεριαλισμό παντού, διότι αυτός είναι Κυρίαρχος σε όλο τον ουρανό και στη γη και σε όλο το διάστημα μεταξύ αυτών. Με κανένα έθνος ή ομάδα εθνών δεν θα συμμερισθή τον διαστηματικό ιμπεριαλισμό του. Δεν μπορεί να τον κατανίκηση κανένα από τα περιφρονητικά επίγεια έθνη. Αυτός είναι Θεός!
ΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΟΡΑΜΑ
10. Γιατί δεν τολμούμε ν’ αγνοήσωμε τον Θεό, και γιατί δεν μπορούμε να τον ιδούμε;
10 Αν και δεν μπορούμε να τον ιδούμε, δεν τολμούμε ν’ αγνοήσωμε τον Ύψιστο, τον παντοδύναμο Κυρίαρχο Θεό. Δεν μπορούμε να διαφύγωμε τους νόμους του σε οποιοδήποτε μέρος του απεράντου σύμπαντος, περιλαμβανομένου και του νόμου ότι κανείς χοϊκός άνθρωπος δεν μπορεί να τον ιδή και να ζήση. Ο Θεός δεν μπορούσε να παραβή αυτόν τον νόμο, ούτε ακόμη και για χάρι του προφήτου του Μωυσέως, μέσω του οποίου έδωσε τις απαράμιλλες Δέκα Εντολές. Όταν ο Μωυσής παρεκάλεσε τον Θεό να κάμη αυτόν, έναν απλό άνθρωπο, να ιδή τη θεία δόξα, ο Θεός είπε στον Μωυσή: «Δεν δύνασαι να ίδης το πρόσωπον μου· διότι άνθρωπος δεν θέλει με ιδεί, και ζήσει.»h Αυτός ο κανών παρέμεινε αληθής, οσοδήποτε κι αν προσεπάθησαν οι επιστήμονες ν’ ανακαλύψουν το μυστικό της ζωής. Ο Θεός δεν είναι δημιουργημένη ύλη, όπως είναι ο άνθρωπος. Αυτός είναι πνεύμα, και συνεπώς είναι αδύνατο να τον ιδούν επίγεια μάτια, και αν ακόμη βοηθηθούν από το πιο ισχυρό τηλεσκόπιο ή από το πιο ισχυρό ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.
11. Πώς πρέπει και πώς μπορούμε να τον λατρεύωμε;
11 Πριν από αιώνες ο Ιησούς Χριστός το εξήγησε αυτό σε μια Σαμαρείτιδα γυναίκα, λέγοντας: «Ο Θεός είναι πνεύμα· και οι προσκυνούντες αυτόν, εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι.»i Παρά την μη ορατότητά του, επειδή είναι στο πνευματικό βασίλειο, τα ανθρώπινα πλάσματα μπορούν νοημόνως να τον λατρεύουν «εν αληθεία» και να λάβουν την ανεκλάλητη ευλογία που προέρχεται απ’ αυτή τη λατρεία. Ένας άνθρωπος που ελάτρευε τον μέγαν αυτόν αόρατον ως τον θείον αθάνατον Άρχοντα, ανεφώνησε: «Εις δε τον βασιλέα των αιώνων, τον άφθαρτον, τον αόρατον, τον μόνον σοφόν Θεόν, είη τιμή και δόξα εις τους αιώνας των αιώνων.»j Λαμβάνοντας στα σοβαρά την ευλαβή αυτή αναφώνησι, πώς μπορούμε να τολμήσωμε ν’ αφήσωμε τον Θεόν έξω από τις σκέψεις μας!
12. Αφού δεν έχομε περιγραφή του Θεού, πώς μας βοηθεί αυτός να εννοήσωμε και εκτιμήσωμε πράγματα σχετικά με τον εαυτό του;
12 «Ουδείς είδέ ποτε τον Θεόν,» έγραψε ένας ακόλουθος του Ιησού Χριστού πριν από δεκαεννέα αιώνες.k Αυτός ήταν ένας προσωπικός φίλος του Ιησού και έκλινε στην αγκάλη του· ωστόσο δεν είδε τον Θεό. Αφού κανείς άνθρωπος, ούτε ακόμη κι ο Ιωάννης ο υιός του Ζεβεδαίου που έγραψε έτσι, δεν είδε τον Θεό, δεν έχομε περιγραφή περί του πώς είναι. Δεν μπορούμε να φαντασθούμε με τι είναι όμοιος. Το να ζωγραφίσωμε μια εικόνα ή να λαξεύσωμε μια μορφή που να τον παριστάνη θα εσήμαινε ότι εμπαίζομε τους εαυτούς μας και ότι μειώνομε και προσβάλλομε τον Θεό. Αυτό μάλλον θα τον υποτιμούσε στην εκτίμησί μας παρά θα μας ανύψωνε στον ισχυρισμό μας ότι τον λατρεύομε. Δεν θα ήταν λατρεία του Θεού «εν πνεύματι», που δεν είναι κάτι το υλιστικό, όπως μια εικόνα· ούτε θα ήταν λατρεία του «εν αληθεία», που δεν είναι κάτι το φανταστικό. Αλλ’ αυτός ο πανένδοξος, αόρατος Θεός μάς βοηθεί να εννοήσωμε και να εκτιμήσωμε τα περί αυτού, κάνοντας παρομοιώσεις με πράγματα που βλέπομε και γνωρίζομε καλά. Ομιλεί μάλιστα για τον εαυτό του σαν να έχη μύτη, μάτια, στόμα, αυτιά, χέρια και πόδια, και μια πάλλουσα καρδιά. Έτσι μπορεί να δώση ένα όραμα για τον εαυτό του με τη χρήσι συμβόλων. Έδωσε στον Ιωάννη, τον υιόν του Ζεβεδαίου, ένα φοβερό όραμα του εαυτού του, για να μπορέση ο Ιωάννης να μας περιγράψη το όραμα και να μας εισαγάγη, με άλλα λόγια, σ’ αυτή την ίδια την παρουσία του Θεού στην «τελική θέσι» του στον ουρανό.
13. Πώς ο Ιωάννης είδε και έμαθε περισσότερα από όλους τους συγχρόνους επιστήμονας;
13 Ο Ιωάννης είδε περισσότερα κι έμαθε περισσότερα από όλα όσα οι σύγχρονοι επιστήμονες έχουν μάθει ή θα μπορούσαν να μάθουν απ’ όλους τους δορυφόρους ή σπούτνικ, τους οποίους εκσφενδονίζουν στο έξω διάστημα, εφωδιασμένους με επιστημονικά όργανα μετρήσεως, ραδιοπομπούς και μηχανήματα τηλεοράσεως. Ο Ιωάννης είδε μακρότερα από το έξω διάστημα με τους ορατούς του ήλιους και πλανήτας, τους γαλαξίας, τους μετεωρίτας και τους κομήτας, και τις κοσμικές του ακτίνες. Ο Ιωάννης ήταν τότε ο τελευταίος στη ζωή από τους δώδεκα αποστόλους του Ιησού Χριστού. Ό,τι είδε ήταν μια αποκάλυψις, που έγινε δυνατή όχι με τα σύγχρονα επιστημονικά όργανα, αλλά μόνο με την επενέργεια της αοράτου ενεργού δυνάμεως ή πνεύματος του Θεού. Το βιβλίο, στο οποίον ο Ιωάννης περιγράφει το θαυματουργικό αυτό όραμα καλείται Η Αποκάλυψις του Ιωάννου. Έχει τεθή τελευταίο στα βιβλία των Αγίων Γραφών, στη Βίβλο. Ο Ιωάννης τότε υφίστατο παθήματα επειδή ήταν Χριστιανός, «δια τον λόγον του Θεού, και δια την μαρτυρίαν του Ιησού Χριστού,» λέγει ο Ιωάννης. Εκρατείτο ως δέσμιος στην Πάτμο, την νήσο της εξορίας του, σε μικρή απόστασι από την ακτή της Μικράς Ασίας, που είναι τώρα Ασιατική Τουρκία. (Αποκάλ. 1:9) Τι είδε ο Ιωάννης, το οποίον είναι πολύτιμο και σπουδαιότατο για μας στον παρόντα αιώνα του πυρηνικού διαστήματος;
(Ακολουθεί)
[Υποσημειώσεις]
a Βλέπε Αγ. Γραφήν, εις Αποκάλυψιν 16:16.
b Δήλωσις του Αμερικανού Γερουσιαστού Λύντον Β. Τζόνσον, ηγέτου της γερουσιαστικής πλειοψηφίας και εισηγητού της υποεπιτροπής Πολεμικών Προπαρασκευών σε μια συνεδρίασι Δημοκρατικών Γερουσιαστών στις 7 Ιανουαρίου 1958, όπως ανεγράφη στην εφημερίδα Τάιμς της Νέας Υόρκης της 8ης Ιανουαρίου 1958.
c Τάιμς της Νέας Υόρκης της 16ης Ιανουαρίου 1958, πρώτη σελίς.
d Στην Ιταλική Λ’ Οσερβατόρε Ρομάνο.
e Κατά τηλεγράφημα του Ηνωμένου Τύπου εκ Ρώμης, υπό ημερομηνίαν 11 Οκτωβρίου 1957, δημοσιευμένο στον Αμερικανικό τύπο.
f Παρατίθεται από τη σελίδα 38 της εφημερίδος Τάιμς της Νέας Υόρκης της 26ης Μαρτίου 1958.
g Παρατίθεται από την Αγία Γραφή, Ματθαίος 5:5.
h Παρατίθεται από την Ιερά Βίβλο, Έξοδος 33:20.
i Ομοίως, Ιωάννης 4:24.
j Ομοίως, 1 Τιμόθεον 1:17.
k Ομοίως, Ιωάννης 1:18.