درس ۳۷
برجسته ساختن نکات اصلی سخنرانی
نکات اصلی سخنرانی کدامند؟ آن‌ها صرفاً نکاتی نیستند که به نظر جالب می‌آیند و گذرا به آن‌ها اشاره می‌کنید، بلکه نکات مهمی هستند که به تفصیل بسط می‌دهید؛ نکاتی که برای رسیدن به هدف سخنرانی اهمیت بسیار دارند.
قدمی مهم برای برجسته ساختن نکات اصلی، دقت در انتخاب مطالب سخنرانی و ترتیب ارائهٔ آن‌هاست. معمولاً نمی‌توانید از همهٔ مطالبی که هنگام تحقیق و بررسی می‌یابید، استفاده کنید. چگونه می‌توانید تشخیص دهید که کدام مطالب را به کار گیرید؟
نخست، باید شنوندگان خود را در نظر بگیرید. آیا آنان در مورد موضوع سخنرانی اطلاعی اندک دارند، یا با آن به‌خوبی آشنا هستند؟ آیا اکثر آنان تعلیم کتاب مقدّس را در مورد آن موضوع قبول دارند، یا عده‌ای احتمالاً با تردید به آن نگاه خواهند کرد؟ وقتی آنان تلاش می‌کنند در زندگی روزمرهٔ خود مطابق پندی که کتاب مقدّس در مورد آن موضوع می‌دهد عمل کنند، با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند؟ دوم، باید برایتان روشن باشد که با چه هدفی می‌خواهید آن موضوع را برای شنوندگانی که در نظر دارید، ارائه دهید. با توجه به این دو نکته، مطالبی را که یافته‌اید، بررسی کنید و تنها آن‌هایی را نگاه دارید که واقعاً به موضوع مربوط می‌شود.
اگر رئوس مطالب به شما داده شده باشد، باید سخنرانی خود را دقیقاً هماهنگ با پیام و نکات اصلی‌ای که در آن آمده است، آماده کنید. با این حال، توجه دقیق به نکات فوق هنگام بسط دادن هر نکتهٔ اصلی، ارزش مطالب سخنرانی‌تان را بسیار بیشتر خواهد کرد. اگر رئوس مطالب به شما داده نشده باشد، شما خود باید نکات اصلی را انتخاب کنید.
وقتی نکات اصلی برایتان روشن شد و ترتیب نکات فرعی را زیر هر نکتهٔ اصلی مشخص ساختید، می‌توانید سخنرانی خود را آسان‌تر و روان‌تر ایراد کنید. شنوندگانتان نیز احتمالاً از سخنانتان فایدهٔ بیشتری خواهند برد.
شیوه‌هایی برای مرتب ساختن مطالب. شیوه‌های گوناگونی برای مرتب کردن متن سخنرانی وجود دارد. وقتی با این شیوه‌ها آشنا می‌شوید، پی می‌برید که هماهنگ با هدفی که دارید، می‌توانید از چندین شیوه استفاده کنید.
یک شیوه که به سخنران امکان بیشتری برای جابه‌جایی مطالب می‌دهد، تقسیم مطالب بر حسب موضوع است. (در این شیوه هر نکتهٔ اصلی درک موضوع سخنرانی را برای شنونده روشن‌تر می‌کند یا کمک می‌کند به هدفی که از ایراد آن سخنرانی دارید، برسید.) شیوهٔ دیگر، مرتب کردن مطالب به ترتیب وقوع رویدادهاست. (برای مثال، در یک سخنرانی شاید نخست به رویدادهای پیش از توفان اشاره کنید، سپس به رویدادهای پیش از نابودی اورشلیم در سال ۷۰ میلادی و سپس به رویدادهای حاضر.) شیوهٔ سوم مرتب کردن مطالب بر اساس علّت و معلول است. (این شیوه را می‌توان به صورت معکوس نیز به کار برد. برای مثال، می‌توان نخست به شرایط حاضر اشاره کرد، یعنی معلول و بعد از آن به علّت این شرایط پرداخت.) شیوهٔ چهارم به کار بردن تضاد است. (در این شیوه می‌توانید خوب را با بد یا نکته‌ای مثبت را با نکته‌ای منفی مقایسه کنید.) گاه در یک سخنرانی از دو یا چند شیوه برای مرتب کردن مطالب استفاده می‌شود.
هنگامی که استیفان را به اتهاماتی دروغین در مقابل دادگاه سَنهِدرین حاضر کردند، او سخنرانی‌ای پرقدرت ایراد کرد که مطالب آن به ترتیب وقوع رویدادها بود. با خواندن این گزارش در اعمال ۷:۲-۵۳ می‌بینید که او برای بیان هر نکته هدفی مشخص داشت. او با مقدّمهٔ سخنانش روشن ساخت که تاریخچه‌ای را بیان می‌کند که شنوندگانش نمی‌توانند آن را انکار کنند. سپس به سرگذشت یوسف پرداخت که برادرانش او را طرد کردند، اما خدا از او برای نجات قوم استفاده کرد. بعد از آن به موسی اشاره کرد که یهودیان از او نافرمانی کردند، در حالی که خدا او را راهنمای قوم قرار داده بود. در پایان بر این نکته تأکید کرد که عاملان مرگ عیسی مسیح نیز همان روحیه‌ای را از خود نشان دادند که آن یهودیان نشان داده بودند.
تعداد نکات اصلی نباید زیاد باشد. همواره می‌توان تنها با چند نکته، پیام یک سخنرانی را بسط داد. تعداد این نکات اغلب کمتر از شمار انگشتان یک دست است؛ چه گفتاری ۵ یا ۱۰ دقیقه‌ای باشد، چه سخنرانی‌ای ۳۰ دقیقه‌ای یا طولانی‌تر. سعی نکنید نکات فراوانی را برجسته کنید. شنوندگان شما نمی‌توانند بیش از چند نکته را از یک سخنرانی به خاطر بسپارند. هر چه سخنرانی طولانی‌تر باشد، نکات اصلی باید با تأکید قوی‌تر و به نحوی مشخص‌تر بیان شود.
تعداد نکات اصلی هر چه باشد، مهم آن است که هر نکته را به حد کافی بسط دهید. به شنوندگان فرصت کافی دهید تا هر نکته را در ذهن خود تحلیل کنند تا مطلب به‌خوبی در ذهنشان جای گیرد.
سخنرانی شما باید در نظر شنوندگان ساده باشد. این امر تنها به مقدار مطالبی که ارائه می‌دهید، بستگی ندارد. در واقع، سخنرانی شما باید تنها چند نکتهٔ اصلی داشته باشد و مطالب آن به‌خوبی تحت نکات اصلی طبقه‌بندی شده باشد و این نکات یک به یک به طور مجزا بسط داده شود. بدین طریق شنوندگان به‌راحتی می‌توانند سخنرانی شما را دنبال کنند و نکات آن را به خاطر بسپارند.
نکات اصلی را برجسته سازید. اگر ترتیب و تنظیم مطالب سخنرانی شما درست باشد، برجسته ساختن نکات اصلی طی ایراد سخنرانی امری دشوار نخواهد بود.
بهترین راه برای برجسته کردن یکی از نکات اصلی این است که شواهد، آیات و مطالب دیگری که مربوط به آن است، به گونه‌ای توضیح دهید که تمرکز شنوندگان به آن نکته جلب شود و نکته برای آنان مشخص‌تر شود. آری، هر نکتهٔ فرعی باید برای توضیح، ثابت کردن یا روشن ساختن نکتهٔ اصلی باشد. هرگز نکته‌ای نامربوط را صرفاً به دلیل این که جالب است به سخنرانی خود اضافه نکنید. هنگام توضیح نکته‌ای فرعی، ارتباط آن را با نکتهٔ اصلیِ مورد نظر مشخص کنید. نباید از شنوندگان انتظار داشته باشید که خود به آن پی ببرند. برای آن که ارتباط میان نکات فرعی و اصلی را مشخص کنید، می‌توانید گهگاه نکتهٔ اصلی را به شکلی دیگر بیان کنید یا کلمات و عبارات کلیدی آن را تکرار کنید.
برخی سخنرانان با برشمردن نکات اصلی، آن‌ها را برجسته می‌کنند. هرچند می‌توان با این شیوه نکات اصلی را برجسته ساخت، نباید تصوّر کرد که بدین سان، دیگر نیازی به دقت در انتخاب مطالب و مرتب کردن آن‌ها به نحوی منطقی نیست.
یک راه دیگر، آن است که هر نکتهٔ اصلی را پیش از پرداختن به نکات فرعیِ مربوط به آن، ذکر کنید. با این روش، هم بر نکتهٔ اصلی تأکید می‌شود، هم شنوندگان بهتر به ارزش و اهمیت آنچه می‌خواهید بگویید، پی می‌برند. به علاوه، با خلاصه کردن نکتهٔ اصلی در پایان بررسی آن، می‌توان آن نکتهٔ اصلی را برجسته کرد.
در خدمت موعظه. اصول فوق نه تنها در ایراد سخنرانی، بلکه در گفتگوهایمان در خدمت موعظه نیز اهمیت دارد. وقتی خود را برای خدمت موعظه آماده می‌کنید، به مسئله‌ای مهم فکر کنید که احتمالاً ذهن مردم منطقه‌تان را مشغول کرده است. سپس پیامی را در نظر بگیرید که به راه حل این مسئله اشاره می‌کند و می‌توان با کمک آیاتی از کتاب مقدّس آن را توضیح داد. برای بسط این پیام یک یا دو نکتهٔ اصلی برگزینید. برای تأیید هر یک از این نکات، آیه‌ای انتخاب کنید. در آخر فکر کنید که چگونه می‌خواهید سر صحبت را با مخاطبتان باز کنید. اگر خود را بدین شکل برای خدمت موعظه آماده کنید، راحت‌تر می‌توانید گفتگویتان را با نیاز مخاطب تطبیق دهید و مطلبی بگویید که در خاطرش بماند.