Αυτοί οι Διασκεδαστικοί Μικροί Κυνηγοί

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

ΣΤΕΚΟΤΑΝ στα πίσω πόδια της μέσα στον καυτό ήλιο, πιασμένη σφιχτά από τα λεπτά κλαδιά και ισορροπώντας σαν τρίποδας με τη βοήθεια της ουράς της. Με μεγάλη συγκέντρωση, κοιτούσε προσεκτικά σε ουρανό και γη για να εντοπίσει οποιοδήποτε ίχνος κινδύνου. Βγάζοντας περιοδικούς, κοφτούς ήχους, διαβεβαίωνε τους συντρόφους της που αναζητούσαν τροφή τριγύρω ότι όλα πήγαιναν καλά. Θα παρέμενε στη θέση της μέχρις ότου την αντικαθιστούσε κάποιος από τους φίλους της​—ακόμη και αν χρειαζόταν να περάσει άλλη μία ώρα!

Ποιο είναι αυτό το πλάσμα; Η σουρικάτα. Έχοντας μήκος μόλις 40 εκατοστά περίπου από τη μύτη ως την άκρη της ουράς του, αυτό το μικροσκοπικό σαρκοφάγο ζώο είναι πολύ κοινωνικό και ζει σε ομάδες που περιλαμβάνουν από 10 ως 30 μέλη ενωμένα μεταξύ τους.

Κάθε πρωί, καθώς οι σουρικάτες βγαίνουν από τη φωλιά τους, στέκονται στη σειρά στηριγμένες στα πίσω πόδια τους και με το πρόσωπο στραμμένο στον ήλιο που ανατέλλει για να ζεσταθούν έπειτα από την παγωνιά της νύχτας. Εκεί περιποιούνται τρυφερά η μία την άλλη, βγάζοντας φιλικές κραυγές. Αυτές οι αβρότητες μπορεί να διαρκέσουν μισή ώρα ή και περισσότερο. Σε λίγο, όμως, ξεκινούν όλες μαζί για το κυνήγι της ημέρας.

Η οργανωμένη συμμετοχή των σουρικάτων στο κυνήγι εξασφαλίζει τη συνεχή προμήθεια εντόμων και μικρών ερπετών. Και τι όρεξη έχουν! Καταβάλλουν τόση προσπάθεια για να την ικανοποιήσουν ώστε το μεσημέρι οι περισσότερες από αυτές παίρνουν έναν υπνάκο στη σκιά κάποιου θάμνου ή δέντρου, ενώ μερικές σκάβουν για να βγάλουν λίγη δροσερή άμμο και να ξαπλώσουν πάνω της.

Αλλά γιατί χρειάζονται φύλακα; Επειδή αυτοί οι κυνηγοί αποτελούν συγχρόνως και εκλεκτό θήραμα. Καθώς η σουρικάτα σκάβει πυρετωδώς το σκληρό έδαφος​—μερικές φορές το χώμα που βγάζει για να πιάσει μία μόνο κάμπια είναι αρκετές φορές βαρύτερο από το δικό της σώμα—​αποτελεί δελεαστικό στόχο για τα άγρυπνα τσακάλια ή τα αρπακτικά πουλιά.

Τι θα κάνει ο φύλακας αν αντιληφθεί κάποιον κίνδυνο; Η ξαφνική πνιχτή κραυγή του βρίσκει άμεση ανταπόκριση​—ξεχύνονται ταχύτατα προς την κοντινότερη τρύπα. Ωστόσο, αν η προειδοποιητική κραυγή του φύλακα δείχνει ότι πλησιάζει μια ανταγωνίστρια ομάδα από σουρικάτες, η ομάδα που κατοικεί στην περιοχή δεν θα το βάλει στα πόδια. Αντιθέτως, όλες οι σουρικάτες θα σταθούν μαζί, με την πλάτη καμπουριασμένη και σε επιθετική στάση, και με τις ουρές υψωμένες σαν κεραίες. Οι σουρικάτες θα βγάζουν συνεχώς οξείς ήχους καθώς θα προχωρούν προς τους εισβολείς, ενώ μερικές από αυτές θα πηδούν με τεντωμένα πόδια λες και συμμετέχουν σε πολεμικό χορό. Αυτό το ενωμένο μέτωπο συχνά αρκεί για να απωθήσει τις ανταγωνίστριες.

Κοινή Προσπάθεια

Συνήθως οι σουρικάτες συνεργάζονται μεταξύ τους. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα από τον τρόπο με τον οποίο φροντίζουν τα μικρά τους. Τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη γέννησή τους, αυτά τα νεογέννητα βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Η υπόλοιπη ομάδα επισκέπτεται συνέχεια τη μητέρα και τα παιδιά της. Και πόσο θερμό είναι το καλωσόρισμά τους όταν εκείνη τα βγάζει έξω από τη φωλιά για πρώτη φορά! Όλες μαζί έρχονται να τσιμπήσουν τρυφερά το λαιμό της, σκληρίζοντας με ευχαρίστηση, και να τριφτούν γεμάτες στοργή πάνω στα νεογέννητα.

Για λίγες εβδομάδες, ολόκληρη η ομάδα βοηθάει στη φροντίδα των μικρών. Οι περισσότερες σουρικάτες προσφέρονται πρόθυμα να φροντίσουν με βάρδιες τα μικρά όταν οι υπόλοιπες πηγαίνουν για κυνήγι. Μερικές θηλυκές που δεν έχουν δικά τους μικρά παράγουν αμέσως γάλα για να βοηθήσουν στο θηλασμό​—μειώνοντας έτσι την πίεση της μητέρας. Όλη αυτή η προσπάθεια αφήνει πολύ λίγο χρόνο για κυνήγι στις σουρικάτες που φροντίζουν τα μικρά. Ως αποτέλεσμα, μερικές χάνουν το 10 τοις εκατό του βάρους τους καθώς βοηθούν στη φροντίδα των μωρών!

Όταν τα μικρά μεγαλώσουν αρκετά για να βγουν από τη φωλιά και να βοηθήσουν στο καθημερινό κυνήγι, οι ενήλικες σουρικάτες, μία μία με τη σειρά, προθυμοποιούνται να διδάξουν υπομονετικά στο κάθε νεαρό ζώο την τέχνη του κυνηγιού. Συχνά, η εκλεκτότερη λεία προσφέρεται στα μικρά, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι οι ενήλικες θα μείνουν λίγο πεινασμένες εκείνη την ημέρα. Αν ο φύλακας ειδοποιήσει με την κραυγή του τις σουρικάτες ότι πρέπει να τρέξουν στις φωλιές τους, τουλάχιστον μία από αυτές θα μείνει ωσότου βεβαιωθεί ότι και τα μικρά μπήκαν με ασφάλεια.

Αξιοπαρατήρητες

Οι σουρικάτες εξημερώνονται εύκολα και είναι τρυφερά ζώα. «Γενικά», παρατηρεί το βιβλίο Θηλαστικά του Νότιου Τμήματος της Αφρικής, του Μέιμπερλι (Maberly’s Mammals of Southern Africa), «αυτά τα ενδιαφέροντα μικρόσωμα ζώα θα πρέπει ασφαλώς να είναι από τα πιο ελκυστικά, γοητευτικά και αξιαγάπητα θηλαστικά στο νότιο τμήμα της Αφρικής και αξίζει πάντα να αφιερώνει κανείς λίγο χρόνο για να τα παρατηρήσει».

Ο Αλέν, ο οποίος επί χρόνια κινηματογραφεί σουρικάτες, συμφωνεί. Θυμάται μια θηλυκή που βγήκε από τη φωλιά έχοντας στο στόμα της το τεσσάρων ημερών μωρό της και, κλαψουρίζοντάς του, το άφησε στα πόδια του. Εκείνος σκέφτηκε πως θα ήταν νεκρό. «Όταν, όμως, το σήκωσα απαλά», είπε, «κατάλαβα πως ήταν ζωντανό και ότι εκείνη ήθελε απλώς να το δείξει πρώτα σε εμένα, προτού τρέξουν να τη συγχαρούν οι υπόλοιπες σουρικάτες. Ήταν τόσο συναρπαστικό, ώστε ούτε καν σκέφτηκα να τραβήξω φωτογραφίες».

Η Σίλβι, η οποία επίσης ασχολείται εδώ και χρόνια με την παρατήρηση σουρικάτων στο φυσικό τους περιβάλλον, θυμάται με νοσταλγία το πρωινό εκείνο που ήταν ξαπλωμένη στο έδαφος δίπλα στη φωλιά όταν βγήκαν οι σουρικάτες. Μπήκαν στη σειρά με το γνωστό τους τρόπο, σε απόσταση λίγων εκατοστών από εκείνη, και άρχισαν ως συνήθως να περιποιούνται η μία την άλλη και να αγκαλιάζονται. Όταν τους μίλησε, εκείνες απάντησαν με διαπεραστικούς ήχους. Η Σίλβι άπλωσε απαλά το δάχτυλό της προς την πρώτη, μια θηλυκή, και άρχισε να τη χαϊδεύει φτάνοντας ως το αφτί. Εκείνη σκίρτησε από ευχαρίστηση και άρχισε να περιποιείται την επόμενη στη σειρά. «Δέχονται και εμένα στην τελετή του αγκαλιάσματος», αναφώνησε η Σίλβι. «Τι προνόμιο!»

Υπάρχουν πολλές ιστορίες με ανθρώπους που αφιέρωσαν χρόνο παρατηρώντας σουρικάτες. Πραγματικά, πρόκειται για διασκεδαστικούς μικρούς κυνηγούς!

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Διώχνουν τον εχθρό

Φύλακας σε ώρα υπηρεσίας

Ζεσταίνονται πριν από το κυνήγι της ημέρας

[Ευχαριστίες]

Όλες οι φωτογραφίες: © Nigel J. Dennis