Na iTokani Vakacava o na Digia?

1, 2. (a) E rawa ni vakatovolei vakacava e dua na lotu vaKarisito? (b) Na cava meda kauai kina ena mataqali itokani e digia o Jeremaia?

CAVA o na cakava ke ra sureti iko ena soqo ni Kirisimasi eso nomu itokani vakacakacaka, ira oni tiko veitikivi, se nomu icaba e koronivuli? Vakacava ke kerei iko o nomu boso mo lasu se cakava e dua na ka e tabu vakalawa? Se ra tukuna vei iko na ivakalesilesi vakamatanitu mo cakava e dua na ka ena dredre kina mo tawaveitovaki? Ena rairai tukuna vei iko nomu lewaeloma mo kua ni vakaitavi ena veika qori, ke o vakasewasewani se vakacacani mada ga kina.

² A sotava tale ga o Jeremaia na ituvaki va qori. Ni veiqaravi voli vakaparofita, a bula maliwai ira eso era via vakayalolailaitaki koya me kua ni vakayacora nona ilesilesi. E cakacaka vakavoleka kei ira qori ena so na gauna, ia era sega ni nona itokani. E bibi mo kauai tale ga ena mataqali itokani e digia o Jeremaia, ni o ira qori era veitokoni ra qai vakayaloqaqataki koya me yalodina tiko ga. Io, eda na vuli kece ena vakatulewa i Jeremaia me baleta na itokani.

O CEI ERA NOMU ITOKANI?

3. Na cava e vinakata o Setekaia me cakava o Jeremaia? Na cava e cakava o Jeremaia?

³ Erau veivosaki ena levu na gauna o Setekaia kei Jeremaia ni bera ni vakarusai o Jerusalemi. A nanuma na tui me vakarogoi vua na itukutuku vinaka me baleta na nona veiliutaki. A via rogoca me tukuna o Jeremaia ni na vakabulai Juta na Kalou. Era vakamasuti Jeremaia na italai i Setekaia: “Yalovinaka, mo tarogi Jiova mada ena vukuda ni mai valuti keda o Tui Nepukanesa e Papiloni. De na vakayacora vei keda o Jiova e dua na nona cakacaka vakatubuqoroqoro, ena qai lako tani vei keda o [Nepukanesa].” (Jere. 21:2) E sega ni via muria na tui na veidusimaki ni Kalou me vakamalumalumu i Papiloni. E kaya e dua na vuku ni o Setekaia e vaka na “tauvimate e vuki lako vei vuniwai me vukei, ia e sega ni via gunuva na wainimate e soli vua.” Ia vakacava o Jeremaia? Ena taleitaki koya sara ga o Setekaia ke tukuna vua na ka e via rogoca. Ke a veisautaka tale ga nona itukutuku, ke a sega ni vakayacori vua na ivakarau vakaloloma. Ia e dei tu ga o Jeremaia ni tukuna o Jiova me vakarogoya ni na vakarusai o Jerusalemi.—Wilika Jeremaia 32:1-5.

4. Na cava mo vakatulewataka me baleta na itokani, me vaka ena nomu vanua ni cakacaka?

⁴ O rawa tale ga ni sotava ena so na gauna na ituvaki i Jeremaia. E macala ga ni o na veivosaki kei ira oni tiko veitikivi, itokani vakacakacaka, se icaba mai koronivuli. Ia vakacava o na saga mo veitokani kei ira ke ra vakaraitaka nira sega ni via rogoca se muria na veidusimaki ni Kalou? A bese ni muria na ivakaro ni Kalou o Setekaia, ia ni se tui tiko ga erau na dau sota kina kei Jeremaia. E sega ga ni rawai o Jeremaia ena nona nanuma cala na tui, sega tale ga ni tabetabe me taleitaki kina. E levu na ka vinaka e rawa ni solia se cakava na tui vei Jeremaia ke cakava na ka e vinakata. Ia e sega ni vakamalumalumu o Jeremaia me saga me rau veitokani kei Setekaia. A sega tale ga ni veisau na lomana me baleta na ivakaro i Jiova. E dodonu me uqeti keda na ivakaraitaki i Jeremaia meda dikevi ira tale mada noda itokani. Vakacava era dau veivakayaloqaqataki meda yalodina vua na Kalou? O na sega ni drovaki ira rawa era sega ni qarava na Kalou—o ira mai vanua ni cakacaka, koronivuli, se o ira oni tiko veitikivi. (1 Kor. 5:9, 10) Nanuma tiko ga, nomu digi ira qori mera nomu itokani e rawa ni vakaleqa nomu veitokani kei na Kalou.

VEIMALIWAI KEI IRA NA DAUVAKATITIQA

5, 6. Na cava era cakava eso nira via vagalui Jeremaia?

⁵ Eso tale era via vakayalolailaitaki Jeremaia, sega ni o Setekaia ga. A “mokuti” Jeremaia na bete o Pasuri, a rairai cakava qori vaka39. (Jere. 20:2; Vkru. 25:3) Era cakava tale ga ya eso na turaga e Juta ra qai vesuki Jeremaia ena dua na ‘vale e caka me valeniveivesu.’ Oti e lai biu na parofita ena dua na qara buto e rawa sara ga ni mate kina. (Wilika Jeremaia 37:3, 15, 16.) Oti toka vakalailai nona sere o Jeremaia, era tukuna vei Setekaia eso tale na turaga me vakamatei koya nira kaya e vakayalolailaitaki ira tiko na sotia ni Juta. A lai biu tale ena dua na ikeliniwai lolobo me mate kina. (Jere. 38:1-4) Ia me vaka eda sa raica oti, a qai vakabulai o Jeremaia mai na ituvaki vakaloloma qori. Na cava eda vulica e keri? Io, era sega ni vakabauti Jeremaia ra qai saqati koya o ira sara ga e dodonu mera nuitaki.

⁶ Era sega ni taleitaki Jeremaia na vakailesilesi vakamatanitu. E kurabuitaki tale ga ni so na tagane mai na nona koro o Anacoci, se o ira sara ga na kainona era kaya nira na vakamatei koya ke parofisai tiko ga. (Jere. 11:21) Era vakarerei koya nira sega ni taleitaka na nona itukutuku. Ia e sega ni veitokani kei ira na kainona o Jeremaia, e veitokani ga kei Jiova. Eso tale e sega ni laurai ga ena nodra vosa nira cati Jeremaia, era vakaraitaka sara ga ena ka era cakava. A biuta e domona o Jeremaia ena dua na gauna na ivua, me vakaraitaka vei ira na Jiu mera vakamalumalumu vua na tui Papiloni mera bula tiko ga kina. Ia e taura o Enanaia na ivua mai na domo i Jeremaia qai musuka. A tukuna na parofita lasu ya ni yalataka o Jiova: “Au na musuka na ivua nei tui Papiloni.” A mate o Enanaia ena yabaki ga ya, qai vakadinadinataki kina ni o Jeremaia ga na parofita dina. (Jere. 28:1-11, 17) Ni vakarusai oti o Jerusalemi me vaka ga e parofisaitaka o Jeremaia, e beca na ivakaro ni Kalou o Joenani kei na so tale na iliuliu ni mataivalu nira biuti Juta. Era kaya vei Jeremaia: “E lasu na ka o tukuna tiko! E sega ni talai iko mai o Jiova na noda Kalou, me kaya, ‘Moni kua ni lako i Ijipita moni tiko kina.’” E ikuri ni nodra talaidredre vei Jiova na nodra kauti rau o Jeremaia kei Peruki i Ijipita.—Jere. 42:1–43:7.

7. E vakatovolei tiko vakacava nomu yalodina vei Jiova?

⁷ E vakayabaki nodra bula maliwai Jeremaia voli na dauvakatitiqa kei na dauveitusaqati. Vakasamataka mada! Nira tu wavoliti Jeremaia o ira era sega ni doka na Kalou se na nona Vosa, a rawa sara ga ni vakamalumalumu o Jeremaia me veitokani kei ira. De dua o na sotavi ira tale ga eso era vakataki ira na bula ena gauna i Jeremaia. Era tusaqati iko vakaca kei na Kalou o qarava, era rairai tamata vinaka tale ga. Vakacava o na veitokani kei ira va qori? E ka vakayalomatua beka mo veimaliwai kei ira era vakawalena na parofisai ni Kalou? O nanuma ni na veitokani o Jeremaia kei ira era vakaraitaka ena nodra ivakarau ni bula nira vakatitiqataka na Vosa ni Kalou, se ra nuitaka na tamata? (2 Vei. 19:2) A vakamatatataka vei Jeremaia na Kalou na ca ni vakanuinui vua na tamata, sega vua na Kalou. (Wilika Jeremaia 17:5, 6.) Na cava nomu rai e kea?

8. Vakamacalataka na ituvaki e rawa ni vakatovolei kina e dua na lotu vaKarisito.

⁸ Era nanuma eso na lotu vaKarisito mera cakacaka vata kei ira na sega ni qaravi Jiova, me taleitaki kina nodra bisinisi se cakacaka. Ia nona cakava qori e dua na lotu vaKarisito e rawa sara ga ni vakailala cala kina, qai coriti ena so tale na leqa me vaka na veivosaki vakasisila kei na gunu sivia. Qori na vuna era vakuai ira kina e levu na tacida mai na rawatubu se itutu e rawa ni soli vei ira, mera kua ga ni vakailala cala. Dua tale na ituvaki e dau yaco, nodra cakacaka vakailawaki na boso se o ira na tamata cakacaka. Ia era na sega ni rawai na lotu vaKarisito dina ena nodra veivakamuai eso tale. Ena dredre toka na vakatulewa ena so na gauna ena ituvaki va qori. E veivakayaloqaqataki kina nodra ivakaraitaki eso me vakataki Jeremaia. E vinaka nodra lewaeloma nira yalodina tu ga, era veitokani vinaka tale ga kina kei na Kalou.

9. Na cava na itinitini ni ivakarau era muria tu e levu nikua?

⁹ Era vakalialiai Jeremaia eso na lewe i Juta ena vuku ni ka e vakabauta. (Jere. 18:18) Ia e vakadeitaka o Jeremaia me kua ni muria “na ivakarau era muria tiko ga e levu” ena nona gauna. (Jere. 8:5, 6) E dau vinakata ena so na gauna me “tiko duadua ga.” E vinaka cake vua qori, me kua ga ni vakailala kei ira era sega ni uqeti koya ena veika vinaka. (Wilika Jeremaia 9:4, 5; 15:17.) Vakacava o iko? Me vaka ga na gauna i Jeremaia, e levu nikua era muria tu e dua na ivakarau e kena itinitini na tawayalodina vua na Kalou. Sa dede noda vakasalataki voli mai na tamata i Jiova meda qarauna noda ilala. Me kua ni nanumi ni sega na itokani i Jeremaia, ni tiko eso era vala ena vukuna ra qai tokoni koya. E bibi mo kilai ira qori ni o rawa ni vulica vei ira e levu na ka.

O CEI ERA ITOKANI I JEREMAIA?

10, 11. (a) A digia rawa vakacava o Jeremaia na itokani vinaka? (b) O cei era itokani i Jeremaia? Na cava eda na rairai via kila me baleti ira na itokani qori?

¹⁰ O cei e digia o Jeremaia mera nona itokani? A dusimaki koya o Jiova me vunauci ira wasoma na daucaka ca, cakacaka vakailawaki, sega ni dau lewa vakadodonu, voravora, nanumi ira ga, qai vakasisila nodra ivalavala. O ira qori era saqamua vakayalo nira biuta na sokalou savasava mera lai qaravi matakau. E vakamasuti ira na kainona o Jeremaia: “Moni biuta mada na nomuni itovo ca, moni vakavinakataka tale na nomuni itovo kei na nomuni ivalavala.” (Jere. 18:11) Ni vakarusai oti mada ga o Jerusalemi, e vakacaucautaka tu ga o Jeremaia na ‘dei ni nona loloma’ na Kalou, nona “loloma,” kei na nona “yalodina.” (Lele 3:22-24) E digi ira ga na tamata yalodina i Jiova o Jeremaia mera nona itokani.—Wilika Jeremaia 17:7.

¹¹ Eda sa kila rawa toka eso e digia o Jeremaia mera nona itokani. Kena ivakaraitaki, o Epetimeleki, Peruki, Siraia, kei ratou na luvena tagane o Safani. Eda na rairai via kila: ‘Na cava e kilai me baleti ratou na tagane qori? Eratou veikilai vakacava kei Jeremaia? Na sala cava eratou itokani vinaka kina? Eratou vukei Jeremaia vakacava me yalodina tiko ga?’ Meda dikeva mada qori da qai veidutaitaka kei na keda ituvaki.

12. (a) Erau tautauvata vakacava o Jeremaia kei Peruki, me vaka e laurai ena tabana e 58? (b) O cei o Siraia? Na cava eso tale na ka e kilai me baleti koya?

¹² De dua e itokani dredre i Jeremaia o Peruki, na luvei Narai. E nuitaki Peruki o Jeremaia, mani lesi koya me vola na itukutuku ni vakatauitotogi i Jiova. E wilika vua na parofita na ka me vola, ni sa volai oti na ivolavivigi sa qai kauta o Peruki me lai wilika vakadomoilevu e matanalevu kei ira na turaga e Juta. (Jere. 36:4-8, 14, 15) Me vakataki Jeremaia ga, e vakabauta qai vakadeitaka o Peruki ni na yaco dina na parofisai ni Kalou. E tautauvata na ituvaki erau sotava ena 18 na yabaki e yaco voli kina na leqa e Juta. Erau veitokonitaka ena levu na gauna na nodrau ilesilesi vakalou. Erau sotava ruarua na leqa ra qai via vakamatei rau na meca. Ia e vakayaloqaqataki rau o Jiova. O Peruki e rairai lewe ni dua na vuvale e Juta era kawa ni vunivola, qai vakatokai ena iVolatabu me “vunivola.” Na tacina o Siraia e vakailesilesi liu ni valenitui. Eratou cakacaka vata o Jeremaia, Peruki, kei Siraia ena kena kacivaki na itukutuku ni vakatauitotogi e parofisaitaka o Jiova. (Jere. 36:32; 51:59-64) Sa wacava nona vakaukauataki qai vakayaloqaqataki o Jeremaia ni rau lomasoli na luvei Narai me rau tokoni koya ena gauna dredre eratou donuya. Era na veivakaukauataki qai veivakayaloqaqataki tale ga va qori na tacimu oni qaravi Jiova vata tiko ena yalodina.

13. E vakaraitaka vakacava o Epetimeleki ni itokani vinaka i Jeremaia, me vaka e laurai ena tabana e 63?

¹³ E dua tale na itokani vinaka i Jeremaia o Epetimeleki. Era biuti Jeremaia ena ikeliniwai lolobo na turaga e Juta ena levu ni nodra cudru. Ia e vukei koya e dua na kaitani, o Epetimeleki na turaga ni Iciopea. E matanivanua o Epetimeleki se vakailesilesi ena valenitui. E lai raici Setekaia ni dabe toka ena Matamata i Penijamini, qai doudou ni kerea o Epetimeleki me lai vueti Jeremaia mai na ikeliwai lolobo e biu tu kina. Era lako kei koya e 30 na tagane, kena ibalebale sa rairai namaka tiko o Epetimeleki nira rawa ni tataro na meca i Jeremaia. (Jere. 38:7-13) E sega ni macala erau veikilai vinaka o Epetimeleki kei Jeremaia se sega. E rawa ga ni tukuni ni rau veitokani vinaka ni yavutaki qori ena nodrau veitokani kei Jiova. E kila o Epetimeleki ni o Jeremaia e parofita i Jiova. E tukuna ni “ca” na ka era cakava na turaga e Juta, qai tu vakarau me cakava na ka dodonu ke mani kau tani mada ga vua na nona itutu. Io, e turaga vinaka o Epetimeleki. E vakadinadinataki qori ena nona tukuna vua o Jiova: “Au na vakabulai iko ena [siga e yaco kina e Jerusalemi na leqa] . . . ni o vakararavi vei au.” (Wilika Jeremaia 39:15-18.) Qori sara ga na mataqali itokani eda vinakata.

14. Na cava eda kila me baleta na vuvale i Safani kei na nodratou veitokani kei Jeremaia?

¹⁴ Eratou itokani tale ga i Jeremaia na luvena tagane o Safani kei na dua na makubuna. E kilai levu nodratou vuvale ni ratou vakaitutu ni a vunivola i Tui Josaia ena dua na gauna e liu o Safani. Na imatai ni gauna era via vakamatei Jeremaia kina na meca, “o Eikami na luvei Safani e tokoni Jeremaia me kua ni soli yani vei ira na tamata mera vakamatei koya.” (Jere. 26:24) E dua tale na taci Eikami o Kimaraia. Ni rogoca o Kimaraia nona wilika tiko o Peruki na itukutuku ni veilewai ni Kalou e matanalevu, e tukuna sara vei tamana o Maikaia kei na so tale na turaga. Ni ratou kila na ka ena cakava o Jioiakimi, ratou vakasalataki Jeremaia sara kei Peruki me rau vuni. E sega ni taleitaka na tui na itukutuku vakalou oya, ia eratou vakamasuti koya o Kimaraia kei na so tale me kua ni vakama na ivolavivigi. (Jere. 36:9-25) E solia tale ga o Jeremaia vei Elasa na luvei Safani e dua na ivola ni parofisai vei ira na Jiu era tu vakavesu e Papiloni. (Jere. 29:1-3) Kena ibalebale ena dua mada ga na vuvale ya, eratou toka kina e vica na itokani vinaka i Jeremaia. Sa wacava nona dokai ratou na tagane qori o Jeremaia! Eratou sega ni veitokani ni tautauvata na ka eratou taleitaka, me vaka na kakana, gunu se na ka ni veivakamarautaki. E yavutaki ena so tale na ka nodratou veitokani.

DIGIA VAKAYALOMATUA NOMU ITOKANI

15. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Jeremaia ena digitaki ni itokani?

¹⁵ Era bula ruarua ena gauna i Jeremaia o ira e vinaka nodra itovo kei ira na daucaka ca. Ena yaga gona vei iko na nona ivakaraitaki. A dei tu ga o Jeremaia nira vakasaurarataki koya na tui, turaga, parofita lasu kei ira na turaganivalu me veisautaka nona itukutuku. Nona tutaka na sokalou dina e vakavuna nodra sega ni taleitaki koya na tagane qori. Ia e sega ni via veitokani kei ira o Jeremaia, ni nona itokani vinaka duadua o Jiova. A bolea o Jeremaia me vakacacani, me kua ga ni tawayalodina vua na Kalou. (Wilika Lele i Jeremaia 3:52-59.) Ia me vaka eda sa dikeva oti, eso era tokoni Jeremaia ena nona qaravi Jiova.

16, 17. (a) E rawa ni veivuke vakacava e dua na itokani vinaka? (b) O na kunea e vei na itokani vinaka?

¹⁶ E itokani vinaka o Epetimeleki ena vuku ni nona vakabauta kei na nona nuitaki Jiova, qai yaloqaqa me vakabulai Jeremaia. E dau veimaliwai tale ga vakalevu kei Jeremaia o Peruki, qai vukei koya me vakasavuya na itukutuku i Jiova. Io, era dau veivuke va qori na itokani vinaka ena ivavakoso vaKarisito nikua. Kena ivakaraitaki o Cameron e dua na tacida yalewa e yabaki 20, e painia tudei tiko. E vakavinavinakataka o koya na ivakaraitaki vinaka i Kara e painia tale ga. E kaya o Cameron: “E dau uqeti au o Kara ena nona ivakaraitaki kei na ka e tukuna meu vakaliuci Jiova ena noqu bula.” E yawa na vanua erau dui tu kina na tacida qo, ia e dau volavola se qiri wasoma o Kara vei Cameron se sa vakacava tiko, rau qai dau veivakayaloqaqataki. E nanuma lesu o Cameron: “E kila kece tu o Kara na ituvaki e vale. E kila na veika e yaco vei tuakaqu, na kena dredre vei au na nona talaidredre qai biuta na dina. E tu e yasaqu ena veigauna. Ke a sega nona veivakauqeti kei na nona ivakaraitaki vinaka, au sega ni kila au na tu e vei nikua. Dua na ka nona tokoni au.”

¹⁷ O na kunei ira tale ga na itokani vinaka ena ivavakoso vaKarisito, o ira oni yabaki vata se veisivi sara na yabaki ni bula. O ira na tacimu qori e tautauvata na ka oni vakabauta, nomuni itovo, nomuni inuinui, kei na nomuni lomani Jiova. De dua era sotava tale ga na ituvaki dredre o sotava. Ni oni veitomani ena cakacaka vakaitalatala, oni rawa ni veivakayaloqaqataki ena ituvaki dredre oni dui sotava. Oni na marautaka vata na yaga ni nomuni qaravi Jiova. Na mataqali veitokani va qori ena tawamudu.—Vkai. 17:17; 18:24; 27:9.

18. Na cava o vulica ena mataqali itokani e digia o Jeremaia?

¹⁸ E matata vakasigalevu na ka eda vulica vei Jeremaia ena nona digi ira na nona itokani. Mo nanuma tiko qo: O sega ni rawa ni cakava ruarua, mo dei ena nomu vakabauta mo qai veitokani tale tiko kei ira e veisaqasaqa nodra vakabauta kei na ivakavuvuli vakaivolatabu. Me vaka ga ena gauna i Jeremaia, e bibi tale ga nikua mo muria na veidusimaki qori. E vakadeitaka o Jeremaia me kua ni muri ira e levu ena nona itabagauna me rawa ni yalodina tiko ga ena nona ilesilesi, me vakalougatataki koya tale ga o Jiova. Vakacava o na cakava tale ga qori? E digia o Jeremaia na itokani era vakabauta vata ra qai tokoni koya ena nona ilesilesi. Io, eda vulica vei Jeremaia na lotu vaKarisito kece nikua meda digia vinaka na noda itokani!—Vkai. 13:20; 22:17.