Είναι η Ψυχή Σας Αθάνατη;

Τι εδίδασκαν οι πρώτοι Χριστιανοί σχετικά με την ψυχή και την αθανασία;

Από πού έλαβε ο «Χριστιανικός κόσμος» τις ιδέες του περί αθανασίας της ψυχής;

Σ’ ΑΥΤΗ την υλιστική εποχή πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν την ιδέα της αθανασίας της ψυχής, την οποία θεωρούν ότι είναι μια βασική διδασκαλία της «Χριστιανικής θρησκείας.» Λίγοι γνωρίζουν ότι οι πρώτοι Χριστιανοί εδίδασκαν κάτι τελείως διαφορετικό για την ψυχή.

Θα εκπλαγήτε όταν μάθετε ότι σύγχρονοι θρησκευτικοί διανοούμενοι αναγνωρίζουν ότι αυτό που η Αγία Γραφή διδάσκει για την ψυχή είναι πολύ διαφορετικό από ό,τι διδάσκουν οι θρησκείες της εποχής μας. Πράγματι η γνώσις του τι εδίδασκαν οι πρώτοι Χριστιανοί για την ψυχή και για την αθανασία, θα μπορούσε να έχη βαθιά επίδρασι στη στάσι σας απέναντι στη σύγχρονη θρησκευτική διδασκαλία.

Ο «Χριστιανικός κόσμος» αναφέρει τον Ιουστίνο (ο οποίος πέθανε περίπου το έτος 165 μ.Χ.) ως ένας μάρτυράς του. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυς, αντί να πη ότι όλες οι ψυχές είναι αθάνατες, όπως λέγουν οι θρησκευτικοί ηγέται της εποχής μας, έγραψε: «Μερικές ψυχές απόλλυνται.»¹ Σε μια μεταγενέστερη εποχή, αυτή η ιδέα θα τον είχε κατατάξει ως ένα «αιρετικό» μάλλον παρά ως ένα «μάρτυρα.»

Ο Τατιανός, ένας Χριστιανός συγγραφεύς, ο οποίος έζησε στο τελευταίο τμήμα του δευτέρου αιώνος, έγραψε: «Ω Έλληνες! Η ψυχή δεν είναι αθάνατη καθ’ εαυτήν . . . πεθαίνει και διαλύεται μαζί με το σώμα, όταν δεν γνωρίζη την αλήθεια . . . αν επομένως παραμένη απομονωμένη από το φως, βυθίζεται, μέσα στην ύλη και πεθαίνει μαζί με την σάρκα.»² Και ο Τατιανός, επίσης, θα ευρίσκετο σε άμεση αντίθεσι με τη σύγχρονη θρησκευτική διδασκαλία.

Ένα πρόσφατο επιμελημένο Καθολικό βιβλίο σχετικά με τους πρώτους συγγραφείς του «Χριστιανικού κόσμου» αναφέρει ότι και άλλοι «πατέρες της Εκκλησίας» εδίδαξαν ότι πολλές ψυχές πεθαίνουν. Λέγει, για την ψυχή: «Όπως ο Ιουστίνος και ο Θεόφιλος ο Αντιοχείας του δευτέρου αιώνος, ο Αρνόβιος κοντά στην αρχή του τετάρτου αιώνος παραδέχεται ότι δεν είναι εκ φύσεως αθάνατη, αλλ’ ότι μπορεί να γίνη αθάνατη με τη χάρι του Χριστιανικού Θεού.»³

Πράγματι, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτής της ιδέας ότι η ψυχή «δεν είναι εκ φύσεως αθάνατη,» και της συγχρόνου ιδέας ότι είναι συμφύτως αθάνατη.

ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΕΑ

Εφόσον η ιδέα ότι η ψυχή είναι συμφύτως αθάνατη δεν εδιδάσκετο από τους πρώτους Χριστιανούς, από πού προήλθε; Από πού την έλαβε ο «Χριστιανικός κόσμος»;

Οι αποδείξεις δείχνουν ότι την έλαβε από τους ειδωλολάτρας αρχαίους Έλληνας. Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι η ψυχή πεθαίνει, και ότι η ελπίδα μελλούσης ζωής εξαρτάται από την ανάστασι. Η Ελληνική ιδέα ήταν διαφορετική από αυτήν. Το Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν της Βίβλου (1956), μια εξέχουσα Βιβλική εγκυκλοπαιδεία στη Γαλλική γλώσσα, λέγει ότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι «η ψυχή, η οποία δημιουργήθηκε πριν από το σώμα, παραμένει όταν αυτό καταστραφή, και συνεχίζει να ζη την ιδική της ζωή· επειδή η ψυχή είναι αθάνατη και ο θάνατος του σώματος αντιπροσωπεύει στην ύπαρξί της μια πραγματική απελευθερωτική απαλλαγή.»⁴

Μια παρόμοια άποψι διακρατούν πολλοί καθ’ ομολογίαν Χριστιανοί σήμερα. Λέγουν ότι η ψυχή είναι αθάνατη, ότι εξακολουθεί να ζη μετά τον θάνατο του σώματος, και ότι ο θάνατος είναι μια μεγάλη απαλλαγή και απελευθέρωσις, η οποία καθιστά την ψυχή ικανή να επανέλθη στον Θεό. Αυτή η ιδέα υπήρχε στην εποχή του Ιησού, αλλ’ αυτός δεν την εδίδαξε—οι ειδωλολάτραι Έλληνες την εδίδασκαν.

Καθώς ο καιρός περνούσε, η ανάμιξις αυτής της Ελληνικής ιδέας στην καθ’ ομολογίαν Χριστιανοσύνη μεγάλωνε. Το ανωτέρω Βιβλικό λεξικό του Ουέστφαλ λέγει:

«Ιδιαιτέρως όταν η Χριστιανοσύνη απεχωρίσθη από τον Ιουδαϊσμό άρχιζε κανείς ν’ αναμιγνύη στενά τις ιδέες περί αναστάσεως και αθανασίας. . . . Η σύγχρονη Χριστιανική σκέψις εξακολουθεί να υφίσταται τ’ αποτελέσματα αυτής της συγχύσεως. Πνευματικοί κληρονόμοι τόσο των Ελλήνων όσο και των Ιουδαίων, εξακολουθούμε να εξηγούμε μερικές φορές την επιβίωσι με την Ιουδαϊκή ιδέα της αναστάσεως, μερικές φορές με την Ελληνική ιδέα της αθανασίας, χωρίς ούτε καν να παρατηρήσωμε τις εσωτερικές αντιφάσεις των σκέψεων μας.»⁵

Ποια είναι, λοιπόν, η αλήθεια σ’ αυτό το ζήτημα; Είναι αληθινή η Ελληνική ιδέα περί αθανασίας; Υπάρχει στην Αγία Γραφή; Τι διδάσκει η Γραφή για την ψυχή και την αθανασία;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΨΥΧΗ»;

Η Γραφική διδασκαλία για την ψυχή είναι πολύ σαφής. Λέγει ότι όταν ο άνθρωπος ζωογονήται με την πνοή της ζωής από τον Θεό, τότε ο άνθρωπος γίνεται μια ‘ζώσα ψυχή.’ Στο εδάφιο Γένεσις 2:7 (ΜΝΚ) αναφέρεται: «Και έπλασεν Ιεχωβά ο Θεός τον άνθρωπον από χώματος εκ της γης [τα στοιχεία τα οποία ευρίσκονται στη γη]· και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, και έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν.» Θα παρετηρήσατε ότι αυτό το εδάφιο δεν λέγει ότι η ψυχή είχε δημιουργηθή πριν από το σώμα. Ούτε λέγει ότι η ψυχή «εδόθη» ή «ετέθη μέσα» στον άνθρωπο. Ούτε λέγει ότι η ‘πνοή της ζωής’ ήταν η ψυχή. Αντιθέτως, λέγει ότι όταν ο άνθρωπος έγινε ζώσα ύπαρξις, με το ν’ αρχίση ν’ αναπνέη, «έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν.»

Το Βιβλικό λεξικό που εξεδόθη από τον Ουέστφαλ, όπως ανεφέρθη ανωτέρω, αναγκάσθηκε να το παραδεχθή αυτό, παρά το γεγονός ότι είναι τόσο διαφορετικό από εκείνο που διδάσκει ο «Χριστιανικός κόσμος.» Παρατηρεί ότι, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, η ύπαρξις του ανθρώπου κατοικεί «στο σώμα το οποίο ζωογονείται από την πνοή του Κυρίου, και γίνεται έτσι μια ζώσα ψυχή (παράβαλε Γέν. 2:7).» Λέγει, επίσης, ότι «αυτή η ψυχή είναι αχώριστη από το σώμα, γεγονός το οποίον εξηγεί γιατί μερικές φορές η Παλαιά Διαθήκη χρησιμοποιεί την λέξι ‘ψυχή’ αντί για άνθρωπο . . . και μερικές φορές την λέξι ‘σαρξ’ . . . χωρίς να είναι η σημασία ουσιωδώς διαφοοετική.»⁶

Έτσι, όπως χρησιμοποιείται στην Αγία Γραφή, η λέξις «ψυχή» σημαίνει ένα πλάσμα που ζη, αναπνέει και έχει αισθήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γραφή ονομάζει και τα ζώα, επίσης, «ψυχές,» μολονότι δεν χρησιμοποιεί αυτή τη λέξι για φυτά.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΗ;

Αν, όπως αναγνωρίζει η Προτεσταντική αυθεντία η οποία ανεφέρθη ανωτέρω, «η ψυχή είναι αχώριστη από το σώμα,» μήπως αυτό σημαίνει ότι όταν πεθαίνετε η ψυχή σας πεθαίνει; Ναι. Η Αγία Γραφή ομιλεί για ψυχές που αποθνήσκουν, και που πατάσσονται θανάσιμα, φονεύονται, καταστρέφονται ή καταβροχθίζονται. Και χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο όρο «νεκρά ψυχή.»a

Ίσως πολλοί άνθρωποι να δοκιμάσουν περαιτέρω έκπληξι μαθαίνοντας ότι, ακριβώς αντίθετα με ό,τι διδάσκεται στις σύγχρονες τάξεις του κατηχητικού και στα Κυριακά σχολεία, οι μαθηταί του ιδίου του Ιησού είπαν ότι η ψυχή πεθαίνει. Στα ευαγγέλια, τις επιστολές και άλλα συγγράμματά των τα οποία περιλαμβάνονται τώρα στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές της Βίβλου, οι λέξεις «ψυχή» και «ψυχές» εμφανίζονται πενήντα και πλέον φορές. Εν τούτοις ούτε μια φορά δεν αναφέρονται σε συσχετισμό με τη λέξι «αθάνατη.» Ούτε μια έστω φορά η Γραφή δεν χρησιμοποιεί την κοινή έκφρασι «αθάνατη ψυχή.»

Αντιθέτως, ο μαθητής του Ιησού Ιάκωβος έδειξε ότι μια ψυχή που αμαρτάνει πεθαίνει. Έγραψε: «Ας εξεύρη ότι ο επιστρέψας αμαρτωλόν από της πλάνης της οδού αυτού, θέλει σώσει ψυχήν εκ θανάτου.» (Ιάκ. 5:20) Στην όρασι του θυμού του Θεού που είχε ο απόστολος Ιωάννης «πάσα ψύχη ζώσα απέθανεν εν τη θαλάσση.»—Αποκάλ. 16:3.

Επί πλέον, ο Ιησούς και οι απόστολοι του παρεδέχοντο, επίστευαν, και συχνά ανέφεραν περικοπές από τα πρώτα βιβλία της Αγίας Γραφής. Σ’ αυτά τα θεόπνευστα βιβλία μπορείτε να διαβάσετε: «Η ψυχή η αμαρτήσασα, αυτή θέλει αποθάνει.» (Ιεζ. 18:4) Πράγματι, αυτό διαφέρει από τις ιδέες των αρχαίων Ελλήνων—και από τις ιδέες που εκληρονόμησε ο σύγχρονος «Χριστιανικός κόσμος» από αυτούς και τώρα διδάσκει στις εκκλησίες του.

Μερικοί θρησκευτικοί ηγέται αναγνωρίζουν ότι η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί τη λέξι «ψυχή» μ’ ένα τρόπο πολύ διαφορετικό από τον τρόπο που την χρησιμοποιούν οι εκκλησίες της εποχής μας. Το λεξικό της Γραφής που εξεδόθη από τον Ουέστφαλ λέγει ότι οι Εβραίοι δεν εφαντάζοντο την ψυχή «χωρίς ένα σώμα που να την βαστάζη.»⁷ Αυτή η Προτεσταντική αυθεντία προσθέτει: «Ο άνθρωπος είναι επομένως ένα αδιαίρετο σύνολο· χωρίς το σώμα η ψυχή παραμένει κάτι το ασύλληπτο, και χωρίς την ψυχή το σώμα είναι μόνο μια αδρανής μάζα.»⁷

Ειλικρινείς Καθολικοί καθώς και Διαμαρτυρόμενοι, οι οποίοι είχαν την εντύπωσι ότι η ιδέα ότι η ψυχή είναι αθάνατη υποστηρίζεται από τα συγγράμματα των αποστόλων του Ιησού, είναι πιθανόν να σκανδαλισθούν διαβάζοντας τι λέγει σχετικά μ’ αυτό το μεγαλύτερο νέο Καθολικό πληροφορητικό έργο. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαιδεία (φέρουσα την έγκρισι εκτυπώσεως του αρχιεπισκόπου της Ουάσιγκτων εκδοθείσα το 1967 από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής) παραδέχεται (Τομ. 13, σελίς 467): «Η αντίληψις ότι η ψυχή επιζή μετά τον θάνατο δεν είναι σαφώς ευδιάκριτη στη Βίβλο.»

Δείχνοντας πώς η Εβραϊκή λέξις που χρησιμοποιεί η Βίβλος για την «ψυχή» διαφέρει από την σύγχρονη αντίληψι του «Χριστιανικού κόσμου», η εγκυκλοπαιδεία λέγει:

«Νέπες [ή νέφες] είναι ένας όρος πολύ μεγαλυτέρας εκτάσεως από την ‘ψυχή’ μας, που σημαίνει ζωή (Έξοδ. 21:23· Δευτ. 19:21) και τις ποικίλες ζωτικές εκδηλώσεις της: αναπνοή (Γεν. 35:18· Ιώβ 41:21), αίμα [Γεν. 9:4· Δευτ. 12:23· Ψαλμ. 141:8], επιθυμία (2 Σαμ. 3:21· Παροιμ. 23:2). Η Ψυχή στη ΠΔ [Παλαιά Διαθήκη] δεν σημαίνει μέρος του ανθρώπου ως μια ζώσα υπαρξι. Ομοίως, στην ΚΔ [Καινή Διαθήκη] σημαίνει ανθρωπίνη ζωή· τη ζωή ενός ατόμου, συνειδητού υποκειμένου (Ματθ. 2:20· 6:25· Λουκ. 12:22-23· 14:26· Ιωάν. 10:11, 15, 17· 13:37).»

Το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Βίβλου, υπό Α. Βαν ντεν Μπορν, τονίζει ότι στο εδάφιο Ιώβ 13:14 (ένα Εβραϊκό ποιητικό εδάφιο, στο οποίο η ιδία δήλωσις γίνεται με διαφορετικές λέξεις σε δύο γραμμές παράλληλες η μία προς την άλλη) «η πνοή μου» «νέφες,» συναντάται παράλληλα με την έκφρασι «η σαρξ μου.»

Λέγει ότι όταν το τμήμα της Βίβλου που εγράφη π.Χ. «ομιλή για διάσωσι ή απελευθέρωσι της νέφες του ανθρώπου από τον κάτω κόσμο (Ψαλμ. 30:4 [3]· 86:13· 89:49 [48]· 116:4· Ησ. 38:17· Παροιμ. 23:14), δεν σημαίνει τίποτε περισσότερο από το ότι αυτός ο άνθρωπος διεσώθη από τον θάνατο (αποσπ. από Ψαλμ. 33:19· 56:14 [13]· 78:50· Ιώβ 33:18, 22, 28) ή ότι απεσπάσθη από θανατηφόρο κίνδυνο· σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις η νέφες του ανθρώπου είναι απλώς συνώνυμο για τον ίδιο τον άνθρωπο.»—Στήλες 2287, 2288.

Λέγει επίσης, ότι ψυχή, η λέξις που χρησιμοποιείται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές της Βίβλου, «συχνά χαρακτηρίζει την φυσική ζωή.»—Στήλη 2288.

ΑΘΑΝΑΣΙΑ

Η λέξις «αθανασία» εμφανίζεται, στο απόκρυφο βιβλίο της Σοφίας, που είχε αρχικά γραφή όχι στην Εβραϊκή αλλά στην Ελληνική, και έχει παρεμβληθή μερικές φορές και στις προχριστιανικές Εβραϊκές Γραφές. Αλλά ακόμη αυτό το απόκρυφο βιβλίο δεν λέγει ότι η ψυχή είναι αθάνατη. Αυτό το Καθολικό λεξικό λέγει συγκεκριμένα ότι «είναι πιθανόν ότι στην Σοφία αθανασία σημαίνει την άφθαρτη ζωή η οποία θα δοθή στους εκλεκτούς στα αναστημένα σώματά των.» Και προσθέτει: «Στην Καινή Διαθήκη, επίσης, η αθανασία κερδίζεται μόνο στην ανάστασι. . . . Αυτή είναι η αμοιβή που αναμένει τον δίκαιο στην Ημέρα της Κρίσεως,»—Στήλη 854.

Πράγματι, οι λέξεις «αθάνατος» και «αθανασία» σπανίως χρησιμοποιούνται στην Αγία Γραφή. Στη Μετάφρασι Βασιλέως Ιακώβου εμφανίζονται συνολικά μόνο έξη φορές. Στα εδάφια 1 Τιμόθεον 1:17 και 6:16 ο Θεός και ο Χριστός αναφέρονται ως αθάνατοι, ή άφθαρτοι. Στο εδάφιο Ρωμαίους 2:7 η αθανασία (ή αφθαρσία) δεν αναφέρεται ως κάτι έμφυτο στον άνθρωπο, αλλά ως κάτι που πρέπει να ‘ζητήται.’ Το εδάφιο 2 Τιμόθεον 1:10 λέγει ότι ο Χριστός ‘έφερε φως’ σ’ αυτό το ζήτημα. Τελικά, στα εδάφια 1 Κορινθίους 15:53, 54, η λέξις «αθανασία» χρησιμοποιείται δύο φορές, όχι για να περιγράψη κάτι που έχουν οι άνθρωποι, αλλά κάτι που πρέπει να ‘ενδυθούν.’

Έτσι, η Αγία Γραφή διδάσκει ότι η ψυχή είναι η ζωή που απολαμβάνετε. Η ψυχή σας είσθε ΣΕΙΣ. Όταν ζήτε, είσθε μια ζώσα ψυχή. Όταν πεθαίνετε, είσθε μια νεκρά ψυχή.

Αλλά, δεν υπάρχει, λοιπόν, ελπίδα για τον άνθρωπο;

Ναι, υπάρχει ελπίδα. Αλλ’ αυτή δεν εξαρτάται από το ότι έχετε μια «αθάνατη ψυχή.» Αντιθέτως, εξαρτάται από το ότι ένας καλύπτεται από την θυσία του αντιλύτρου του Ιησού Χριστού, έτσι ώστε θ’ αναστηθή, ή θ’ αποκατασταθή σε ζωή, σε μια τελειοποιημένη παραδεισιακή γη, αφού ο Θεός θα έχη καταστρέψει το παρόν πονηρό σύστημα και θα έχη εγκαταστήσει δίκαιες συνθήκες διαρκούς ειρήνης και δικαιοσύνης σ’ όλη τη γη.—Αποκάλ. 20:11-13· 21:1-4.

Αυτή η ελπίδα αναστάσεως, που σπανίως συζητείται στις εκκλησίες, διδάσκεται τόσο στις Εβραϊκές όσο και στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές της Βίβλου, και ετονίζετο από τους Χριστιανούς του πρώτου αιώνος. Πράγματι, μια σύγχρονη θρησκευτική αυθεντία είπε: «Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του πρώτου Χριστιανικού κηρύγματος είναι η έμφασίς του στην ανάστασι.»⁸

Το να γνωρίζετε τη Βιβλική αλήθεια για την ψυχή σάς καθιστά ικανό να λάβετε μια ζωτική απόφασι. Ποια είναι αυτή; Να προσδιορίσετε πια θρησκεία είναι αληθινή και ποια θρησκεία είναι ψευδής. Διότι οποιαδήποτε θρησκεία διδάσκει την ψευδή διδασκαλία της αθανασίας της ψυχής πρέπει να είναι ψευδής. Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα θα εξακολουθήτε να είσθε συνταυτισμένος μ’ αυτήν ή θα συνταυτισθήτε μ’ αυτούς οι οποίοι διδάσκουν την αλήθεια του Θεού;

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

¹ Διάλογος με τον Τρύφωνα τον Ιουδαίο, υπό Ιουστίνου Μάρτυρος, Διάλογος V (στην Αγγλική).

² Αγόρευσις προς τους Έλληνας, υπό Τατιανού, Τμήμα 13 (στην Αγγλική). Παρατίθεται από τη Γαλλική μετάφρασι, Αγορεύσεις κατά των Ελλήνων, στο σύγγραμμα Οι Πατέρες της Εκκλησίας, υπό Ζενούντ (Παρίσιοι· 1938), σελ. 233 (στη Γαλλική).

³ Πατρολογία υπό Μπέρθορν Άλτανερ (αρχικώς εξεδόθη στη Γερμανική ως Πατρολόγκιε) (Φρίντμπεργκ, Δυτική Γερμανία· 1960), σελ. 207.

⁴ Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν της Βίβλου, εκδόσεως Αλεξάνδρου Ουέστφαλ (Βαλάνς συρ Ρον, Γαλλία· 1956), Τομ. 2, σελ. 557, στήλη 1 (στη Γαλλική).

⁵ Αυτόθι, στήλη 2.

⁶ Αυτόθι, στήλη Χ.

⁷ Αυτόθι, στήλη 2.

⁸ Το Νέον Λεξικόν της Γραφής, εκδόσεως Ι. Δ. Ντάγκλας (Λονδίνον 1962), σελ. 1086 (στην Αγγλική).

[Υποσημειώσεις]

Όταν παρατηρήσετε αυτά τα εδάφια σε μια σύγχρονη μετάφρασι της Γραφής» είναι πιθανόν να διαπιστώσετε ότι η λέξις «ψυχή» έχει αντικατασταθή από τις λέξεις «σώμα,» «άνθρωπος,» «εγώ,» «άτομο,» ή κάποια άλλη λέξι. Αυτό οφείλεται, στο ότι οι μεταφρασταί οι όποιοι επίστευαν ότι η Γραφή διδάσκει ότι η ψυχή είναι αθάνατη προφανώς αντιμετώπισαν ένα πρόβλημα συνειδήσεως όταν συνήντησαν εδάφια τα όποια λέγουν ότι πεθαίνει. Εν τούτοις, σε κάθε μια από τις ανωτέρω περιπτώσεις η λέξις που χρησιμοποιείται στην αρχική Εβραϊκή γλώσσα της Βίβλου είναι νέφες την οποία αυτοί οι ίδιοι μεταφρασταί απέδωσαν αλλού ως «ψυχή.»

Η Εβραϊκή αντίστοιχη λέξις για την «ψυχή» χρησιμοποιείται 750 φορές στη Βίβλο για ν’ αναφερθή (1) σε ένα πρόσωπο» ένα άτομο, ή ένα κατώτερο ζώο, ή (2) στη ζωή που απολαμβάνει ένας άνθρωπος ή ένα ζώο στο είδος του. Αυτό είναι τελείως διαφορετικό από τις ιδέες που έχει κληρονομήσει ο σύγχρονος «Χριστιανικός κόσμος» από τους αρχαίους Αιγυπτίους, Βαβυλώνιους, Έλληνας και Ρωμαίους.