Μελέτη 36

Κατάλληλος Επίλογος και Τήρηση Χρόνου

1-3. Πώς μπορείτε να συσχετίσετε τον επίλογο με το θέμα της ομιλίας σας;

¹ Εκείνο που λέτε τελευταίο είναι συχνά αυτό που θυμούνται πρώτα οι άλλοι. Γι’ αυτό, τον επίλογο της ομιλίας σας αξίζει να τον προετοιμάσετε προσεκτικά. Ο επίλογος πρέπει να εξάρει έντονα τα κυριότερα σημεία τα οποία θέλετε να θυμούνται οι ακροατές και να τους εντυπώσει οριστικά το θέμα. Ως αποτέλεσμα τόσο της δομής του όσο και της εκφώνησής σας, ο επίλογος πρέπει να υποκινήσει το ακροατήριο σε ενέργειες. Σ’ αυτό ακριβώς σας συνιστούμε να δώσετε προσοχή όταν φτάσετε στο σημείο «Επίλογος κατάλληλος, αποτελεσματικός» που βρίσκεται στην κάρτα Συμβουλή για Ομιλία.

² Επίλογος που σχετίζεται άμεσα με το θέμα της ομιλίας. Για ιδέες όσον αφορά το πώς να συσχετίσετε τον επίλογο με το θέμα της ομιλίας, συνιστούμε να ανασκοπήσετε τη Μελέτη 27. Δεν είναι ανάγκη να επαναλάβει ο επίλογός σας το θέμα της ομιλίας με πολλά λόγια, μολονότι μερικοί σπουδαστές, ιδιαίτερα οι καινούριοι, μπορεί να το βρίσκουν αυτό υποβοηθητικό· πρέπει όμως να στρέφει την προσοχή σ’ αυτό. Κατόπιν, με βάση το θέμα, δείξτε τι μπορεί να κάνει το ακροατήριο.

³ Αν ο επίλογος δεν συσχετιστεί άμεσα με το θέμα, δεν θα καταφέρει να ολοκληρώσει την ύλη και να συνδέσει τα επί μέρους τμήματά της. Ακόμα και αν χρησιμοποιήσετε επίλογο τύπου άμεσης ανακεφαλαίωσης, παρουσιάζοντας το σκελετό των κύριων σημείων, αναμφίβολα θα πρέπει να προσθέσετε μια-δυο τελικές προτάσεις, που θα εκφράζουν την κεντρική ιδέα ή το θέμα της ομιλίας.

4-9. Γιατί πρέπει ο επίλογός σας να δείχνει στους ακροατές σας τι να κάνουν;

⁴ Επίλογος που δείχνει στους ακροατές τι να κάνουν. Εφόσον κατά κανόνα μιλάτε με σκοπό να υποκινήσετε το ακροατήριο να κάνει κάποιου είδους ενέργεια ή να το πείσετε για μια ορισμένη άποψη, ασφαλώς οι τελικές σκέψεις της ομιλίας πρέπει να εντυπώνουν αυτά τα σημεία. Ο κύριος σκοπός του επιλόγου είναι επομένως να δείξει στους ακροατές τι να κάνουν και να τους προτρέψει να το κάνουν.

⁵ Γι’ αυτόν το λόγο, ο επίλογος, εκτός του ότι πρέπει να κάνει σαφή το σκοπό της ομιλίας σας, πρέπει και να έχει ζέση, πεποίθηση και υποκινούσα δύναμη. Συχνά θα διαπιστώνετε ότι οι σύντομες προτάσεις βοηθάνε καλύτερα στο να δίνεται δύναμη στον επίλογο. Αλλά, άσχετα με την κατασκευή των προτάσεων, πρέπει να παρέχονται βάσιμοι λόγοι για τη συγκεκριμένη ενέργεια, περιλαμβανομένων και των ωφελειών που θα προκύψουν όταν ακολουθηθεί αυτή η πορεία.

⁶ Ο επίλογος πρέπει να είναι το λογικό επακόλουθο αυτών που ειπώθηκαν ήδη στην ομιλία. Άρα, τα όσα λέτε στον επίλογό σας έχουν σκοπό να υποκινήσουν το ακροατήριό σας να ενεργήσει σύμφωνα μ’ αυτά που έχετε ήδη πει στο κύριο μέρος της ομιλίας. Ο επίλογός σας θα διευκρινίσει και θα δώσει έμφαση στο τι πρέπει να κάνουν προκειμένου να ενεργήσουν με βάση τα όσα κάλυψε η ομιλία, και θα υποκινηθούν ιδιαίτερα να το κάνουν αυτό από τη δύναμη που θα έχει ο επίλογός σας.

⁷ Στη διακονία από σπίτι σε σπίτι, πολλές φορές οι επίλογοι δεν έχουν δύναμη. Αυτό συμβαίνει όταν δεν υποδεικνύεται ξεκάθαρα στον οικοδεσπότη η πορεία που αναμένουμε να ακολουθήσει—είτε να πάρει ένα έντυπο είτε να συμφωνήσει να του γίνει επανεπίσκεψη είτε κάτι παρόμοιο.

⁸ Οι επίλογοι σε διορισμούς της σχολής δεν θα έχουν κι αυτοί δύναμη αν είναι απλώς και μόνο ανακεφαλαίωση της ύλης και δεν υποκινούν το ακροατήριο να ενεργήσει. Πρέπει να γίνει κάποια εφαρμογή της ύλης ή πρέπει με κάποιον άλλον τρόπο να καταδειχτεί ότι η ύλη έχει συγκεκριμένη αξία για το ακροατήριο.

⁹ Μερικοί ομιλητές το βρίσκουν πολύ χρήσιμο να κλείνουν την ομιλία που έχει Γραφικό θέμα με μια σύντομη ανακεφαλαίωση ολόκληρης της ομιλίας, χρησιμοποιώντας ως βάση της ανακεφαλαίωσης τα βασικά εδάφια και το θέμα της ομιλίας. Όταν συνοψίζετε κατ’ αυτόν τον τρόπο την ομιλία, αναφέροντας λίγα εδάφια όπως θα κάνατε σε κάποια πόρτα, όχι μόνο κάνετε σαφές τι θέλει να πει η ομιλία, αλλά και παρουσιάζετε στο ακροατήριο κάτι που μπορούν να το θυμούνται και να το χρησιμοποιήσουν όταν επαναλάβουν τα σημαντικά σημεία της ομιλίας. Αυτός είναι ο πρώτιστος σκοπός του επιλόγου και αυτή η μέθοδος, όχι μόνο είναι κατάλληλη, αλλά και εκπληρώνει αποτελεσματικά αυτόν το σκοπό.

**********

10-14. Κάντε υποδείξεις για το μήκος του επιλόγου.

¹⁰ Επίλογος με κατάλληλο μήκος. Το μήκος του επιλόγου δεν πρέπει να καθορίζεται από το ρολόι, μολονότι αυτό συμβαίνει συχνά. Ο επίλογος έχει κατάλληλο μήκος αν είναι αποτελεσματικός και εκπληρώνει το σκοπό του. Επομένως, από τα αποτελέσματα θα καθοριστεί αν το μήκος ήταν κατάλληλο ή όχι. Αυτό θα κάνει εκείνος που θα σας δώσει τη συμβουλή όταν εργάζεστε στο σημείο «Επίλογος με κατάλληλο μήκος» που υπάρχει στην κάρτα Συμβουλή για Ομιλία.

¹¹ Για μια σύγκριση των επιλόγων σε αναλογία με το μήκος του κύριου μέρους της ύλης, παρατηρήστε το σύντομο επίλογο που έχει ολόκληρο το βιβλίο του Εκκλησιαστή, ο οποίος αναφέρεται στα εδάφια Εκκλησιαστής 12:13, 14, και παραβάλετέ τον με την Επί του Όρους Ομιλία του Ιησού και τον επίλογό του που αναφέρεται στα εδάφια Ματθαίος 7:24-27. Εδώ παρατηρούμε δυο επιλόγους διαφορετικού τύπου και μήκους που, όμως, εκπληρώνουν και οι δυο το σκοπό τους.

¹² Ο επίλογος δεν πρέπει να καταλάβει εξ απροόπτου το ακροατήριο. Τα λόγια που λέτε πρέπει, όχι μόνο να δείχνουν ολοφάνερα ότι φτάνετε στο τέλος της ομιλίας, αλλά πρέπει και να έχουν τον τόνο οριστικής κατάληξης. Τα όσα θα πείτε και ο τρόπος με τον οποίο θα τα πείτε πρέπει να κλείσουν τη συζήτησή σας. Η ομιλία δεν πρέπει να παρατείνεται χωρίς λόγο. Αν δεν καταφέρετε να συνοψίσετε την ομιλία σας και παράλληλα να διατηρήσετε το ενδιαφέρον ως το τέλος του επιλόγου, τότε πρέπει να τον ξαναφτιάξετε. Εξακολουθεί να έχει μεγαλύτερο μήκος απ’ όσο πρέπει.

¹³ Αν είστε αρχάριοι ομιλητές, συνήθως είναι καλύτερο να κάνετε τον επίλογό σας πιο μικρό απ’ όσο νομίζετε ότι πρέπει να είναι. Κάντε τον απλό, άμεσο και θετικό. Μην τον παρατείνετε χωρίς τελειωμό.

¹⁴ Αν η ομιλία σας είναι μέρος κάποιου συμποσίου ή αν είναι μέρος στη συνάθροιση υπηρεσίας, τότε ο επίλογός σας θα συνδέεται με τον πρόλογο της επόμενης ομιλίας και γι’ αυτό μπορεί να είναι πιο σύντομος. Ωστόσο, κάθε μέρος πρέπει να έχει επίλογο που να εκπληρώνει το σκοπό της ομιλίας. Αν το πετυχαίνει αυτό, τότε έχει κατάλληλο μήκος.

**********

15-18. Αν δεν προσέξετε την τήρηση χρόνου, ποια θα είναι τα αποτελέσματα;

¹⁵ Τήρηση χρόνου. Δεν είναι μόνο το μήκος του επιλόγου σπουδαίο· πρέπει να δίνεται προσοχή στη χρονική διάρκεια κάθε μέρους της ομιλίας. Γι’ αυτό, η κάρτα Συμβουλή για Ομιλία αναφέρει χωριστά την «Τήρηση χρόνου».

¹⁶ Δεν πρέπει να μικροποιούμε το πόσο σημαντικό είναι να διαρκεί η ομιλία όσο πρέπει. Αν η ομιλία είναι σωστά προετοιμασμένη, θα έχουν ληφθεί υπόψη και τα χρονικά περιθώρια, αλλά αν ο ομιλητής, προσπαθώντας να περιλάβει όλη την ύλη, υπερβεί αυτά τα περιθώρια, στην ουσία δεν επιτυγχάνει τον αντικειμενικό σκοπό του. Και αυτό γιατί οι ακροατές θα αρχίσουν να αδημονούν και να κοιτάνε το ρολόι τους και δεν θα προσέχουν πραγματικά αυτά που λέει ο ομιλητής. Ο επίλογος, ο οποίος πρέπει να περιέχει την εφαρμογή και την υποκίνηση, πράγματα ζωτικά για την επίτευξη του σκοπού της ομιλίας, θα χαθεί. Ακόμα κι αν παρουσιαστεί ο επίλογος, σε πολλές περιπτώσεις οι ακροατές δεν θα ωφεληθούν απ’ αυτόν γιατί ο ομιλητής έχει υπερβεί τα χρονικά όρια.

¹⁷ Δεν νιώθουν άσχημα μόνο οι ακροατές όταν ο ομιλητής υπερβαίνει τα χρονικά όρια, αλλά και ο ίδιος ο ομιλητής. Όταν δει ότι δεν έχει χρόνο και έχει ακόμα πολλή ύλη, μπορεί να προσπαθήσει να περιλάβει στην ομιλία του περισσότερα σημεία απ’ όσα του επιτρέπει ο χρόνος, κι έτσι να καταστρέψει την αποτελεσματικότητά της. Αυτό συχνά τον κάνει να πάψει να νιώθει άνετα. Από την άλλη πάλι, αν ο ομιλητής διαπιστώσει ότι δεν έχει αρκετή ύλη για να φτάσει ως τα καθορισμένα χρονικά όρια, μπορεί, προσπαθώντας να την επιμηκύνει, να καταλήξει να παρουσιάζει μια ομιλία χωρίς συνοχή και γεμάτη φλυαρίες.

¹⁸ Μολονότι αληθεύει ότι ο επίσκοπος σχολής θα δείξει με κάποιον τρόπο στο σπουδαστή ότι ο χρόνος του έχει λήξει, είναι απογοητευτικό, τόσο για το σπουδαστή όσο και για τους ακροατές, να πρέπει να διακοπεί μια ομιλία προτού τελειώσει. Τον ομιλητή θα πρέπει να τον ενδιέφερε αρκετά η ύλη του ώστε θα ήθελε να την παρουσιάσει. Το ακροατήριο θα νιώσει ότι έχει αφεθεί μετέωρο αν δεν ακούσει τον επίλογο. Κάποιος που υπερβαίνει συνεχώς τα χρονικά όρια στις ομιλίες του δείχνει ότι αδιαφορεί για τους άλλους ή φανερώνει μ’ αυτόν τον τρόπο έλλειψη προετοιμασίας.

19, 20. Γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία η τήρηση χρόνου στις συναθροίσεις υπηρεσίας και στα προγράμματα των συνελεύσεων;

¹⁹ Όταν στο πρόγραμμα έχουν μέρος πολλοί ομιλητές, η τήρηση χρόνου έχει ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα μιας συνάθροισης υπηρεσίας μπορεί να έχει πέντε μέρη. Αν κάθε ομιλητής μιλήσει ένα μόνο λεπτό παραπάνω από τα καθορισμένα γι’ αυτόν χρονικά όρια, η συνάθροιση θα τελειώσει πέντε λεπτά αργότερα από το κανονικό. Κι όμως, ο κάθε ομιλητής υπερέβηκε πολύ λίγο τα χρονικά του όρια. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι να αναγκαστούν μερικοί να φύγουν προτού τελειώσει η συνάθροιση για να προλάβουν το λεωφορείο ή μπορεί να εκνευριστούν οι μη ομόπιστοι σύζυγοι οι οποίοι έχουν έρθει να πάρουν το σύντροφό τους από τη συνάθροιση και αναγκάζονται να περιμένουν. Γενικά, οι συνέπειες δεν είναι καλές.

²⁰ Επίσης, μπορεί να προκύψουν δυσκολίες αν ένας ομιλητής που έχει μέρος σε συμπόσιο ομιλιών δεν φτάσει ως τα καθορισμένα χρονικά όρια. Αν, για παράδειγμα, ένας αδελφός στον οποίο έχει ανατεθεί μια ημίωρη ομιλία στο πρόγραμμα της συνέλευσης τελειώσει μέσα σε είκοσι λεπτά, ίσως να προκύψει κάποια ανωμαλία στο πρόγραμμα αν τυχόν ο επόμενος ομιλητής δεν είναι έτοιμος να αρχίσει αμέσως.

21-24. Αναφέρετε σύντομα μερικά προβλήματα σχετικά με την τήρηση χρόνου, καθώς και τις αιτίες τους.

²¹ Φυσικά, ένας από τους βασικούς λόγους για την υπέρβαση των χρονικών ορίων μιας ομιλίας είναι η υπερβολική ποσότητα ύλης. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να διορθωθεί όταν γίνεται η προετοιμασία της ομιλίας. Ωστόσο, αν μέχρι τώρα ο ομιλητής έχει καταφέρει να εργαστεί με επιτυχία στα άλλα σημεία, τα προηγούμενα σημεία της κάρτας Συμβουλή για Ομιλία, η τήρηση του χρόνου δεν θα αποτελέσει πρόβλημα. Αν έχετε ήδη μάθει πώς να απομονώνετε τα κύρια σημεία σας και να ετοιμάζετε ένα σωστό σχέδιο, θα διαπιστώσετε ότι η τήρηση του χρόνου έρχεται από μόνη της. Η τήρηση χρόνου εξετάζεται προς το τέλος της κάρτας συμβουλής επειδή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα προηγούμενα χαρακτηριστικά της ομιλίας που έχουν αναλυθεί.

²² Κατά κανόνα, το πρόβλημα στην τήρηση χρόνου είναι η υπέρβαση των χρονικών ορίων. Ο καλά προετοιμασμένος ομιλητής συνήθως έχει αρκετή πληροφοριακή ύλη, αλλά πρέπει να προσέξει να μη χρησιμοποιήσει περισσότερη απ’ όση του επιτρέπουν τα καθορισμένα χρονικά όρια.

²³ Εντούτοις, οι καινούριοι ή οι άπειροι ομιλητές έχουν μερικές φορές την τάση να μην καλύπτουν όλο το χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους. Αυτοί θα πρέπει να μάθουν πώς να κάνουν πλήρη χρήση του διαθέσιμου χρόνου. Στην αρχή θα τους φανεί λίγο δύσκολο να φτιάξουν την ομιλία τους έτσι ώστε να διαρκέσει ακριβώς όσο θέλουν, αλλά θα πρέπει να προσπαθήσουν να φτάσουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στα καθορισμένα χρονικά όρια. Ωστόσο, εκτός κι αν η ομιλία έχει πολύ πιο μικρή διάρκεια απ’ όση επιτρέπουν τα καθορισμένα χρονικά όρια, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί αδύνατο σημείο η τήρηση χρόνου, στην περίπτωση όπου ο σπουδαστής ετοίμασε και παρουσίασε μια ολοκληρωμένη και ικανοποιητική ομιλία.

²⁴ Ο καλύτερος τρόπος για να προσδιοριστεί αν η τήρηση του χρόνου πρέπει ή όχι να θεωρηθεί αδύνατο σημείο σ’ έναν ομιλητή είναι η παρατήρηση της επίδρασης που είχε η εκφώνηση στο ακροατήριο. Όταν ο επίσκοπος σχολής δείξει στο σπουδαστή ότι δεν έχει άλλο χρόνο, ο σπουδαστής μπορεί να τελειώσει την πρότασή του. Αν μ’ αυτή την πρόταση ο σπουδαστής καταφέρει να κλείσει αποτελεσματικά την ομιλία του, ώστε το ακροατήριο να έχει την αίσθηση ότι άκουσε μια ολοκληρωμένη παρουσίαση, τότε η τήρηση του χρόνου δεν πρέπει να θεωρηθεί αδύνατο σημείο.

25-29. Πώς μπορεί να βεβαιωθεί κάποιος ότι η ομιλία του θα διαρκέσει όσο πρέπει;

²⁵ Πώς μπορεί να καταφέρει κανείς να διαρκέσει η ομιλία του όσο πρέπει; Βασικά αυτό είναι ζήτημα προετοιμασίας. Είναι σπουδαίο να προετοιμάσει, όχι μόνο την ύλη που θα περιλάβει στην ομιλία, αλλά και την παρουσίαση της ομιλίας. Αν έχει γίνει επαρκής προετοιμασία για την εκφώνηση, συνήθως η ομιλία διαρκεί όσο πρέπει.

²⁶ Όταν καταρτίζετε το σχέδιο της ομιλίας σας, πρέπει να κάνετε να φαίνεται καθαρά ποια είναι τα κύρια σημεία σας. Κάτω από κάθε κύριο σημείο μπορείτε να έχετε κάποια δευτερεύοντα σημεία που θέλετε να καλύψετε. Φυσικά, μερικά θα είναι πιο σπουδαία από τα άλλα. Δείτε ποια είναι ζωτικά για την παρουσίαση και ποια μπορούν να αφαιρεθούν, αν παραστεί ανάγκη. Κατόπιν, αν στη διάρκεια της παρουσίασής σας διαπιστώσετε ότι σας έχει μείνει λιγότερος χρόνος απ’ όσο υπολογίζατε, θα είναι εύκολο να παρουσιάσετε μόνο τα κυριότερα επιχειρήματα και να παραλείψετε τα δευτερεύοντα.

²⁷ Αυτό είναι κάτι που απαιτείται να το κάνουμε συνεχώς στη διακονία αγρού. Όταν πηγαίνουμε στις πόρτες των ανθρώπων, αν καθήσουν να μας ακούσουν, θα μιλήσουμε μαζί τους μερικά λεπτά. Αλλά είμαστε επίσης έτοιμοι να κάνουμε την ίδια παρουσίαση σε συμπτυγμένη μορφή, παίρνοντας ίσως μόνο ένα-δυο λεπτά, αν είναι ανάγκη. Πώς το καταφέρνουμε αυτό; Έχουμε υπόψη μας το βασικό μας σημείο ή σημεία και την πιο σπουδαία ύλη που χρειάζεται για την υποστήριξή τους. Έχουμε επίσης υπόψη μας και άλλες πληροφορίες δευτερεύουσας σημασίας, τις οποίες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να επεκτείνουμε τη συζήτηση, αλλά γνωρίζουμε ότι, όταν το απαιτεί η περίσταση, μπορούμε να τις παραλείψουμε. Την ίδια μέθοδο μπορούμε να ακολουθούμε όταν παρουσιάζουμε ομιλίες από το βήμα.

²⁸ Συχνά είναι υποβοηθητικό να βάζει ο ομιλητής στο περιθώριο του σχεδίου της ομιλίας κάποιο σημάδι που να δείχνει πόση ύλη θα πρέπει να έχει καλύψει όταν θα έχει περάσει ο μισός από το χρόνο που έχει στη διάθεσή του ή, αν πρόκειται για μεγαλύτερη ομιλία, ίσως θέλει να τη διαιρέσει σε τέταρτα. Κατόπιν, όταν φτάσει σ’ αυτά τα σημάδια που έχει βάλει στο σχέδιό του, θα πρέπει να κοιτάξει το ρολόι και να δει πώς τα πηγαίνει. Αν έχει πάρει περισσότερο χρόνο, είναι καιρός να αρχίσει να αφαιρεί ύλη δευτερεύουσας σημασίας, αντί να περιμένει ως το τελευταίο λεπτό και τότε να πει βιαστικά τον επίλογο καταστρέφοντας έτσι την αποτελεσματικότητά του. Όμως, αποσπάται πολύ η προσοχή του ακροατηρίου αν ο ομιλητής κοιτάει συνέχεια το ρολόι του ή αν το κοιτάει με πολύ εμφανή τρόπο ή λέει ότι δεν έχει χρόνο και γι’ αυτό πρέπει να επισπεύσει την ανάπτυξη της ύλης του. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνεται με φυσικό τρόπο χωρίς να ενοχλείται το ακροατήριο.

²⁹ Για να καταφέρετε να διαρκέσει ολόκληρη η ομιλία όσο πρέπει, απαιτείται να είναι ο πρόλογος κατάλληλου μήκους, να αναπτύξετε κάθε βασικό σημείο στο χρόνο που του αναλογεί και να αφήσετε επαρκή χρόνο για τον επίλογο. Αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να το σκέφτεστε μόνο όταν βλέπετε ότι δεν σας παίρνει η ώρα. Αν προσέχετε τον παράγοντα χρόνο από την αρχή, το αποτέλεσμα θα είναι μια σωστά κατανεμημένη παρουσίαση.