آماده کردن رئوس مطالب
بسیاری هنگام آماده کردن سخنرانی، با زحمت بسیار متن سخنرانی خود را از مقدّمه تا پایان، کلمه به کلمه می‌نویسند و آن را چندین بار اصلاح می‌کنند. این روش شاید ساعت‌ها به طول انجامد.
آیا شما نیز سخنرانی‌های خود را به این شکل آماده می‌کنید؟ آیا می‌خواهید روش آسان‌تری را بیاموزید؟ اگر یاد گیرید که متن سخنرانی‌تان را به صورت رئوس مطالب آماده کنید، دیگر نیازی ندارید که تمام متن را بنویسید. با این کار وقت بیشتری برای تمرین سخنرانی‌تان خواهید داشت. همچنین اجرای سخنرانی برایتان آسان‌تر خواهد بود. به علاوه، سخنرانی‌تان برای شنوندگان گیراتر و تشویق‌آمیزتر خواهد بود.
البته برای سخنرانی‌های عمومی که در جلسات مسیحی ایراد می‌شود، رئوس مطالب مربوط به هر سخنرانی از پیش تهیه شده است. اما برای بسیاری از سخنرانی‌ها و گفتارهای دیگر چنین رئوس مطالبی آماده نشده است. شاید به شما تنها یک موضوع کلّی یا جنبه‌ای خاص از آن موضوع واگذار شود یا شاید از شما خواسته شود که سخنرانی‌ای را بر اساس مقاله‌ای یا بخشی از یکی از نشریات آماده کنید. گاه ممکن است که تنها چند دستورالعمل به شما داده شود. برای چنین تکالیفی شما باید رئوس مطالب خود را آماده کنید.
در صفحهٔ ۴۱ می‌توانید نمونه‌ای را بیابید که ترتیب قرار گرفتن نکات اصلی و فرعی را در رئوس مطالب نشان می‌دهد. توجه کنید که هر کدام از نکات اصلی از حاشیه سمت راست آغاز می‌شود و با حروف برجسته و سیاه نوشته شده است. زیر هر یک از نکات اصلی، نکات فرعی‌ای در اثبات آن آمده است. نکات دیگری که برای توضیح بیشتر این نکات فرعی آمده است، زیر آن‌ها قرار گرفته است و کمی از حاشیه سمت راست فاصله دارد. این رئوس مطالب را به‌دقت بررسی کنید. توجه کنید که دو نکتهٔ اصلی مستقیماً با پیام سخنرانی که اغلب عنوان سخنرانی است، ارتباط دارد. همچنین دقت کنید که نکات فرعی فقط مطالبی جالب نیستند، بلکه هر یک، نکتهٔ اصلی‌ای را که بالای آن واقع است، تأیید می‌کند.
هنگام آماده کردن رئوس مطالب سخنرانی خود، لزومی ندارد که آن را عیناً به همان شکل روی کاغذ بیاورید. اما اگر شما اصولی را که در بالا به آن اشاره شده است، پیش گیرید، می‌توانید اطلاعاتتان را بهتر دسته‌بندی کنید و در مدت‌زمان کوتاه‌تری سخنرانی‌ای خوب و آموزنده آماده کنید. قدم اول در این راه چیست؟
نکات را تجزیه و تحلیل، انتخاب و دسته‌بندی کنید
پیش از هر چیز باید پیام اصلی سخنرانی یا تکلیف خود را مشخص کنید. این پیام را نباید با موضوع کلّی که شاید با یک کلمه مشخص می‌شود، اشتباه گرفت. پیام، فکری است که می‌خواهید طی سخنرانی به شنوندگانتان انتقال دهید و از آن زاویه به موضوع مورد بحث بنگرید. اگر پیام سخنرانی یا تکلیفتان از پیش تعیین شده باشد، هر یک از کلمات اصلی آن را تجزیه و تحلیل کنید. اگر برای شرح و بسط پیام سخنرانی‌تان مطلب یا مرجعی نیز در اختیارتان گذاشته شده باشد، طی بررسی آن مطلب، پیام سخنرانی را از نظر دور ندارید. چنانچه فقط موضوعی کلّی به شما واگذار شده باشد، باید خود پیام سخنرانی را تعیین کنید. اما پیش از این کار، تحقیق و جستجو یقیناً مفید خواهد بود. خود را به یک ایده محدود نکنید؛ زیرا ممکن است طی تحقیق ایده‌های بهتری برای تعیین پیام سخنرانی‌تان به ذهنتان خطور کند.
طی هر یک از این مراحل، پیوسته از خود بپرسید: ‹چرا این اطلاعات برای مخاطبانم اهمیت دارد؟ هدفم از ایراد این سخنرانی چیست؟› هدف شما نباید تنها ایراد سخنرانی‌ای جالب و گیرا یا دادن اطلاعات به شنوندگانتان باشد، بلکه سخنرانی‌تان باید برای آنان مفید باشد و بر زندگی‌شان تأثیر گذارد. وقتی هدف از سخنرانی‌تان کاملاً در ذهنتان شکل گرفت، آن را بنویسید و هنگام آماده کردن سخنرانی، پیوسته آن را به خود یادآور شوید.
پس از این که هدف از سخنرانی‌تان را مشخص کردید و برای رسیدن به آن، پیامی مناسب برگزیدید (یا تشخیص دادید که چگونه باید پیام تعیین‌شده را با آن هدف ارتباط دهید)، می‌توانید تحقیقات خود را متمرکزتر سازید. در پی مطالبی باشید که برای شنوندگانتان در جنبه‌ای خاص سودمند باشد. تنها به افکار کلّی اکتفا نکنید، بلکه در پی نکاتی ویژه باشید که آموزنده و برایشان مفید باشد. در جمع‌آوری اطلاعات معقول باشید. در اکثر موارد حتی با کمی تحقیق، اطلاعات فراوانی خواهید یافت. پس باید با بصیرت تنها اطلاعات ضروری را جمع‌آوری کنید.
برای بسط پیام سخنرانی و رسیدن به هدفی که تعیین کرده‌اید، باید نکات اصلی سخنرانی خود را مشخص کنید. نکات اصلی، اسکلت سخنرانی و بخش مهم رئوس مطالب را تشکیل می‌دهد. حال ببینیم که چند نکتهٔ اصلی را باید در یک سخنرانی گنجاند. برای سخنرانی و گفتارهای کوتاه شاید دو نکتهٔ اصلی کافی باشد و برای سخنرانی‌های طولانی‌تر، حتی سخنرانی‌های یک ساعته، معمولاً پنج نکتهٔ اصلی کافی است. هر چه نکات اصلی سخنرانی شما کمتر باشد، احتمال این که شنوندگان آن را به خاطر بسپارند، بیشتر می‌شود.
حال که پیام و نکات اصلی سخنرانی در ذهنتان مشخص است، اطلاعاتی را که جمع‌آوری کرده‌اید، دسته‌بندی کنید. تعیین کنید که چه اطلاعاتی مستقیماً به نکات اصلی مربوط می‌شود. از جزئیاتی بهره گیرید که برای شنوندگانتان تازگی داشته باشد. وقتی آیاتی را برای اثبات نکات اصلی انتخاب می‌کنید، ایده‌هایی را نیز یادداشت کنید که در توضیح آن آیات به شما کمک کند و برای حضار پربار باشد. هر نکته‌ای که از تحقیقات حاصل می‌شود، زیر نکتهٔ اصلی مربوط به آن قرار بدهید. چنانچه برخی از اطلاعات با نکات اصلی سخنرانی همخوانی نداشته باشد، حتی اگر بسیار جالب باشد، آن را کنار بگذارید یا در پرونده‌ای برای استفاده در سخنرانی دیگر نگاه دارید. تنها بهترین اطلاعات را نگاه دارید. اگر بخواهید اطلاعات فراوانی را به سمع حضار برسانید، سرعت گفتارتان بالا می‌رود و توضیحاتتان سطحی خواهد بود. پس بهتر است فقط چند نکته را که برای حضار واقعاً مفید است، مطرح کنید و آن‌ها را به‌خوبی برای آنان باز کنید. هنگام اجرای سخنرانی از وقت تعیین‌شده نگذرید.
اگر تا بدینجا اطلاعات را به ترتیبی منطقی قرار نداده‌اید، حال زمان آن است که آن را مرتب سازید. لوقا نیز پیش از نگارش انجیل خود چنین کرد. او پس از جمع‌آوری اطلاعات فراوان در خصوص موضوع مورد بحثش، آن‌ها را «به ترتیبی منطقی» به نگارش درآورد. (لو ۱:۳) شما می‌توانید اطلاعات را بر حسب موضوع یا به ترتیب وقوع رویدادها، یا بر اساس علّت و معلول یا مسئله و راه‌حل مرتب کنید. مهم آن است که کدام یک از این روش‌ها برای رسیدن به هدفتان بهتر است. نباید خط فکری سخنرانی‌تان یکباره تغییر کند. شنوندگان باید بتوانند مطلب را نکته به نکته دنبال کنند و در ذهن خود ایده‌ها را به‌راحتی به یکدیگر ربط دهند. نتیجه‌گیری‌های هر قسمت باید منطقی و بر مبنای آنچه پیش از آن ارائه کرده‌اید، باشد. هنگام مرتب کردن نکات سخنرانی، خود را جای شنوندگان بگذارید. آیا آنان می‌توانند خط فکری شما را به‌راحتی دنبال کنند؟ آیا آنان بر آن می‌شوند که هماهنگ با هدفی که شما در نظر گرفته‌اید، عمل کنند؟
سپس، مقدّمه‌ای را آماده کنید که علاقهٔ شنوندگان را به موضوع سخنرانی جلب کند و به آنان نشان دهد که چرا موضوع مورد بحث واقعاً برای آنان مفید است. شاید خوب باشد نخستین جملات خود را کاملاً بنویسید. در آخر، سخنرانی خود را به شکلی پایان دهید که با هدفتان هماهنگ باشد و شنوندگان را به عمل برانگیزد.
هر چه زودتر به آماده کردن رئوس مطالب بپردازید، وقت بیشتری خواهید داشت که پیش از ایراد سخنرانی آن را اصلاح کنید و بهتر سازید. شاید لازم ببینید که برای روشن ساختن برخی از نکات از آمار، تشبیه یا شرح حال افراد استفاده کنید. ممکن است بخواهید از رویدادهایی که اخیراً رخ داده است یا از موضوعاتی که به زندگی مردم منطقه مربوط می‌شود، استفاده کنید تا شنوندگان به اهمیت مطالب سخنرانی‌تان پی ببرند. هنگام بازنگری سخنرانی شاید فرصت‌های بیشتری بیابید تا آن را با نیاز و علایق شنوندگان هماهنگ سازید. آری، برای آماده کردن سخنرانی‌ای مؤثر، لازم است مطالب سخنرانی خود را به‌خوبی تجزیه و تحلیل و اصلاح کنید.
برخی از سخنرانان شاید در رئوس مطالب خود کلمات و عبارات بیشتری بنویسند و برخی کمتر. در هر صورت اگر مطالب سخنرانی خود را تنها زیر چند نکتهٔ اصلی دسته‌بندی کنید و مطالبی که در بسط نکات اصلی نقشی ندارد، حذف کنید و افکار را به ترتیبی منطقی قرار دهید، خواهید دید که پس از مدتی، دیگر نیازی به نوشتن کل متن سخنرانی نخواهید داشت. بدین سان در وقت صرفه‌جویی خواهید کرد و کیفیت سخنرانی‌تان را بالا خواهید برد. پیشرفتتان گواه بر این امر خواهد بود که به‌راستی از برنامهٔ آموزش خدمت مسیحی بهره برده‌اید.