Ο Ναός της Αρτέμιδος

ΣΤΗΝ αρχαία πόλι της Εφέσου το κήρυγμα του αποστόλου Παύλου επέφερε ελάττωσι των πωλήσεων «των αργυρών λειψανοθηκών της Αρτέμιδος». Η πώλησις των εικόνων αυτών «επροξένει εις τους τεχνίτας ουκ ολίγον κέρδος,» και ένας αργυροκόπος ονόματι Δημήτριος υπεκίνησε μια οχλαγωγία εναντίον του αποστόλου Παύλου, λέγοντας: «Και ου μόνον η τέχνη ημών αύτη κινδυνεύει να εξουδενωθή, αλλά και το ιερόν της μεγάλης θεάς Αρτέμιδος να λογισθή εις ουδέν, και μέλλει μάλιστα να καταστραφή η μεγαλειότης αυτής, την οποίαν όλη η Ασία και η οικουμένη σέβεται.»​—Πράξ. 19:24, 27.

Ομιλώντας κατά την επίσκεψί του στα ερείπια της Εφέσου, ο Πήτερ Μπάαμ γράφει στο βιβλίο Αρχαίοι Τόποι της Χριστιανοσύνης: «Είναι ένα εξαιρετικό γεγονός το ότι μια μεγάλη πόλις μπόρεσε να εξαφανισθή τόσο τελείως από το πρόσωπο της γης. . . . [Η Έφεσος] εξηφανίσθη, παρασυρθείσα από τον άνεμο. Τα ερείπιά της εφέρθηκαν στο φως μόνον από τους αρχαιολόγους της εποχής μας. Η Έφεσος ήταν μια από τις μεγάλες πόλεις της αρχαιότητος. Στην ακμή της, κατά την εποχή των αποστόλων, είχε κατοίκους που έφθαναν το τέταρτο του ενός εκατομμυρίου. . . . Περιελάμβανε . . . το Αρτεμίσιον που ήταν αφιερωμένο στη θεά Άρτεμι και εθεωρείτο ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου. Είχε ανεγερθή γύρω στα 700 π. Χ. . . . Το Αρτεμίσιον έζησε σχεδόν χίλια χρόνια. Ήταν ένας από τους μεγάλους τόπους λατρείας στον Ελληνικό κόσμο, ώσπου οι Γότθοι το κατέστρεψαν το 262 μ.Χ. . . .

»Ο θαυμάσιος συγγραφεύς των Πράξεων των Αποστόλων, τον οποίον οι δημοσιογράφοι θα μπορούσαν άριστα να δεχθούν ως προστάτη άγιον του επαγγέλματός των, είναι τόσο ακριβής σε μια εκατοντάδα λεπτομερειών ώστε μπορεί να σημειωθή ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχη και η ελαχίστη αμφιβολία γύρω στην ακρίβεια των εκθέσεών του. Τα πράγματα αυτά έλαβαν χώρα ακριβώς όπως τα ανέφερε . . .

»Η λειψανοθήκη του αρχαίου κόσμου εξηλείφθη τόσο τέλεια, ώστε ο Ζ. Τ. Γουντ, ένας Άγγλος αρχιτέκτων στα μέσα του τελευταίου αιώνος, έκαμε επτά χρόνια ν’ ανακαλύψη την τοποθεσία του ναού. Στο τέλος τη βρήκε με τη βοήθεια μιας Ρωμαϊκής επιγραφής της περιόδου του Αυτοκράτορος Τραϊανού, πενήντα περίπου χρόνια ύστερ’ από την εποχή που ήταν ο Παύλος στην Έφεσο. Η επιγραφή δίνει οδηγίες σχετικά με την οδό, από την οποία η θεά εφέρετο στο θέατρο κατά τη γιορτή που εγίνετο κάθε χρόνο. Ακολουθώντας τις οδηγίες αυτές ο Γουντ βρήκε την τοποθεσία του ναού . . .

»Η ανασκαμμένη τοποθεσία του Αρτεμισίου κείται 300 περίπου γυάρδες μακριά από τον λόφο του φρουρίου. Ομοιάζει σαν μια θεμελίωσι τάφρου, ένα ορθογώνιο 330 επί 110 γυαρδών. Το κοίλωμα είναι κατά το ήμισυ γεμάτο από νερά εδάφους, μερικά δε απομεινάρια από στύλους βρίσκονται στο έλος. Οι Πράξεις των Αποστόλων περιέχουν μια περιγραφή της αναταραχής στην Έφεσο, που εξαπέλυσε ο αργυροκόπος Δημήτριος κατά την διαμονή εκεί του αποστόλου Παύλου. Στην περίπτωσι εκείνη οι αργυροκόποι της πόλεως έκαμαν την εμπορική οχλαγωγία με μικρούς αργυρούς ναούς της Αρτέμιδος που επωλούντο στους περιηγητάς ως ενθύμια. Βρέθηκαν απ’ αυτούς σε ανασκαφές που έγιναν μακριά, όπως στην Άνω Αίγυπτον, στην Ισπανία και την Ινδία.»