Θρησκεία με Χορό​—Ο Πεντηκοστιανός Τρόπος

«ΑΛΛΗΛΟΥΙΑ!» «Αινείτε τον Κύριον!» «Δόξα στον Θεό!» «Ιησούς, Ιησούς!» «Σωθήτε!» «Αμήν!» Τέτοιες είναι οι αναφωνήσεις από μια γεμάτη ζέσι καρδιά, που ακούσθηκαν σε μια συνάθροισι Πεντηκοστιανής εκκλησίας. Η θρησκευτική έξαψις εντείνεται. Ένα ακροατήριο, αποτελούμενο κατά το πλείστον από γυναίκες και παιδιά, βρίσκεται σ’ έξαψι ως το σημείο να εκβάλλη οξείες σαν χήνας κραυγές, μέσω διεγερτικών τόνων που προέρχονται από ντέφια, τύμπανα ή από μια κιθάρα. Ρυθμικά χειροκροτήματα και άσματα συντονίζονται με τους ήχους των μουσικών οργάνων, καθ’ όσον η θρησκευτική συνεδρίασις αποκτά ορμητικότητα και ρυθμό. Στον καθωρισμένο χρόνο δίδεται μια πύρινη ομιλία μ’ ένα ζήλο που συγκλονίζει την ψυχή, και ολόκληρο το ακροατήριο φθάνει σ’ έναν ήχο λυτρωτικού πνεύματος γεμάτου από συγκίνησι και έκστασι.

Τότε μπορεί να λάβουν χώραν εντυπωσιακές σωματικές κι αισθηματικές εκδηλώσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται θρήνοι, στεναγμοί, πτώσεις, πηδήματα κι εκστάσεις. Λόγω τέτοιων εκδηλώσεων οι Πεντηκοστιανοί έχουν μερικές φορές ονομασθή ‘ιεροί κύλινδροι’ και ‘πηδηκταί’. Εν τούτοις, οι πράξεις των είναι συνήθως ακούσιες, και αποδίδονται σε μια δύναμι που κατέρχεται άνωθεν. Κατά περιστάσεις ένα άτομο μπορεί να δέχεται μια παρόρμησι, που το καθιστά ικανό να μιλή μια ‘άγνωστη γλώσσα’, και, συγχρόνως, ένας άλλος δυνατόν να δέχεται μια πνευματική παρόρμησι που του δίνει την ικανότητα να εξηγήση το άγγελμα.

Όταν η θρησκευτική έξαψις φθάση σε υψηλό σημείο, απευθύνονται εκκλήσεις από το «Άγιον Βήμα» και νέα πρόσωπα που νοιώθουν ότι έχουν διεγερθή ανταποκρίνονται σ’ αυτές τις εκκλήσεις. Εκείνοι που είναι ασθενείς ή ανάπηροι πιθανόν να παρακινούνται να έλθουν, επίσης, στο «άγιο βήμα», και, εν μέσω πολλών ικεσιών από τους άλλους, γίνονται απόπειρες για θεραπείες. Έπειτ’ από δύο σχεδόν ώρες θρησκευτικής αναταραχής εκείνοι που βρίσκονται μεταξύ του ακροατηρίου επιστρέφουν στα σπίτια τους. Άσχετα με μερικές παραλλαγές, τα ανωτέρω σκιαγραφούν με συντομία την εβδομαδιαία θρησκευτική υπηρεσία που διευθύνεται από τους διαφόρους ομίλους της Πεντηκοστιανής κινήσεως. Εδώ πράγματι είναι μια θρησκεία με χορό!

ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΙΑΝΩΝ

Θρησκευτικές αναζωογονήσεις στην αρχή αυτού του αιώνος έθεσαν τη βάσι της κινήσεως των Πεντηκοστιανών. Στο βιβλίο του Οι Συνελεύσεις του Θεού: Μια Λαϊκή Επισκόπησις, ο Ι. Ρ. Φλάουερ, επιφανής Πεντηκοστιανός αξιωματούχος, εσημείωσε ότι «στη διάρκεια του δεκάτου ενάτου αιώνος ελάβαμε πείραν μεγάλων αναζωογονητικών κινήσεων υπό την αρχηγία τέτοιων ανδρών όπως ο Πήτερ Καρτράιτ», και ότι αυτές ήσαν «προσκιάσεις της εγέρσεως της Πεντηκοστιανής Κινήσεως».

Οι εκθέσεις σχετικά μ’ αυτές τις πρώτες μεταβατικές αναζωογονήσεις ήσαν πράγματι εντυπωσιακές. Ο Ουίλλιαμ Β. Σουήτ, που συνεβουλεύθη πολλές εκθέσεις αυτόπτων μαρτύρων, περιέγραψε πώς «το υποκείμενο έπιπτε γενικώς ‘με μια διαπεραστική κραυγή, έπιπτε σαν ένα κομμάτι κορμού δένδρου στο δάπεδο ή στο έδαφος’ κι εφαίνετο σαν νεκρό, και μερικές φορές έκειτο έτσι επί ώρες την κάθε φορά. Όλοι οι αυτόπται μάρτυρες πιστοποιούν το σύνηθες αυτού του περιστατικού. Οι τιναχτές κινήσεις επηρέαζαν τα άτομα με διαφορετικούς τρόπους. Συχνά, ένα μόνο μέλος επηρεάζετο, καμμιά φορά όλο το σώμα, και συχνά μόνο το κεφάλι. . . . ‘Μερικές φορές το κεφάλι συνεστρέφετο δεξιά και αριστερά, κατά το ήμισυ ενός κύκλου, με τέτοια ταχύτητα, ώστε δεν ήταν δυνατόν ν’ ανακαλυφθή κανένα χαρακτηριστικό’.» Ο Πήτερ Καρτράιτ, ένας διάσημος κήρυξ της αναζωογονήσεως εκείνου του καιρού, εξήγησε ότι αν τα άτομα «δεν προσπαθούσαν να αντιδράσουν εναντίον αυτού και προσηύχοντο με αρκετή προθυμία, τα τινάγματα συνήθως εμετριάζοντο», αλλά «όσο περισσότερο ανθίσταντο τόσο περισσότερο ετινάσσοντο.»

Το 1906, λίγα μόνο χρόνια μετά την έναρξι της κινήσεως των Πεντηκοστιανών, ένας όμιλος συγκεντρώθηκε σ’ έναν ιδιωτικό οίκο οπό Λος Άντζελες για ν’ ακούση τον Β. Ι. Σέυμουρ να κηρύττη. Ενώ αυτός εκήρυττε, «ολόκληρη η ομάς εκτυπήθη κι έπεσε από τα καθίσματτα στο πάτωμα.» Αποτέλεσμα αυτής της δυναμικής εκδηλώσεως, υπήρξε το ότι ήλθαν άνθρωποι από όλη την γύρω περιοχή για διερεύνησι. Σύμφωνα προς το Πεντηκοστιανόν Ευαγγέλιον της 6ης Απριλίου 1946: «Εκραύγαζαν εκεί μέχρις ότου το θεμέλιο της οικίας υπεχώρησε, κανένας όμως δεν ετραυματίσθη.» Η συνάθροισις τότε μετεκινήθη σ’ ένα παλαιού τύπου κτίριο σε μια διεύθυνσι πασίγνωστη μεταξύ του λαού των Πεντηκοστιανών​—Οδός Αζούζα 312. Εδώ οι συναθροίσεις συνεχίσθηκαν ημέρα και νύχτα επί τρία χρόνια. Αυτό έδωσε στην κίνησι μια τρομακτική ώθησι.

Εκδηλώσεις πνευματικής δυνάμεως έκαμαν μερικούς που παρακολουθούσαν τις συναθροίσεις να λάβουν πείραν φυσικών επαφών στο πρόσωπο και στο σώμα. Τελικά, τέτοιες εκδηλώσεις εκίνησαν το ενδιαφέρον του Σέυμουρ. Ο Καρλ Μπρούμπακ γράφει στο βιβλίο του Ξαφνικά από τον Ουρανό: «Γι’ αυτό παρεκίνησε επειγόντως τον Πάρχαμ να έλθη, διότι ‘υπνωτιστικές δυνάμεις και σωματικές παραμορφώσεις, όπως ήσαν γνωστές στις Συναθροίσεις του Καταυλισμού των μαύρων προς Νότον, είχαν εξαπολυθή μέσα στη συνάθροισι’. Παρεκίνησε τον Κον Πάρχαμ να έλθη γρήγορα για να τον βοηθήση να διακρίνη ανάμεσα σ’ εκείνο που ήταν πραγματικό και σ’ εκείνο που ήταν ψευδές, και να ξερριζώση εκείνο που δεν ήταν από τον Θεό.»

Σύμφωνα με τον Κλωντ Κέντρικ, ένα ηγετικό μέλος των Συνελεύσεων του Θεού, «η Αποστολή της Αζούζα θεωρείται γενικώς ως το κέντρο, από το οποίον η επιρροή των Πεντηκοστιανών εξηπλώθη όχι μόνο σε πολλά μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών αλλ’ επίσης και σ’ έναν αριθμό άλλων εθνών στον κόσμο.»

ΠΟΛΛΕΣ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ

Υπήρχαν δύο μεγαλύτεροι κλάδοι, προς την κατεύθυνσι των οποίων η κίνησις των Πεντηκοστιανών ανεπτύχθη. Κατά πρώτον, υπήρξαν οι κοινωνίες της Αγιότητος, που ενηγκαλίσθησαν τη θεολογία των Πεντηκοστιανών στο σύνολο της μετά το 1906, και, δεύτερον, υπήρχαν οι εκκλησίες που εσχηματίσθησαν από Πεντηκοστιανούς οπαδούς, που είχαν αποσυρθή από μια ιδρυμένη θρησκευτική αίρεσι ή δεν είχαν προηγουμένως συνταυτισθή με καμμιά.

Καθώς ανεπτύχθη η κίνησις, πολλά άλλα Πεντηκοστιανά δόγματα εσχηματίσθησαν ή απεσπάσθησαν από μεγαλύτερα, θα ήταν αδύνατο να καθορίσωμε όλες τις πολλές διαφορετικές θρησκευτικές αιρέσεις των Πεντηκοστιανών. Μερικές από τις μεγαλύτερες είναι: Συνελεύσεις του Θεού, Εκκλησία του Θεού, Εκκλησία του Θεού εν Χριστώ, Σωματείον Ηνωμένης Πεντηκοστιανής Εκκλησίας, Πεντηκοστιανή Εκκλησία του Θεού εν Αμερική και Διεθνής Εκκλησία του Τετραγωνικού Ευαγγελίου. Στο βιβλίο του Στήλες της Πεντηκοστής, ο Κάρολος Β. Κονν, ιστορικός της Εκκλησίας του Θεού, σημειώνει ότι «υπάρχουν σήμερα σχεδόν σαράντα Πεντηκοστιανά σώματα στη Βόρειο Αμερική και μόνον», επειδή, όπως παραδέχεται, «η κίνησις των Πεντηκοστιανών είχε συμμετοχή σε ατυχή σχίσματα και φιλονεικίες.»

Κατωτέρω είναι ένας κατάλογος μερικών μεγαλυτέρων Πεντηκοστιανών σωμάτων με τον σχετικό αριθμό μελών των όπως αναφέρεται στο Βιβλίον του Έτους των Αμερικανικών Εκκλησιών του 1963:

[Πίνακας]

Συνελεύσεις του Θεού 514.317

Εκκλησία του Θεού εν Χριστώ 411.466

Σωματείον Ηνωμ. Πεντηκοστιανής Εκκλησίας 175.000

Πεντηκοστιανή Εκκλησία του Θεού εν Αμερική 109.000

Εκκλησία της Ανοικτής Στερεοτύπου Γραφής 26.000

Διεθνής Εκκλησία του Τετραγ. Ευαγγελίου 84.741

Πεντηκοστιανές Συνελεύσεις του Κόσμου 45.000

Εκκλησία του Θεού (Κλήβελαντ, Τέννεσση) 179.651

Εκκλησία του Θεού, Κεντρικά Γραφεία 71.606

Εκκλησία του Θεού της Προφητείας 35.349

(Αρχική) Εκκλησία του Θεού 6.000

Πεντηκοστιανή Εκκλησία της Αγιότητος 55.502

Σωματείον της Πεντηκοστιανής Βαπτιστικής Εκκλησίας Ελευθέρας Θελήσεως 7.000

Πεντηκοστιανή Εκκλησία της Αγιότητος των εν Πυρί Βαπτισμένων 573

Αγία Εκκλησία του Θεού της Αποστολικής Υπερνικήσεως 75.000

Πεντηκοστιανή Εκκλησία του Γολγοθά 8.000

Ιεραποστολικές Συνελεύσεις του Ελίμ 4.000

Εκκλησία της Αγιότητος του Εμμανουήλ 1.200

Διεθνείς Πεντηκοστιανές Συνελεύσεις 15.000

Πεντηκοστιανή Εκκλησία του Χριστού 1.198

1.826.503

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΕΩΣ

Στα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες για την ενοποίησι του διηρημένου οίκου των Πεντηκοστιανών. Ενώ μερικές συγχωνεύσεις υπήρξαν επιτυχείς στο να ενώσουν μερικούς ομίλους, η συνένωσις των μεγαλυτέρων αιρέσεων φαίνεται πολύ απίθανη. Εν τούτοις, στα τελευταία χρόνια, τα Πεντηκοστιανά σώματα έχουν ενωθή σε οργανισμούς που έχουν κοινές απόψεις. Παραδείγματος χάριν, πολλά Πεντηκοστιανά σώματα ανήκουν στον Εθνικό Σύνδεσμο Ευαγγελικών, του οποίου πρόεδρος είναι ο Τόμας Φ. Ζίμμερμαν, ο αρχηγός των Συνελεύσεων του Θεού.

Ίσως η μεγαλύτερη προσπάθεια προς την κατεύθυνσι της ενοποιήσεως ήταν η διοργάνωσις της Παγκοσμίου Πεντηκοστιανής Συνδιασκέψεως. Στην πρώτη της συνέλευσι που έλαβε χώραν στη Ζυρίχη της Ελβετίας, το 1947, έγιναν συστάσεις να σχηματισθούν αδελφότητες κατά περιοχάς. Σύμφωνα μ’ αυτές τις συστάσεις έγιναν το 1948 διευθετήσεις για την ίδρυσι της Πεντηκοστιανής Αδελφότητος της Βορείου Αμερικής.

ΔΟΞΑΣΙΕΣ

Οι Πεντηκοστιανοί πιστεύουν ότι η παρούσα Πεντηκοστιανή κίνησις, η οποία χαρακτηρίζεται από την ομιλία γλωσσών, είναι σε εκπλήρωσι Γραφικής υποσχέσεως. Διακρατούν την άποψι ότι η έκχυσις του αγίου πνεύματος στην Πεντηκοστή και στη διάρκεια του πρώτου αιώνος δεν εξήντλησε τις θαυματουργικές ορατές εκδηλώσεις του πνεύματος. Εξηγούν την «βροχήν πρώιμον και όψιμον», που αναφέρεται στον Ιάκωβο 5:7, ως εφαρμοζομένην στην έκχυσι του πνεύματος του Θεού. Πιστεύοντας ότι η έκχυσις του πνεύματος του Θεού στον πρώτον αιώνα ήταν η «πρώιμος βροχή», συμπεραίνουν ότι πρέπει, επίσης, να υπάρξη «όψιμος βροχή». Αξιούν ότι η Πεντηκοστιανή κίνησις είναι το αποτέλεσμα της εκχύσεως αυτής της ‘οψίμου βροχής’.

Είναι μια εξέχουσα διδασκαλία της Πεντηκοστιανής κινήσεως το ότι η ομιλία γλωσσών πάντοτε συνοδεύει το βάπτισμα με το άγιο πνεύμα. Όλα τα άτομα έχουν αυτή την πείρα γλωσσών ως απόδειξιν του βαπτίσματος, λέγουν οι Πεντηκοστιανοί, αλλά κατόπιν, δεν λαμβάνει ο καθένας το «χάρισμα γλωσσών». Η διδασκαλία αυτή των Πεντηκοστιανών, εν τούτοις, δεν έχει Γραφική υποστήριξι.a

Τα θαυματουργικά χαρίσματα του πνεύματος του Θεού, περιλαμβανομένου του χαρίσματος των γλωσσών, εδόθησαν ως διαπιστευτήρια στη νηπιακή Χριστιανική εκκλησία στον πρώτον αιώνα. Επρόκειτο, συνεπώς, να παύσουν όταν η εκκλησία έφθασε σε ώριμη ηλικία, όπως εξηγεί ο απόστολος Παύλος: «Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει· τα άλλα όμως, είτε προφητείαι είναι, θέλουσι καταργηθή· είτε γλώσσαι, θέλουσι παύσει.»​—1 Κορ. 13:8.

Επειδή επιζητούν κάτι, το οποίον ο Θεός δεν παραχωρεί σ’ αυτόν τον καιρό, οι Πεντηκοστιανοί παρέδωκαν τον εαυτό τους στην απάτη του Σατανά και των δαιμόνων του. (1 Τιμ. 4:1) Οι κραυγές, το χωρίς καμμιά συνοχή μουρμούρισμα και οι στεναγμοί, καθώς και οι πτώσεις στο πάτωμα και οι γύρω αναπηδήσεις δεν είναι απόδειξις του πνεύματος του Θεού. Ακόμη και μερικοί εξέχοντες Πεντηκοστιανοί συμφωνούν στο ότι μερικές υπερβολικές εκδηλώσεις δεν προέρχονται από τον Θεό. Ενθυμηθήτε ότι ο Σέυμουρ έγραψε στον Πάρχαμ να έλθη στην Οδόν Αζούζα για «να διακρίνη ανάμεσα σ’ εκείνο που ήταν πραγματικό και σ’ εκείνο που ήταν ψευδές.»

Μήπως οι φυσικές των επαφές δεν είναι όμοιες με ό,τι συμβαίνει σε μερικά μέντιουμ στην Αφρική, τα οποία ασκούν Βουντουισμό; Ένα από τα μέντιουμ αυτά, γυναίκα, θα κουδουνίζη και θα σείη κάθε μέλος του σώματος στηριζομένη στα πόδια της και κινουμένη συνεχώς επί ώρες. Μήπως δεν προσομοιάζουν με τις σπασμωδικές κινήσεις που ήλθαν σ’ ένα παιδί στις μέρες του Ιησού, όταν αυτό κατελήφθη από μια πνευματική δύναμι; «Και έφεραν αυτόν προς αυτόν και ως είδεν αυτόν, ευθύς το πνεύμα εσπάραξεν αυτόν και πεσών επί της γης, εκυλίετο αφρίζων.»​—Μάρκ. 9:20.

Όταν το άγιο πνεύμα του Θεού έρχεται επάνω σ’ ένα άτομο, ως αποκαλύπτεται από τις Γραφές, παράγει αποτελέσματα νοημοσύνης και εξυψωτικά τοιαύτα για το πρόσωπο που επηρεάζεται απ’ αυτό αντί σπασμωδικών κινήσεων της σαρκός ή παραμορφωτικών μορφασμών που δεν έχουν αξία. Δεν υπάρχει καμμιά αναγραφή για το ότι οι Απόστολοι στην Πεντηκοστή έκαμαν τέτοια πράγματα, όταν το άγιο πνεύμα ήλθε επάνω τους. Αντί τούτου, τους εκίνησε να δώσουν μια εποικοδομητική μαρτυρία της αληθείας προς όφελος των πολλών ανθρώπων στην Ιερουσαλήμ που είχαν έλθει από ξένες χώρες. Τους έκαμε να μιλούν τις τοπικές γλώσσες αυτών των ανθρώπων.​—Πράξ. 2:1-4, 14-40.

Είναι αλήθεια ότι στις συναθροίσεις των Πεντηκοστιανών υπάρχουν πολλές ειλικρινείς εκφράσεις του «Κύριε, Κύριε». Αλλ’ ο ίδιος ο Ιησούς έδειξε ότι δεν είναι οι τοιούτου είδους διακηρύξεις που αποτελούν την αυστηρή δοκιμασία της αληθινής θρησκείας, αλλά, μάλλον, η εκτέλεσις του θελήματος του Θεού. «Δεν θέλει εισέλθει εις την βασιλείαν των ουρανών πας ο λέγων προς εμέ, Κύριε, Κύριε· αλλ’ ο πράττων το θέλημα του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς. Πολλοί θέλουσιν ειπεί προς εμέ εν εκείνη τη ημέρα, Κύριε, Κύριε, δεν προεφητεύσαμεν εν τω ονόματί σου, και εν τω ονόματί σου εξεβάλομεν δαιμόνια, και εν τω ονόματί σου εκάμομεν θαύματα πολλά; Και τότε θέλω ομολογήσει προς αυτούς, Ότι ποτέ δεν σας εγνώρισα.»​—Ματθ. 7:21-23.

Στην αρχή του άρθρου αυτού εδόθη μια περιγραφή του τύπου των θρησκευτικών συναθροίσεων που διεξάγονται από την Πεντηκοστιανή κίνησι. Γενικώς, έχουν τον χαρακτήρα μιας συναισθηματικής τελετής μάλλον παρά μιας νοήμονος μελέτης για μεταμόρφωσι του νου και της καρδιάς. Ολόκληρη η συνάθροισις έχει μια ρυθμική κίνησι, στην οποία όλοι οι ακροαταί εξωθούνται να αισθάνωνται ότι έχουν μέρος. Για κείνους που είναι βεβαρημένοι με στενοχώριες και αγωνίες της ζωής υπάρχει λήθη των ταλαιπωριών τους. Υπάρχει συμμετοχή σε μια διεγερτική πείρα. Το ασήμαντο άτομο διαπλάσσεται τώρα έτσι ώστε να αισθάνεται πως έχει σπουδαιότητα, ότι ο Θεός πολιτεύεται απ’ ευθείας προσωπικώς μ’ αυτόν, κι έτσι παράγεται μια θρησκευτική εμπιστοσύνη. Σ’ αυτές τις συναθροίσεις δεν απαιτείται από έναν να σκέπτεται αλλ’ απλώς να αισθάνεται. Πολλοί ισχυρισμοί γίνονται από τους ομιλητάς χωρίς απόδειξι που να τους υποστηρίζη. Το ακροατήριο απλώς αισθάνεται ότι είναι ορθοί.

Αν και είναι πιθανό για ένα άτομο να βρη συναισθηματική ικανοποίησι στην Πεντηκοστιανή κίνησι και μπορεί να εντυπωσιασθή μ’ εκείνα που θεωρούνται ως εκδηλώσεις του πνεύματος του Θεού, πρέπει να ενθυμήται ότι η Γραφική αλήθεια είναι σπουδαιότερη από μια θρησκευτική συγκινησιακή πείρα. Εκείνο, που πρέπει να αναζητή ένα άτομο στην αληθινή θρησκεία, είναι η Γραφική αλήθεια, και όχι τα φυσικά σημεία. Ένα άτομο πρέπει να έχη πίστι λόγω των Γραφικών αληθειών που μαθαίνει, όχι λόγω των φυσικών σημείων που βλέπει. Να ενθυμήσθε τη Γραφική προειδοποίησι: «Όστις [άνομος] θέλει έλθει κατ’ ενέργειαν του Σατανά εν πάση δυνάμει και σημείοις και τέρασι ψεύδους, και εν πάση απάτη της αδικίας, μεταξύ των απολλυμένων· διότι δεν εδέχθησαν την αγάπην της αληθείας δια να σωθώσι.»​—2 Θεσ. 2:9-10.

Εφόσον οι εκδηλώσεις που νοιώθουν οι Πεντηκοστιανοί περιέχουν ομολογουμένως κάτι που και οι ίδιοι πιστεύουν ότι είναι ψευδές, όπως εσημειώθη στην πείρα του Β. Ι. Σέυμουρ, υπάρχει μήπως λόγος ν’ αμφισβητούμε όλ’ αυτά; Εφόσον η δαιμονική κατοχή μπορεί να προκαλέση φυσικές επαφές, πρέπει μήπως να συμπεράνωμε ότι μερικές απ’ αυτές προξενούνται από το άγιο πνεύμα και άλλες προξενούνται από δαιμονική δύναμι ώστε να είναι αναγκαίο να διακρίνωμε το αληθινό από το ψευδές; «Μήπως η πηγή από της αυτής τρύπης αναβρύει το γλυκύ και το πικρόν;» (Ιάκ. 3:11) Ένα άτομο πρέπει με νηφαλιότητα και περίσκεψι να εξετάση την απόδειξι που δείχνει τη δαιμονική επιρροή στις πείρες των Πεντηκοστιανών. Να ενθυμήσθε εκείνο που έγραψε ο Θεόπνευστος απόστολος Παύλος στους Χριστιανούς δίνοντας σ’ αυτούς προειδοποίησι για την «ενέργειαν του Σατανά εν πάση δυνάμει και σημείοις και τέρασι ψεύδους» για να εξαπατήση εκείνους οι οποίοι «δεν εδέχθησαν την αγάπην της αληθείας.»​—2 Θεσ. 2:9, 10.

[Υποσημειώσεις]