Vakavulici Keda O Jiova Meda Wilika Noda Siga

“Mo ni vakavulici keimami me keimami wilika na neimami siga, me keimami sa vagolea kina na yalo i keimami ki na vuku.”​—SAME 90:12.

1. Na cava e veiganiti kina meda kerei Jiova me vakavulici keda meda ‘wilika na noda siga’?

E BULI keda na Kalou o Jiova, e solia tale ga vei keda na bula. (Same 36:9; Vakatakila 4:11) E sega tale ni dua e rawa ni vakaraitaka vinaka vei keda na sala meda vakayagataka vinaka kina na vo ni noda bula. Sa rauta me kerea kina na Kalou na daunisame: “Mo ni vakavulici keimami me keimami wilika na neimami siga, me keimami sa vagolea kina na yalo i keimami ki na vuku.” (Same 90:12) E dodonu meda dikeva vinaka mada na ika90 ni Same, ni volai kina na vakamamasu oya. Meda raica vakalekaleka taumada na lewe ni Same oqo a vakauqeta na Kalou na kena volai.

2. (a) O cei e vola na Same 90, e rairai volai ena gauna cava? (b) E vukei keda vakacava na ika90 ni Same meda vakasamataka na noda bula?

² Na ivakamacala taumada ni Same 90 e kaya: “A masu i Mosese na tamata ni Kalou.” E vakamacalataka na Same oqo na lekaleka ni bula ni tamata. E rairai volai ena loma ni gauna era sereki oti kina na Isireli mai na veivakabobulataki e Ijipita kei na nodra lakova voli na vanualiwa ena 40 na yabaki, nira mate kina e vica vata na udolu e lailai na nodra vakabauta. (Tiko Voli mai na Lekutu 32:9-13) Se a volai e vei, e vakaraitaka ga na Same 90 ni lekaleka wale na noda bula na tamata ivalavala ca. Oya na vuna e dodonu meda vakayagataka kina vakavuku na gauna ni noda bula.

3.Na cava e lewe ni Same 90?

³ E vakaraitaka na Same 90, tikina e 1 ina 6 ni o Jiova e vaka e noda itikotiko tawamudu. Ena tikina e 7 ina 12 na veika e gadrevi me rawa kina nida vakayagataka na gauna lekaleka ni noda bula me vakadonuya na Kalou. Sa qai tukuni ena tikina e 13 ina 17 nida gadreva meda kila na loloma i Jiova da qai tauca tale ga na nona veivakalougatataki. E sega ni parofisaitaka na Same oqo na veika eda na dui sotava na dauveiqaravi i Jiova. Ia e dodonu meda muria na ivakarau ni sokalou e vakamacalataki kina. Meda vakadikeva mada na Same 90 o keda na sa yalataki keda vua na Kalou.

Jiova—Na Noda ‘iTikotiko’

4-6. E yaco vakacava me noda ‘itikotiko’ o Jiova?

⁴ E doladola na daunisame ena vosa: “Oi Kemuni Turaga, na neimami tikotiko e nai tabatamata kecega. Ni sa bera ni buli [se, “sucu,” NW] na veiulu-ni-vanua, ia ni kemuni a sega ni bulia [se, “vakasucuma me vaka e dua na yalewa taratara,” NW] na vuravura kei na vanua, sai kemuni ga na Kalou e sega ni tubu ka sega ni mudu.” —Same 90:1, 2.

⁵ E noda ‘itikotiko’ se itataqomaki vakayalo na “Kalou tawa mudu” o Jiova. (Roma 16:26) E rawa nida vakadeitaka oqo baleta ni dau tu vakarau me vukei keda ni “daurogoca na masu.” (Same 65:⁠2) ‘Ena maroroya na lomada kei na noda vakasama na vakacegu ni Kalou e uasivita na ka kece ga’ nida vakatakila na veika eda lomaocaocataka vua na Tamada vakalomalagi ena vuku i Luvena lomani.—Filipai 4:6, 7, VV; Maciu 6:9; Joni 14:6, 14.

⁶ Eda taqomaki vakayalo tale ga baleta ni vaka e noda ‘itikotiko’ o Jiova. E vakarautaka tale ga na “yasana vuni,” kena irairai ni via lakolako vata kei na nodra ivavakoso na nona tamata, me idrodro vakayalo, nira na taqomaki keda kina na ivakatawa dau loloma. (Aisea 26:20; 32:1, 2; Cakacaka 20:28, 29) E so vei keda eda lewenivuvale sa qaravi Jiova tu mai vakadede ka sa vakadinadinataka ni Kalou e ‘itikotiko ena itabatamata kece ga.’

7. Na cava na ibalebale na kena vaka e “sucu” na veiulunivanua qai tekivutaki na vuravura ‘me vaka e taratara na yalewa’?

⁷ Sa bula tu o Jiova ni se bera ni “sucu” na veiulunivanua se tekivutaki na vuravura ‘me vaka e taratara na yalewa.’ Ni raici vakatamata, sa bau dua dina na cakacaka vakaitamera na kena buli na vuravura kei na kena veigacagaca matailalai. Ni tukuna ni “sucu” na veiulunivanua qai tekivutaki na vuravura ‘me vaka e taratara na yalewa,’ e vakaraitaka tiko na daunisame na nona doka na cakacaka vakaitamera e cakava o Jiova ena nona bulia na veika oya. Eda sega tale beka ga ni doka da qai vakavinavinakataka na nona cakacaka na Dauveibuli?

Tu Vakarau o Jiova me Vukei Keda

8. Na cava na ibalebale ni kena tukuni ni Kalou o Jiova e “sega ni tubu ka sega ni mudu”?

⁸ A lagata na daunisame: “Sai kemuni ga na Kalou e sega ni tubu ka sega ni mudu.” Na vosa “sega ni mudu,” e rawa ni dau vakaibalebaletaki tale ga ina ka ena mudu ia e se sega ni kilai na gauna ena mudu kina. (Lako Yani 31:16, 17; Iperiu 9:15) Ia ena Same 90:2 kei na so tale na tikinivolatabu ena iVolatabu Vakaiperiu, na “sega ni mudu” e volai kina e kena ibalebale na tawamudu. (Dauvunau 1:4) Ena dredre meda kila se e rawa vakacava me bula tu ga na Kalou, baleta e sega ni tubu qai sega ni mudu o Jiova. (Apakuki 1:12) Ena bula tu ga qai tu vakarau tale ga me vukei keda.

9. Na cava e kaya na daunisame me baleta na duanaudolu na yabaki e bula kina na tamata?

⁹ E uqeti na daunisame me vola ni duanaudolu na yabaki vua na tamata e vaka e dua na gauna lekaleka vua na Dauveibuli e bula tawamudu. E kaya na daunisame vua na Kalou: “O ni sa vukica na tamata me kuvu ni soso tale; o ni sa kaya, dou lesu tale mai, na luve ni tamata. Ni sa tautauvata e matamuni e dua na udolu na yabaki kei na siga e na noa ni sa oti, kei na dua na tiki ni bogi e veivuke yadra kina.”—Same 90:3, 4.

10. Na cava e cakava na Kalou me ‘vuki kina na tamata me kuvu ni soso tale’?

¹⁰ E dau mate na tamata. E “vukica na tamata me kuvu ni soso tale” na Kalou. E kena ibalebale oya ni dau vakalesui na tamata me “kuvu ni qele,” se qele e vuruvurulaki. E vaka e kaya tiko o Jiova: ‘Lesu tale ina kuvu ni qele o buli mai kina.’ (Vakatekivu 2:7; 3:19) Ena yacovi keda kece oya, se eda kaukaua se malumalumu, vutuniyau se dravudravua, baleta ni sega ni dua na tamata ivalavala ca e ‘volia rawa na wekana se solia rawa vua na Kalou na kena ivoli, me rawa kina ni bula tiko ga.’ (Same 49:6-9) Ia eda vakavinavinaka ni ‘solia mai na Kalou na Luvena e duabau ga sa vakatubura me rawa kina vei ira yadua era sa vakabauti koya mera rawata na bula tawamudu.’—Joni 3:16; Roma 6:23.

11. Na cava eda kaya kina ni gauna e balavu vei keda e lekaleka wale vua na Kalou?

¹¹ Ena rai i Jiova, na 969 mada ga na yabaki a bula kina o Mecusela e sega ni bau dua na siga. (Vakatekivu 5:27) Ena mata ni Kalou na duanaudolu na yabaki e vaka ga na siga enanoa ni sa oti, se 24 wale ga na aua. E tukuna tale ga na daunisame ni raica na Kalou na duanaudolu na yabaki me vaka na va na aua na dede ni nona yadra ena lomaloma ni bogi na ivakatawa ena vanua ni keba. (Dauveilewai 7:19) E vakaraitaka oqo ni gauna balavu vei keda e lekaleka wale vua na Kalou tawamudu o Jiova.

12. E “kauti ira tani” vakacava na tamata na Kalou?

¹² Ni vakatauvatani kei na nona bula tawamudu na Kalou, e lekaleka dina na noda bula na tamata ena gauna oqo. Kaya na daunisame: “O ni sa kauti ira tani me vaka e na dobui; era sa vaka na moce; era sa vaka na co sa tubu e na mataka: sa tubu e na mataka, ka sa bulabula; sa tamusuki e na yakavi, ka sa malai yani.” (Same 90:5, 6) E raica o Mosese na nodra mate e vica vata na udolu na Isireli ena vanualiwa, e vaka e “kauti ira tani” na Kalou ena dobui. Na tiki ni same oqo e dau vakadewataki tale ga me: “Oni kauti ira tani na tamata ena mate.” (New International Version) Ena yasana adua na dede ni nodra bula na tamata e lekaleka wale ni “vaka na moce” lekaleka ena dua na bogi.

13. Eda tautauvata vakacava kei na ‘co bulabula’? E dodonu me veisautaka vakacava na noda vakanananu?

¹³ Eda vaka ga na ‘co e tubu bulabula ena mataka’ ia sa malai ena yakavi baleta na todra ni siga. Io, na noda bula e lekaleka sara, e vaka ga na malai ni co ena dua na siga. O koya gona, meda kua ni vakamaumautaka na noda bula. Meda qara ga na ivakasala ni Kalou me baleta na noda vakayagataka na vo ni noda bula ena vuravura oqo.

Vukei Keda o Jiova Meda ‘Wilika Noda Siga’

14, 15. E vakayacori vakacava vei ira na Isireli na Same 90:7-9?

¹⁴ E kuria na daunisame: “Ni keimami sa oti e na nomuni cudru, ka sa taqaya e na nomuni cudru waqawaqa. O ni sa tuva na neimami caka cala e matamuni, kei na neimami cala sa vuni tu e na rarama ni matamuni. Ni sa oti yani na neimami siga kecega e na nomuni cudru: keimami sa vakaotia na neimami veiyabaki me vaka na vakanananu walega.”—Same 90:7-9.

¹⁵ Era “oti” na Isireli tawavakabauta ni ‘cudru na Kalou.’ Era ‘taqaya ni waqa na nona cudru.’ E so era “mate laivi tu yani e na vanua lala” ni cudruvi ira na Kalou. (1 Korinica 10:5, VV) O Jiova e ‘tuva na nodra cala e matana.’ E tarogi ira me baleta na nodra ivalavala ca e laurai, ia e ‘rarama tale ga e matana’ na nodra “cala sa vuni.” (Vosa Vakaibalebale 15:3) Nira vakavuna me cudru na Kalou, era ‘vakaotia na nodra veiyabaki’ na Isireli era sega ni veivutuni ‘me vaka na vakanananu wale ga [se, “vakasolokakana,” NW].’ E vakaraitaka oqori ni lekaleka ni noda bula e vaka ga na curu ni cagi ena maliwa ni tebenigusuda nida vakasolokakana.

16.Ke so era valavala ca lo tiko, na cava mera cakava?

¹⁶ Ke da valavala ca lo tiko, ena rawa meda vunitaka vei ira na tamata ena loma ni dua na gauna. Ia na cala vuni eda cakava oqo e ‘rarama tu ena mata i Jiova,’ ena vakacaraka tale ga na noda veiwekani kei koya. Me rawa ni vinaka tale na noda veiwekani kei Jiova, meda masuti koya me vosoti keda, da tinia na ivalavala ca oya, da qai ciqoma ena marau na nodra vukei keda vakayalo na qase ni ivavakoso lotu Vakarisito. (Vosa Vakaibalebale 28:13; Jemesa 5:14, 15) E vinaka cake oya mai na noda ‘vakaotia na noda veiyabaki me vaka ga na vakasolokakana,’ da qai vakayalia na noda nuitaka na bula tawamudu!

17. Na cava na dede ni noda bula na tamata, na cava eda sotava ena noda bula?

¹⁷ Me baleta na dede ni nona bula na tamata ivalavala ca, e kaya na daunisame: “Na neimami veiyabaki sa vitusagavulu ga; ia kevaka sa yabaki walusagavulu e na vuku ni kaukauwa, sa ka ni veivakaocataki ka ka rarawa na kena via kaukauwa ko ya; ni sa muduki tani vakasauri, keimami sa qai vuka yani.” (Same 90:10) Vakalevu ga e dau yabaki 70 na dede ni bula ni tamata, ia o Kelevi e duatani, ni sa yabaki 85, e se kaukaua vinaka tu ga. E so tale me vakataki Eroni, e yabaki (123), Mosese (120), kei Josua (110). (Tiko Voli Mai na Lekutu 33:39; Vakarua 34:7; Josua 14:6, 10, 11; 24:29) Ia o ira na itabatamata e lailai na nodra vakabauta era lako tani mai Ijipita, o ira na wili era yabaki 20 se sivia, era mate ena loma ni 40 na yabaki e tarava. (Tiko Voli Mai na Lekutu 14:29-34) Ena levu na vanua ena gauna oqo, na dede ni bula ni tamata e via toka ga ena yabaki e tukuna na daunisame. Eda dau sotava na ‘ka ni veivakaocataki kei na rarawa’ ena noda bula. E lekaleka na yabaki ni noda bula, ni sega ga ni dede eda sa “vuka yani.”—Jope 14:1, 2.

18, 19. (a) Na cava na ibalebale ni noda ‘wilika na noda siga me vagolei kina na lomada ina vuku’? (b) Nida yalomatua, na cava eda na cakava?

¹⁸ Na cava e lagata tarava na daunisame: “O cei sa kila na kaukauwa ni nomuni cudru? Se na nomuni cudru waqawaqa, me rerevaki kemuni dina kina? Mo ni vakavulici keimami me keimami wilika na neimami siga, me keimami sa vagolea kina na yalo i keimami ki na vuku.” (Same 90:11, 12) E sega ni dua e kila vinaka na kaukaua ni nona cudru na Kalou kei na nona cudru waqawaqa, oqo e vukei keda meda rerevaki Jiova. E dodonu ga me uqeti keda meda kerei koya me vukei keda meda ‘wilika na noda siga me rawa kina nida vagolea na yaloda ina vuku.’

¹⁹ Na veika e cavuta na daunisame ena qaqanimasu oqo e vakavulici keda kina o Jiova ena ivalavala ni noda vakayagataka vakavuku na vo ni noda siga ena sala e vakadonuya o koya. E rawa nida vakanuinui tu me rauta ni 25,500 na siga ni 70 na noda yabaki ni bula. Se mani vica na yabaki na noda bula, ‘eda sega ni kila se ena vaka evei na noda bula ena mataka, nida vaka wale ga na kabukabu sa rairai vakadede vakalailai, ka sa seavu tale yani.’ (Jemesa 4:13-15, VV) Ni dau yacovi keda kece “na gauna kei na ka e sega ni namaki,” eda na sega ni kila na dede ni noda bula. Meda masulaka gona na vuku me rawa kina meda valuta na veivakatovolei, me vinaka na noda ivalavala vei ira na tani, da qai solia na noda vinaka taucoko ena gauna oqo ina cakacaka nei Jiova. (Dauvunau 9:11, NW; Jemesa 1:5-8) E dusimaki keda tiko o Jiova ena gauna oqo ena nona vakayagataka na nona Vosa, na yalona tabu, kei na nona isoqosoqo. (Maciu 24:45-47; 1 Korinica 2:10; 2 Timoci 3:16, 17) Nida yalomatua eda na “vakasaqara taumada na Matanitu ni Kalou,” eda na vakayagataka tale ga na veisiga ni noda bula meda vakalagilagi Jiova da qai vakamarautaka na lomana. (Maciu 6:25-33; Vosa Vakaibalebale 27:11) Dina ga ni na sega ni walia kece na noda leqa na noda qaravi Jiova mai na vu ni lomada, ia eda na marau vakalevu ga.

Eda Marau ni Vakalougatataki Keda o Jiova

20. (a) E “veivutuni” vakacava na Kalou? (b) Na cava ena cakava vei keda o Jiova kevaka eda veivutunitaka dina na ivalavala ca bibi eda cakava?

²⁰ Ena totoka dina ke rawa nida marau tu ga ena vo ni noda bula! Oqo na vuna e kerea kina o Mosese: “Mo ni lesu mai, Jiova, a cava na kena dede? Ia mo ni veivutuni e na vukudra na nomuni tamata. Mo ni vakamamautaki keimami e na mataka e na nomuni loloma; me keimami reki kina ka marau e na neimami siga kecega.” (Same 90:13, 14) E sega ni dau cala na Kalou. Ia e dau “veivutuni” ga ni “cegu” ena nona sega ni vakatauca na nona cudru, ni sa muri na nona ivakasala qai laurai ena nodra itovo kei na ivalavala na tamata ca nira sa veivutuni. (Vakarua 13:17) Kevaka mada ga eda cakava e dua na ivalavala ca bibi ia eda veivutunitaka dina, ena ‘vakamamautaki keda ena nona loloma,’ me rawa nida “reki kina ka marau.” (Same 32:1-5) Ke da muria tiko na ivalavala dodonu, eda na vakila votu na nona lomani keda na Kalou, eda na ‘marau ena noda siga kece ga’ se ena vo ni noda bula.

21. Na cava e rairai kerea tiko o Mosese ena Same 90:15, 16?

²¹ E masuta na daunisame: “Mo ni vakamarautaki keimami me tautauvata kei na veisiga ko ni a vakararawataki keimami kina, kei na veiyabaki keimami a kunea kina na ca. Me rairai na nomuni cakacaka kivei ira na nomuni tamata, kei na nomuni ukuuku vei ira na luvedra.” (Same 90:15, 16) E rairai kerea tiko o Mosese vua na Kalou me vakalougatataki Isireli me veiraurau kei na dede ni nodra vakararawataki voli. E kerea me rairai na nona “cakacaka” na Kalou vei ira na nona tamata, me rairai tale ga na nona iukuuku vei ira na luvedra. E rawa tale ga meda masulaka na veivakalougatataki vaka oya me sobuti ira na tamata talairawarawa era na bula ena vuravura vou sa yalataka tu na Kalou.​—2 Pita 3:13.

22. Me vaka na Same 90:17, na cava e rawa meda masulaka?

²² E tini na Same 90 ena kerekere: “Ia me cilavi keimami na serau i Jiova na neimami Kalou: ia mo ni vakataudeitaka vei keimami na cakacaka ni liga i keimami; io, na cakacaka ni liga i keimami mo ni vakataudeitaka.” (Same 90:17) E vakaraitaka na veivosa oqori ni sega ni cala meda kerea na Kalou me vakalougatataka na noda sasaga ni cakava na nona cakacaka. Se eda lotu Vakarisito lumuti se eda ‘so tani tale na sipi,’ eda marautaka ni sobuti keda “na serau i Jiova.” (Joni 10:16) Eda marautaka dina ni ‘vakataudeitaka na cakacaka ni ligada’ nida kacivaka na Matanitu ni Kalou vaka kina ena veika tale e so eda cakava!

Meda Wilika Tiko ga na Noda Siga

23, 24. E yaga vakacava vei keda na noda wilika da qai vakananuma na ika90 ni Same?

²³ Eda na dau vakararavi vakalevu vei Jiova, na noda ‘itikotiko,’ kevaka eda dau wilika da qai vakananuma na ika90 ni Same. Nida vakasamataka na veika e volai kina me baleta na lekaleka ni noda bula, eda raica sara ga na vuna eda vinakata kina me dusimaki keda na Kalou ena noda wilika na noda siga. Kevaka tale ga eda qara tiko ga da qai vakaraitaka na vuku vakalou ena lomani keda qai vakalougatataki keda o Jiova.

²⁴ Ena vakaraitaka tiko ga o Jiova na sala meda wilika kina na noda siga. Ke da muria tiko ga na nona ivakasala, eda na wilika tiko na noda siga me tawamudu. (Joni 17:3) Me rawa nida nuitaka tiko ga na bula tawamudu ena vinakati me noda idrodro tiko ga o Jiova. (Juta 20, 21) Ena vakamatatataki na tikina oqo ena ulutaga e tarava, nida raica na veika e veivakayaloqaqataki e kaya na ika91 ni Same.

O Sauma Vakacava?

• E noda ‘itikotiko’ vakacava o Jiova?

• Na cava eda kaya kina ni dau tu vakarau o Jiova me vukei keda?

• E vukei keda vakacava o Jiova meda ‘wilika na noda siga’?

• Na cava e vakavuna meda ‘marau ena noda siga kece ga’?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Sa Kalou tu o Jiova “ni sa bera ni buli na veiulu-ni-vanua”

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Ena rai i Jiova, e sega ni bau dua na siga na 969 na yabaki e bula kina o Mecusela

[iYaloyalo ena tabana e 14]

Sa ‘vakataudeitaka o Jiova na cakacaka ni ligada’