Θρησκευτική Ανανέωση ή Πνευματική Κρίση;
«Η προσευχή, ο στοχασμός, η λατρεία και η μελέτη της Βίβλου έχουν αντικαταστήσει τις κοινωνικές σταυροφορίες σε πολλές εκκλησίες. . . . Αυτό που δείχνουν αυτές οι τάσεις, λένε οι παρατηρητές, είναι μια καινούργια αποφασιστικότητα αυτών που έχουν θρησκευτική πίστη να ‘ψάξουν να βρουν το ιερό’ σε μια κοινωνία που όλο και περισσότερο απομακρύνεται από τις θρησκευτικές της βάσεις».—Νέα των ΗΠΑ και Παγκόσμιες Ειδήσεις.
«Σ’ όλη την Ανατολική Ευρώπη, υπάρχουν σημάδια θρησκευτικής ανανέωσης. . . . Στην Ουγγαρία, Τσεχοσλοβαξία, Ανατολική Γερμανία και Πολωνία κληρικοί και λόγιοι λένε ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται -ή ξαναγυρίζουν - στις εκκλησίες. . . . Οι νεαροί ρωτούν, ‘Γιατί ζούμε;’»—Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης.
ΜΗΠΩΣ βλέπουμε κάποια πνευματική αφύπνιση κρίνοντας απ’ αυτές τις ειδήσεις; Μολονότι η αύξηση των εκκλησιαζόμενων έχει μείνει πίσω σε σύγκριση με την αύξηση του πληθυσμού, στα τελευταία λίγα χρόνια παρατηρούνται εδώ και εκεί μερικά μικρά κέρδη. Μερικοί αξιωματούχοι των εκκλησιών το βλέπουν αυτό σαν μια ένδειξη ότι παύει πλέον να μειώνεται ο αριθμός των εκκλησιαζόμενων που άρχισε από τη δεκαετία του 1960, και ότι τα πράγματα βελτιώνονται. Είτε συμβαίνει αυτό είτε όχι, πρέπει να ρωτήσουμε: Γιατί οι άνθρωποι αυτοί στρέφονται στις εκκλησίες;
Γιατί η «Ανανέωση»;
«Υπάρχει μια πραγματική πείνα στους ανθρώπους, ένα αίσθημα ότι κάτι λείπει στο πνευματικό τους βάθος», λέει ο Αμερικανός Επισκοπικός ιερέας Τίντεν Έντουαρντς. Μ’ άλλα λόγια, φαίνεται ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι απογοητεύονται από τον υλιστικό και κοσμικό τρόπο ζωής, και ψάχνουν να βρουν ποιο είναι το νόημα και ο σκοπός της ζωής. Άλλοι, λόγω του φόβου ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος ή του εγκλήματος και της βίας, ή επειδή έχουν υποστεί κάποια προσωπική τραγωδία, στρέφονται στη θρησκεία για παρηγοριά.
Μια απτή έμμεση επίδραση αυτής της τάσης είναι η εδραίωση και η αύξηση των Ανατολικών θρησκειών στη Δύση. Τόσο στις πόλεις όσο και στις αγροτικές περιοχές των Δυτικών χωρών ξεπετάγονται ναοί, τζαμιά, κέντρα στοχασμού και λοιπά. Πολύ εμφανείς επίσης, είναι διάφορες ομάδες που ακολουθούν πειθαρχικούς τρόπους ζωής όπως είναι η Γιόγκα, ο υπερβατικός στοχασμός, ο Ζεν και Χερ Κρίσνα. Σύμφωνα με τη γνώμη μερικών θρησκευτικών αυθεντιών, αυτές οι «εξωτικές» πίστεις φαίνεται να προσφέρουν αυτό ακριβώς που πολλοί άνθρωποι στη Δυτική κοινωνία ψάχνουν να βρουν: κάποιο άτομο με κύρος που να τους πει τι να πιστέψουν, κάποια αιτία που να κατευθύνει τη ζωή τους, μια αίσθηση ότι ανήκουν σε μια φιλική ομάδα και μια κατάσταση εσωτερικής ειρήνης ή αυτογνωσίας.
Ανανέωση ή Κρίση;
Το γεγονός ότι οι άνθρωποι στρέφονται στη θρησκεία για απαντήσεις όταν αντιμετωπίζουν κρίσιμους και επικίνδυνους καιρούς, ή προβληματίζονται με την κενότητα του τρόπου με τον οποίο ζουν, υποστηρίζει κυρίως τη θεμελιώδη αλήθεια που ανέφερε ο Ιησούς Χριστός: «Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον διά στόματος Θεού». (Ματθαίος 4:4) Ο καθαρά υλιστικός τρόπος ζωής δεν παρέχει τη δύναμη και την υπομονή που χρειάζεται κανείς για να αντιμετωπίσει πολλά από τα σημερινά προβλήματα.
Στην πραγματικότητα, μερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι αυτή η πνευματική κενότητα είναι υπεύθυνη, εν μέρει τουλάχιστον, για τα πολλά κακά της σημερινής κοινωνίας. «Οι αδυναμίες της ανθρώπινης συνείδησης, επειδή στερείται της θείας διάστασής της, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο σ’ όλα τα κύρια εγκλήματα αυτού του αιώνα», είπε ο φημισμένος Ρώσος συγγραφέας Αλεξάντερ Σολτζενίτσιν.
Εν όψει αυτής της πνευματικής κρίσης, πρέπει να ρωτήσουμε: Έχουν οι εκκλησίες την ικανότητα να ικανοποιήσουν τις πνευματικές ανάγκες αυτών που στρέφονται σ’ αυτές; Μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να βρουν την πνευματική καθοδήγηση και δύναμη που ψάχνουν να βρουν; Ειδικότερα, μπορεί η θρησκεία να αντιμετωπίσει τη σημερινή κρίση;