E Yaga na Noda Dina
ERA dau taleitaka na gone ena so na vanua mera veivakatanini ena nodra vakabira na se ni co ena siqeleti ni katakata i nodra itokani. Ni sa kabi na se ni co ena dredre ni lutu laivi, veitalia se mani cava e cakava o nodra itokani—e taubale, cici, rika, se kurekure. Na sala ga ena rawa ni kau laivi kina, oya na nodra cavu laivi yadudua. Era raica oqori na gone me ka ga ni lasa.
Eda sega ni dau taleitaka kece me kabita na noda isulu na se ni co, ia eda drukataka na kena rawa ni kabi dei toka. E via vaka toka oqori na ka ena cakava na tamata e dau dina. Ena dei toka ga nona veiwekani kei na dua tale. Ena cakava ena yalodina na itavi kei na veika e vauci ena veiwekani oya se mani dredre sara vakacava na ituvaki ena sotavi. Na vosa oqo na “dina” e vakavotuya e so tale na itovo vinaka me vaka na veivakabauti, veitokoni, kei na veidinadinati. O na rairai taleitaka mera dina vei iko na tani, ia vakacava, e nomu itovo li mo dina tale ga vei ira na tani? Ke vaka kina, o cei soti gona e dodonu mo dina kina?
Gadrevi na Yalodina ena Bula Vakawati
E laurai ni dua na basoga ni bula e gadrevi vakalevu kina na dina, oya ena bula vakawati, ia e ka ni rarawa ni kunekunei dredre kina. Vei rau na veiwatini erau dina ina nodrau vosa ni bubului, oya me rau na tiko vata ga rau qai cakava na ka me yaga ruarua vei rau, oqo sara ga na ikalawa bibi erau na rawata kina na bula marau kei na nuidei. Na vuna? Nida a buli na tamata meda yalodina vei ira na tani ra qai yalodina tale ga vei keda. Na gauna sa vakamautaki Atama kei Ivi kina na Kalou ena were o Iteni, a kaya: “[E]na biuta . . . na tamana kei tinana na tagane, ka kabita na watina.” Oqori tale ga na ka ena cakava na yalewa vakawati; ena kabita na watina. Ena dodonu vei rau na veiwatini me rau yalodina vei kedrau isa rau qai cakacaka vata.—Vakatekivu 2:24; Maciu 19:3-9.
Ia, a yaco na vakamau oqori ena vica vata na udolu na yabaki sa sivi. E kena ibalebale beka ni sa sega ni gadrevi na yalodina ena bula vakawati nikua? Levu era vakabauta ni se gadrevi tiko ga. Ra kunea na dau vakatataro mai Jamani ni 80 na pasede vei ira na vakatarogi era raica ni bibi dina me kune na yalodina ena bula vakawati. A caka e dua tale na vakatataro me kilai kina na itovo era taleitaka vakalevu na vakatarogi me kune vei ira na tagane kei na yalewa. Era a vakatarogi e dua na ilawalawa tagane mera tukuna e lima na itovo era taleitaka me kune vei ira na yalewa, ra qai vakatarogi tale ga e dua na ilawalawa yalewa mera tukuna e lima na itovo era taleitaka me kune vei ira na tagane. Ni veidutaitaki na veitovo erau tukuna na rua na ilawalawa oqo, e kunei ni itovo era taleitaka vakalevu, oya na yalodina.
Io, na yalodina e dua na itovo e yavutaki dei kina na bula vakawati mamarau. Ia, me vaka eda raica ena imatai ni ulutaga, e dau vakacaucautaki vakalevu na dina se yalodina ia e dredre ni bulataki. E vakadinati oqori ena levu ni veisere e laurai ni yaco ena vuqa na vanua, qai dusia na kena sa takalevu tu na tawayalodina. O koya gona, era na valuta vakacava na veiwatini na leqa oqori mera dina tiko ga kina vei kedra isa?
Ena Dei na Bula Vakawati ke Kune Kina na Dina
Ena laurai na yalodina ena gauna erau qara kina na veiwatini na sala me rau vakadeitaka kina na nodrau veidinadinati. Me kena ivakaraitaki, ena vinaka cake me rau tukuna na matavosa na “neirau,” me kua ni “noqu”—“neirau itokani,” “luve i keirau,” “neirau vale,” “na veika keirau sotava,” kei na so tale. Ni lalawataki se vakatulewataki e dua na ka—se mani veika ni vale, cakacaka saumi, nona tuberi na gone, ka ni veivakalasai, gade, se na veika e vauca na sokalou—ena vinaka vei tagane kei yalewa vakawati me rau kauaitaka tiko na veika e nanuma o kena isa, vaka kina na lomana.—Vosa Vakaibalebale 11:14; 15:22.
Ena laurai tale ga na yalodina ena gauna e vakaraitaka kina o tagane kei yalewa vakawati vei kena isa ni taleitaki qai lomani. Macala ni na sega ni dei na loma i koya e vakawati ke raici watina ni sa lai kauaitaka tiko vakasivia e dua e sega ni kena isa. Na iVolatabu e vakaroti ira na tagane vakawati mera kabi dei ga vei ‘watidra’ era a vakamautaka nira se “cauravou.” E cala gona vua na tagane vakawati me malele na lomana vua e duatani tale na yalewa, vakavo ga vei watina. Me kua tale ga ni coko ena ivalavala tawakilikili kei na dua tale na yalewa. Ni iVolatabu e vakarota: “Ko koya sa ia na dauyalewa, sa yali na nona vuku: ko koya sa kitaka sa vakarusa na yalona.” E namaki tale ga vei yalewa vakawati me muria na ivakatagedegede cecere oqo ni yalodina.—Vosa Vakaibalebale 5:18; 6:32.
E yaga beka ena bula vakawati na yalodina? Io, e yaga. Baleta ena dei qai qaqaco vinaka kina na bula vakawati, erau na vakila sara mada ga vakaveiwatini na kena yaga ena nodrau dui bula. Taura mada, ke qarava ena yalodina o tagane vakawati na veika me baleti watina, ena lomanuidei o yalewa qai uqeti me vakaraitaka na nona veitovo qoroi. Ena rawa ni yaco tale ga oqori vei tagane ke veiqaravi ena yalodina o yalewa vakawati. Nona vakadeitaka e lomana o tagane vakawati me dina tiko ga vei watina, ena vukei koya me dina tale ga ina veivakavuvuli dodonu ena basoga kece ni nona bula.
Ke rau sotava sara mada ga na veiwatini e dua na ituvaki dredre, erau na lomanuidei ke tiko na yalodina. Ena yasana kadua, na bula vakawati e sega kina na yalodina, e sa na iwali totolo ga ni leqa e dau basika, oya na veibiu se veisere. Na sala oqo, e sega ni wali kina na leqa, vakavuqa e sa qai ikuri ga ni leqa. Ena loma ni veiyabaki ni 1980, a biuti iratou na nona veitinani e dua na daunivakasala kilailevu ena isulusulu vovou. A kunea beka na marau ena nona bula vakadawai? Ni sivi e 20 tale na yabaki, a vakadinadinataka o koya ni ka a cakava oya a vakavuna na nona “galili kei na nuiqawaqawa, dau qai moceyadrayadra ni gadreva voli me vakamoce vei rau na [luvena] ni bera ni rau moce.”
Me Kune na Dina ena Kedrau Maliwa na iTubutubu kei Gone
Ke kune na dina ena kedrau maliwa na itubutubu, ena rawa sara tale ga ni kune vei ira na gone na itovo oqori. Nira sa uabula na gone era tuberi mai ena dua na vuvale a kune kina na veilomani kei na dau dina, era na vakila ni rawarawa vei ira mera dina tale ga vei kedra isa, vaka kina vei ira na nodra itubutubu nira sa qase.—1 Timoci 5:4, 8.
Ia, e sega nira dau malumalumu ga e liu na itubutubu, ra qai gadreva na veiqaravi. So na ituvaki ena gadreva o gone na veiqaravi e caka ena yalodina. Oqori sara ga na ka erau a sotava o Herbert kei Gertrud, erau iVakadinadina i Jiova ena 40 vakacaca na yabaki. Na luvedrau tagane o Dietmar, a tauvi koya tu na mate ni masela ena nona bula taucoko. Ia, ena loma ni vitu na yabaki ni bera na nona mate ena Noveba 2002, a gadrevi me yadravi qai qaravi tiko o Dietmar ena siga kei na bogi. Erau a qaravi koya vakayalololoma na nona itubutubu. Erau a bau vakaduria sara mada ga na misini ni veiqaravi vakavuniwai ena nodrau vale, rau qai vulica tale ga vakacaca na veiqaravi vakavuniwai. Sa dua dina na ivakaraitaki vinaka ni dina ena vuvale!
E Bibi Tale ga me Kune na Dina ena Veitokani
“E rawa ni bula marau e dua ke sega ni vakawati, ia ena dredre me marau ke sega ni dua na nona itokani,” e kaya o Birgit. Rairai o na duavata beka kei na nona rai. Ia ke o vakawati se o dawai, na nona yalodina e dua na itokani vinaka ena vakamarautaka na lomamu qai vakabulabulataki iko. Kevaka gona o vakawati, e dodonu me nomu itokani voleka duadua o watimu.
Na nomu itokani e sega ni vakataka e dua o drau veikilai ga. De na levu beka na noda veikilai me vakataki ira eda tiko veitikivi, cakacaka vata, kei ira eda dau sota vagauna. Na veitokani dina ena gadrevi kina na gauna, kaukaua, kei na veidinadinati. E ka dokai mo nona itokani voleka e dua. Levu na ka yaga e dau rawati ena veitokani, ia e dau salavata mai kei na itavi.
E bibi dina me tadola tiko ga na wa ni veivosaki kei ira na noda itokani. De dua na veitaratara oya ena vu mai na ituvaki e sotavi. “Ke dua vei keirau e sotava na leqa, keirau na veiqiriti vakadua se vakarua e veimacawa kei noqu itokani yalewa. E ka ni veivakacegui dina nida kila ni tiko e dua e dau tu vakarau me rogoci keda,” e vakamacalataka o Birgit. E sega ni rawa ni vakaleqa na noda veitokani na veiyawaki ni vanua eda vakaitikotiko kina. Rau vakadinadinataka oqo o Gerda kei Helga, e rauta ni vica na udolu na kilomita na veiyawaki ni vanua erau vakaitikotiko kina, ia erau se veitokani vinaka tiko ga me sivia ni 35 na yabaki. “Keirau dauveivolavolai wasoma,” e vakamacalataka o Gerda, “keirau dau veiwaseitaka na veika keirau sotava kei na veika e tu e loma i keirau, se mani veika marautaki se rarawataki. E dau vakamarautaki au dina na ivola i Helga, ni dau tautauvata na neirau vakasama.”
E bibi sara ga me kune na dina ena veitokani. Ni rawa ni vakacacana sara mada ga na veitokani dede na kena votu na tawayalodina. Dau matau vei ira na veitokani mera veikilaitaka na nodra veika lo. Era na sega tale ga ni rere na tukuna na lomadra nira kila era na sega ni beci kina se liumuritaki. Ni kaya na iVolatabu: “Sa loloma tiko e na veigauna kece na wekana na tamata, ka sa vaka na tacina e na gauna ni rarawa.”—Vosa Vakaibalebale 17:17.
Ni dau cakayaco vakalevu ina ivalavala ni noda vakasama, lomada, kei na noda itovo o ira na noda itokani, e bibi gona meda veitokani kei ira e tautauvata na noda ivakarau ni bula. Me kena ivakaraitaki, saga mo veitokani kei na dua drau vakabauta vata, e tautauvata na nomudrau rai me baleta na itovo savasava, qai tautauvata tale ga na nomudrau ivakatagedegede ni ka vinaka kei na ka ca. O ira na itokani vaka oqori era na vukei keda meda rawata na noda isausau. O koya gona, na cava eda via lai veitokani voleka kina kei na dua e sega ni tautauvata kei keda na nona ivakatagedegede, kei na ivakarau ni nona bula? Na iVolatabu e vakamacalataka na bibi ni noda digitaka na noda itokani vinaka, e kaya: “Ena vuku mai ko koya sa malele vata kei ira na vuku: ia ko koya era veitokani vata kei na lialia ena rusa.”—Vosa Vakaibalebale 13:20.
E Rawa Nida Vulica Meda Yalodina
Ni vulica na gone me qitotaka na se ni co ena nona vakabira ina nona isulu e dua, sega ni vakabekataki ni na vinakata me cakava tiko ga. E rawa ni vaka tale ga oqori na tamata e dau dina se yalodina. Ena rawa vakacava? Na levu ga ni noda vakaitovotaka na dau dina, na kena rawarawa vei keda meda bulataka. Ke dua e vulica ni se gone me dau dina ena nona vuvale, ena rawarawa vua ni sa uabula me bucina na veitokani e yavutaki ena yalodina. Toso na gauna, na veitokani qaqaco qai dei vaka oqori ena rawa ni kune tale ga ena nona bula ke lai vakawati. Ena rawa ni vukei koya tale ga me yalodina ena veitokani bibi taudua.
A kaya o Jisu ni ivunau levu duadua oya na noda lomana na Kalou o Jiova ena lomada taucoko, yaloda taucoko, noda nanuma kece, kei na noda kaukaua kece. (Marika 12:30) E kena ibalebale oqo ni dodonu me maucokona vakaoti na noda dina vei Jiova. Na noda yalodina vua na Kalou o Jiova ena kauta mai na veivakalougatataki. Ena sega vakadua ni guilecavi keda se biuti keda, ni vakamacalataki koya: me dau “dina.” (1 Korinica 1:9) Io, na noda dina ena kauta mai na veivakalougatataki tawamudu.—1 Joni 2:17.
[Tikina bibi ena tabana e 6]
Na nona yalodina e dua na itokani vinaka ena vakamarautaka na lomamu
[iYaloyalo ena tabana e 5]
Ena votu na veikauaitaki ni kune na dina ena vuvale