Mo Yalodina na Cava e Kena iBalebale?

TEKIVU mai na ikarua ni senitiuri B.S.K., o ira na Jiu era vakatokai na Hasidim, era nanuma nira yalodina. Na yacadra e kau mai na vosa cha·sidhʹ, e yavutaki ena vosa vakaiperiu e kena ibalebale na “yalodina.” Na vosa oqori e basika mai na nauni cheʹsedh, e dau vakadewataki vakalevu me “yalololoma,” “loloma dina,” “yalovinaka,” “ivalavala vinaka,” “loloma.” E vakamacalataka na Theological Dictionary of the Old Testament, ni cheʹsedh “e dau cakacaka, e veimaliwai, e vosota qai sega wale ga ni vakavotuya na itovo ni rai ni tamata, ia e vakavatukanataki na rai oya. E dau veivakabulai se veivueti. E vakayacora na ka ena vuku i koya e sotava tiko na leqa se veika dredre. E ivakaraitaki ni veitokani.”

Ena vuqa na veimataqali vosa, e sega ni bau dua na vosa me vakamacalataka na ibalebale ni vosa vakaiperiu oqo me vaka e kune ena iVolatabu. Na yalodina vakaivolatabu e vakaibalebaletaka ni na sega ni rauta ke da na dei tiko ga ena veika eda navuca. E vauci tale ga e ke na kena vakavatukanataki na loloma me yaga vei ira na tani. Me kilai na ibalebale ni yalodina, dikeva mada na sala e vakaraitaka kina o Jiova vei Eparama, Mosese, Tevita, na matanitu o Isireli, kei na kawatamata kece.

Vakaraitaka o Jiova na Yalodina

A tukuna o Jiova vua na wekana o Eparama: “Koi au na nomui sasabai.” (Vakatekivu 15:1; Aisea 41:⁠8) Oqori e sega ni vosa wale ga. A taqomaka qai vakabulai Eparama kei ira na nona lewenivale o Jiova mai vei Fero kei Apimeleki. A vukei Eparama me vueti Loti mai na nodratou bukivere na tui e va. A solia tale ga o Jiova na igu ni vakatubukawa vei Eparama ni sa yabaki 100 kei Sera sa yabaki 90 me basika kina na Kawa yalataki. E dau vosa vakawasoma o Jiova vei Eparama ena raivotu, tadra, kei ira na agilosi. A sega wale ga ni vakaraitaka o Jiova na nona yalodina vei Eparama ena gauna se bula kina, ia a vakayacora vaka tale ga kina ena gauna sa mate makawa kina. Ni sivi e vica vata na drau na yabaki, e dei tiko ga o Jiova ena nona vosa ni yalayala vei ira na kawa i Eparama, na matanitu o Isireli, dina ga nira sega ni talairawarawa. E ivakaraitaki dina ni yalodina na nodrau veiwekani o Jiova kei Eparama​—na bulataki ni loloma.​—Vakatekivu, wase e 12 ina 25.

E kainaki ni “a vosa vei Mosese ko Jiova ni rau veirai mata, me vaka na nodrau veivosaki na tamata kei na wekana.” (Lako Yani 33:11) Io, erau a veiwekani voleka sara o Mosese kei Jiova, e sega ni bau tautauvata kei na dua na parofita ni bera ni bula o Jisu Karisito. A vakaraitaka vakacava o Jiova na nona yalodina vei Mosese?

Me vaka e dua na turaga, yabaki 40, kaukaua qai dau sasaga, a lewa ga vaka i koya o Mosese me lai vakabulai ira na kainona. Ia, e se sega ni kena gauna. A qai dro ga me bula. E 40 na yabaki na nona vakatawanisipi tu mai Mitiani. (Cakacaka 7:23-30) Ia, a sega ni guilecavi koya o Jiova. Ena kena gauna lokuci, sa qai talai tale o Mosese me lai sereki ira na Isireli mai Ijipita.

A vakaraitaka tale ga o Jiova na nona yalodina vei Tevita, na ikarua ni tui rogo kei Isireli. Ni se itabagone o Tevita, a tukuna o Jiova vua na parofita o Samuela: “Mo ia, mo lumuti koya, ni sai koya ga oqo.” Mai na gauna oya, sa dau taqomaki Tevita ena yalodina o Jiova qai tuberi koya me yacova na gauna sa yalomatua kina me nodra tui kece na Isireli. A vakabulai koya o Jiova “mai na liga ni laioni, kei na liga ni pera” qai vakabulai koya tale ga mai na ligana na tuwawa ni Filisitia, o Kolaiaci. A vukei Tevita tale ga me qaqa vakavuqa vei ira na nodra meca na Isireli, qai vakabulai koya tale ga ni a cokai koya ena moto na dau lomaca o Saula ena nona vuvu.​—1 Samuela 16:12; 17:37; 18:11; 19:10.

E dina, a sega ni uasivi o Tevita. A valavala ca bibi o koya. Ia, a yalodina o Jiova vei Tevita, a lomani koya baleta ni a veivutuni dina, e sega kina ni guilecavi koya o Jiova. Ena bula taucoko i Tevita, vakavica vata e veivakabulai o Jiova qai dau veivueti tale ga. E cakava na ka ena vukuna e dua e sotava na bula dredre. E ivakaraitaki dina ni yalololoma!​—2 Samuela 11:1–12:25; 24:1-17.

E tiko e dua na veiwekani lavotaki ena kedrau maliwa na matanitu o Isireli kei Jiova, ena gauna era vakadonuya kina mera muria na veiyalayalati ni Lawa i Mosese ena ulunivanua o Saineai. (Lako Yani 19:3-8) Oya na vuna, e vakaraitaki kina ni vaka me rau veiwatini o Jiova kei na matanitu o Isireli. A tukuni vei Isireli: ‘Sa kacivi iko o Jiova me vaka na watina.’ Sa kaya o Jiova vua: “E na loloma sa sega ni mudu ka’u na lomani iko kina.” (Aisea 54:6, 8) E vakaraitaka vakacava o Jiova na nona yalodina ena veiwekani lavotaki oqo?

A vakaliuliu o Jiova ena nona vakarautaka na veika era gadreva na Isireli qai vaqaqacotaka tale ga na nodra veiwekani kei koya. A vakabulai ira mai Ijipita, tuvanaki ira mera dua na matanitu, qai kauti ira ina “vanua sa dave kina na wai-ni-sucu kei na oni.” (Lako Yani 3:8) E taurivaki ira na bete, na Livai, kei na nodra talai yani vakaveitaravi na parofita kei ira na dau vakasavuitukutuku mera veidusimaki vakayalo. (2 Veigauna 17:7-9; Niemaia 8:7-9; Jeremaia 7:25) Na gauna era qaravi ira kina na kalou tani na matanitu o Isireli, a vakadodonutaki ira o Jiova. Nira veivutuni, a vosoti ira o koya. E vakadinadinataki, ni matanitu o Isireli e dua na yalewa ‘vakawati’ talaidredre. Ia, a sega ga ni biuti koya tani kina o Jiova. Ena vuku ni nona vosa ni yalayala vei Eparama, a yalodina tiko ga vei ira na Isireli me yacova na gauna e vakayacori kina ena vukudra na nona inaki. (Vakarua 7:7-9) Sa dua dina na ivakaraitaki uasivi vei ira na veiwatini edaidai!

E vakaraitaka tale ga o Jiova na nona yalodina vua na kawatamata kece ena nona vakarautaka na veika eda gadreva ena noda bula na tamata kece, yalododonu se tawayalododonu. (Maciu 5:45; Cakacaka 17:25) Kena ikuri, a vakarautaka na Luvena me isoro ni veivoli mera vagalalataki kina na kawatamata kece mai na ivau ni valavala ca kei na mate, ra qai marautaka kina na inuinui lagilagi ni bula uasivi tawamudu e Parataisi. (Maciu 20:28; Joni 3:16) Na isoro e isolisoli uasivi duadua meda vakabulai, da vueti tale ga kina. Io, “e vakayacora na ka ena vuku i koya e sotava tiko na leqa se veika dredre.”

Vakavotui Nomu Yalodina Ena iValavala Vinaka

E tautauvata na kena ibalebale kei na yalololoma, ia na yalodina e kovuti tale tiko ga kina na vakasama ni yalosolisoli. Ke vakaraitaki vei iko na yalololoma, ena namaki vei iko mo vakaraitaka tale ga. E vaka tale ga kina ke dua e yalodina vei iko. E kunei ni a matata vinaka tu vei Tevita na veika e vauca na vosa na cheʹsedh ena nona kaya: “Au na masu vaka ki na nomuni vale tabu, ka vakamolimoli ki na yacamuni.” Na cava na vuna? “E na vuku ni nomuni yalololoma kei na nomuni dina.” (Same 138:2) Ni yaga vua na yalololoma i Jiova, a uqeti Tevita sara ga me qarava qai vakacerecerei Jiova tale ga. O koya gona, nida vakasamataka na yalololoma i Jiova vei keda, sega li ni uqeti keda meda dolea lesu vua na yalololoma oya? Me kena ivakaraitaki, ni vosavakacacataki na yaca i Jiova, ke o kauaitaka na kena irogorogo, sega li ni na uqeti iko mo valataka na nona dodonu?

Oqori sara ga na ka a yaco vei rau na veiwatini erau se qai lotu Vakarisito wale tiko ga oqo ena gauna erau tiko kina ena veibulu ni dua na wekadrau a coqa ena motopai. A sega ni caka na lotu ni veibulu, ia ra qai vakatarai na lai veibulu mera tukuna e dua na ka e baleti koya sa mate. E vosa e dua na turaga qai beitaka na Kalou ni vakavuna na nona mate vakacalaka na gonetagane oya ena nona kaya ‘E vinakati koya na Kalou e lomalagi, mani kauti koya kina.’ A sega ni kinoci koya rawa na tacida tagane lotu Vakarisito a tiko ena veibulu. E lako cake ina buturara, dina ga ni sega vua na iVolatabu se na tikidua me bau volai kina na ka me tukuna. A taroga: “Oni nanuma ni vakatara tu na Kalou dau loloma, dauveinanumi, qai kaukaua duadua na ituvaki vaka oqo?” A qai vosa vakaivolatabu me tini na miniti ena nona cavuta na veitikinivolatabu e vakamacalataka na vu ni noda mate, na ka sa cakava na Kalou me vakabulai kina na kawatamata mai na mate, kei na inuinui totoka ni veivakaturi ina bula tawamudu ena parataisi e vuravura. E balavu na nodra vakasausau na sivia e 100 na vakarorogo. E muri sa qai tukuna na tacida oya: “Au vakila na vakacegu dina au se bera ni bau sotava vakadua. Au vakavinavinakataki Jiova ni vakavulici au ena nona vuku qai vakarawarawataka tale ga vei au na sala meu valataka kina na yacana tabu.”

Noda yalodina vei Jiova ena vauci kina na noda yalodina ina nona Vosa, na iVolatabu. Na cava na vuna? Baleta ena veitaqa ni iVolatabu, e vakavulici keda kina o Jiova ena ivalavala ni bula. Na veilawa kei na ivakavuvuli e koto kina e uasivi qai yaga vakalevu ena noda bula. (Aisea 48:17) Kua ni vakalaiva na nodra veirawai na tani se na noda malumalumu me vakamuai keda tani mai na lawa i Jiova. Yalodina tiko ga ina Vosa ni Kalou.

Noda yalodina vua na Kalou ena vauci tale ga kina na noda yalodina ina nona isoqosoqo. Ena veiyabaki sa oti, e gadrevi tale ga me vakadodonutaki qai veisautaki na ibalebale ni so na tikinivolatabu. E sega tale ni dua e vakani vinaka tiko vakayalo me vakataki keda. (Maciu 24:45-47) E sega ni vakabekataki, ni o Jiova e yalodina tiko ga ina nona isoqosoqo ena gauna oqo. Ena rawa beka nida cakava tale ga vaka kina? A cakava o A. H. Macmillan. Ni bera vakalailai ni mate, a kaya: “Au raica mai na gauna au yalataka kina na noqu bula vua na Kalou ena Sepiteba 1900, niu se qai yabaki 23, e tubu na isoqosoqo i Jiova mai na dua na ilawalawa lailai ina dua na isoqosoqo e roboti vuravura raraba ra qai lewena na tamata mamarau era gumatua na kacivaka na nona dina. . . . Ni sa voleka ni mai cava na noqu veiqaravi vua na Kalou e vuravura, au vakadeitaka sara ga ni dusimaki ira tiko na nona tamata o Jiova qai dau vakatakila vei ira na veika e vinakati mera kila ena kena gauna dodonu.” Voleka ni 66 na yabaki na nona veiqaravi yalodina tiko o Brother Macmillan, me yacova na nona mate ena 26 Okosita, 1966. E ivakaraitaki vinaka dina ni yalodina ina isoqosoqo laurai ni Kalou.

Kuria na noda yalodina ina isoqosoqo, eda na rawa ni yalodina vei ira na tacida? Nida sotava na veivakararawataki mosimosi, eda na yalodina tiko beka ga vei ira na tacida tagane kei na tacida yalewa? Ena iKarua ni iValu Levu, era a laiva e dua na ivakaraitaki vinaka ni yalodina o ira na tacida mai Necaladi. A vakalolomataki qai vakararawataki e dua na qase ni ivavakoso mai na Groningen Congregation, o Klaas de Vries, ena gauna era vakatarogi koya kina o ira na Gestapo, na ovisa vakalecaleca ni Nazi. A lai biu taudua tu ena lokamu me 12 na siga me qai kena kakana ga na madrai kei na wai, oti oya sa qai baci vakatarogi tale. E dodoki tu vakadodonu vua na dakai qai rivarivabitaki nona bula, a soli ga vua e rua na miniti me tukuna na vanua era tiko kina na tacida era qarava tiko na cakacaka mai kea, kei na so tale na itukutuku bibi. A tukuna ga o Klaas: “Au na sega ni tukuna vei kemudou e dua na ka. . . . Au na sega ni bukiveretaki ira.” A vakarerei vakatolu ena dakai. Kena itinitini nira soro ga na Gestapo, mani vakau o Klaas ina dua tale na valeniveivesu. Sega vakadua ni bukiveretaki ira na tacina.

Eda na yalodina tale beka ga vei ira na wekada voleka sara​—vua na watida? A doka sara mada ga o Jiova na nona veiyalayalati kei na matanitu o Isireli, eda yalodina beka ina noda veiyalayalati ni vakamau? Eda na sega wale ga ni saga me dei na noda veiyalayalati, ia eda na saga tale ga meda veivolekati kei na keda isa. Saga sara me dei na nomu bula vakawati. Drau cakava vata na ka, veivosaki vakadodonu qai savasava, veitokoni qai veivakauqeti, veirogorogoci, marau vata, rarawa vata, qito vata, saga vata na veika drau lalawataka, vakamarautaki kemu isa, drau yalovata. Qarauna matua sara mo kua ni via lai domona e dua tale. E dina ni vinaka qai dodonu meda veikilai se da veitokani voleka kei na so ena taudaku ni bula vakawati, ia na nomu dodomo me yala ga vua na kemu isa. Kua ni vakalaiva e dua me vakacacana na nomudrau bula vakawati.​—Vosa Vakaibalebale 5:15-20.

Yalodina tiko ga vei ira na nomu itokani iVakadinadina kei na nomu vuvale. Ni oti e vica vata na yabaki, kua ni guilecavi ira. Dau veitaratara kei ira, volavola, talevoni, sikovi ira. Ke mani vakacava sara tu mada na kemu ituvaki ni bula, tovolea mo kua ni vakayalolailaitaki ira. Cakava na ka mera marautaka kina na tukuna nira kilai iko se ra wekamu. Nomu yalodina vei ira ena vakaukauataki iko mo cakava tiko ga kina na ka e dodonu qai rawa tale ga ni vakayaloqaqataki iko.​—Esiteri 4:6-16.

Io, nomu yalodina ena gadrevi kina na ivalavala vinaka me taqomaki kina na veiwekani talei. Saga ena nomu igu taucoko mo dolea lesu na yalololoma i Jiova. Vakadamurimuria na yalodina i Jiova ena nomu veitaratara kei na ivavakoso lotu Vakarisito, na kemu isa, vuvale, kei na nomu itokani. Tukuna ena yalodina na ivalavala vinaka i Jiova vei ira oni tiko veitikivi. E dodonu vinaka na ka e tukuna na daunisame ena nona kaya: “Au na seretaka na yalololoma i Jiova ka sega ni mudu: na gusuqu ena tukuna na nomuni yalodina ki nai tabatamata kecega.” (Same 89:1) Sega li ni o na via torova na Kalou vaka oya? Io, “sa sega ni mudu na nona yalololoma.”​—Same 100:5.

[iYaloyalo ena tabana e 23]

A. H. Macmillan