Meyeghle bi ne ñong ébe nkulan adzô Jacob a bôô énong awu dèñ ayô : Étun 2

1. Nfa mbé ye nkulan adzô Jacob a bôô énong awu dèñ ayô, bia ye yen ayeghle di été ?

BENDÔMA Jacob be too ñe minfeng, bé tugha bèè ane ésaa wôba a ntoo n’nôm, a borane kada môr ye ébe bo. Aval bi va yen de ayeghle é ne ô mvus, bi nga yeghe naa, Jacob a nga dzô bendôma bèñ Rubén, Simeón, Leví ya Judá, é mam béé nga yane ki naa ba ye wokh. Éde, é ne bo naa, ba sili bébién é dzam Jacob a ye dzô bendôma muom bèñ be lighiyang. N’yeneghane meyeghle bi ne ñong ébe é mam a nga dzô Zabulón, Isacar, Dan, Gad, Aser, Neftalí, José ya Benjamína.

ZABULÓN

2. Za dzam Jacob a nga dzô Zabulón, aval avé ki bifiè bièñ bi nga dzalban ? (Atarga 49:13). (A daghe fe nkaale).

² (A lang Atarga 49:13). Jacob a nga dzô naa, é mvong bôr Zabulón da ye ning nsakh mang, nfa norte ye Si ngiagh. A lôr mimbu 200 ôsu, Bezabulonitas be nga bele éfus si ane élikh. Éfus si té é mbe ézizang mang me ya Galilea ya mang me ya Mediterráneo. Moisés a nga kulane naa : « Boghe mevakh, a Zabulón, mevôm wa kuiñ ! » (Deut. 33:18). Éyong ézing, dzam té é nga yili naa, é mbe ébubu naa, é mvong bôr Zabulón é ke minsakh mi mang mibèñ, ye naa, é mbe be ébubu naa, be kuane biôm ya kus fe ébe bôr be ye mevôm mefe. A bo é dzam ésese é mbe bo, bôr be ye é mvong bôr Zabulón be mbe be bele mekalgha ya tobe mevakh.

3. Dzé é ne bia vole naa bi tobe mevakh ye abim bi bele ?

³ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Bi bele mekalgha ya tobe mevakh, a bo é vôm ôsese bia ning, nge ki étéñ ésese bi ne tebe. Naa bi baghle mevakh meté, bia yiène vakh ye abim bi bele (Bya 16:6 ; 24:5). É ne ébubu naa bi tobe éwiñ amu bia dang tem é biôm bii bele ki, ndaane naa bia san ya é mbemba be-mam bia buane bio. Éde, n’dzenghane naa bia siman é mbemba be-mam bi bele ye buane bio éning (Begal. 6:4).

ISACAR

4. Za dzam Jacob a nga dzô Isacar, aval avé ki dzam té é nga dzalban ? (Atarga 49:14, 15). (A daghe fe nkaale).

⁴ (A lang Atarga 49:14, 15). Jacob a saghe Isacar amu a bira sèñ é vaghane ñe ya bives bi ne ngu’u édzakas é bele. Tsit té, é ne baghe mimbeghe mi ne adzit. Jacob a nga dzô fe Isacar naa, a ye bele éfus si é ne mvèñ. Bifiè Jacob bité, bi nga dzalban éyong é mvong bôr Isacar é nga ñong éfus si é ne ntaghan bébéñ ôshuiñ Jordán nge ki Jourdain (Jos. 19:22). Kaa bisô naa, be nga sèñ ngu’u naa be béñ bidzi éfus si deba, ve, be nga sèñ fe ngu’u naa be vole é bôr bevoo (1 Bed. 4:7, 17). Éfônan, éyong nkôre Barac a nga dzaa nkulu medzô minenga Débora naa, a dzaa Bisraelitas naa be vole be a luman a Sísara nge ki Sissera, é mvong bôr Isacar é mbe é nda bôr évoo é nga vole. Ya naa, be mbe nkoghane naa ba lumane fe biyong bife (Bekô. 5:15).

5. Amu dzé bia yiène sèñ ngu’u ?

⁵ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Jehôva a bira dzing é ngu’u bia ve naa bi bo ésèñ dèñ, aval a mbe é dzing ésèñ é mvong bôr Isacar é nga bo (Eccl. 2:24). N’ñonghan éfônan é bobedzang ba sèñ ngu’u naa be kale ékôan (1 Tim. 3:1). Bobedzang beté baa bo ki ña aluman ya bôt, ve, ba yiène ve mengu’u naa be kame bobedzang ya bekal bèè ébe é mam me ne ndaman élar deba ya Jehôva (1 Becor. 5:1, 5 ; Jude 17-23). Ba sèñ fe ngu’u naa be kômane ya tebe mintun nfa ya ve bikôan ngu’u (1 Tim. 5:17).

DAN

6. Ésèñ évé be nga kee Dan ? (Atarga 49:17, 18). (A daghe fe nkaale).

⁶ (A lang Atarga 49:17, 18). Jacob a nga dzô naa Dan a ne ane é ñô da lôp betsit ba dang ñe n’nen, ane ékamelo ya é môr a too de ayô. É mvong bôr Dan é mbe ayokh ya nkoghane naa da lumane minzizing Israel. Nté be nga bo ékena naa ba ke Si ngiagh, é mvong bôr Dan é nga kame ayong, ye « bo é môr a kale ô mvus » (Nla. 10:25). Ésèñ té é mbe édedèè éban, amben é bôr bevoo be ye ayong béé mbe ki yen é mam é mvong bôr Dan é mbe dé bo ô mvus.

7. Za dzam bia yiène wôrane nfa ye ésèñ ésese bia bo akal Jehôva ?

⁷ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Ye é kuiyang mina naa, biyong bizing mia bo ésèñ ézing, ve mia wôrane naa, é bôr bevoo béé dzi ki yen é dzam mi va bo ? Éyong ézing mia vole a ve Nda ékôan nfuban, mia yebe naa mia vole akal a kôman ésesang alu daa nge ki ésesang melu melal, nge ki faa naa, mi va bo éséñ éfe ézing. Nge é ne aval té, da yiène naa be saghe mina ! Mine taa vaghle vuène naa Jehôva a yen ya dzing é dzam ésese mia bo akal dèñ. A dang dzing éyong mia sèñ, se ki amu mia dzeng naa é bôr bevoo be lughu mina, ve, amu mia kômô lere naa mia dzing ñe ya n’nem ôsese (Mat. 6:1-4).

GAD

8. Amu dzé é mbe ébubu naa minzizing Israel, mi lumane Gad ? (Atarga 49:19). (A daghe fe nkaale).

⁸ (A lang Atarga 49:19). Jacob a nga kulane naa, nsama minwuwup wa ye lumane Gad. A lôr mintet mimbu mibèñ ôsu, é mvong bôr Gad é nga ñong éfus si ézing nfa este ye Jordán nge ki Jourdain, édi é mbe é bele meniè ya mesi minzizing mieba. Dzam té é nga ve naa, é bo ébubu naa minzizing mieba mi lumane bo. Amben aval té, Begaditas be mbe bé kômô tobe éfus si té amu é mbe mvèñ akal betsit beba (Nla. 32:1, 5). Begaditas be mbe é bôr be ne ayokh. A lôr abim té, be mbe be bele mebun ébe Jehôva naa, a nga ye be vole a kame é si a nga kee bo, asu nsama minwuwup ôse ô mbe so. Be nga lôm fe nsama bizima wôba atan, tang abuiñ mimbu nfa ya ke vole memvong me-bôr mevoo naa be ñii é Si ngiagh, nfa oeste ya Jordán (Nla. 32:16-19). Be mbe be bele mebun naa, Jehôva a nga ye kame beyaa ye é boan beba, nté bébién be mbe atan. Jehôva a nga borane bo amu ayokh deba ya fe amu be nga vole é bôr bevoo amben déé mbe ki bo ébubu (Jos. 22:1-4).

9. Nge bia ve mebun mèè ébe Jehôva, aval mam mevé bia ye top naa bia bo ?

⁹ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Bia yiène tsini naa bia ve mebun mèè ébe Jehôva naa bi sèhane ñe éyong bia tubane mindzukh (Bya 37:3). Ému, abuiñ bôr ba lere aval mebun meté, bé yebe naa ba dzimle mam mézing bining bieba nfa ya sukh bisèñ melong bi ye Ékôan, a ke é vôm ba yi abuiñ avole bekare fuèñ be ye Édjié Nzame, nge ki naa, be dzale meyem mefe. Ba bo de amu be ne ndzi-n’nem naa, Jehôva a ye be kale éyong ésese (Bya 23:1).

ASER

10. Za dzam é nda-bôr Aser éé dzi ki bo ? (Atarga 49:20). (A daghe fe nkaale).

¹⁰ (A lang Atarga 49:20). Jacob a nga kulane naa, é nda-bôr Aser, da ye bo kuma, dzam té faa é nga boban. É si é nda-bôr Aser é nga ñong é mbe édedèè ntaghan (Deut. 33:24). É mbe fe nsakh mang me ya Mediterráneo ye é puerto nge ki port a mbe a bele abuiñ akum nfa ôkira bôr be ya Fenicia ya Sidón. Vedaa, é nda-bôr Aser éé dzi ki kuiñ naa é tsirane Becananeos si té (Bekô. 1:31, 32). Da fônane naa, é nda-bôr Aser déé nga bis ki fe naa da dzale nkômane Jehôva, amu akum deba ya fe mbia éfônane Becananeos. É nda-bôr Aser déé dzi ki ke éyong nkôre Barac a nga dzeng é bôr ba ke vole naa be lumane ya nsama meyong Becananeos. Éde alé nda-bôr té, déé dzi ki bele ngap ébe akengha Jehôva a nga bo naa be wun « ngalane mendzim me ya Meguidó » (Bekô. 5:19-21). Bôr be ye é nda-bôr Aser be nga yiène wokh ôsoan éyong be nga bèè é dzia Barac ya Débora, é mbe é bele bifiè bi : « Aser a mbe a too nsakh mang, kaa bo dzôm ézing » (Bekô. 5:17).

11. Amu dzé biaa yiène ki tele ndzenghane mono ôsu bining biè ?

¹¹ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Bia kômô ve Jehôva é dzam da dang mvèñ. Naa bi bo do, bia yiène tep aval émo da yen akum ya si, ye biôm bi ye mo (Mink. 18:11). Bia yiène ve mengu’u naa bi taa tele ndzenghane mono ôsu bining bia (Eccl. 7:12 ; Behéb. 13:5). Biaa dzimle ki é tam daa ya mengu’u maa, naa bia dzeng é biôm bii se ki éban bining bia. Ndaane de, bia bo é dzam ésese bi ne bo akal Jehôva, bi yem naa, nge bi tsini ôsu naa bia wulu sôsôe, Jehôva a ye borane bia ya mbemba éning melu ma zu (Bya 4:8).

NEFTALÍ

12. Éyong ézing, za aval éboran be nga kiagh Neftalí é nga dzalban ? (Atarga 49:21). (A daghe fe nkaale).

¹² (A lang Atarga 49:21). « Bifiè bi ne ñang » Jacob a nga kobe a bio, bi ne fe tsinan aval Yésu a nga kobe, nté a nga bo ésèñ minkanghle dèñ. Yésu a nga lôr abuiñ tam é kisoan Capernaúm, édi é mbe éfus si é nda-bôr Neftalí. Ya dzam té, éde be nga luè Capernaúm naa, « é kisoan dèñ » (Mat. 4:13 ; 9:1 ; Jean 7:46). Nfa Yésu, Esaïe a nga kulane naa bôr be ya Zabulón ya Neftalí be nga ye yen « mura éyèè ézing » (Esaïe 9:1, 2). Yésu a mbe « é ña éyèè da ve bôr meval mese éyèè » ngalan ayeghle dèñ (Jean 1:9).

13. Aval avé bi ne tobe ndzi-n’nem naa bifiè biè, bia ve Jehôva n’nem mbeng ?

¹³ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Jehôva a bis é dzam bia dzô, ya aval bia dzô de. Aval avé bi ne kobe ya « bifiè bi ne ñang » aval da ve Jehôva n’nem mbeng ? Ôsusua, bia yiène kobe bebela (Bya 15:1, 2). Bi ne ve é bôr bevoo ngu’u ya é dzam bia dzô, éyong bi bele fulu ya saghe bo éyong ba bo é dzam é ne mbeng. Ye naa, biaa kare ki é bôr bevoo é mam ba bo abé, nge ki a kè (Beéph. 4:29). Bi ne bele nsonghane naa, bia bo édedèè akeng nfa ya sum minlang mi ne ve naa bi kanghle bôr mbemba fuèñ.

JOSÉ

14. Aval avé nkulan adzô wa daghe José ô nga dzalban ? (Atarga 49:22, 26). (A daghe fe nkaale).

¹⁴ (A lang Atarga 49:22, 26). Éyong ézing, Jacob a nga bira yen ndôma dzèñ, José, n’nem mbeng. Jehôva a nga top ñe « ézizang bobeñang », ya naa, a nga belane ñe ngura aval. Jacob a nga luè ñe naa, « ntem ye élé da ve bibuma ». Jacob émién a mbe élé, ye naa, José a mbe ntem wéñ. José a mbe ntôô moan Raquel, é minenga Jacob a nga dang dzing. Jacob a nga dzô naa José a ye ñong mengap mebèñ ye biboran Rubén, ntôô moan a nga byèñ ya Lea, a nga yiène ñong (Atar. 48:5, 6 ; 1 Mila. 5:1, 2). Nkulan adzô té ô nga dzalban, éyong é boan bebèñ José, Efraín ya Manasés, be nga bo menda-bôr mebèñ a Israel, ya naa, kada nda-bôr ye été, a nga bele é si dèñ ane élikh (Atar. 49:25 ; Jos. 14:4).

15. Za aval José a nga ñong mam éyong be nga bo ñe bikoar-koar bi-mam ?

¹⁵ Jacob a nga dzô fe naa, é bôr ba belan arco nge ki arc ba ye « lum [José] mekong ya bele zing a n’nem akal dèñ » (Atar. 49:23). Abuiñ bikoar-koar bi-mam José a nga tubane bio, bi nga so ñe ébe é bobeñang bèñ be mbe bé ñamle ñe. Ve, José éé dzi ki vini bobeñang, nge ki a ve Jehôva bidzô akal é mam me nga biaane ñe. Aval Jacob a nga dzô : « [José] a nga tsini naa a biñ é arco nge ki arc wèñ, ye naa, é mo mèñ me nga tsini naa ma bo ngu’u ya akeng » (Atar. 49:24). José a nga tobe Jehôva mebun nté sese a nga tubane mindzukh mité. A nga djui bobeñang, ya ñong fe be ya mbemba n’nem (Atar. 47:11, 12). José a nga likh naa, mindzukh a nga tubane mio mi ve naa a bo mbemba môt (Bya 105:17-19). Dzam té é nga ve naa, Jehôva a tugha yem belane ñe.

16. Aval avé éfônane José é ne bia vole éyong bi tele mindzukh été ?

¹⁶ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Bi taa vaghle likh naa, mindzukh miè mi ve naa bi tebe Jehôva ya bobedzang ya bekal be ye ékôan ôyap. Simane naa, Jehôva a ne likh naa bi tubane mindzukh naa a ve bia ayeghle (Behéb. 12:7, atoan). A ne bia vole naa bi yem vu é mbemba mefulu mèñ ane n’nem éngôngoo ya fulu ya djui (Behéb. 12:11). Bi ne tobe ndzi-n’nem naa, Jehôva a ye borane bia aval ane a nga bo de ya José.

BENJAMÍN

17. Aval avé nkulan adzô ô nga daghe Benjamín ô nga dzalban ? (Atarga 49:27). (A daghe fe nkaale).

¹⁷ (A lang Atarga 49:27). Jacob a nga dzô naa, Bebenjaminitas ba ye bo édedèè akeng aluman ane mvu ya afan (Bekô. 20:15, 16 ; 1 Mila. 12:2). A mbe « kikiri » ye édjié Israel, éde é mvong bôr Benjamín é nga ve é kéza ôsua Israel, Saúl. Ya naa, Saúl a nga lumane Befilisteos ya ayokh (1 Sam. 9:15-17, 21). « Ngogho asese » ye nlang té, kéza minenga, Ester, ya primer ministro nge ki premier ministre, Mardoqueo, be nga kôre Bisraelitas éyong édjié Persia é nga ye be mane wiñ (Esther 2:5-7 ; 8:3 ; 10:3).

18. Aval avé bi ne vu é sôsôe é mvong bôr Benjamín é nga lere, éyong be nga sukh ntaane mam Jehôva asi ?

¹⁸ Meyeghle mevé bi ne ñong ? Tam ézing bôr besese be ye é mvong bôr Benjamín be nga bira vakh éyong be nga yen naa, Saúl, môr mboo ye é mvong deba a nga bo kéza. Vedaa, éyong Jehôva a nga kee David, môr ye é mvong bôr Juda édjié, Bebenjaminitas be nga sukh ntaane mam té asi (2 Sam. 3:17-19). Abuiñ mimbu ôsu, éyong menda-bôr mevoo me nga tebe David é ngam ayat, Bebenjaminitas be nga tobe sôsôe ya Judá, ya fe é kéza Jehôva a nga top (1 Bed. 11:31, 32 ; 12:19, 21). Bia fe, n’tsinighan ôsu naa bia sukh é bôr Jehôva a top naa be wulu ayong dèñ ému (1 Beth. 5:12).

19. Za abuan bi ne ñong ébe nkulan adzô Jacob a bôô énong awu dèñ ayô ?

¹⁹ Bi ne ñong abuan ébe nkulan adzô Jacob a bôô énong awu dèñ ayô. A fas nkulane adzô té da wône mebun bi bele naa, minkulane medzô Jehôva mia dzalban. Ya fe naa, a yen aval bendôma Jacob be nga ñong biboran, da vole bia naa, bi tugha wokh aval bi ne ve Jehôva n’nem mbeng.