Φωτιά! Ποιον Πυροσβεστήρα Πρέπει να Χρησιμοποιήσετε;

ΠΟΣΟ συχνά προσπερνάμε αυτόν το σιωπηλό μικρό φρουρό που βρίσκεται στον τοίχο χωρίς καν να του δώσουμε προσοχή! Ωστόσο, κάποια ημέρα αυτός μπορεί να σώσει από τη φωτιά το γραφείο μας, το εργοστάσιο, ή ακόμη και το σπίτι μας. Οι φορητοί πυροσβεστήρες μπορούν να εμποδίσουν ένα μικρό πρόβλημα​—ένα τηγάνι που έχει πιάσει φωτιά στο μάτι της κουζίνας ή τις κουρτίνες που έχουν πάρει φωτιά από μια θερμάστρα—​να ξεφύγει από τον έλεγχο. Σαν τα όπλα ταχείας βολής, έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξουδετερώνουν το σκληρό εχθρό προτού γίνει δυνατός.

Επειδή αυτός ο εχθρός εμφανίζεται σε πολλές μορφές​—πυρκαγιές ξύλου, πυρκαγιές πετρελαιοειδών και αερίων, πυρκαγιές ηλεκτρικών εγκαταστάσεων—​οι φορητοί πυροσβεστήρες έχουν και αυτοί πολλές μορφές. Φυσικά, πρέπει να γνωρίζετε τον εχθρό σας αλλά και τα όπλα που διαθέτετε. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να έχετε τις ειδικές γνώσεις ενός επαγγελματία πυροσβέστη, αλλά να γνωρίζετε μερικές βασικές αρχές. Λόγου χάρη, τι θα κάνατε στην ακόλουθη περίπτωση;

Ένας αρτοποιός ζέσταινε στο φούρνο μια σχάρα με 20 καινούρια, λαδωμένα ταψιά καθώς προετοιμαζόταν να ψήσει ψωμί. Ωστόσο, ο θερμοστάτης ήταν χαλασμένος και η θερμοκρασία ανέβηκε πολύ με αποτέλεσμα να αρχίσει να καίγεται το λάδι. Ο αρτοποιός, φορώντας γάντια στα χέρια, άνοιξε γρήγορα το φούρνο και έβγαλε έξω τη σχάρα. Έτσι όμως, το λάδι που καιγόταν ήρθε σε επαφή με μεγάλη ποσότητα αέρα. Ακούστηκε ένας θόρυβος, και λόγω αυτανάφλεξης δημιουργήθηκαν φλόγες που έφταναν μέχρι το ταβάνι. Χωρίς να πάθει κάτι, ο αρτοποιός έτρεξε έξω και επέστρεψε σε μερικά δευτερόλεπτα με έναν πυροσβεστήρα διοξειδίου του άνθρακα και σύντομα έσβησε τη φωτιά. Γρήγορα, όμως, εμφανίστηκε περισσότερος καπνός, και το λάδι πήρε φωτιά και πάλι. Αυτός ο κύκλος επαναλήφθηκε τέσσερις φορές! Φοβούμενος ότι σύντομα ο πυροσβεστήρας θα αδειάσει, ο αρτοποιός έβγαλε μια αντιπυρική κουβέρτα από το ερμάριό της που βρισκόταν εκεί κοντά και την πέταξε πάνω στη σχάρα. Προς ανακούφισή του, η φωτιά έσβησε​—και δεν αναζωπυρώθηκε.

Φυσικά, θέλουμε να χρησιμοποιούμε τα καλύτερα διαθέσιμα όπλα για να σβήσουμε μια μικρή αλλά απειλητική φωτιά. Ωστόσο, αν ο αρτοποιός γνώριζε για την αυτανάφλεξη​—η οποία είναι πολύ πιθανό να συμβεί οπουδήποτε υπάρχει καπνός—​ίσως απλώς να είχε σβήσει το φούρνο, να είχε κρατήσει τις πόρτες του κλειστές και να είχε αφήσει τα περιεχόμενά του να κρυώσουν φυσιολογικά. Ή θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιήσει πρώτα την αντιπυρική κουβέρτα και στη συνέχεια, αν ήταν απαραίτητο, τον πυροσβεστήρα διοξειδίου του άνθρακα. Ανεξάρτητα από αυτό, η πείρα δείχνει πόσο σπουδαίο είναι να γνωρίζουμε τα βασικά πράγματα σχετικά με τις φωτιές και το πώς μπορούμε να τις σβήνουμε με τον καλύτερο τρόπο.

Το «Τρίγωνο» που Συνθέτει την Πυρκαγιά

«Τρίγωνο πυρκαγιάς» ονομάζεται ένας στοιχειώδης τύπος που εκθέτει τις προϋποθέσεις ανάφλεξης: καύσιμη ύλη συν οξυγόνο συν θερμότητα ίσον πυρκαγιά. Αν αφαιρέσετε ένα μόνο στοιχείο, όχι μόνο θα σβήσετε την πυρκαγιά αλλά και θα προλάβετε οποιαδήποτε άλλη. Ας δούμε πώς συμβαίνει αυτό.

ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: Όπως γίνεται και με εμάς, η φωτιά πεθαίνει χωρίς τροφή. Οι πυροσβέστες εκμεταλλεύονται αυτή την αρχή στις πυρκαγιές δασών και θάμνων καθώς φτιάχνουν αντιπυρικές ζώνες στην πορεία της κύριας φωτιάς. Στο χώρο μιας κουζίνας, το να εξαλείψουμε την καύσιμη ύλη ίσως σημαίνει απλώς ότι πρέπει να κλείσουμε την παροχή αερίου. Ωστόσο, σε άλλους χώρους, μπορεί να είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να εξαλείψουμε την καύσιμη ύλη.

ΟΞΥΓΟΝΟ: Πάλι, όπως συμβαίνει και με εμάς, η φωτιά πρέπει να αναπνέει. Σκεπάστε τη φωτιά με μια φτυαριά χώμα ή με μια αντιπυρική κουβέρτα, και θα την καταστείλετε. Παρεμπιπτόντως, για να σβήσει μια φωτιά δεν χρειάζεται να φτάσει το επίπεδο του οξυγόνου στο μηδέν. Αν μειώσετε το επίπεδο του οξυγόνου από 21 τοις εκατό, που είναι το φυσιολογικό ποσοστό το οποίο υπάρχει στον αέρα γύρω μας, σε 15 τοις εκατό, πολλές ουσίες​—για παράδειγμα, εύφλεκτα υγρά αλλά και μερικά στερεά υλικά—​δεν θα καίγονται πλέον.

ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ: Η πηγή θερμότητας για την έναρξη μιας φωτιάς θα μπορούσε να είναι κάποια θερμάστρα, ένα μάτι κουζίνας, καλώδια σε μια υπερφορτωμένη πρίζα, μια σπίθα ή ένα κάρβουνο, ένας κεραυνός, η θερμότητα που παράγεται από την αποσύνθεση των φυτών, πτητικές χημικές ουσίες ή διάφορα άλλα πράγματα. Να θυμάστε​—αν δείτε καπνό, ιδιαίτερα αν προέρχεται από λίπη ή μαγειρικά λάδια που θερμαίνονται, η αυτανάφλεξη ίσως είναι ζήτημα δευτερολέπτων.

Κατάλληλοι για να Σβήνουν Κάθε Είδος Μικρής Φωτιάς

Αν και πολλά σπίτια δεν έχουν πυροσβεστήρες, ο νόμος συνήθως απαιτεί να υπάρχει ο σχετικός εξοπλισμός στα εργοστάσια, στα γραφεία και στα δημόσια κτίρια. Οι βασικοί τύποι πυροσβεστήρων είναι: νερού, χημικού υγρού, αφρού, ξηρής σκόνης και διοξειδίου του άνθρακα. Οι πυροσβεστήρες αλογονωμένων υδρογονανθράκων (halon) αποσύρονται επειδή πιστεύεται ότι καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα της γης. Για να βοηθήσουν τους χρήστες να επιλέξουν το σωστό πυροσβεστήρα σε έκτακτα περιστατικά, οι περισσότεροι τύποι έχουν εικόνες οι οποίες δείχνουν πού μπορούν και πού δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ή μπορεί να έχουν κωδικούς χρωμάτων. Επίσης, οι περισσότεροι έχουν πάνω τους κάποιο γράμμα όπως A, B ή C, το οποίο συμβολίζει μια συγκεκριμένη κατηγορία πυρκαγιάς. Όταν πιέζεται η σκανδάλη, το προωθητικό υλικό, το οποίο είναι πεπιεσμένο αέριο, ωθεί με μεγάλη ταχύτητα το ενεργό περιεχόμενο προς τα έξω μέσω του ακροφυσίου. Επειδή οι πυροσβεστήρες περιέχουν αέριο υπό πίεση, πρέπει να ελέγχονται κατά καιρούς. Επίσης, πρέπει πάντα να τοποθετούνται κοντά στις εξόδους και να είναι εύκολη η πρόσβαση σε αυτούς. Ας ρίξουμε τώρα μια σύντομη ματιά σε κάθε τύπο πυροσβεστήρα.

Οι πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης αποτρέπουν με χημικό τρόπο την ανάφλεξη και θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ως επιβραδυντικά πυρκαγιάς, είναι μάλλον γενικής χρήσης. Η ξηρή σκόνη δεν είναι αποτελεσματική μόνο στις πυρκαγιές κατηγορίας A και B αλλά είναι χρήσιμη επίσης στην αντιμετώπιση πυρκαγιών κατηγορίας C (ηλεκτρικού εξοπλισμού). Εύλογα, αυτός ο πυροσβεστήρας πολλαπλών εφαρμογών αποτελεί εξαιρετική προστασία για το σπίτι σας. Η ξηρή σκόνη μπορεί να προκαλέσει ακαταστασία—αλλά στο κάτω κάτω, λίγη ακαταστασία ίσως είναι πολύ μικρό τίμημα!

Οι πυροσβεστήρες πεπιεσμένου νερού είναι ιδανικοί για πυρκαγιές χαρτιού, ξύλου, πλαστικού, σκουπιδιών ή υφασμάτων. Αυτές συνήθως ονομάζονται πυρκαγιές κατηγορίας Α. Η αποτελεσματικότητα του νερού ως πυροσβεστικού μέσου οφείλεται στη μεγάλη δυνατότητα που έχει να απορροφά τη θερμότητα. Όταν διοχετεύεται σε επαρκή ποσότητα, το νερό εξαλείφει απλώς τη θερμότητα γρηγορότερα από ό,τι την αναπαράγει η φωτιά, και έτσι η φωτιά σβήνει. Αλλά μη χρησιμοποιείτε νερό σε εύφλεκτα υγρά. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να εξαπλώσετε τη φωτιά​—με αποτέλεσμα να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις! Επίσης, επειδή το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, δεν πρέπει να το χρησιμοποιείτε όπου υπάρχουν ηλεκτροφόρα καλώδια​—το ίδιο ισχύει για οποιονδήποτε πυροσβεστήρα περιέχει νερό.

Οι πυροσβεστήρες χημικών υγρών περιέχουν ένα πεπιεσμένο διάλυμα αλκαλικών αλάτων σε νερό και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί σε λίπη και μαγειρικά λάδια αλλά όχι σε παράγωγα του πετρελαίου. Είναι επίσης αποτελεσματικοί στις πυρκαγιές κατηγορίας A.

Οι πυροσβεστήρες αφρού είναι δραστικοί, όχι μόνο σε πυρκαγιές κατηγορίας A, αλλά ιδιαίτερα σε πυρκαγιές που περιλαμβάνουν εύφλεκτα υγρά (βιομηχανικά λιπαντικά, καύσιμα, χρώματα) και είναι γενικά γνωστές ως πυρκαγιές κατηγορίας B. Υπάρχουν δύο τύποι πυροσβεστήρων αφρού, γι’ αυτό πρέπει να ελέγξετε ποιος ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες σας. Όταν χρησιμοποιείται για να σβήσει φλεγόμενο υγρό, ο αφρός το καλύπτει με μια αδιαπέραστη μεμβράνη η οποία δεσμεύει τους εύφλεκτους ατμούς και κρατάει μακριά το οξυγόνο. Γι’ αυτόν το λόγο, ο αφρός πρέπει να διοχετεύεται πιο απαλά ώστε να μη διαπερνάει το υγρό αλλά, αντιθέτως, να απλώνεται εύκολα πάνω του. Να προσέχετε να μη χρησιμοποιείτε αφρό κοντά σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Οι πυροσβεστήρες διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να χρησιμοποιούνται σε όλες τις πυρκαγιές εκτός από τις πυρκαγιές αερίων. Λειτουργούν με βάση την αρχή ότι το διοξείδιο του άνθρακα εκτοπίζει το οξυγόνο. Αλλά όπως είδαμε και νωρίτερα, αν η εύφλεκτη ύλη διατηρήσει τη θερμότητά της, είναι δυνατόν να συμβεί αυτανάφλεξη. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι αέριο. Συνεπώς ένα ευάερο, ανοιχτό περιβάλλον περιορίζει την αποτελεσματικότητά του. Εντούτοις, επειδή δεν λερώνει το χώρο, είναι ο πυροσβεστήρας που χρησιμοποιείται κατά προτίμηση σε ευαίσθητα μηχανήματα και σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Σε κλειστούς χώρους, όμως, το διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει ασφυξία, γι’ αυτό αν τον χρησιμοποιήσετε σε τέτοιο περιβάλλον, να φύγετε όταν σβήσει η φωτιά και να κλείσετε την πόρτα πίσω σας.

Η αντιπυρική κουβέρταa είναι ένα εύχρηστο όπλο εναντίον της φωτιάς και είναι ιδανική για μικρές, περιορισμένες φωτιές όπως αυτή που μπορεί να εκδηλωθεί σε ένα μάτι κουζίνας ή σε ένα μικρό χαλάκι. Απλά πάρτε την κουβέρτα από το εύτακτο μικρό ερμάριο που βρίσκεται στον τοίχο, απλώστε την μπροστά σας για να προστατευτείτε από τις φλόγες και τοποθετήστε την πάνω στη φωτιά. Βέβαια, αν δεν το έχετε ήδη κάνει, να απομονώσετε αμέσως την πηγή της θερμότητας κλείνοντας το διακόπτη αν είναι δυνατόν.

Οι αντιπυρικές κουβέρτες είναι επίσης ζωοσωτήριες αν πάρουν φωτιά τα ρούχα σας. Σε αυτή την περίπτωση, να θυμάστε τον εξής βασικό κανόνα: «Σταματήστε, πέστε στο έδαφος και κυλιστείτε». Ποτέ μην τρέχετε, γιατί έτσι το μόνο που καταφέρνετε είναι να φουντώσετε τις φλόγες. Αν μπορείτε μόνος σας ή με τη βοήθεια κάποιου άλλου να τυλίξετε γύρω σας μια αντιπυρική κουβέρτα καθώς κυλιέστε, η φωτιά θα σβήσει ακόμη πιο γρήγορα.

Καλύτερη από Πυροσβεστήρες

Η καλύτερη αντιπυρική προστασία είναι, φυσικά, η πρόληψη της πυρκαγιάς. Γι’ αυτό, να ασκείτε διάκριση. Να κρατάτε τα σπίρτα και τους αναπτήρες μακριά από τα παιδιά. Να απομακρύνετε όλα τα υλικά που βρίσκονται πάνω ή κοντά στην ηλεκτρική κουζίνα σας και τα οποία θα μπορούσαν να πάρουν φωτιά. Ποτέ μη μαγειρεύετε φορώντας ρούχα με χαλαρά μανίκια που κρέμονται, τα οποία μπορεί να πάρουν φωτιά. Εγκαταστήστε ανιχνευτές καπνού στο σπίτι σας.

Μερικές επιπρόσθετες συμβουλές: Ποτέ μην υπερφορτώνετε τις πρίζες ή τις προεκτάσεις των καλωδίων. Ποτέ μην αφήνετε λίπη ή λάδια στη φωτιά χωρίς να τα παρακολουθείτε. Να προσέχετε πού τοποθετείτε τις θερμάστρες. Αν έχετε φιάλες αερίου κοντά στο σπίτι, φροντίστε ώστε οι βαλβίδες ασφαλείας​—μια πιθανή πηγή φωτιάς—​να μην είναι στραμμένες προς το σπίτι. Να χρησιμοποιείτε ηλεκτρικές ασφάλειες κατάλληλου μεγέθους. Να αντικαθιστάτε τα φθαρμένα ηλεκτρικά καλώδια.

Έχετε σκεφτεί να κάνετε ασκήσεις ετοιμότητας για περιπτώσεις φωτιάς στο σπίτι; Αυτές μπορούν πράγματι να σώσουν ζωές. Διευθετήστε να συγκεντρωθεί η οικογένεια σε ένα συγκεκριμένο σημείο—κάποιο σαφώς καθορισμένο ασφαλές μέρος το οποίο είναι ευπρόσιτο και την ημέρα και τη νύχτα. Επίσης, να αναθέσετε ευθύνες: Ποιος θα βοηθήσει να μεταφερθούν τα μωρά ή οι ανάπηροι σε ασφαλές μέρος; Ποιος θα καλέσει την πυροσβεστική; Ναι, οι ασκήσεις σώζουν ζωές επειδή μας προετοιμάζουν να αντιδράσουμε σωστά, άμεσα και γρήγορα.

Αν Συμβεί το Χειρότερο

Να θυμάστε ότι τα υλικά πράγματα μπορούν να αντικατασταθούν αλλά οι ζωές όχι. Μη θέτετε σε κίνδυνο τη ζωή σας προσπαθώντας να αντιμετωπίσετε μια πυρκαγιά. Αν, ωστόσο, μπορείτε να αντιμετωπίσετε την πυρκαγιά με ασφάλεια, να το κάνετε αυτό από μια θέση που θα σας επιτρέπει να έχετε πρόσβαση σε κάποια έξοδο. Αλλά αν αμφιβάλλετε για το αν έχετε το σωστό πυροσβεστήρα ή αν φοβάστε ότι η φωτιά είναι πολύ μεγάλη για να την αντιμετωπίσετε με αυτόν, βγείτε έξω αμέσως και καλέστε την πυροσβεστική.

Σημειώστε επίσης ότι ο καπνός, ειδικά ο τοξικός καπνός από συνθετικές ουσίες, σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από όσους οι φλόγες​—μπορεί να σκοτώσει κάποιον μέσα σε λιγότερο από δύο λεπτά! Γι’ αυτό όταν εγκαταλείπετε ένα φλεγόμενο κτίριο, να προχωράτε χαμηλά. Υπάρχει λιγότερος καπνός κοντά στο πάτωμα, και ο αέρας είναι πιο κρύος. Αν είναι δυνατόν, να κρατάτε ένα υγρό πανί μπροστά στο στόμα σας. Προτού χρησιμοποιήσετε μια πόρτα, ακουμπήστε την με το εξωτερικό μέρος του χεριού σας. Αν είναι ζεστή, υπάρχει φωτιά στην άλλη πλευρά, γι’ αυτό βρείτε άλλη έξοδο. Επίσης, να κλείνετε όλες τις πόρτες πίσω σας καθώς προχωράτε. Αυτό περιορίζει τη διοχέτευση οξυγόνου προς τη φωτιά. Βέβαια, η χρήση ανελκυστήρων απαγορεύεται αυστηρά σε περίπτωση φωτιάς—μπορεί να σας παγιδεύσουν και να μετατραπούν σε φούρνους!

Συνεπώς, αν σκοπεύετε να αγοράσετε μέσα πυροπροστασίας για το σπίτι σας, το αυτοκίνητο ή την επιχείρησή σας, ίσως είναι καλύτερο να συζητήσετε το θέμα με τις πυροσβεστικές αρχές του τόπου σας. Πιο εξειδικευμένες λεπτομέρειες μπορεί να ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και έτσι δεν εξετάζονται σε αυτό το άρθρο.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, την επόμενη φορά που θα δείτε έναν από εκείνους τους σιωπηλούς μικρούς φρουρούς, σταματήστε και μάθετε περισσότερα για αυτόν. Κάποια ημέρα ίσως να του είστε βαθιά υποχρεωμένοι.

[Υποσημειώσεις]

[Διάγραμμα/Εικόνες στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΥΡΚΑΓΙΑ

καύσιμη ύλη

θερμότητα

οξυγόνο

[Εικόνες]

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β

[Ευχαριστίες]

Chubb Fire Safety

[Διάγραμμα στη σελίδα 26]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Αν πάρουν φωτιά τα ρούχα σας, μην τρέξετε

1. ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ

2. ΠΕΣΤΕ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

3. ΚΥΛΙΣΤΕΙΤΕ

[Ευχαριστίες]

© Coastal Training Technologies Corp. Reproduced by Permission

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Υπάρχουν πολλοί πυροσβεστήρες πολλαπλών χρήσεων για το σπίτι

[Ευχαριστίες]

Εικόνα πάνω: Ανατύπωση με την άδεια του NFPA 10 - 1998, Portable Fire Extinguishers, Copyright © 1998, National Fire Protection Association, Quincy, Massachusetts 02269. This reprinted material is not the complete and official position of the NFPA on the referenced subject which is represented only by the standard in its entirety.