عشق به کلام خدا

پیام‌های مهم اغلب به زبان‌های بسیاری ترجمه می‌شود تا به گوش اکثر انسان‌ها برسد.‏ کتاب مقدّس که کلام خداست پیامی بسیار مهم برای بشر دارد.‏ کتاب مقدّس در دوران باستان «برای تعلیم ما نوشته شد» تا ما را تسلّی دهد و به آینده امیدوار سازد.‏ —‏ رومیان ۱۵:‏۴‏.‏

پس منطقی است که کتاب مقدّس به زبان‌های مختلف در دسترس مردم باشد.‏ برخی در طول تاریخ برانگیخته شدند تا کتاب مقدّس را ترجمه کنند.‏ آن‌ها کار خود را تحت شرایطی بسیار سخت همچون بیماری‌های وخیم،‏ ممنوعیت‌های دولتی یا حتی تهدید به اعدام انجام دادند.‏ عشق به کلام خدا آن‌ها را بر آن داشت تا در چنین شرایطی به ترجمه کتاب مقدّس که شامل تورات،‏ زبور و انجیل می‌شود بپردازند.‏ در ادامهٔ این مقاله قسمت کوچکی از تاریخ چشمگیر ترجمهٔ کتاب مقدّس را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.‏

‏«مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر می‌آموزند»‏

جان ویکلیف در سال ۱۳۳۰ زمانی که مراسم کلیسا به زبان لاتین انجام می‌شد متولّد گشت.‏ اما مردم عادی به زبان انگلیسی صحبت می‌کردند.‏ آن‌ها با همسایگان خود به انگلیسی گفتگو و حتی به این زبان دعا می‌کردند.‏

ویکلیف،‏ این کشیش کاتولیکی،‏ به زبان لاتین کاملاً مسلّط بود.‏ ولی استفاده از زبان لاتین را برای تعلیم کتاب مقدّس صحیح نمی‌دانست،‏ زبانی که مختص نخبگان آن زمان بود.‏ او نوشت:‏ «قوانین خدا می‌باید به زبانی تعلیم داده شود که به آسانی بشود آن را درک کرد،‏ چون آنچه تعلیم داده می‌شود کلام خداست.‏» بنابراین،‏ ویکلیف و همکارانش گروهی را تشکیل دادند تا کتاب مقدّس را به زبان انگلیسی ترجمه کنند.‏ کار آن‌ها تقریباً ۲۰ سال طول کشید.‏

کلیسای کاتولیک با کار این ترجمهٔ جدید مخالفت کرد:‏ کتاب «سِرهای واتیکان» (‏انگل‍.‏)‏ دلیل آن را توضیح می‌دهد:‏ «مردم عادی با آن ترجمه توانستند تعالیم مسیحیت اوّلیه را که بسیار ساده بود با دین کاتولیک عصر خود مقایسه کنند .‏ .‏ .‏ فرق بزرگ،‏ میان تعالیم پایه‌گذار مسیحیت [یعنی عیسی] و تعالیم رهبرِ خود گماردهٔ مسیحیت [یعنی پاپ] برای اوّلین بار کاملاً مشهود شد.‏»‏

پاپ گرگوریوس یازدهم،‏ پنج حکم را بر ضدّ ویکلیف صادر کرد.‏ اما این مترجم به کار خود ادامه داد.‏ او گفت:‏ «مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر می‌آموزند.‏ موسی شریعت خدا را به زبان خود شنید،‏ رسولان عیسی نیز به زبان خود.‏» احتمالاً در سال ۱۳۸۲،‏ کمی قبل از مرگ ویکلیف بود که تیم ترجمه‌اش کل کتاب مقدّس را برای اوّلین بار به زبان انگلیسی انتشار دادند.‏ تقریباً ۱۰ سال بعد،‏ یکی از همکارانش اصلاح‌شدهٔ آن ترجمه را با زبانی سلیس‌تر انتشار داد.‏

دستگاه چاپ در آن زمان هنوز اختراع نشده بود و هر نسخه با دقت تمام دست‌نویسی می‌شد.‏ این کار تقریباً ده ماه طول می‌کشید!‏ با این حال،‏ مقامات کلیسا می‌ترسیدند کتاب مقدّس در بین مردم پخش شود.‏ به همین دلیل،‏ اُسقف اعظم تهدید کرد هر کس آن را بخواند کافر و محکوم است.‏ چهل سال پس از مرگ ویکلیف به دستور شورای کاتولیکی،‏ کشیشان استخوان‌های او را از قبر بیرون کشیدند و سوزاندند و خاکسترش را در رود سؤیْفت ریختند.‏ با تمام این مخالفت‌ها،‏ جویندگان حقیقت در جستجوی ترجمهٔ ویکلیف بودند.‏ پروفسور ویلیام بْلَک‌برن اظهار می‌دارد:‏ «تعداد بی‌شماری از ترجمهٔ ویکلیف تهیه و در میان مردم پخش شد.‏»‏

ترجمه‌ای قابل فهم برای عموم

پس از گذشت دویست سال،‏ ترجمهٔ ویکلیف دیگر زبان روزمرهٔ مردم انگلستان نبود.‏ واعظ جوانی به نام ویلیام تیندِل نزدیک شهر بریستول واقع در انگلستان از این که بسیاری مفهوم کتاب مقدّس را درک نمی‌کردند به شدّت ناراحت بود.‏ او روزی شنید که مردی تحصیل‌کرده می‌گوید بهتر است مردم قانون پاپ را داشته باشند تا قانون خدا را.‏ ویلیام تیندِل به او گفت که اگر خدا بخواهد،‏ کاری می‌کند که در مدتی کوتاه نوجوانی روستایی بیشتر از شخصی تحصیل‌کرده در بارهٔ کتاب مقدّس بداند.‏

ویکلیف از کتاب مقدّس لاتینِ وُلگیت استفاده کرده بود تا کتاب مقدّس خود را به انگلیسی ترجمه کند.‏ اما تیندِل در ترجمهٔ خود از زبان‌های اصلی کتاب مقدّس یعنی عبرانی و یونانی استفاده کرد.‏ برای این منظور،‏ تیندِل در سال ۱۵۲۴ انگلستان را به قصد آلمان ترک کرد.‏ سپس در شهر کُلن دستگاه چاپی در اختیار گرفت تا ترجمه‌اش را چاپ کند.‏ دیری نگذشت که دشمنان تیندِل متوجه این موضوع شدند و مجلس شهر کُلن را متقاعد ساختند تا ترجمهٔ وی را توقیف کند.‏

تیندِل مجبور شد به شهر وُرمز آلمان فرار کند و کار چاپ را در آنجا ادامه دهد.‏ مدتی نگذشت که قسمت یونانی کتاب مقدّس با کشتی به انگلستان فرستاده شد.‏ در طی شش ماه به قدری از این ترجمه فروخته شد که اُسقف‌های انگلیس برای گردهمایی اضطراری فراخوانده شدند و در آن نشست دستور سوزاندن کتاب مقدّس را صادر کردند.‏

اُسقف لندن برای آن که مانع پخش و خواندن کتاب مقدّس تیندِل شود،‏ شخصی به نام سِر توماس مور را مأمور کرد تا تیندِل را به شدّت بکوبد.‏ سِر توماس مور به ویژه از ترجمهٔ تیندِل در استفاده از کلماتی نظیر،‏ «جماعت» به جای «کلیسا،‏» «ریش سفید» و «پیر» به جای «کشیش» بسیار عصبانی بود،‏ چرا که استفاده از این واژه‌ها،‏ اختیارات پاپ و تفاوت طبقاتی بین کشیشان و عموم مردم را زیر سؤال می‌بُرد.‏ تیندِل همچنین واژهٔ یونانی آگاپه را «محبت» ترجمه کرده بود و سِر توماس از این موضوع نیز ناراحت بود چون واژهٔ «محبت» به جای واژهٔ «خیریه» قرار گرفته بود.‏ در کتاب «اگر خدا بخواهد زنده بمانم» (‏انگل‍.‏)‏ چنین آمده است:‏ «این واژه نیز تهدیدی برای کلیسا بود.‏ چرا که با تضعیف اهمیت خیریه ممکن بود اهدای اعانه کم شود،‏ درآمد از طریق عفو گناهان از دست برود و ایمانداران از اهدای اموال خود برای رسیدن به بهشت اجتناب نمایند.‏»‏

توماس مور سوزاندن اشخاصِ به اصطلاح «مرتد» را ترویج داد.‏ این کار باعث شد که در اکتبر ۱۵۳۶ تیندِل را خفه کنند و سپس جسدش را بر دار بسوزانند.‏ عاقبتِ توماس مور چه بود؟‏ او با پادشاه انگلستان درگیر شد و پادشاه دستور داد گردنش را بزنند.‏ کلیسای کاتولیک در سال ۱۹۳۵ رسماً توماس مور را قِدّیس نامید و در سال ۲۰۰۰ پاپ ژان پل دوّم با دادن عنوان «پدر قِدّیسان سیاستمدار» به او حرمت گذاشت.‏

اما کلیسای کاتولیک هیچ گونه احترامی برای تیندِل قائل نشد.‏ دوست تیندِل به نام مایلْز کاوِردِل،‏ قبل از مرگ تیندِل،‏ ترجمهٔ کتاب مقدّس او را تکمیل کرد و با این کار به او احترام گذاشت.‏ این اوّلین ترجمه از زبان اصلی به انگلیسی بود.‏ بدین شکل هر نوجوان روستایی قادر بود که کلام خدا را بخواند.‏ حال،‏ ترجمهٔ کتاب مقدّس به زبان‌های دیگر چگونه صورت گرفته است؟‏

کاری غیرممکن

میسیونری بریتانیایی به نام رابرت موریسون با وجود مخالفت خانواده و دوستان مصمم شد که کل کتاب مقدّس را به زبان چینی ترجمه کند.‏ پس در سال ۱۸۰۷ با کشتی راهی سرزمین چین شد.‏ کاری که او در پیش گرفت آسان نبود.‏ چارلز گرانت،‏ مدیر شرکت هند شرقی آن زمان اظهار داشت:‏ «انجام این کار غیرممکن بود.‏»‏

وقتی رابرت موریسون به چین رسید متوجه شد که کسی اجازه ندارد زبان چینی را به بیگانگان بیاموزاند و تخطّی از این قانون مجازات مرگ را در پی دارد.‏ او برای حفاظت از جان خود و کسانی که به او چینی را می‌آموختند برای مدتی مخفیانه زندگی کرد.‏ در گزارشی آمده است:‏ «موریسون پس از دو سال آموزش در صحبت،‏ خواندن و نوشتن به زبان ماندرین و بیش از یک زبان محلّی تسلّط یافت.‏» همزمان،‏ امپراتور چین قانونی صادر کرد که چاپ کتاب‌های مسیحی جرم است و متخلّفان محکوم به مرگ می‌باشند.‏ برخلاف تهدیدات،‏ موریسون در ۲۵ نوامبر ۱۸۱۹ ترجمهٔ کتاب مقدّس را به زبان چینی تکمیل کرد.‏

تا سال ۱۸۳۶،‏ حدود ۲۰۰۰ نسخهٔ کامل کتاب مقدّس،‏ ۱۰٬۰۰۰ نسخه از قسمت یونانی کتاب مقدّس و ۳۱٬۰۰۰ نسخه از قسمت‌های مختلف آن به زبان چینی چاپ شد.‏ عشق به کلام خدا «کاری غیرممکن» را ممکن ساخت.‏

کتاب مقدّس در بالشی

میسیونری آمریکایی به نام ادونیرام یُدسن با همسرش آنا دو هفته بعد از ازدواجشان در فوریهٔ سال ۱۸۱۲ راهی سفری طولانی شدند.‏ بالاخره در سال ۱۸۱۳ در سرزمین برمه اقامت گزیدند.‏a آن‌ها بلافاصله شروع به آموختن زبان برمه‌ای کردند که یکی از سخت‌ترین زبان‌های دنیاست.‏ پس از چند سال آموزش،‏ یُدسن نوشت:‏ «ما زبانی را انتخاب کردیم که زبان مردم آن سوی دنیاست و افکارشان با افکار ما کاملاً متفاوت است .‏ .‏ .‏ هیچ لغتنامه یا مترجمی وجود ندارد که یک کلمه را به ما بفهماند.‏»‏

دشواری‌های زبان برمه‌ای،‏ یُدسن را از ادامهٔ هدف خود دلسرد نکرد.‏ او ترجمهٔ قسمت یونانی کتاب مقدّس را در ژوئن سال ۱۸۲۳ تکمیل نمود.‏ مدتی بعد،‏ سرزمین برمه دچار جنگ شد.‏ در آن زمان بود که یُدسن را به عنوان جاسوس به زندان انداختند و برای جلوگیری از فرارش با سه جفت غُل و زنجیر آهنی به ستونی بستند.‏ در زندگینامهٔ یُدسن به قلم فرانسیس ویلند در سال ۱۸۵۳ آمده است:‏ «پس از آن که اجازه داده شد آقا و خانم یُدسن با یکدیگر ملاقات و به زبان انگلیسی صحبت کنند،‏ اوّلین چیزی که یُدسن از خانمش سؤال کرد در بارهٔ ترجمه‌اش از عهد جدید کتاب مقدّس به زبان برمه بود.‏» آن دست‌نوشته در زیر خانه دفن شده بود.‏ آنا از ترس آن که در اثر رطوبت و کپک از بین رود آن را در درون بالشی پنهان کرد و به دست همسرش که در زندان بود سپرد.‏ با همهٔ این وقایع آن دست‌نوشته از بین نرفت.‏

پس از ماه‌ها،‏ یُدسن از زندان آزاد شد.‏ اما شادی او دیری نپایید چرا که همسرش را در اثر تبی کشنده از دست داد.‏ شش ماه پس از آن،‏ دخترش ماریا که کمتر از دو سال سن داشت در اثر بیماری‌ای علاج‌ناپذیر جان سپرد.‏ یُدسن گرچه داغدیده بود به کار ترجمه‌اش ادامه داد.‏ بالاخره ترجمهٔ کل کتاب مقدّس در سال ۱۸۳۵ تکمیل شد.‏

چقدر به کلام خدا عشق می‌ورزید؟‏

نه تنها این مترجمان بلکه اشخاص بسیاری در طول تاریخ به کلام خدا عشق ورزیدند.‏ در اسرائیل باستان،‏ مزمورنویس برای یَهُوَه خدا چنین سرود:‏ «شریعت تو را چقدر دوست می‌دارم.‏ تمامی روز تفکّر من است.‏» (‏مزمور ۱۱۹:‏۹۷‏)‏ کتاب مقدّس نه فقط یک شاهکار ادبی است بلکه حاوی پیامی بسیار مهم نیز می‌باشد.‏ مطمئناً اگر شما هم کلام خدا را مرتباً بخوانید نشان می‌دهید که به آن عشق می‌ورزید.‏ چنانچه کتاب مقدّس را بخوانید و به نصایح آن عمل کنید مطمئناً «در عمل خود مبارک» خواهید بود.‏ —‏ یعقوب ۱:‏۲۵‏.‏

‏[پاورقی]‏

‏[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ٨]‏

‏«مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر می‌آموزند.‏» —‏ جان ویکلیف

‏[تصاویر در صفحهٔ ٩]‏

ویلیام تیندِل و یک صفحه از ترجمهٔ تیندِل

‏[سطر اعتبار]‏

Tyndale: From the book The Evolution of the English Bible

‏[تصاویر در صفحهٔ ١٠]‏

رابرت موریسون و ترجمهٔ وی به چینی

‏[سطرهای اعتبار]‏

In the custody of the Asian Division of the Library of Congress

Robert Morrison, engraved by W.‏Holl, from The National Portrait Gallery Volume IV, published c.1820 (litho), Chinnery, George (1774-1852) (after)/Private Collection/Ken Welsh/The Bridgeman Art Library International

‏[تصاویر در صفحهٔ ١١]‏

ادونیرام یُدسن و ترجمهٔ وی به برمه‌ای

‏[سطر اعتبار]‏

Judson: Engraving by John C. Buttre/Dictionary of American Portraits/Dover

‏[صاحب امتیاز تصویر در صفحهٔ ۸]‏

Wycliffe: From the book The History of Protestantism (Vol.1); Bible: Courtesy of the American Bible Society Library, New York