Είναι η Ψυχή Αθάνατη;

ΣΙΩΠΗΛΑ, οι φίλοι και η οικογένεια περνούν ένας-ένας μπροστά από το ανοιχτό φέρετρο. Κοιτούν τον νεκρό, ένα 17χρονο αγόρι. Οι φίλοι του από το σχολείο μόλις που τον αναγνωρίζουν. Τα μαλλιά του αραίωσαν από τη χημειοθεραπεία· ο καρκίνος τον έχει αδυνατίσει πολύ. Είναι δυνατόν να είναι αυτός ο φίλος τους; Πριν από λίγες μόλις εβδομάδες είχε τόσες ιδέες, τόσες ερωτήσεις, τόση ενεργητικότητα—ήταν γεμάτος ζωή! Η μητέρα του αγοριού, πλημμυρισμένη στα δάκρυα, λέει συνέχεια: «Ο Τόμι είναι πιο ευτυχισμένος τώρα. Ο Θεός ήθελε τον Τόμι μαζί του στον ουρανό».

Αυτή η συντετριμμένη μητέρα βρίσκει κάποια ελπίδα και ανακούφιση στη σκέψη ότι ο γιος της εξακολουθεί να ζει με κάποιον τρόπο. Στην εκκλησία διδάχτηκε ότι η ψυχή είναι αθάνατη, ότι αποτελεί την έδρα της προσωπικότητας, των σκέψεων, των αναμνήσεων—το «είναι» του ατόμου. Πιστεύει πως η ψυχή του γιου της σίγουρα δεν έχει πεθάνει· είναι ένα ζωντανό πνεύμα, το οποίο την ώρα του θανάτου εγκατέλειψε το σώμα του αγοριού και πήγε στον ουρανό για να είναι μαζί με τον Θεό και τους αγγέλους.

Σε καιρό τραγωδίας, η ανθρώπινη καρδιά γαντζώνεται απεγνωσμένα από οποιαδήποτε αχτίδα ελπίδας· έτσι, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί έχει τόση απήχηση αυτή η πεποίθηση. Προσέξτε, για παράδειγμα, τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται ο θεολόγος Τζ. Πάτερσον-Σμάιθ στο Ευαγγέλιο της Μετά Θάνατον Ζωής (The Gospel of the Hereafter): «Ο Θάνατος είναι κάτι ασήμαντο σε σύγκριση με αυτό που ακολουθεί—εκείνος ο υπέροχος, υπέροχος, υπέροχος κόσμος στον οποίο μας οδηγεί ο Θάνατος».

Σε όλο τον κόσμο, σε πολλές θρησκείες και πολιτισμούς, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το άτομο έχει μέσα του μια αθάνατη ψυχή, ένα πνεύμα που έχει συνειδητότητα και συνεχίζει να ζει όταν πεθαίνει το σώμα. Αυτή η πεποίθηση είναι σχεδόν οικουμενική στις χιλιάδες θρησκείες και αιρέσεις του Χριστιανικού κόσμου. Αποτελεί επίσης επίσημο δόγμα του Ιουδαϊσμού. Οι Ινδουιστές πιστεύουν ότι το άτμαν, δηλαδή η ψυχή, δημιουργήθηκε στην αρχή του χρόνου, φυλακίζεται στο σώμα κατά τη γέννηση και μεταβαίνει σε κάποιο άλλο σώμα κατά το θάνατο, σε ένα συνεχή κύκλο μετενσαρκώσεων. Οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι η ψυχή γεννιέται μαζί με το σώμα και συνεχίζει να ζει όταν πεθαίνει το σώμα. Άλλες θρησκείες—οι Αφρικανοί ανιμιστές, οι Σιντοϊστές, ακόμη και οι Βουδιστές κατά μία έννοια—διδάσκουν διάφορες παραλλαγές του ίδιου θέματος.

Μερικά Βασανιστικά Ερωτήματα

Παρ’ όλο που η αντίληψη περί αθάνατης ψυχής έχει αναμφισβήτητη και σχεδόν οικουμενική απήχηση, δημιουργεί ωστόσο μερικά ανησυχητικά ερωτήματα. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι διερωτιούνται πού πηγαίνει η ψυχή κάποιου προσφιλούς τους αν αυτός δεν έχει ζήσει και τόσο υποδειγματική ζωή. Μήπως μετενσαρκώνεται σε κάποια κατώτερη μορφή ζωής; Ή στέλνεται στο καθαρτήριο, όπου θα εξαγνίζεται μέσω κάποιας πύρινης διαδικασίας ωσότου θεωρηθεί άξιος να πάει στον ουρανό; Ακόμη χειρότερα, μήπως πρόκειται να βασανίζεται για πάντα σε μια πύρινη κόλαση; Ή, όπως διδάσκουν πολλές ανιμιστικές θρησκείες, γίνεται ένα πνεύμα το οποίο πρέπει να κατευνάζεται;

Αυτές οι αντιλήψεις δημιουργούν προοπτικές που καταβαρύνουν τους ζωντανούς. Πρέπει άραγε να κατευνάζουμε τα πνεύματα των προσφιλών μας που είναι νεκροί, από φόβο μήπως μας εκδικηθούν; Αναμένεται να τα βοηθήσουμε να βγουν από κάποιο τρομερό καθαρτήριο; Ή πρέπει απλώς να τρέμουμε σύγκορμοι, απελπισμένοι στη σκέψη ότι υποφέρουν στην κόλαση; Ή μήπως πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε ορισμένα ζώα λες και μεταφέρουν τις ψυχές των νεκρών ανθρώπων;

Τα ερωτήματα που δημιουργούνται σχετικά με τον ίδιο τον Θεό δεν φέρνουν ούτε αυτά παρηγοριά. Λόγου χάρη, πολλοί γονείς, όπως η μητέρα που αναφέρθηκε στον πρόλογο, στην αρχή παρηγορούνται από τη σκέψη ότι ο Θεός «πήρε» μαζί του στον ουρανό την αθάνατη ψυχή του παιδιού τους. Ωστόσο, για πολλούς είναι απλώς θέμα χρόνου το πότε θα αρχίσουν να αναρωτιούνται τι είδους Θεός είναι αυτός που θα έπληττε ένα αθώο παιδί με μια φρικτή ασθένεια, αρπάζοντας εκείνο το πολύτιμο πλάσμα από τους συντετριμμένους γονείς του μόνο και μόνο για να πάρει πρόωρα το παιδί στον ουρανό. Πού είναι η δικαιοσύνη, η αγάπη, το έλεος αυτού του Θεού; Μερικοί μάλιστα αμφιβάλλουν για τη σοφία ενός τέτοιου Θεού. Γιατί, ρωτάνε αυτοί, να βάλει ευθύς εξαρχής ένας σοφός Θεός όλες αυτές τις ψυχές στη γη, αν ούτως ή άλλως πρόκειται να καταλήξουν στον ουρανό; Δεν σημαίνει αυτό ότι η δημιουργία της γης ήταν στην πραγματικότητα μια τεράστια ματαιότητα;—Παράβαλε Δευτερονόμιον 32:4· Ψαλμός 103:8· Ησαΐας 45:18· 1 Ιωάννη 4:8.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι το δόγμα της αθανασίας της ανθρώπινης ψυχής, όπως και αν διδάσκεται, δημιουργεί περίπλοκα ερωτήματα, ακόμη και ασυνέπειες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μεγάλο μέρος του προβλήματος σχετίζεται με την προέλευση αυτής της διδασκαλίας. Μια σύντομη διερεύνηση της πηγής της μπορεί να σας διαφωτίσει· και ίσως εκπλαγείτε μαθαίνοντας τι λέει η ίδια η Αγία Γραφή σχετικά με την ψυχή. Προσφέρει μια πολύ καλύτερη ελπίδα για ζωή μετά το θάνατο από ό,τι συνήθως διδάσκουν οι θρησκείες του κόσμου.