Vakadamurimuria na Kalou ni Ka Dina
“Dou qai vakadamurimuria na Kalou, me vakataki ira na gone ni toko.”—EFESO 5:1.
1. Na cava era nanuma e so me baleta na ka dina? Na cava e cala kina nodra vakasama?
“A CAVA na ka dina?” (Joni 18:38) E taroga vakababa na taro oqo o Ponitio Pailato ena rauta ni 2,000 na yabaki sa oti, e vaka ni dusia toka ni sega ni rawa ni kilai na ka dina. Levu nikua era na duavata ena vakasama oqo, ni sa sega ni matata se cava na ka dina. O na rairai rogoca ni tukuni ni dui vakatau ga vua na tamata yadua se cava na ka dina, se, e sega ni rawa ni vakadeitaki na dina ni dua na ka, se ka dina e dau veiveisau. Ia e cala kece na vakasama oqo, baleta ni inaki levu duadua ni vakadidike kei na vuli, oya me kilai kina na ka dina me baleta na noda vuravura. O koya gona, na ka dina e sega ni vakatau ena ka ga o nanuma ni dina. Kena ivakaraitaki, E tawamate rawa beka na yalo? E bula dina o Setani? E vakainaki li na bula? Na taro kece oqo ena tiko na kedratou isau dodonu. Ia, na isaunitaro ena dua ga vei rau oqo—ena “io” ga se “sega.” Ena dua ga vei rau na isaunitaro oqo e dina, dua e lasu; e sega ni rawa ni rau dina ruarua.
2. Na sala cava e Kalou kina ni ka dina o Jiova, kei na taro cava ena vakarau dikevi oqo?
2 Ena ulutaga sa oti eda raica kina ni o Jiova e Kalou ni ka dina. E laurai oqo ena nona kila na dina ni ka kece qai dau vosa dina e veigauna kece, e veibasai sara kina mai vua na nona meca levu dauveivakaisini o Setani na Tevoro. Kena ikuri, o Jiova e dau vakatakila na ka dina vei ira tale e so. Sa rauta me vakauqeti ira kina nona itokani lotu Vakarisito na yapositolo o Paula: “Mo dou qai vakadamurimuria na Kalou, me vakataki ira na gone ni toko.” (Efeso 5:1) Nida iVakadinadina i Jiova, eda na vakadamurimuri koya vakacava? Na cava e bibi kina? Eda vakadeitaka tale ga vakacava ni o Jiova e vakadonui ira era saga mera dau dina? Meda dikeva mada.
3, 4. Erau vakamacalataka vakacava o Paula kei Pita na veika ena yaco ena “iotioti ni veisiga”?
3 Eda bula ena itabagauna e levu kina na vakabauta lasu. Me vaka sa tukuna tu mai na yapositolo o Paula ena veiuqeti ni Kalou, ni levu era na lotu ga vakarairai ena “iotioti ni veisiga” oqo. E so tale era na saqata ga na ka dina nira “lomaqeleqelewa.” Sa qai tu o “ira na tamata ca kei ira na dauveitemaki, era na tubu cake me ra ca sara, ni ra sa ia na dauveivakacalai, ka ra sa vakacalai talega ko ira.” O ira na tamata oqo era na saga me levu na ka era kila, ia era na “sega ni rawata me ra kila na ka dina.”—2 Timoci 3:1, NW, 5, 7, 8, 13.
4 A uqeti vakalou tale ga na yapositolo o Pita me vola na ka e baleta na iotioti ni veisiga. Me vaka a parofisaitaka, era sega wale ga ni saqata na tamata na ka dina ia era vakadiloya tale ga na Vosa ni Kalou kei ira era kacivaka. “Era sa nakita sara ga vaka i ira,” na dauveivakadiloi mera vakalecalecava ni a luvuci na vuravura ena wai ena siga i Noa, e vakaraitaka tiko oya ni na yaco tale na siga ni veilewai mai muri. Na nodra vakalecalecava, era na kalouca kina ni sa kena gauna vua na Kalou me vakarusai ira era sega ni dokai koya.—2 Pita 3:3-7.
O Ira ga na Tamata i Jiova Era Kila na Ka Dina
5. Na cava e tukuna na parofita o Taniela ena yaco ena gauna ni “[i]vakataotioti,” ia sa vakayacori tiko vakacava na parofisai oqo?
5 Ni vakamacalataka tiko na gauna ni “[i]vakataotioti,” e duatani sara na ka e tukuna na parofita o Taniela era na raica na tamata ni Kalou—ena vakalesui mai na vakabauta dina. E vola: “Era na veiciciyaki na lewe vuqa, ka na vakalevutaki talega na vuku.” (Taniela 12:4) O ira gona na tamata i Jiova, era sega ni vakasesei se vakamatabokotaki vua na Dauveivakacalai levu. Ni vakatauvatani na gu ni nodra vakasaqaqara ena iVolatabu me vaka sara ga nira “veiciciyaki,” sa rauta mera kila kina na ka dina. O Jisu a vakararamataki ira nona tisaipeli ena imatai ni senitiuri. E ‘dolava na nodra vakasama mera kila na iVolatabu.’ (Luke 24:45, VV) E cakava vaka kina o Jiova edaidai. E vakayagataka nona Vosa, yalo tabu, kei na nona isoqosoqo, mera kila kina e rauta ni 6 na milioni na ka sa kila rawa tu o koya—oya na ka dina.
6. Na ka dina cava ena iVolatabu era kila na tamata ni Kalou?
6 Nida tamata ni Kalou, eda sa kila e levu na ka eda sega ni vakabauta ni rawa nida kila. Eda kila na isaunitaro sa dede nodra vaqaqa voli na tamata vuku. Kena ivakaraitaki, eda kila na vu ni rarawa, na vu ni mate, kei na vuna e sega ni kauta rawa mai kina na vakacegu kei na duavata na tamata. Eda kalougata tale ga ni sa vakatakilai oti tu vei keda na veika era na yaco ena gauna mai muri—na Matanitu ni Kalou, na vuravura parataisi, kei na bula tawamudu. Eda sa kilai Jiova, na Turaga Cecere Duadua. Eda sa vulica na nona itovo qoroi kei na veika meda cakava me vakalougatataki keda kina. Na noda kila na ka dina ena vukei keda meda kila vakamatata kina na ka e lasutaki. Nida bulataka na ka dina, e sega kina na gauna meda lai vakaogai keda ena qarai ni veika tawayaga. E vakainaki kina noda bula, qai solia vei keda na inuinui totoka mai muri.
7. E vakarautaki vei cei na ka dina ena iVolatabu? O cei era na sega ni kila rawa?
7 O kila na ka dina ena iVolatabu? Ke vaka kina, o sa kalougata. Ni bera ni volavola e dua na dauvolaivola, sa na vakasamataka rawa tiko na iwase tamata e nakita me baleti ira na ka e vola. Macala ni na veimoiyaka na kena ikotokoto me ganiti ira. E so gona na ivola era volai vakatabakidua me baleti ira na vuli vinaka, e so me baleti ira na gone, e so tale me baleti ira na kenadau ena so na tabanicakacaka. E vaka kina na iVolatabu. Dina ni tu vakarawarawa vei keda kece, ia e volai mera kila ra qai marautaka e dua ga na iwase tamata. Oya, o ira na yalomalumalumu kei na yalomalua. E vakarautaka gona na iVolatabu o Jiova me baleti ira oqo, ni rawa nira ciqoma na ka e kaya se mani vakacava nodra ivakatagedegede ni vuli, itovo, itutu, se ra matatamata cava. (1 Timoci 2:3, 4) Ena yasana kadua, era na vakuai e ke o ira era sega tu ni vakarau mera vinakata na ka dina ena iVolatabu, veitalia ke ra vuku se vuli vinaka. O ira na dokadoka kei na qaciqacia era sega ni kila rawa na talei ni dina ni Vosa ni Kalou. (Maciu 13:11-15; Luke 10:21; Cakacaka 13:48) O Jiova ga e rawa ni vakarautaka na ivola vaka oqo.
O Ira na Tamata i Jiova Era Dau Vosa Dina
8. Na cava e tukuni kina ni taucoko vakaoti na nona bulataka na ka dina o Jisu?
8 Me vakataki Jiova, era dau vosa dina na nona iVakadinadina yalodina. O Jisu Karisito, na iVakadinadina uasivi nei Jiova, a vakatakila na ka dina ena veika e vakavulica, vaka kina ena ivakarau ni nona bula kei na nona mate. Ia na ka bibi duadua, ni a tutaka na dina ni vosa i Jiova kei na nona vosa ni yalayala. Na ka oqo a taucoko vakaoti kina nona bulataka na ka dina o Jisu, me vaka ga na ka e tukuna.—Joni 14:6; Vakatakila 3:14; 19:10.
9. Na cava e tukuna na iVolatabu me baleta na vosa dina?
9 O Jisu e “sinai e na loloma kei na dina” qai “sega na veivakaisini e na gusuna.” (Joni 1:14; Aisea 53:9) Oira na lotu Vakarisito dina era vakatotomuria na ivakaraitaki i Jisu ena nodra dau vosa dina vei ira na tani. E vakasalataki ira nona itokani ena vakabauta o Paula: “Me vosa dina na tamata yadua vua na kai nona: ni da sa tikina vata vakai keda.” (Efeso 4:25) Ni bera oya, a vola na parofita o Sakaraia: “Dou dui vosa dina yadua vua na kai nona.” (Sakaraia 8:16) Era dau vosa dina na lotu Vakarisito baleta nira via vakamarautaka na Kalou. E dau vosa dina o Jiova, e vakaraitaka vakadodonu tale ga na ca ni lasu. Oya na vuna e namaki ira kina nona tamata mera dau vosa dina.
10. Na cava era lasu kina e levu, na ca cava ena kauta mai na lasu?
10 E levu era lasu nira nanuma ni na yaga vei ira. Mera drotaka kina na itotogi, mera rawa iyau kina, se mera vakacaucautaki kina vei ira tale e so. Ia, na lasu e dua na itovo torosobu. Kena ikuri, o koya e daulasu ena sega ni vakadonui koya na Kalou. (Vakatakila 21:8, 27; 22:15) Nida kilai nida dau vosa dina, eda na dau vakabauti; da nuitaki. Ia kevaka eda lasu mada ga vakadua, eda sa na sega ni vakabauti ena veigauna e muri, veitalia ke mani dina na ka eda kaya. Me vaka ga e kaya e dua na vosa vakaibalebale mai Aferika: “Ke o vosa dina vakaduanaudolu, ena tababokoci kece ena dua bulu na lasu.” Dua tale na vosa vakaibalebale e kaya: “Sa na sega tu ga ni vakabauti e dua na daulasulasu, veitalia sara mada ga ke dina na ka e kaya.”
11. Na cava e sega ni okati ga kina ena vosa dina na noda tukuna na ka dina?
11 Na dau vosa dina e sega wale ga ni okati kina na nomu tukuna na ka dina. Ia, e dodonu me ivakarau sara ga ni bula. E tukuni keda. Eda sega wale ga ni vakatakila na ka dina vei ira tale e so ena veika eda kaya, ia ena veika tale ga eda cakava. E taroga kina na yapositolo o Paula: “Ko iko, ko sa dauvakatavulica na tani, o sa sega li ni vakatavulici iko? o iko, ko sa dauvunau me kakua na daubutako, o sa bau butako ko iko? o iko, ko sa daukaya me kakua na dauyalewa, o sa bau dauyalewa ko iko?” (Roma 2:21, 22) Kevaka gona meda tukuna na ka dina vei ira tale e so, meda dau dina ena noda ivalavala kece. Na keda irogorogo nida dau vosa dina ena cakayaco sara vakalevu ena ciqomi ni veika eda vakavulica.
12, 13. Na cava e kaya e dua na itabagone me baleta na vosa dina, kei na cava e vakavuna me vinaka nona itovo?
12 O ira tale ga na itabagone ena kedra maliwa na tamata i Jiova era kila na bibi ni dau vosa dina. A vola italanoa e koronivuli o Jenny ena gauna se qai yabaki 13 kina, oqo na ka a vola: “Na dau dina e dua na itovo au dau vakamareqeta. Ia e ka ni rarawa ni levu nikua era sega ni dau vosa dina. Vei au, au yalataka niu na dau vosa dina tiko ga. Au na dina tiko ga, veitalia keu sega ni vakila na kena yaga vei au, se vei ira na noqu itokani. Au dau saga mera noqu itokani ga o ira era dau dina.”
13 E kaya na qasenivuli nei Jenny me baleta nona italanoa: “E dina ni o se gone, ia o sa bucina rawa na itovo kei na ivakarau uasivi. Au kila ni o na kabita tiko ga ni sa rui dei na lomamu.” Na cava e vakavuna me dei na lomana na goneyalewa oqo? Ena ikau ni nona ivola, e kaya o Jenny ni nona lotu e “kotora na ivakatagedegede ni [nona] bula.” Sa oti oqo e vitu na yabaki mai na gauna e vola kina o Jenny nona italanoa. Me vaka ga a tukuna nona qasenivuli, e tomana tiko ga nona itovo vinaka o Jenny ni dua na iVakadinadina i Jiova.
Na Tamata i Jiova Era Vakatakila na Ka Dina
14. Na cava era vakacolati vakalevu kina na tamata ni Kalou mera tutaka na ka dina?
14 Io, era tu tale e so era dau vosa dina, ra dau saga mera dau dina, e sega ni o ira ga na iVakadinadina i Jiova. Ia, nida tamata ni Kalou, e vakacolati vei keda na itavi levu ni kena tutaki na ka dina. Na vuna, ni sa tataunaki tu vei keda na ka dina ena iVolatabu—na ka dina ena rawata kina e dua na bula tawamudu. Koya gona, e noda itavi meda wasea na ka dina oya vei ira tale e so. E kaya o Jisu: “Ko koya e soli vakalevu cake vua na ka, e na levu cake vaka kina na ka era namaka na tamata mai vua.” (Luke 12:48, VV) Io e ‘levu vaka kina na ka e namaki’ vei ira era vakalougatataki ena talei ni kilaka ni Kalou.
15. Na marau cava o na vakila ni o wasea na ka dina vei ira na tani?
15 E vakavumarau na wasei ni ka dina ena iVolatabu vei ira na tani. Me vakataki ira na tisaipeli i Jisu ena imatai ni senitiuri, eda kacivaka na itukutuku vinaka—na itukutuku ni vakacegu kei na inuinui—vei ira “sa malumalumu, ka biu wale tu, me vaka na sipi sa sega na nodrai vakatawa.” Kuria oya, na nodra vakamatabokotaki ra qai vakasesei ena “nodrai vakavuvuli na tevoro.” (Maciu 9:36; 1 Timoci 4:1) E vola na yapositolo o Joni: “Sa ka levu na noqu reki e na vuku ni ka e dua bauga oqo, ni’u sa rogoca era muria na dina ko ira na luvequ.” (3 Joni 4) Na nodra yalodina na ‘luvei’ Joni—o ira beka a vukei ira o Joni mera kila na ka dina—e vakamarautaki koya. Eda marau tale ga nida raici ira e so nira ciqoma ena vakavinavinaka na Vosa ni Kalou.
16, 17. (a) Na cava era sega ni ciqoma kina na tamata kece na ka dina? (b) Na cava eda marautaka nida kacivaka na ka dina ena iVolatabu?
16 Ia, sega ni tamata kece era na ciqoma na ka dina. A sega ni tarovi Jisu oya, ni a tukuna ga na ka dina me baleta na Kalou, e dina ni levu era cata. E kaya kina vei ira na Jiu dauveitusaqati: “Dou sa sega ni vakadinati au e na vuku ni cava? O koya sa nona na Kalou sa rogoca na vosa ni Kalou: oqo dou sa sega kina ni rogoca, ni dou sa sega ni nona na Kalou.”—Joni 8:46, 47.
17 O keda meda vakataki Jisu, me kua nida tu vakasuka ni tukuna na ka dina talei me baleti Jiova. Eda sega ni namaki ira na tamata kece mera ciqoma na ka eda tukuna, ni sega ni tamata kece era a ciqoma na ka a kaya o Jisu. Ia, eda marau nida kila nida cakava tiko na ka dodonu. O Jiova ena nona yalololoma e vinakata me vakatakilai na ka dina vei ira na tamata kece. Ni tu vei keda na ka dina, eda yaco kina na lotu Vakarisito meda rarama ena vuravura butobuto oqo. Ni vakacaudreva na ka dina na ivakarau ni noda vosa kei na noda itovo, e rawa kina nida vukei ira tale e so mera vakarokorokotaka na Tamada vakalomalagi. (Maciu 5:14, 16) Eda vakatakila e matanalevu nida cata na nona lasutaka voli o Setani me ka dina na nona ivakavuvuli, ia eda tutaka na savasava ni Vosa ni Kalou. Na ka dina eda kila da qai wasea e rawa ni sereki ira na ciqoma.—Joni 8:32.
Saga Tiko ga Mo Dau Dina
18. Na cava e lomani Nacanieli kina o Jisu, a qai digitaki koya ena itavi cava?
18 O Jisu e lomana na ka dina qai dau tukuna tale ga. Ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura, e dau lomani ira era dau dina. A kaya o Jisu me baleti Nacanieli: “Raica e dua na luve i Isireli dina, sa sega vei koya na dauveivakaisini!” (Joni 1:47) Sa rauta me digitaki o Nacanieli, e rairai a dau kacivi tale ga me o Pacolomiu, me dua vei iratou na 12 na yapositolo. (Maciu 10:2-4) Sa dua dina na digidigi dokai!
19-21. E vakalougatataki vakacava e dua na tagane a mataboko tu e liu ni tukuna ena doudou na ka dina?
19 E dua tale na tagane dau dina e vakamacalataki na kena itukutuku ena dua taucoko na wase ni ivola i Joni ena iVolatabu. A vakalougatataki koya tale ga o Jisu. Eda sega ni kila na yacana, na ka ga eda kila ni tagane oqo e sucu mataboko qai daukerekere. Era kurabui na lewenivanua ni dolava o Jisu na matana. Era qai rogoca na itukutuku ni veivakabulai vakacakamana oqo e so na Farisi, era cata na ka dina, sa ra nakita oti tale tu ga ni na vakatabui ena valenilotu o koya e vakabauti Jisu. Ni rau kila na itubutubu ni tagane a mataboko tu e liu nodra inaki, erau lasutaki ira kina na Farisi ni rau sega ni kila se rai vakacava o luvedrau se o cei a vakavuna.—Joni 9:1-23.
20 Ra sa baci kacivi koya tale na tagane sa vakabulai oqo na Farisi. Sega ni kauaitaka na tagane oqo se cava ena qai yacovi koya e muri, a doudou ga me tukuna na ka dina. E vakamacalataka nona vakabulai, qai tukuna ni o Jisu ga a vakavuna. Ena nona kurabuitaka nira sega ni vakabauta na turaga rogo, ra qai vuli vinaka oqo, ni a talai mai vua na Kalou o Jisu, e sega ni rere ni uqeti ira mera ciqoma na ka e matata tu vakasigalevu: “Kevaka sa sega ni lako mai vua na Kalou ko koya oqo, sa sega ni rawata e dua na ka.” Ni sega ni dua na ka era kaya rawa na Farisi vua sa vakabulai oqo, sa ra qai beitaki koya vakailasu ni qaciqacia, ra qai vakasavi koya.—Joni 9:24-34.
21 Ni rogoca o Jisu na ka e yaco vua, e saga sara me kunei koya. Ni rau sa sota, sa qai vakaukauataka ga nona vakabauta na tagane a mataboko tu e liu, ni vakatakilai koya vakadodonu vua o Jisu ni Mesaia. Sa kalougata dina na tagane oya ena vuku ni nona tukuna na ka dina! Macala gona e ke ni Kalou e vakadonui ira era dau vosa dina.—Joni 9:35-37.
22. Na cava meda saga tiko ga kina meda dau dina?
22 E dodonu meda saga tiko ga meda dau dina. E bibi oqo me rawa nida veivolekati qai qaqaco tiko ga kina noda veimaliwai kei ira tale e so, vakauasivi kei Jiova. Meda dau dina, e kena ibalebale meda vosa vakadodonu, kua nida veivakaisini, meda torovi rawarawa, da qai nuitaki, ena vakadonui keda tale ga kina o Jiova. (Same 15:1, 2) Ke sega nida dau vosa dina e kena ibalebale nida dauveivakacalai, sega ni nuitaki, da qai lasulasu, ena sega tale ga ni vakadonui keda kina o Jiova. (Vosa Vakaibalebale 6:16-19) Meda dei tiko ga ni saga meda dau dina. Na noda vakatotomuria gona na Kalou ni ka dina, e okati kina noda kila, na noda vakatakila yani, kei na noda bulataka na ka dina.
O na Sauma Vakacava?
• Na cava meda vakavinavinaka kina nida kila na ka dina?
• Eda na vakadamurimuri Jiova vakacava nida dau dina?
• Na cava na yaga ni kena wasei na ka dina vei ira na tani?
• Na cava e bibi kina meda saga tiko ga meda dau dina?
[iYaloyalo ena tabana e 17]
Ni tataunaki vei ira na lotu vaKarisito na ka dina ena iVolatabu, era gumatua kina ni wasea vei ira na tani
[iYaloyalo ena tabana e 18]
A vakalougatataki na tagane mataboko a vakabula o Jisu ni tukuna na ka dina