نوجوانان، قوای ذهنی خود را پرورش دهید!
«غذای قوی برای بزرگسالان و برای کسانی است که قوای ذهنی آنها با تمرینهای طولانی پرورش یافته است تا بتوانند نیک و بد را از هم تشخیص بدهند.»—عبرانیان ۵:۱۴، انجیل شریف.
۱، ۲. الف) موقعیت کنونی ما را چگونه میتوان با موقعیت مسیحیان اَفَسُس در دوران باستان مقایسه کرد؟ ب) چه خصوصیاتی میتوانند تو را از گزند خطر حفظ کنند، و چگونه میتوانی این خصوصیات را در خود پرورش دهی؟
«پس شما باید دقت کنید که چگونه زندگی میکنید، مثل اشخاص عاقل زندگی کنید، نه مانند نادانان. از هر فرصتی که برای شما روی میآورد به بهترین نحوی استفاده کنید زیرا این ایام، ایام بدی است.» (افسسیان ۵:۱۵، ۱۶، ا ش) در طی دو هزار سالی که از نگارش این کلمات به قلم پولس رسول گذشته است ‹مردمان شریر و شیاد از بد بدتر شدهاند.› ما در «زمانهای سخت» یا همانطور که در ترجمهٔ فیلیپس آمده است، در روزگار «پرخطری» زندگی میکنیم.—۲تیموتاؤس ۳:۱-۵، ۱۳، ا ش.
۲ با وجود این، تو میتوانی با پرورش «حکمت . . . فهم و بصیرت،» خود را از گزند خطراتی که ممکن است بر سر راهت باشند حفظ کنی. (امثال ۱:۴، ترجمهٔ تفسیری) در امثال ۲:۱۰-۱۲ (تفسیری) آمده است: «حکمت جزو وجود تو خواهد شد و دانش به تو لذت خواهد بخشید. بصیرت و فهم تو، از تو محافظت خواهد کرد. و تو را از افراد بدکار دور نگه خواهد داشت افرادی که سخنانشان انسان را منحرف میسازد.» اما چگونه میتوانی این قابلیتها را پرورش دهی؟ در عبرانیان ۵:۱۴ (ا ش) آمده است: «غذای قوی برای بزرگسالان و برای کسانی است که قوای ذهنی آنها با تمرینهای طولانی پرورش یافته است تا بتوانند نیک و بد را از هم تشخیص بدهند.» قوای ذهنی نیز مانند هر مهارت دیگری با تمرین کسب میشود. لغت یونانیی که پولس به کار برده و ‹تمرین› ترجمه شده است به طور تحتالفظی به معنی ‹تمرین کردن مثل یک ورزشکار است.› تو چنین تمرینی را چگونه شروع میکنی؟
قوای ذهنی خود را تمرین بده
۳. چگونه میتوانی از قوای ذهنیات در موقع تصمیمگیری استفاده کنی؟
۳ توجه کن که قوای ذهنیات یا به عبارت دیگر قدرتت در تشخیص درست از نادرست، از طریق «تمرینهای طولانی» به دست میآید. اگر موقع تصمیمگیری، از روی حدس و گمان و یا هوس عمل کنی و یا فقط از دیگران دنبالهروی کنی، انتخاب عاقلانهای نکردهای. برای تصمیمگیریِ درست باید از قوای ذهنیات کمک بگیری. چطور؟ اولاً موقعیت را بخوبی بسنج و همهٔ جوانب را در نظر بگیر. اگر لازم شد سؤالاتی بکن. ببین تا چه حد حق انتخاب داری. در امثال ۱۳:۱۶ آمده است: «هر شخص زیرک با علم عمل میکند.» بعد، ببین کدامیک از قوانین یا اصول کتاب مقدس به موضوع مربوط میشوند. (امثال ۳:۵) برای این کار، باید کتاب مقدس را بشناسی. به همین خاطر است که پولس ما را تشویق میکند تا «غذای قوی» کسب کنیم و «عرض و طول و عمق و بلندی» حقیقت را بشناسیم.—افسسیان ۳:۱۸.
۴. چرا شناخت اصول الهی ضروری است؟
۴ این کار ضروری است چون ما ناکامل و آمادهٔ گناه کردن هستیم. (پیدایش ۸:۲۱؛ رومیان ۵:۱۲) در ارمیا ۱۷:۹ آمده است: «دل از همه چیز فریبندهتر است و بسیار مریض است.» اگر اصول الهی راهنمای ما نباشند، ممکن است خودمان را گول بزنیم و فقط به خاطر خواهش جسمیمان چیز بدی را خوب بدانیم. (با اشعیا ۵:۲۰ مقایسه شود.) مزمورنویسی نوشت: «مرد جوان چگونه میتواند زندگی خود را پاک نگاه دارد؟ به وسیلهٔ خواندن کلام خدا و اطاعت از دستورات آن. از احکام تو دانش و حکمت کسب کردم، بهمین جهت از هر راه کج بیزار و گریزانم.»—مزمور ۱۱۹:۹، ۱۰۴، ترجمهٔ تفسیری.
۵. الف) چرا بعضی از نوجوانان به راه کج میروند؟ ب) چگونه یک خواهر جوان حقیقت را برای خود ثابت کرد؟
۵ چرا بعضی از نوجوانانی که در خانوادههای مسیحی بزرگ شدهاند به راه کج کشیده میشوند؟ شاید به این دلیل که ‹ارادهٔ نیکو و پسندیده و کامل خدا را برای خود ثابت نکردهاند›؟ (رومیان ۱۲:۲، د ج) بعضی از آنها با پدر و مادرشان به جلسات میروند و میتوانند برخی از تعلیمات ابتداییِ کتاب مقدس را از حفظ بگویند. ولی وقتی از آنها میپرسند دلیل اعتقاداتشان را بیان کنند یا بعضی از موضوعهای عمیق کلام خدا را توضیح دهند، میبینیم که معرفت و دانششان به طور ناامیدکنندهای سطحی است. چنین نوجوانانی براحتی منحرف میشوند. (افسسیان ۴:۱۴) اگر تو هم مثل چنین نوجوانانی هستی، به فکر ایجاد تغییر در خودت باش. خواهر جوانی میگوید: «در مورد موضوعهای مختلف تحقیق میکردم. از خودم میپرسیدم ‹از کجا بدانم که دینم دین حقیقی است؟ از کجا بدانم که خدایی به نام یَهُوَه وجود دارد؟› »a بررسی دقیق کتاب مقدس به او نشان داد که مطالبی که از پدر و مادرش یاد گرفته بود حقیقت داشتند!—با اعمال ۱۷:۱۱ مقایسه شود.
۶. چگونه میتوانی ‹تحقیق نمایی که پسندیدهٔ خداوند یَهُوَه چیست›؟
۶ اگر با اصول یَهُوَه آشنا باشی آسانتر میتوانی ‹تحقیق نمایی که پسندیدهٔ خداوند چیست.› (افسسیان ۵:۱۰) اگر مطمئن نباشی که تصمیمت در موقعیت بخصوصی عاقلانه است، چه باید بکنی؟ به یَهُوَه دعا کن و از او راهنمایی بخواه. (مزمور ۱۱۹:۱۴۴) موضوع را با پدر و مادرت یا یکی از مسیحیان بالغ در میان بگذار. (امثال ۱۵:۲۲؛ ۲۷:۱۷) با تحقیق در کتاب مقدس و نشریاتمان نیز میتوانی راه درست را پیدا کنی. (امثال ۲:۳-۵) هر چه بیشتر از قوای ذهنیات استفاده کنی، قویتر خواهد شد.
قوهٔ تشخیصت را موقع انتخاب سرگرمی به کار بگیر
۷، ۸. الف) چگونه میتوانی قوای ذهنیات را برای تصمیمگیری در مورد شرکت در یک مهمانی به کار بگیری؟ ب) کتاب مقدس در مورد تفریح و سرگرمی چه دیدگاهی را ارائه میدهد؟
۷ حالا ببینیم چگونه میتوانی قوای ذهنیات را در موقعیتهای خاص به کار گیری. مثلاً تصور کن که تو را به یک مهمانی دعوت میکنند. شاید حتی اعلامیهای هم برایت فرستاده باشند. ظاهراً تعداد زیادی از نوجوانان شاهد یَهُوَه نیز دعوت شدهاند. ولی برای تأمین هزینهٔ مهمانی باید پولی بپردازی. آیا دعوت را قبول میکنی؟
۸ اینجاست که باید از قوای ذهنیات استفاده کنی. اول، جوانب را بسنج. چند نفر در این مهمانی شرکت دارند؟ چه کسانی دعوت شدهاند؟ چه وقت شروع میشود؟ چه وقت تمام میشود؟ چه برنامههایی برای مهمانی در نظر گرفته شدهاند؟ آیا کسی مراقب مهمانی هست؟ بعد، کمی تحقیق کن. مطالبی را که در «فهرست الفبائی» (انگل.) زیر عنوانهای «مهمانیها» و «تفریحات» آمدهاند بررسی کن.b تحقیقاتت چه نکتههایی را روشن ساختند؟ یکی آنکه یَهُوَه مخالف مهمانی نیست. در جامعه ۸:۱۵ آمده است که برای انسان در کنار کار سخت، «زیر آسمان چیزی بهتر از این نیست که بخورد و بنوشد و شادی نماید.» حتی خود عیسی مسیح در ضیافتها شرکت میکرد و لااقل یک بار به یک عروسی رفت. (لوقا ۵:۲۷-۲۹؛ یوحنا ۲:۱-۱۰) رفت و آمد و مهمانی در حد تعادل مفید است.
۹، ۱۰. الف) بعضی از مهمانیها از چه جهاتی خطرناک هستند؟ ب) پیش از تصمیمگیری برای شرکت در یک مهمانی چه سؤالاتی را میتوانی مطرح کنی؟
۹ ولی مهمانیهای شلوغ و بیقانون باعث دردسر میشوند. در اول قرنتیان ۱۰:۸ آمده است که معاشرت با افراد ناشایست منجر به زنا شد و «در یکروز بیست و سه هزار» اسرائیلی بیایمان کشته شدند. در رومیان ۱۳:۱۳ هشدار جدی دیگری آمده است: «با شایستگی رفتار کنیم چنانکه در روز، نه در بزمها و سکرها و فسق و فجور و نزاع و حسد.» (با ۱پطرس ۴:۳ مقایسه شود.) نمیتوان دقیقاً گفت چه تعداد مهمان برای یک مهمانی مناسب است. ولی تجربه نشان داده است که هر چه مهمانی بزرگتر باشد نظارت بر آن نیز مشکلتر است. امکان اینکه مهمانیهای کوچک و بانظم و ترتیب تبدیل به محل «عیاشی» شوند، کم است.—غلاطیان ۵:۲۱، ترجمهٔ تفسیری.
۱۰ تردیدی نیست که تحقیقاتت سؤالهای دیگری را نیز مطرح میسازد، مثلاً: آیا مسیحیان بالغی نیز دعوت شدهاند؟ اصلاً چه کسی مهمانی را راه انداخته است؟ آیا منظور از این مهمانی معاشرت سالم است یا منفعت شخص بخصوصی؟ آیا هر کسی که بخواهد میتواند در آن شرکت کند، یا اینکه محدودیتهایی وجود دارد؟ اگر مهمانی در یکی از روزهای آخر هفته است، چه وقت به پایان میرسد و آیا مهمانها میتوانند روز بعد به موعظهٔ مسیحی بروند؟ اگر مهمانی رقص است آیا موسیقی و رقص آن با معیارهای مسیحی مطابقت دارند؟ (۲قرنتیان ۶:۳) پرسیدن چنین سؤالهایی شاید کار آسانی نباشد، ولی امثال ۲۲:۳ هشدار میدهد: «مرد زیرک، بلا را میبیند و خویشتن را مخفی میسازد و جاهلان میگذرند و در عقوبت گرفتار میشوند.» بله، با استفاده از قوای ذهنیات میتوانی از موقعیتهای خطرناک پرهیز کنی.
روشنبینی در برنامهریزی تحصیلی
۱۱. نوجوانان چگونه میتوانند از قوای ذهنی خود برای برنامهریزی دربارهٔ آیندهشان استفاده کنند؟
۱۱ کتاب مقدس برنامهریزی برای آینده را عملی عاقلانه میداند. (امثال ۲۱:۵) آیا با پدر و مادرت دربارهٔ آیندهات صحبت کردهای؟ شاید تصمیم داشته باشی که به خدمت تماموقت بپردازی و پیشگامی کنی. هیچ کاری رضایتبخشتر از پیشگامی نیست. اگر خودت را به مطالعهٔ ثمربخش عادت بدهی و مهارتهایی را که در کار موعظه لازم است در خود پرورش دهی، برای این کار جالب آمادگی پیدا میکنی. آیا به این موضوع فکر کردهای که چگونه مخارجت را در حین خدمت پیشگامی تأمین کنی؟ اگر در آینده تصمیم بگیری تشکیل خانواده بدهی، آیا قادری مسئولیت آن را به دوش بگیری؟ برای تصمیمگیری مناسب و واقعگرایانه در این موارد به قوای ذهنی نیاز است.
۱۲. الف) بعضی خانوادهها چگونه خود را با تغییرات اقتصادی وفق دادهاند؟ ب) آیا اگر کسی بخواهد پیشگام شود نباید ادامهٔ تحصیل بدهد؟ توضیح بده.
۱۲ در بعضی مناطق هنوز میتوان دورههای کارآموزی مفیدی را در حین کار دید. بعضی از جوانان همراه خانوادهٔ خود مشغول کار شدهاند و یا زیر دست دوستان بزرگسالی که صاحب کسب و کار هستند تربیت شدهاند. برخی دیگر دورههایی را در مدرسه میبینند که بعدها ممر درآمد آنها میشود. در صورتی که چنین امکاناتی وجود نداشته باشد، پدر و مادرها میتوانند بعد از تفکر و تعمق ترتیبی دهند که فرزندشان بعد از دبیرستان به تحصیلاتش ادامه دهد. برنامهریزی برای آینده برای آنکه نوجوان از عهدهٔ مسئولیتهای زندگی برآید و بخصوص برای آنکه بتواند در آینده به خدمت پیشگامی درآید، مغایرتی با اصل اولویت دادن به ملکوت خدا ندارد. (متی ۶:۳۳) تحصیلات عالی به معنی چشم پوشیدن از خدمت پیشگامی نیست. یک خواهر جوان، مدتها آرزو داشت که پیشگام شود. بعد از تمام کردن دبیرستان، پدر و مادرش که خود پیشگام دائمی بودند، ترتیبی دادند که به تحصیلاتش ادامه دهد. او در طی دوران تحصیل پیشگامی کرد، و حالا با حرفهای که آموخته است میتواند مخارج زندگیاش را تأمین کند و به پیشگامی هم ادامه دهد.
۱۳. افراد خانواده چگونه باید موضوع ادامهٔ تحصیل را بسنجند؟
۱۳ در مورد موضوع تحصیلات عالی، هر خانواده خود حق تصمیمگیری دارد و مسئول است. چنین تحصیلاتی در صورتی که درست انتخاب شوند، مفید هستند. ولی در عین حال ممکن است به صورت دام درآیند. اگر مایل به ادامهٔ تحصیلی هستی، مقصودت از این کار چیست؟ آیا برای آن است که بتوانی بعدها به طور شرافتمندانهای مسئولیتهای زندگی را به عهده بگیری؟ یا اینکه به دنبال «چیزهای بزرگ برای خویشتن» هستی؟ (ارمیا ۴۵:۵؛ ۲تسالونیکیان ۳:۱۰؛ ۱تیموتاؤس ۵:۸؛ ۶:۹) اگر قصد ادامهٔ تحصیل در محلی دور از محل سکونتت را داشته باشی، چطور—مثلاً زندگی در خوابگاههای مؤسسات آموزشی؟ آیا چنین کاری با توجه به هشدار پولس که میگوید: «معاشرات بد، اخلاق حسنه را فاسد میسازد،» عاقلانه است؟ (۱قرنتیان ۱۵:۳۳؛ ۲تیموتاؤس ۲:۲۲) در ضمن به خاطر داشته باش که «وقت زیادی باقی نمانده است.» (۱قرنتیان ۷:۲۹، ا ش) تحصیلاتت چقدر طول میکشد؟ آیا میخواهی قسمت اعظم جوانیات را صرف آن کنی؟ اگر در فکر چنین کاری هستی، پس چگونه میخواهی به این گفتهٔ کتاب مقدس عمل کنی که میگوید: «آفرینندهٔ خود را در روزهای جوانیت بیاد آور»؟ (جامعه ۱۲:۱) علاوه بر آن، آیا کلاسهایت وقتی برای شرکت در فعالیتهای مسیحی مهمی همچون جلسات، خدمت موعظه، و مطالعهٔ شخصی کتاب مقدس باقی میگذارند؟ (متی ۲۴:۱۴؛ عبرانیان ۱۰:۲۴، ۲۵) اگر قوای ذهنیات خوب پرورش یافته باشد، وقتی با مشورت پدر و مادرت برای آینده تصمیمگیری میکنی، هدفهای روحانی را از نظر دور نمیکنی.
دوران پیش از ازدواج را پاک نگاه دار
۱۴. الف) دختر و پسری که میخواهند به قصد ازدواج با هم آشنا شوند برای نشان دادن محبتشان به یکدیگر باید چه اصولی را رعایت کنند؟ ب) بعضی از دختر و پسرها چگونه در این مورد غفلت کردهاند؟
۱۴ موضوع دیگری که برای آن نیز باید قوای ذهنی خود را به کار گیری، دوران پیش از ازدواج است. طبیعی است که وقتی کسی را دوست داریم به او ابراز محبت میکنیم. دختر و پسرِ نجیب کتاب غزلهای سلیمان پیش از ازدواج ظاهراً تا حدی به یکدیگر ابراز محبت کردند. (غزلهای سلیمان ۱:۲؛ ۲:۶؛ ۸:۵) امروزه نیز بعضی از دختر و پسرها پیش از ازدواج، شاید دست یکدیگر را بگیرند یا همدیگر را ببوسند و در آغوش بگیرند، بخصوص اگر ازدواجشان نزدیک باشد. اما به یاد داشته باش «آنکه بر دل خود توکّل نماید احمق میباشد.» (امثال ۲۸:۲۶) جای تأسف است که بعضی از دختر و پسرها بیاحتیاطی کردهاند و خود را در موقعیتهای خطرناکی قرار دادهاند. ابراز محبتشان از حد گذشته و منجر به اعمال زشت و یا حتی رابطهٔ جنسی نامشروع شده است.
۱۵، ۱۶. دختر و پسرهایی که میخواهند به قصد ازدواج با یکدیگر آشنا شوند باید مراقب چه چیزهایی باشند تا دورهٔ آشناییشان پاک بماند؟
۱۵ اگر در حال آشنایی با کسی هستی، عاقلانهتر است که تحت شرایط نامناسب با همسر آیندهٔ خود تنها نمانی. از اینرو بهترین کار این است که همراه دیگران باشید یا در اماکن عمومی با یکدیگر ملاقات کنید. بعضی از زوجها یک ملازم با خود دارند. علاوه بر آن سخنان هوشع ۴:۱۱ را نیز به خاطر داشته باش: «زنا و شراب و شیره دل ایشان را میرباید.» مشروبات الکلی قدرت داوری انسان را ضعیف میکند و سبب میشود دختر و پسر جوان دست به کارهایی بزنند که بعداً باعث پشیمانی آنها میشود.
۱۶ در امثال ۱۳:۱۰ (د ج) آمده است: «از تکبّر جز نزاع چیزی حاصل نمیشود، اما با آنانی که با یکدیگر مشورت میکنند حکمت است.» بله، ‹با یکدیگر مشورت کنید› و در مورد طرز رفتارتان هنگام معاشرت با یکدیگر، صحبت کنید. به احساسات و وجدان یکدیگر احترام بگذارید و برای ابراز محبت محدودیتهایی قائل شوید. (۱قرنتیان ۱۳:۵؛ ۱تسالونیکیان ۴:۳-۷؛ ۱پطرس ۳:۱۶) صحبت در مورد این موضوعِ حساس شاید در ابتدا دشوار باشد، ولی از بروز مشکلات بزرگ در آینده جلوگیری میکند.
از نوجوانی آموزش بگیر
۱۷. داوود چگونه یَهُوَه را ‹اعتماد طفولیّتش› ساخت، و نوجوانان امروز از این کار او چه درسی میتوانند بگیرند؟
۱۷ برای آنکه در دامهای شیطان نیفتی باید همیشه هشیار باشی و گاهی از خودت شهامت فراوان نشان دهی. بعضی اوقات ممکن است ببینی که نه تنها با دوستانت بلکه با همهٔ دنیا فرق داری. داوود مزمورنویس در دعایی گفت: «ای خداوند یَهُوَه، تو امید من هستی و از طفولیّتم اعتماد من بودهای. ای خدا از طفولیتم مرا تعلیم دادهای و تا الآن، عجایب تو را اعلان کردهام.» (مزمور ۷۱:۵، ۱۷)c داوود به دلیل شجاعتش مشهور بود. این شجاعت را چه وقت در خود پرورش داده بود؟ از نوجوانی! حتی پیش از نبرد معروفش با جُلیات، موقع دفاع از گلههای پدرش شجاعت فوقالعادهای از خود نشان داده بود و یک شیر و یک خرس را کشته بود. (۱سموئیل ۱۷:۳۴-۳۷) با این حال، افتخار همهٔ این شجاعتها را به یَهُوَه نسبت میداد و او را «اعتماد طفولیّتش» میخواند. اتکای داوود به یَهُوَه، او را در مقابل همهٔ مشکلات قوی ساخته بود. تو هم خواهی دید که اگر به یَهُوَه اتکا کنی، یَهُوَه شجاعت و نیروی ‹غلبه بر دنیا› را به تو میبخشد.—۱یوحنا ۵:۴.
۱۸. به نوجوانان خداپرست امروز چه توصیهای میتوان کرد؟
۱۸ هزاران نوجوانان مانند تو با شهامت استقامت میکنند و مبشر تعمیدیافتهٔ بشارت هستند. از خدا به خاطر ایمان و شجاعت نوجوانانی مثل تو سپاسگزاری میکنیم! مصمم بمان تا آلودهٔ فساد دنیا نشوی. (۲پطرس ۱:۴) قوای ذهنیات را که با کتاب مقدس پرورش یافته به کار ببر. با این کار هم خودت را از دردسرهای امروز حفظ میکنی و هم از نجات خود در آینده مطمئن خواهی بود، و همانطور که در آخرین مقاله خواهیم دید، زندگی موفقی خواهی داشت.
[پاورقیها]
a میتوانی به مقالهٔ «جوانان میپرسند . . . چطور میتوانم حقیقت را برای خود ثابت کنم؟» در شمارهٔ ۲۲ اکتبر ۱۹۹۸، مجلهٔ «بیدار شوید!» (انگل.) مراجعه کنی.
b مقالهٔ «مهمانی—از فواید آن لذت ببرید و از دامهای آن بر حذر باشید» (انگل.) در مجلهٔ برج دیدهبانی شمارهٔ ۱۵ اوت ۱۹۹۲ مطالب فراوانی در این باره در اختیارت قرار میدهد.
سؤالهایی برای مرور
◻ نوجوانان چگونه میتوانند قوای ذهنی خود را پرورش دهند؟
◻ نوجوانان مسیحی هنگام تصمیمگیری در مورد شرکت در مهمانیها چگونه میتوانند قوای ذهنی خود را به کار گیرند؟
◻ هنگام برنامهریزی برای ادامهٔ تحصیل چه عواملی را میتوان در نظر گرفت؟
◻ چگونه پسر و دخترهایی که میخواهند به قصد ازدواج با هم آشنا شوند میتوانند از افتادن به دام فساد اخلاقی جلوگیری کنند؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۳]
روش تحقیق کردن را یاد بگیر تا بتوانی قوای ذهنیات را پرورش دهی
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
نظارت بر مهمانیهای کوچک آسانتر است و احتمال اینکه از کنترل خارج شوند کمتر
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
پدر و مادرها باید به فرزندانشان در برنامهریزی برای ادامهٔ تحصیل کمک کنند
[تصویر در صفحهٔ ۲۵]
آشنایی با یکدیگر اگر در میان جمع انجام شود مناسب و بیخطر خواهد بود