‘Το Ελάχιστον Έγινε Χίλια’
Όπως εκτίθεται από τον Γ. Ρ. Μπράουν
Η ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ήρχετο στο Βρεττανικό αποικιακό έδαφος της Νιγηρίας το φθινόπωρο του 1960. Ο γενικός διοικητής, Δρ Ναμδί Αζικίβε, στην προετοιμασία αυτού του γεγονότος, έκαμε την εξής παρατήρησι στο Υπουργικό Συμβούλιό του: «Τώρα έχουν κληθή όλοι οι αρχηγοί θρησκειών, και τι θα γίνη για τον αρχηγό ή εκπρόσωπο των μαρτύρων του Ιεχωβά;» Μερικά από τα μέλη του υπουργικού Συμβουλίου, στο οποίον περιελαμβάνοντο και κληρικοί, αντέτειναν με τη δικαιολογία ότι οι μάρτυρες του Ιεχωβά απέχουν από την πολιτική κι επομένως δεν εβοήθησαν την κυβέρνησι. Σ’ αυτό ο Δρ Αζικίβε, τον οποίον εγνώριζα από πολλά χρόνια, απήντησε: «Αν όλα τα θρησκευτικά δόγματα ήσαν όπως οι μάρτυρες του Ιεχωβά, δεν θα είχαμε φόνους, κλοπές, πλημμελήματα, φυλακισμένους και ατομικές βόμβες. Οι πόρτες δεν θα εκλειδώνοντο κάθε μέρα». Όλα τα μέλη του υπουργικού Συμβουλίου εσιώπησαν. Τότε ο διοικητής είπε τελικά: «Καλέστε τον κ. Μπράουν να εκπροσωπήση τους μάρτυρας του Ιεχωβά».
Αυτό εξηγεί το τηλεγράφημα που έλαβα στην Τρίνινταντ στα τέλη του 1959, που «καλούσε τη σύζυγο μου κι εμένα να επισκεφθούμε πάλι τη Νιγηρία, με πληρωμένα τα έξοδα. Ευχαρίστως δεχθήκαμε. Τον επόμενο Σεπτέμβριο, μετά από σταθμεύσεις στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο, προσγειωθήκαμε στο Αεροδρόμιο της Ικέια, Νιγηρίας, όπου μας εχαιρέτησε ένας δημόσιος λειτουργός. «Αυτό το καινούργιο αυτοκίνητο ‘Σεβρολέ’ είναι δικό σας», είπε, «για να σας πηγαίνη οπουδήποτε θέλετε να πάτε στη Νιγηρία ώσπου ν’ αναχωρήσετε. Αυτός ο άνθρωπος είναι ο οδηγός του αυτοκινήτου σας». Κατευθυνθήκαμε στην κατοικία του κυβερνήτου, όπου ο Δρ Αζικίβε συνήντησε το αυτοκίνητό μας. Έκαμε διευθετήσεις να καταλύσωμε στο προσωπικό του υπνοδωμάτιο στη διάρκεια της επισκέψεώς μας.
Ύστερ’ από λίγες μέρες μερικοί ανώτατοι λειτουργοί ήλθαν με τις συζύγους των στο γεύμα. Μεταξύ αυτών ήσαν ο εκπρόσωπος της βασιλίσσης Λόρδος Περθ, και ο τέως κυβερνήτης της Ιαμαϊκής και της Νιγηρίας, Σερ Άρθουρ Ρίτσαρντς. Ο Δρ Αζικίβε μάς εκάλεσε στην τράπεζα του γεύματος, όπου όλοι τότε ήσαν καθισμένοι εκτός από τη σύζυγο μου και μένα. «Έχω γνωρισθή με τον Κον και την Καν Μπράουν πριν από τριάντα περίπου έτη», είπε ο Δρ Αζικίβε, «και αυτοί συνέβαλαν πολύ στην πνευματική εποικοδόμησι του λαού μας στη Νιγηρία. Γι’ αυτό, Κε Μπράουν, καθήστε στην κεφαλή της τραπέζης, και σεις, Κα Μπράουν, λάβετε θέσι στο άλλο άκρον».
Χωρίς καμμιά σκιά αμφιβολίας, ο γενικός διοικητής της Νιγηρίας εξετίμησε το έργον μας ως μαρτύρων του Ιεχωβά. Αλλά μπορώ να θυμηθώ τον καιρό, που το έργον μας ήταν άγνωστο, όχι μόνο στη Νιγηρία, αλλά και στο υπόλοιπο της Δυτικής Αφρικής. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Δικαστής Ρόδερφορδ, πρόεδρος της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά, μ’ εκάλεσε με τη μικρή μου οικογένεια ν’ αναχωρήσω από τα νησιά της Καραϊβικής και να διασχίσω τον Ατλαντικό ωκεανό προς τη δυτική ακτή της Αφρικής. Ήταν μια ευχαρίστησις να δεχθώ αυτόν τον διορισμό.
ΠΡΩΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ
Η σύζυγος μου, το τέκνον μας κι εγώ εφθάσαμε στο Φρητάουν, Σιέρρα Λεόνε, τον Απρίλιο του 1923. Δεν ήμεθα τότε φιλοξενούμενοι καμμιάς κυβερνήσεως. Πραγματικά, δεν ξέραμε ακριβώς πού θα εμέναμε. Ερώτησα έναν από τους εντοπίους, Υπάρχουν εδώ ξενοδοχεία;» Απήντησε: «Δύο ξενοδοχεία. Το ένα το έχει ένας λευκός, και το άλλο μια εντοπία κυρία. Βλέπετε το τριώροφο εκείνο κτίριο εκεί πάνω; Πηγαίνετε εκεί και θα σας τακτοποιήσουν». Ετακτοποιηθήκαμε, λοιπόν, σ’ ένα καθαρό, δροσερό δωμάτιο.
Με την εφημερίδα και με προγράμματα διεφήμισα μια σειρά διαλέξεων στην Αναμνηστική Αίθουσα Ουίλμπερφορς. Το πρώτο μου θέμα ήταν «Τα εν Φυλακή Πνεύματα—Ποια Είναι; Γιατί Είναι Εκεί; Και Πώς ο Ιησούς Εκήρυξε σ’ Αυτά». Η ανάστατη πόλις ήθελε να μάθη: από πού ήλθε αυτός ο άνθρωπος, ο Μπράουν, και τι θα έλεγε. Η ευρύχωρη αίθουσα ήταν κατάμεστη, εκατοντάδες δε ατόμων απεχώρησαν. Έξη περίπου κληρικοί εν στολή ενώθηκαν με τον λαό χειροκροτώντας καθ’ όσον διηυκρινίζοντο το ένα σημείο μετά το άλλο. Το πλήθος απήλθε ικανοποιημένο με την επεξήγησι, και μπορείτε να φαντασθήτε τη χαρά μου. Το θέμα της διαλέξεως της επομένης Κυριακής τούς έκαμε να σκέπτωνται και να συνομιλούν, «Ακούσατε τα νεώτερα;» έλεγαν. «Μπορείτε να πάτε στον άδη και να επιστρέψετε!»
Εκείνη, την Κυριακή ένας άλλος όγκος ακροατών προσήλθε κι άκουσε την ομιλία: «Στον Άδη μ’ Επιστροφή—Ποιοι Είναι Εκεί;» Και πάλι το ακροατήριο επευφήμησε τα Γραφικά επιχειρήματα, το δε αποτέλεσμα της ομιλίας υπήρξε η παραίτησις πολλών εξεχόντων μελών εκκλησιών, που κατόπιν προσεχώρησαν στην οργάνωσι του Ιεχωβά. Οι κληρικοί είδαν τι συνέβαινε κι άρχισαν μια δημόσια πολεμική εναντίον μου στις εφημερίδες.
Αφού απέτυχε η δια του τύπου πολεμική, κατέλαβον ένα μεγάλο κτίριο που εκαλείτο Εκκλησία Μπάξτον και, αυτοκληθέντες «Μονομάχοι», καθώρισαν μια σειρά από έξη νυκτερινές διαλέξεις. Ο δικηγόρος, τον οποίον προσέλαβαν ως εισηγητή των, τους είπε στο τέλος της σειράς των διαλέξεων ότι ηστόχησαν να καταρρίψουν τον «Ρωσσελλισμόν», όπως τον αποκαλούσαν. Στην ημερησία εφημερίδα επροκάλεσα τους έξη «Μονομάχους» σε δημοσία συζήτησι επί δύο ώρες κάθε βράδυ σε διάφορα θέματα. Ηρνήθησαν κι επετίμησαν τον διευθυντή της εφημερίδος που εδημοσίευσε την πρόκλησι μου χωρίς να τους συμβουλευθή. Η μαρτυρία στη Φρητάαυν έγινε ύστερ’ απ’ αυτό πολύ ευκολώτερη.
Επηκολούθησε περισσότερο κήρυγμα και διαλέξεις από μέρους μου και ο Ιεχωβά έδωσε την αύξησι καθόσον επεξετείνετο η εκκλησία της Φρητάουν. Επεσκέφθηκα τη Μπάθαιρστ, Γκάμπια, στο 1927, έδωσα δ’ επίσης μαρτυρία στη Λιβερία, μέσα στην Αίθουσα των Αντιπροσώπων, διαθέτοντας πολλά βοηθήματα Γραφικής μελέτης. Είχα επίσης το προνόμιο να επισκεφθώ τη Γκάνα και τη Νιγηρία, παίρνοντας μαζί και το αυτοκίνητό μου με τα ηχητικά μηχανήματα. Ο κλήρος της Νιγηρίας εθορυβήθη από την τολμηρή μαρτυρία μου κι επεχείρησε να προκαλέση σταμάτημα.
Εκείνο τον καιρό το κοινόν λίγο μόνο ενδιεφέρετο γι’ αυτό που ελέγετο «η θρησκεία του λευκού ανθρώπου». Ήταν κατάλληλο να ομιλήσω στην Αναμνηστική Αίθουσα του Γκλόβερ για την αποτυχία της θρησκείας του «Χριστιανικού κόσμου». Γι’ αυτό, διεφήμισα τη διάλεξι στις τρεις κυριώτερες εφημερίδες. Ένας καθολικός εκδότης υπέβαλε το σημείωμα μου στον Δρα Μωυσή Ντα Ρόχα, ο οποίος έγραψε επιστολήν, που εδημοσιεύθη παραπλεύρως της δικής μου διαφημίσεως. Αυτός παρακινούσε την κυβέρνησι της Νιγηρίας ν’ απαγορεύση τις συναθροίσεις μου ή τουλάχιστον να στείλη αστυνομικούς να τηρήσουν την τάξι. Απηύθυνε έκκλησι στους διαφόρους θρησκευτικούς ηγέτας του Λάγκος να στείλουν τους ικανωτέρους εκπροσώπους των στη συνάθροισί μου για να καταθρυμματίσουν τα «αιρετικά θέματά» μου. Ενεφανίσθησαν αστυνομικοί και πολλοί εκκλησιαστικοί εκπρόσωποι.
Σε όλη τη διάρκεια της εκθέσεως του «Χριστιανικού κόσμου» το ακροατήριο διέκοπτε με χειροκροτήματα. Όταν η συνάθροισις ηνοίχθη για ερωτήσεις, ο γυιός ενός Αγγλικανού κληρικού έθεσε δύο ερωτήσεις, οι οποίες έτυχαν απαντήσεως, επεχείρησε δε να θέση και τρίτην, οπότε του είπα: «Παρακαλώ καθήστε κι αφήστε κι άλλους να ρωτήσουν». Ετέθησαν κι άλλες ερωτήσεις στις οποίες εδόθη απάντησις με ικανοποίησι του ακροατηρίου. Ετερμάτισα τη συνάθροισι, προσφέροντας το χαρτόδετο βιβλίο «Απελευθέρωσις» σε προσιτό αντίτιμο. Εξεκένωσαν όλα τα χαρτόνινα κιβώτια, που είχαμε φέρει στην αίθουσα, ήλθαν δε μάλιστα και στο σπίτι μου εκείνο το βράδυ ζητώντας κι άλλα. Όταν εκάμαμε απογραφή, διεπιστώσαμε ότι είχαν λάβει 3.900 βιβλία! Πήγαν παντού και τα διέθεσαν και στους γείτονάς των. Ήταν μια χαρούμενη μέρα σε υπηρεσία ιεραποστολής.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Όταν έδινα διαλέξεις, χρησιμοποιούσα πάντοτε φωτεινές εικόνες, με τις οποίες μπορούσα να φωτοπροβάλλω στην οθόνη κάθε Γραφικό εδάφιο και κατόπιν να το εξηγώ. Οι άνθρωποι απέκτησαν μεγάλη κατανόησι των Γραφών με τον τρόπον αυτόν κι έγραψαν πολλές επιστολές στην Εταιρία ζητώντας Γραφές, Γι’ αυτόν τον λόγο, με αποκαλούσαν «Βιβλικόν Μπράουν», παρώνυμον που είναι γνωστό σε πολλούς της δυτικής Αφρικανικής ακτής.
Όταν έμπαινα σ’ ένα χωριό με το ηχητικό αυτοκίνητο, επήγαινα στον προύχοντα και τον καλούσα να παρακολουθήση τη διάλεξι, που θα εδίδετο ενώπιον της κοινότητός του. Δεν ήταν ασύνηθες να στέλλη ο προύχων έναν άνθρωπο να περιέρχεται το χωριό και να διαφημίζη την ομιλία μ’ ένα κώδωνα. Ο λαός του προύχοντος άπλωνε ένα μεγάλο ταπέτο γι’ αυτόν και στο μέσον έβαζε μια πολυθρόνα. Εκεί καθόταν έχοντας δίπλα του έναν άνθρωπο, που κρατούσε μια ομβρέλλα επάνω του, ενίοτε δε κι άλλος μ’ ένα μεγάλο ανεμιστήρι από φτερά στρουθοκαμήλου του έδινε δροσιά. Χιλιάδες παρευρίσκοντο κι ανταπεκρίνοντο ενθουσιωδώς στα σημεία της Γραφής.
Σε διάφορες περιπτώσεις εταξίδευα από την Φρητάουν στη Γκάνα, όπου έδινα μαρτυρία, διαλέξεις και προέβαλλα της Εταιρίας το Φωτό-Δραμα Δημιουργίας. Στην Άκκρα εξησφάλισα το μεγαλύτερο θέατρο της πόλεως για τη διάλεξι «Όλα τα Έθνη Βαδίζουν προς τον Αρμαγεδδώνα—Εκατομμύρια Ήδη Ζώντων Ουδέποτε Θέλουσιν Αποθάνει». Εκατοντάδες έστεκαν απ’ έξω κι άκουαν, οι δε εφημερίδες έκαναν καλά δημοσιεύματα. Εν τούτοις, το «Χριστιανικό Συμβούλιο» της Γκάνα αντέδρασε στην εύστοχη ομιλία μου και ως αποτέλεσμα τούτου η κυβέρνησις μ’ εχαρακτήρισε ως απαγορευμένο μετανάστη. Πέρασαν δύο χρόνια από τότε κι ανέλαβε ένας νέος κυβερνήτης. Οι αδελφοί υπέβαλαν αίτησι ζητώντας να μου επιτραπή να επισκεφθώ τη Γκάνα. Η αίτησις υπεγράφη από χιλιάδες και υπεβλήθη στις αρχές. Η άδεια εχορηγήθη! Φαντασθήτε πόσο ευτυχής ήμουν βλέποντας τα τέκνα μου εν Κυρίω και παρακολουθώντας τη συνέλευσι της Γκάνα.—3 Ιωάν. 4.
Στη διάρκεια των είκοσι πέντε ετών, που ήμουν υπηρέτης τμήματος στη Δυτική Αφρική, ποτέ δεν αισθάνθηκα άνεσι στο κάθισμα του γραφείου για οποιοδήποτε διάστημα χρόνου. Προϋπελόγιζα τον καιρό μου έτσι ώστε να μπορώ να βγαίνω έξω με το ηχητικό αυτοκίνητο, δίνοντας τ’ αγαθά νέα προφορικά και με την έντυπο ύλη. Οι επιστολές του Αδελφού Ρόδερφορδ προς εμένα ήσαν αναψυκτικές κι ενισχυτικές στο διάστημα εκείνων των ετών.
Στο έτος 1930 εγκατασταθήκαμε στη Νιγηρία. Ωργανώθησαν δεκατέσσερες εκκλησίες από το 1931 ως το 1938, και ως το έτος 1947 ο αριθμός ανήλθε σε 165. Θέτοντας τα θεμέλια σ’ ένα νέον αγρό, έπρεπε να ενεργήσω ως υπηρέτης εκκλησίας, υπηρέτης περιοχής και υπηρέτης περιφερείας, μολονότι αυτά τα καθήκοντα είχαν τότε διάφορα ονόματα. Δύο φορές το έτος είχαμε τις συνελεύσεις μας σε πέντε ή έξη μέρη και τις παρακολουθούσα όλες, κάποτε ταξιδεύοντας 400 και πλέον μίλια για να φθάσω στην επόμενη συνέλευσι. Οι παρόντες εκυμαίνοντο από 65 ως 2.400 και πλέον. Στα δύσκολα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οι αδελφοί δεν εμείωσαν τη δράσι των. Το Τμήμα της Δυτικής Αφρικής μετέφρασε πολλά βιβλία και βιβλιάρια σε τοπικές γλώσσες.
Στο 1947 η Εταιρία μπόρεσε να μας στείλη δέκα αποφοίτους της Βιβλικής Σχόλης της Σκοπιάς Γαλαάδ. Τρεις διωρίσθησαν στη Σιέρρα Λεόνε, δύο στη Λιβερία, δύο στη Γκάνα και τρεις στη Νιγηρία. Επλησίαζα τότε το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας μου και χάρηκα που ο Ιεχωβά επρομήθευσε πρόθυμα χέρια για να συνεχίσουν. Δεν πέρασαν πολλοί μήνες αφότου οι ιεραπόστολοι απόφοιτοι της σχολής Γαλαάδ ανέλαβαν το βάρος των καθηκόντων τμημάτων, οπότε ο πρόεδρος της Εταιρίας, Αδελφός Νορρ, έφθασε στη σκηνή με τον Αδελφό Χένσελ, τον γραμματέα του. Η συνάντησις ήταν χαρωπή.
ΠΙΣΩ ΣΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΙΝΔΙΕΣ
Η αδελφή Μπράουν κι εγώ εμείναμε στη Δυτική Αφρική ως το έτος 1950 και κατόπιν διευθετήσαμε να επιστρέψωμε στις Δυτικές Ινδίες. Ένα μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου, που ήταν, επίσης, εκδότης μιας από τις κυριώτερες εφημερίδες, εθεώρησε την αναχώρησί μας αξίαν δημοσιεύσεως. Εδημοσίευσε ένα άρθρο στην εφημερίδα Νταίηλυ Τάιμς με την επικεφαλίδα: «Ο ΒΙΒΛΙΚΟΣ ΜΠΡΑΟΥΝ ΛΕΓΕΙ Ω ΡΕΒΟΥΑΡ, ΟΧΙ ΧΑΙΡΕΤΕ.» Ο συντάκτης ανιστόρησε τα είκοσι επτά μου χρόνια στη Δυτική Αφρική ως Βιβλικού ομιλητού, που αντιμετώπιζε αντιλογίες, κι εσχολίασε: «Σήμερα ο ‘Βιβλικός’ Μπράουν έχει καταστή θεσμός και είναι φίλος όλων, νέων και γερόντων, Ευρωπαίων, Αφρικανών και Λιβαναίων, ακόμη κι εκείνων που διαφωνούσαν μαζί του και μισούσαν τη θρησκευτική του προπαγάνδα. . . . Η πόλις του Λάγκος θα χάση τη γνωστή φυσιογνωμία του ‘Βιβλικού’ Μπράουν και όλοι οι φίλοι του θα ευχηθούν σ’ αυτόν και στην Κα Μπράουν ευόδωσι στον προορισμό τους στα Νησιά της Καραϊβικής». Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η αποχαιρετιστήριος επιστολή που έλαβα από τους αδελφούς της Νιγηρίας. Έλεγε, εν μέρει: «Ναι, το ‘ένας άνθρωπος έγινε χίλιοι’, δεν είναι φράσις κενή, αλλά τα αναντίρρητα γεγονότα δείχνουν ότι όταν εφθάσατε στη Δυτική Αφρική δεν υπήρχε ούτε ένας μάρτυς του Ιεχωβά. Καθόσον όμως εκηρύττατε, ήταν ένας και κατόπιν ανήλθε ο αριθμός σε επτά στο 1928. Χωρίς να σταματήση εκεί η ύψωσις, έφθασε από επτά άτομα σε σχηματισμό εκκλησιών. Επακολούθησε η ίδρυσις τμήματος και σήμερα πάνω από δέκα χιλιάδες απαντούν στο τιμητικό όνομα, μάρτυρες του Ιεχωβά, στη Δυτική Αφρικανική Ακτή. . . . Με δάκρυα σας αποχαιρετούμε, καθώς και την οικογένειά σας».
Στην επιστροφή μας προς την Τρίνινταντ είχαμε το προνόμιο να παρακαλουθήσωμε τη διεθνή συνέλευσι του 1950 στο Στάδιο Γιάγκη της Νέας Υόρκης. Αναζωογονημένοι κατόπιν επήγαμε στην Τρίνινταντ, και αργότερα στη Ζαμάικα, όπου είμαι συνεχώς ενασχολημένος στην ολοχρόνια διακονία. Εν τούτοις, λόγω της προχωρημένης ηλικίας μου και της καταστάσεως της υγείας μου, δεν είμαι σε θέσι να συμπληρώσω ώρες σκαπανέως. Επιθυμώ να μπορούσα· αγαπώ το έργον σκαπανέως. Είναι ένα από τα υψηλότερα προνόμια που μπορούν να παρασχεθούν σε ανθρώπινο πλάσμα, να είναι ένας πρέσβυς του Ιεχωβά!
Σύμφωνα με το Βιβλίο του Έτους 1961 των Μαρτύρων του Ιεχωβά, υπάρχουν τώρα 35.729 Μάρτυρες στη Νιγηρία, 8.662 στη Γκάνα, κι εκατοντάδες περισσότεροι στην άμεση περιοχή. Το να έχη κανείς χρησιμοποιηθή από τον Κύριο να φυτέψη τον σπόρο και να ιδή πώς ο Ιεχωβά τον έκαμε ν’ αυξηθή επαναφέρει στη μνήμη τα λόγια του αποστόλου Παύλου στην επιστολή προς Ρωμαίους 15:17-21. Τι χαρά είναι να βλέπη κανείς άνδρες και γυναίκες να γίνονται ευπειθείς στ’ αγαθά νέα της βασιλείας του Θεού. Ανατρέχοντας μ’ εκτίμησι στη θαυμάσια ζωή, που εδαπάνησα στην υπηρεσία του Ιεχωβά, πενήντα τρία χρόνια ως σκαπανεύς διάκονος, είμαι ευγνώμων στον Ιεχωβά που άκουσα την αλήθεια από τον ομιλητή εκείνον της Σκοπιάς, που ωμιλούσε στο άκρον μιας οδού του Παναμά. Χρυσός επρόκειτο να κερδηθή στη Διώρυγα του Παναμά εκείνη την εποχή, αλλ’ η αλήθεια εσήμαινε για μένα περισσότερα από το χρήμα. Παρακολουθώντας Γραφικές μελέτες, έμαθα ποιος είναι ο σκοπός του Θεού για τον άνθρωπο. Αποφασισμένος να τα πω και σ’ άλλους, ενοικίασα αίθουσες κι έδωσα Γραφικές διαλέξεις. Όταν το περιοδικό Η Σκοπιά ζητούσε τακτικούς βιβλιοπώλας, ανταποκρίθηκα και ποτέ δεν ελυπήθηκα γι’ αυτό.
Στο έτος 1920 η σύζυγος μου κι εγώ ενυμφεύθημεν, αλλ’ υπήρχε έργον για να γίνη. Δυο μέρες μετά τον γάμο μας, εφύγαμε από την Τρίνινταντ για το Μονσερράτ με το Φωτό-Δραμα της Δημιουργίας. Εδώσαμε μαρτυρία στη Δομίνικα, στη Μπαρμπάντα και στη Γρενάδα, κατόπιν δε επιστρέψαμε στην Τρίνινταντ. Ήταν ένας χαρωπός μήνας του μέλιτος στην υπηρεσία του Ιεχωβά.
Στο 1922 έγραψα στον Αδελφό Ρόδερφορδ, πρόεδρον της Εταιρίας, πληροφορώντας τον ότι με τη βοήθεια του Ιεχωβά είχα δώσει τη μαρτυρία στην πλειονότητα των Νήσων της Καραϊβικής κι έκαμα μαθητάς σε πολλές νήσους. Έπρεπε να ξαναπάγω σ’ αυτούς; Ύστερ’ από λίγες μέρες ήλθε η απάντησίς του: ‘Μεταβήτε στη Σιέρρα Λεόνε, της Δυτικής Αφρικής, με τη σύζυγο και το τέκνο σας’. Φαντασθήτε τη χαρά μου, να πάω σ’ ένα λαό που δεν είχε ακούσει τ’ αγαθά νέα!
Η χαρά γεμίζει ακόμη την καρδιά μου, καθόσον βλέπω ολοένα περισσότερα άτομα καλής θελήσεως να προσέρχωνται στην οργάνωσι του Ιεχωβά Θεού κι από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Πόσοι ακόμη θα το πράξουν αυτό, πριν τελειώση το έργον, δεν είμαι σε θέσι να πω. Αλλά γνωρίζω ότι ο ουράνιος Πατήρ μας ετήρησε βέβαια την υπόσχεσι που έδωσε μέσω του Ησαΐα: «Το ελάχιστον θέλει γείνει χίλια· και το ολιγοστόν, ισχυρόν έθνος· εγώ ο Ιεχωβά θέλω επιταχύνει τούτο κατά τον καιρόν αυτού».—Ησ. 60:22, ΜΝΚ.