پادشاه ابدیت را ستایش کن!
«خداوند پادشاه است تا ابدالآباد.»—مزمور ۱۰:۱۶.
۱. چه پرسشهایی در مورد ابدیت پیش می‌آیند؟
ابدیت از دید تو چه مفهومی دارد؟ آیا فکر می‌کنی که زمان واقعاً می‌تواند تا ابد پیش برود؟ تردیدی نیست که گذشته، از نظر زمانی بی‌انتهاست. پس چرا آینده از نظر زمانی بی‌انتها نباشد؟ در واقع، کتاب مقدس به خدا به عنوان شخصی که «از ازل تا بأبد» ستایش شود، اشاره میکند. (مزمور ۴۱:۱۳) مفهوم این عبارت چیست؟ شاید اگر به موضوع مربوط به آن، فضا، اشاره کنیم کمکی برای درک آن باشد.
۲، ۳. الف) چه موضوعاتی دربارهٔ فضا، به ما کمک می‌کنند تا به مفهوم ابدیت پی ببریم؟ ب) چرا باید خواهان پرستش پادشاه ابدیت باشیم؟
۲ فضا تا چه اندازه پهناور است؟ آیا مرزی برای آن وجود دارد؟ تا ۴۰۰ سال پیش، چنین تصور می‌شد که زمین ما مرکز کائنات است. گالیله تلسکوپ را اختراع کرده، ترتیبی برای چشم‌انداز بسیار وسیعتری از آسمانها فراهم نمود. اکنون گالیله می‌توانست ستارگان بیشتری را ببیند و نشان دهد که زمین و سیارات دیگر گرد خورشید می‌چرخند. راه شیری، دیگر آن کمربند شیری رنگ و مات نبود. این طور معلوم شد که این راه شیری، کهکشانی از ستارگان است که تعدادشان به حدود صد میلیارد می‌رسد. ما حتی در سراسر عمر خود، هرگز نمی‌توانیم این همه ستاره را بشماریم. بعدها، ستاره‌شناسان اقدام به تعیین محل میلیاردها کهکشان نمودند. این کهکشانها بدون هیچ انتهایی در عمق فضا و تا جایی که پرقدرت‌ترین تلسکوپها می‌توانند کاوش کنند، ادامه می‌یابند. به نظر می‌رسد که هیچ مرزی برای فضا وجود ندارد. همین امر در مورد ابدیت نیز صدق میکند، یعنی هیچ حد و مرزی ندارد.
۳ به نظر می‌آید که مفهوم ابدیت ورای فهم ذهن محدود بشر است. اما کسی وجود دارد که آن را به طور کامل می‌فهمد. او می‌تواند کادریلیونها ستارهٔ بی‌شمار را در میلیاردها کهکشانشان بشمارد، بله، حتی آنان را نامگذاری کند! این شخص می‌گوید: «چشمان خود را بعلّیّین برافراشته ببینید. کیست که اینها را آفرید و کیست که لشکر اینها را بشماره بیرون آورده جمیع آنها را بنام میخواند. از کثرت قوّت و از عظمت توانائئ وی یکی از آنها گُمْ نخواهد شد. آیا ندانسته و نشنیدهٔ که خدای سرمدی یَهُوَه آفرینندهٔ اقصای زمین درمانده و خسته نمیشود و فهم او را تفحّص نتوان کرد.» (اشعیا ۴۰:۲۶، ۲۸) چه خدای باشکوهی! به طور حتم، او خدایی است که باید خواهان پرستش وی باشیم!
«پادشاه . . . تا ابدالآباد»
۴. الف) داوود چگونه قدردانی خود را از پادشاه ابدیت ابراز کرد؟ ب) یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ، دربارهٔ منشأ عالم به چه نتیجه‌ای رسید؟
۴ داوود در مزمور ۱۰:۱۶ دربارهٔ آفریننده، خدا چنین می‌گوید: «خداوند پادشاه است تا ابدالآباد.» و در مزمور ۲۹:۱۰ تکرار میکند: «خداوند نشسته است پادشاه تا ابدالآباد.» بله، یَهُوَه پادشاه ابدیت است! علاوه بر این، داوود تصدیق میکند که این پادشاه بلندمرتبه، طراح و سازندهٔ تمام چیزهایی است که در فضا می‌بینیم، و در مزمور ۱۹:۱ می‌گوید: «آسمان جلال خدا را بیان میکند، و فلک از عمل دستهایش خبر میدهد.» حدود ۲۷۰۰ سال بعد، دانشمند مشهور، سر اسحاق نیوتن توافق نظر خود را با داوود ابراز کرده، چنین نوشت: «این سیستم بسیار زیبا که متشکل از خورشیدها، سیارات، و ستاره‌های دنباله‌دار است، فقط می‌تواند از اراده و حاکمیت یک وجود روشن‌فکر و مقتدر پدید آید.»
۵. اشعیا و پولس دربارهٔ منشأ حکمت چه نوشتند؟
۵ چقدر آگاهی از این امر که سلطان تعالی خداوند یَهُوَه، که حتی ‹فلک و فلک‌الافلاک [پهناور] گنجایش او را ندارد،› تا ابد زندگی میکند، باید ما را متواضع کند! (۱پادشاهان ۸:۲۷) یَهُوَه که اشعیا ۴۵:۱۸ او را به عنوان «آفرینندهٔ آسمان . . . که زمینرا سرشت و ساخت» وصف میکند، منشأ حکمتی بسیار وسیعتر از آنچه است که ذهن انسان فناپذیر بتواند درک کند. همانطور که در ۱قرنتیان ۱:۱۹ تأکید شده است، یَهُوَه گفت: «حکمت حکما را باطل سازم و فهم فهیمانرا نابود گردانم.» پولس رسول در ادامهٔ این سخن، در آیهٔ ۲۰ گفت: «کجا است حکیم، کجا کاتب، کجا مباحِث این دنیا، مگر خدا حکمت جهانرا جهالت نگردانیده است.» بله، همانطور که پولس در باب ۳ آیهٔ ۱۹ در ادامهٔ سخن خود گفت، «حکمت اینجهان نزد خدا جهالت است.»
۶. جامعه ۳:۱۱ در مورد «ابدیّت» چه اشاره‌ای میکند؟
۶ اجرام آسمانی بخشی از آفرینشی هستند که سلیمان پادشاه به آن اشاره کرد: «او [خدا] هر چیز را در وقتش نیکو ساخته است و نیز ابدیّترا در دلهای ایشان نهاده بطوریکه انسان کاریرا که خدا کرده است از ابتدا تا انتها دریافت نتواند کرد.» (جامعه ۳:۱۱) براستی که کوشش برای یافتن مفهوم «ابدیّت» در دل انسان گذاشته شده است. اما آیا او هرگز می‌تواند به چنین دانشی دست یابد؟
دورنمای باشکوه زندگی
۷، ۸. الف) چه چشم‌انداز خارق‌العاده‌ای از زندگی در پیش روی بشر قرار دارد، و چگونه می‌توان به آن دست یافت؟ ب) چرا باید خوشحال باشیم که آموزش الهی تا ابد ادامه خواهد یافت؟
۷ عیسی مسیح در دعا به یَهُوَه گفت: «حیات جاودانی این است که ترا خدای واحِد حقیقی و عیسی مسیح را که فرستادی بشناسند.» (یوحنا ۱۷:۳) چگونه می‌توانیم به چنین شناخت یا دانشی دست یابیم؟ باید کلام خدا، کتاب مقدس را مطالعه کنیم. بدین وسیله می‌توانیم دربارهٔ مقصودهای باشکوه خدا، از جمله تدارکی که از طریق پسرش به منظور زندگی ابدی در بهشت روی زمین فراهم دید، به دانشی دقیق دست یابیم. این همان «حیات واقعی» خواهد بود که در ۱تیموتاؤس ۶:۱۹، (انجیل شریف) به آن اشاره شده است. این دانش مطابق با چیزی است که افسسیان ۳:۱۱، (ا ش) به عنوان ‹هدف ازلی که خدا آن را در شخص خداوند ما، مسیح عیسی عملی ساخته است› وصف میکند.
۸ بله، ما انسانهای گناهکار می‌توانیم از طریق آموزش الهی و ایمان به قربانی فدیهٔ عیسی، به زندگی ابدی دست یابیم. این آموزش چه مدت ادامه خواهد یافت؟ ادامهٔ آن، همچنانکه بشر بتدریج در حکمت آفرینندهٔ ما تعلیم می‌گیرد، جاودانی خواهد بود. حکمت یَهُوَه هیچ حد و مرزی ندارد. پولس رسول با تشخیص این موضوع، با شگفتی اظهار کرد: «دولتمندئ خدا چقدر عظیم و حکمت و معرفت او چقدر عمیق است! هدفهای او غیر قابل درک و راههای او غیر قابل فهمند!» (رومیان ۱۱:۳۳، ا ش) در واقع، ۱تیموتاؤس ۱:۱۷ به طور مناسبی یَهُوَه را «پادشاه سرمدی» یا پادشاه ابدیت میخواند!
حکمت خلاق یَهُوَه
۹، ۱۰. الف) هنگامی که یَهُوَه زمین را به عنوان هدیه‌اش به بشر آماده می‌کرد، چه کارهایی را به انجام رساند؟ ب) حکمت بی‌همتای یَهُوَه چگونه در آفرینش وی نشان داده میشود؟ (به کادر مراجعه شود.)
۹ میراث باعظمتی را که پادشاه ابدیت برای ما انسانها تدارک دیده است، در نظر بگیر. مزمور ۱۱۵:۱۶ به ما می‌گوید: «آسمانها آسمانهای خداوند است، و اما زمین را به بنی آدم عطا فرمود.» آیا فکر نمی‌کنی که این امانت بی‌نظیری است؟ البته! و چقدر به دوراندیشی چشمگیر آفریننده‌مان که زمین را به عنوان خانهٔ ما آماده ساخت، ارزش می‌نهیم!—مزمور ۱۰۷:۸.
۱۰ در طی آن شش «روز» آفرینش که در پیدایش باب ۱ ذکر شده‌اند، و هر روز هزاران سال را دربر می‌گیرد، تحولات شگرفی رخ داد. این آفرینشهای خدا، در غایت، تمام زمین را با فرشی چمنی و سبزرنگ، جنگلهای پرشکوه، و گلهای رنگارنگ می‌پوشاند. تعداد کثیری از مخلوقات دریایی خارق‌العاده، فوجهای پرندگان دوست‌داشتنی، و مجموعهٔ وسیعی از حیوانات اهلی و غیراهلی به وجود می‌آمدند که هر کدام «موافق جنس خود» تکثیر می‌شدند. پیدایش ۱:۳۱ در ادامهٔ شرح آفرینش مرد و زن چنین نقل میکند: «خدا هر چه ساخته بود دید و همانا بسیار نیکو بود.» چه محیط دلپذیری پیرامون آن نخستین انسانها وجود داشت! آیا در همهٔ این مخلوقات، پی به حکمت، دوراندیشی، و توجه آفریدگاری پرمحبت نمی‌بریم؟—اشعیا ۴۵:۱۱، ۱۲، ۱۸.
۱۱. سلیمان چگونه حکمت خلاق یَهُوَه را تجلیل کرد؟
۱۱ سلیمان کسی بود که از حکمت پادشاه ابدیت مبهوت شده بود. او به طور مکرر توجه را به سوی حکمت آفریدگار معطوف کرد. (امثال ۱:۱، ۲؛ ۲:۱، ۶؛ ۳:۱۳-۱۸) سلیمان به ما اطمینان میدهد که «زمین تا بأبد پایدار میماند.» او به بسیاری از عجایب خلقت، از جمله نقشی که ابرهای باران‌زا در طراوت زمین ما دارند، پی برد. از اینرو نوشت: «جمیع نهرها بدریا جاری میشود اما دریا پُر نمیگردد، بمکانیکه نهرها از آن جاری شد بهمانجا باز برمیگردد.» (جامعه ۱:۴، ۷) بنابراین، پس از اینکه باران و رودها زمین را باطراوت ساختند، آب آنها به صورت دورهٔ چرخشی از اقیانوسها به ابرها بازمی‌گردد. این زمین، بدون این تصفیه و گردش آب، به چه چیز شبیه می‌بود، و ما کجا می‌بودیم؟
۱۲، ۱۳. چطور می‌توانیم قدردانی خود را بابت آفرینش خدا نشان دهیم؟
۱۲ همانطور که سلیمان پادشاه در خاتمهٔ کلام در جامعه نوشت، قدردانی ما بابت تعادلی که در آفرینش وجود دارد، باید همراه با عمل باشد: «پس ختم تمام امر را بشنویم. از خدا بترس و اوامر او را نگاه دار چونکه تمامئ تکلیف انسان این است. زیرا خدا هر عملرا با هر کارِ مخفی خواه نیکو و خواه بد باشد بمحاکمه خواهد آورد.» (جامعه ۱۲:۱۳، ۱۴) ما باید از انجام هر کاری که در نظر خدا ناپسند است، واهمه داشته باشیم. به بیان دقیقتر، باید در صدد باشیم که با ترسی آمیخته به احترام، از او اطاعت کنیم.
۱۳ به طور حتم، باید به سبب کارهای شکوهمند پادشاه ابدیت در خصوص آفرینش، خواهان ستایش وی باشیم! مزمور ۱۰۴:۲۴ چنین بیان میکند: «ای خداوند اعمال تو چه بسیار است، جمیع آنها را بحکمت کردهٔ زمین از دولت تو پُر است.» بیاییم با شادمانی، آخرین آیهٔ این مزمور را تصدیق نموده و به خود و به دیگران بگوییم: «ای جان من خداوند را متبارک بخوان هَلِّلویاه!»
والاترین آفرینش بر روی زمین
۱۴. آفرینش بشر توسط خدا از چه لحاظ خیلی برتر از آفرینش حیوانات است؟
۱۴ کل آفرینش یَهُوَه به طور ماهرانه‌ای صورت گرفته است. اما چشمگیرترین آفرینش بر روی زمین، ما انسانها هستیم. آدم و سپس حوا به عنوان نقطهٔ اوج ششمین روز خلقت یَهُوَه به وجود آمدند—آفرینشی بسیار برتر از ماهیها، پرندگان، و حیوانات! در حالی که بسیاری از آنها دارای حکمت غریزی هستند، به بشر قدرت استدلال، وجدانی که بتواند مابین درست و اشتباه فرق بگذارد، توانایی برنامه‌ریزی برای آینده، و اشتیاقی ذاتی برای پرستش کردن اعطا شده است. همهٔ اینها چگونه به وقوع پیوست؟ انسان به جای اینکه از حیوانات فاقد شعور تکامل یافته باشد، به صورت خدا آفریده شد. از اینرو، فقط انسان می‌تواند صفات آفرینندهٔ ما را منعکس کند، آفریننده‌ای که خود را به عنوان «یَهُوَه یَهُوَه خدای رحیم و رؤف و دیرخشم و کثیراحسان و وفا» معرفی میکند—خروج ۳۴:۶.
۱۵. چرا باید یَهُوَه را با فروتنی ستایش کنیم؟
۱۵ بیاییم یَهُوَه را به خاطر طرح خارق‌العادهٔ بدنمان حمد و سپاس گوییم. جریان خون ما که برای زندگی ضروریست، در هر ۶۰ ثانیه یک دور در تمام بدنمان گردش میکند. همانطور که تثنیه ۱۲:۲۳ بیان میکند، «خون جان است»—زندگی ما—که در نظر خدا گرانبهاست. مغزی که خیلی برتر از مغز هر حیوانی است و ظرفیتی را داراست که کامپیوتری به اندازهٔ یک آسمان‌خراش نمی‌تواند با آن برابری کند، در رأس استخوانهای مقاوم، ماهیچه‌های قابل انعطاف، و دستگاه حساس عصبی قرار دارد. آیا این باعث نمیشود که احساس فروتنی کنی؟ باید بشود. (امثال ۲۲:۴) و این را هم در نظر بگیر: ریه‌ها، حنجره، زبان، دندانها، و دهان ما بر یکدیگر اثر می‌گذارند تا قوهٔ بیان انسان را به هزاران زبان مهیا سازند. داوود نغمهٔ مناسبی برای یَهُوَه سرایید: «ترا حمد خواهم گفت زیرا که بطور مهیب و عجیب ساخته شده‌ام. کارهای تو عجیب است و جان من اینرا نیکو میداند.» (مزمور ۱۳۹:۱۴) بیاییم در ستایش یَهُوَه، طراح شگفت‌انگیز و خدا، به داوود بپیوندیم!
۱۶. یک موسیقی‌دان مشهور، در ستایش یَهُوَه چه تصنیفی ساخت، و ما به چه دعوت ترغیب‌کننده‌ای پاسخ مثبت خواهیم داد؟
۱۶ اپرانامهٔ یک اوراتوریوی قرن هیجدهم اثر ژوزف هایدن، در ستایش از یَهُوَه چنین نقل میکند: «ای شما همهٔ کارهای شگرف او، او را سپاس گویید! عزت او را بسرایید، جلال او را بسرایید، نام او را متبارک خوانید و تجلیل کنید! ستایش یَهُوَه تا ابد ادامه می‌یابد، آمین، آمین!» زیباتر از این، عبارات الهام‌شده‌ای هستند که اغلب در مزامیر تکرار می‌شوند، از قبیل دعوتی که چهار بار در صد و هفتمین مزمور ارائه میشود: «پس خداوند را بسبب رحمتش تشکّر نمایند، و بسبب کارهای عجیب وی با بنی آدم.» آیا در این ستایش شرکت می‌کنی؟ باید این کار را بکنی، زیرا سرچشمهٔ هر چه که واقعاً دوست‌داشتنی است، یَهُوَه، پادشاه ابدیت میباشد.
باز هم کارهای مقتدرانه‌تر
۱۷. ‹سرود موسی و بره› چگونه باعث جلال یَهُوَه میشود؟
۱۷ پادشاه ابدیت، در طول شش هزار سال گذشته باز هم کارهای مقتدرانه‌تری را انجام داده است. در آخرین کتاب از کتاب مقدس، در مکاشفه ۱۵:۳، ۴ دربارهٔ کسانی می‌خوانیم که در آسمان هستند و بر دشمنان دیوی چیره شده‌اند: «سرود موسی بندهٔ خدا و سرود برّه را میخوانند و میگویند عظیم و عجیب است اعمال تو ایخداوند خدای قادر مطلق، عدل و حقّ است راههای تو ای پادشاه امّتها. کیست که از تو نترسد خداوندا و کیست که نام ترا تمجید ننماید زیرا که تو تنها قدّوس هستی و جمیع امّتها آمده در حضور تو پرستش خواهند کرد زیرا که احکام تو ظاهر گردیده است.» چرا این ‹سرود موسی و بره› نامیده شده است؟ بگذار ببینیم.
۱۸. چه کار مقتدرانه‌ای در سرود خروج باب ۱۵ یادآوری میشود؟
۱۸ حدود ۳۵۰۰ سال پیش، هنگامی که ارتش مقتدر فرعون در دریای سرخ از بین رفت، اسرائیلیان با سپاسگزاری، یَهُوَه را با سرود، ستایش کردند. در خروج ۱۵:۱، ۱۸ می‌خوانیم: «آنگاه موسی و بنی اسرآئیل این سرود را برای خداوند سرائیده گفتند که یَهُوَه را سرود میخوانم زیرا که با جلال مظفّر شده است. اسب و سوارش را بدریا انداخت. خداوند سلطنت خواهد کرد تا أبدالآباد.» احکام عادلانهٔ پادشاه ابدیت، در داوری و نابود کردن دشمنانی که به حقانیت سلطنت وی اعتراض کردند، به نمایش درآمد.
۱۹، ۲۰. الف) چرا یَهُوَه قوم اسرائیل را به وجود آورد؟ ب) بره و دیگران چگونه به اعتراض شیطان پاسخ داده‌اند؟
۱۹ چرا این کار ضروری بود؟ در باغ عدن بود که آن مار مکار، اولین والدین ما را به سوی گناه سوق داد. نتیجهٔ آن، ناکاملی گناه‌آلودی بود که به همهٔ انسانها سرایت کرد. اما، پادشاه ابدیت فوراً در هماهنگی با مقصود اصلی خود اقدام کرد، اقدامی که به اخراج همهٔ دشمنانش از قلمرو زمین و بازگرداندن اوضاع و احوال بهشتی منجر میشود. پادشاه ابدیت قوم اسرائیل را به وجود آورد و شریعت خویش را فراهم کرد تا از پیش خبر دهد که این کار را چگونه به انجام خواهد رساند.—غلاطیان ۳:۲۴.
۲۰ ولی سرانجام، اسرائیل، خود در بی‌وفایی غرق شد و این وضعیت تأسف‌آور هنگامی به اوج خود رسید که رهبرانش یگانه پسر مولود خدا را به رومیان واگذار کردند تا به طور بیرحمانه‌ای شکنجه و کشته شود. (اعمال ۱۰:۳۹؛ فیلپیان ۲:۸) اما، عیسی با حفظ کمال اخلاقی خود تا لحظهٔ مرگ، به عنوان «برّهٔ [قربانی] خدا،» به طور چشمگیری اعتراض شیطان، مدعی قدیمی خدا را مبنی بر اینکه هیچ انسانی بر روی زمین تحت آزمایشی سخت، وفاداری خود را نسبت به خدا حفظ نخواهد کرد، رد کرد. (یوحنا ۱:۲۹، ۳۶؛ ایوب ۱:۹-۱۲؛ ۲۷:۵) میلیونها نفر انسان خداترس دیگر، با وجود اینکه ناکاملی را از آدم به ارث برده‌اند، با حفظ کمال اخلاقی خود در رویارویی با حمله‌های شیطانی، جای پای عیسی را دنبال نموده‌اند.—۱پطرس ۱:۱۸، ۱۹؛ ۲:۱۹، ۲۱.
۲۱. چه چیزی در مطابقت با اعمال ۱۷:۲۹-۳۱ در مقالهٔ بعد مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت؟
۲۱ اکنون روز آن فرا رسیده است که یَهُوَه افراد وفادار را پاداش دهد و بر همهٔ دشمنان حقیقت و عدالت داوری کند. (اعمال ۱۷:۲۹-۳۱) این کار چگونه به وقوع خواهد پیوست؟ مقالهٔ بعدی به ما خواهد گفت.
کادر مرور
◻ چرا یَهُوَه به حق «پادشاه سرمدی» خوانده میشود؟
◻ حکمت یَهُوَه چگونه در آفرینشهای وی نشان داده میشود؟
◻ از چه لحاظ بشر شاهکار آفرینش است؟
◻ چه کارهایی ‹سرود موسی و بره› را اقتضا می‌کنند؟
[کادر در صفحهٔ ۱۲]
حکمت بی‌همتای یَهُوَه
حکمت پادشاه ابدیت به شیوه‌های متعددی در کارهای وی بر روی زمین منعکس میشود. به این گفتهٔ آگور دقت کن: «تمامئ کلمات خدا مصفّی است، او بجهة متوکّلان خود سپر است.» (امثال ۳۰:۵) آگور به بسیاری از مخلوقات زندهٔ خدا، از کوچک گرفته تا بزرگ، اشاره میکند. برای نمونه، او در آیه‌های ۲۴ تا ۲۸ به وصف «چهار چیز . . . که در زمین بسیار کوچک است، لیکن [به طور غریزی] بسیار حکیم میباشد،» می‌پردازد. این چهار چیز مورچه، ونک (گورکن)، ملخ، و چلپاسه (مارمولک) هستند.
«حکیم» به طور غریزی—بله، حیوانات این طور به وجود آمده‌اند. آنها مانند انسانها تعقل نمی‌کنند، بلکه به حکمت القایی وابسته هستند. آیا هیچوقت این موضوع موجب شگفتی تو شده است؟ واقعاً که چه آفرینش با نظم و ترتیبی! برای نمونه، مورچه‌ها به صورت گروهی، که شامل ملکه، کارگران، و نرها هستند، سازماندهی می‌شوند. در برخی از انواع آنها، مورچه‌های کارگر حتی شته‌ها را در داخل حصارهای محل پرورشی که ساخته‌اند، جمع می‌کنند. و در آنجا در حین اینکه شیرشان را می‌دوشند مورچه‌های سرباز نیز دشمنان متجاوز را دور می‌کنند. این نصیحت در امثال ۶:۶ داده میشود: «ای شخص کاهل نزد مورچه برو. و در راههای او تأمّل کن و حکمت را بیاموز.» آیا چنین نمونه‌هایی نباید ما انسانها را برانگیزند تا ‹در عمل خداوند بیفزاییم›؟—۱قرنتیان ۱۵:۵۸.
بشر هواپیماهای غول‌پیکری ساخته است. اما واقعاً کارآیی پرندگان، از جمله مرغ مگس که وزنی کمتر از ۳۰ گرم دارد، چقدر بیشتر است! یک بوئینگ ۷۴۷ باید ۰۰۰,۱۸۰ لیتر سوخت با خود حمل کند، توسط خدمهٔ آموزش‌دیده به کار انداخته شود، و از سیستمهای پیچیدهٔ جهت‌یابی استفاده کند تا بتواند از روی اقیانوس سفر کند. اما مرغ مگس بسیار کوچک، یک گرم سوخت چربی لازم دارد تا از آمریکای شمالی پرواز نموده، امتداد خلیج مکزیک را طی کند و به آمریکای جنوبی برسد. بدون اینکه به بار سنگین سوخت، آموزش برای جهت‌یابی، نقشه‌های پیچیده یا کامپیوترها نیاز باشد! آیا این توانایی نتیجهٔ روند اتفاقی تکامل است؟ به بطور یقین نه! این پرندهٔ بسیار کوچک دارای حکمت غریزی است و توسط آفریننده‌اش، یَهُوَه خدا، بدین نحو برنامه‌ریزی شده است.
[تصویر در صفحهٔ ۱۹]
آفرینشهای متنوع «پادشاه سرمدی» عظمت وی را می‌ستایند
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
همانطور که موسی و همهٔ اسرائیل، پیروزی یَهُوَه در دریای سرخ را جشن گرفتند، پس از حارمجدون نیز جشن و سرور بسیار خواهد بود